UÜ-SK DR. RAŞİT DURUSOY KAN MERKEZİ KILAVUZU

Transkript

1 UÜ-SK DR. RAŞİT DURUSOY KAN MERKEZİ KILAVUZU

2 2 / 33 İÇİNDEKİLER 1. DR. RAŞİT DURUSOY KAN MERKEZİ PROSEDÜRÜ DR. RAŞİT DURUSOY KAN MERKEZİ TALİMATLARI KAN MERKEZİ BAĞIŞÇI DEĞERLENDİRME TALİMATI KAN MERKEZİ ÖRNEK ALMA, NAKİL, SAKLAMA VE LABORATUVARA ÖRNEK KABUL/RED TALİMATI KAN MERKEZİ FLEBOTOMİ VE KAN TORBALAMA TALİMATI KAN MERKEZİ BAĞIŞÇI AFEREZ TALİMATI KAN BAĞIŞI SONRASI BAĞIŞÇI İZLEM TALİMATI KAN BİLEŞENLERİNİN HAZIRLANMA TALİMATI KAN BİLEŞENLERİNİN STOKLAMA TALİMATI KAN BILEŞENLERININ REZERVASYON TALİMATI KAN BİLEŞENLERİNİ IŞINLAMA TALİMATI KAN BILEŞENLERININ KAN MERKEZİNDEN ÇIKIŞ TALİMATI KAN BILEŞENLERININ KAN MERKEZİNE İADE TALİMATI KAN BILEŞENLERININ TRANSPORT TALİMATI BÖLGE KAN MERKEZİNDEN SAĞLANAN KAN VE KOMPONENTLERİNİN İSTEM VE KABUL TALİMATI DIŞ MERKEZLERE VERİLEN HİZMETLER TALİMATI KAN VE KAN BİLEŞENLERİNİN İMHA TALİMATI KAN MERKEZİ ENFEKSİYÖZ TARAMA TESTLERİ LABORATUVAR TALİMATI KAN MERKEZİ ENFEKSİYÖZ TARAMA TEST POZİTİFLİKLERİNDE YAKLAŞIM TALİMATI İMMUNOHEMATOLOJİ LABORATUVAR TALİMATI HEMOGRAM ÇALIŞMA TALİMATI ACİL DURUMLARDA/UYGUNSUZ CROSS MATCH E RAĞMEN TRANSFÜZYON İSTEĞİNDE YAKLAŞIM TALİMATI TRANSFÜZYON TAKİP FORMLARINI DEĞERLENDİRME TALİMATI KAN MERKEZİ KALİTE KONTROL VE KALİBRASYON TALİMATI KAN MERKEZİ PLAZMA ERİTME İŞLEM TALİMATI KAN MERKEZİ PLAZMA ŞOK DONDURMA İŞLEM TALİMATI KAN MERKEZİ KAN VE BİLEŞENLERİ DÖKÜLME-SAÇILMALARINA YAKLAŞIM TALİMATI KILAVUZDA ATIFTA BULUNULAN FORMLAR 3.1. AYDINLATILMIŞ BAĞIŞÇI ONAM FORMU 3.2. BAĞIŞÇI KAYIT VE SORGULAMA FORMU 3.3.KAN VE KAN BILEŞENLERI ISTEM FORMU 3.4.ACIL KAN VE KAN BILEŞENLERI ISTEM FORMU 3.5. KAN GRUBU KARTI 3.6. CROSS-MATCH UYGUNLUK KARTI 3.7. KAN MERKEZI SONUÇ BELGESI 3.8. LABORATUVAR SONUÇ RAPORU (BILGISAYAR ÇIKTISI) 3.9. HBSAG POZITIF BILGILENDIRME FORMU ANTI-HCV POZITIF BILGILENDIRME FORMU BAĞIŞ YAPTI BELGESI TRANSFÜZYON TAKIP FORMU KALITE KONTROL FORMLARI KAN BİLEŞENLERİ TOPLU TALEP FORMU KAN BİLEŞENLERİ ACİL TALEP FORMU 4. KILAVUZDA ATIFTA BULUNULAN REHBERLER 4.1 ULUSAL KAN VE KAN ÜRÜNLERİ REHBERİ 5. KILAVUZDA ATIFTA BULUNULAN BROŞÜRLER 5.1 KAN BAĞIŞI SONRASI ÖNERİLER BROŞÜRÜ 5.2 AFEREZ BİLGİLENDİRME BROŞÜRÜ

3 3 / Dr. Raşit Durusoy Kan Merkezi Prosedürü 1.1. AMAÇ: Bu prosedürün hazırlanmasının amacı, Uludağ Üniversitesi Sağlık Kuruluşları Dr. Raşit Durusoy Kan Merkezi nin gereksinim duyulan her anda güvenli kan bileşenlerini sağlayabilmesi, yapılan tüm test ve işlemlerin standardize edilmesi ve kalitesinin artırılmasıdır KAPSAM: Bu prosedür Uludağ Üniversitesi Sağlık Kuruluşları Dr. Raşit Durusoy Kan Merkezi ve bünyesinde yapılan tüm işlemleri ve laboratuvar testlerini kapsar SORUMLULAR: Uludağ Üniversitesi Sağlık Kuruluşları Dr. Raşit Durusoy Kan Merkezi nde çalışan sorumlu uzman hekimler, hekimler, teknisyenler, sağlık memurları, biyologlar, bilgi işlem memurları, kan taşıma görevlileri ve temizlik personeli bu prosedürün uygulanmasından sorumludurlar TANIMLAR: Dr. Raşit Durusoy Kan Merkezi: Uludağ Üniversitesi Tıp Fakiltesi Süreli Bölge Kan Merkezi ve Transfüzyon Merkezi Bağışçı: Kan veya kan komponenti bağışında bulunan kişi Bağışçı adayı: Kan bağışında bulunmak isteği ile kan merkezine başvuran kişi Kan bağışı: Bu tanım bağışçının flebotomiden hemen önce son değerlendirilmesi, flebotomi ve flebotomi sonrası izlem dönemini kapsar Kan merkezi personeli: Kan merkezinde çalışan, sağlık memuru, teknisyen, tekniker, biyolog, sektreter, bilgi işlem görevlileri ve kan taşıma görevlileridir. Flebotomi: Kan bağışı için bağışçının damarına girilmesi ve kanın torbalanması işlemi Form: Elektronik veya basılı tüm belgeler Aferez: Bağışçının kanından gereksinim duyulan komponenti ayırarak kalanını bağışçıya geri vermek üzere geliştirilmiş özel cihazlar ile gerçekleştirilen işlem Kan bileşeni: Kanı oluşturan plazma, eritrosit, trombosit gibi bileşenlerin her biri Uygunluk testleri: Kan bileşenlerinin bir hasta için transfüzyona uygun olup olmadığını ortaya koyan testlerin tümü. Bu kapsamda ABO/Rh kan grubu saptanması, çapraz karşılaştırma ve enfeksiyöz tarama testleri ve gereğinde yapılan ek immunohematolojik testler yer almaktadır. İmmunohematolojik testler: Eritrosit yüzey antijenleri ve bunlara karşı oluşmuş antikorlar ile ilgili laboratuvar testleri Enfeksiyöz tarama testleri: Transfüzyon ile bulaşabilen enfeksiyonların ortaya çıkartılmasına yönelik laboratuvar testleri. Bu kapsamda taranması kanunen zorunlu olan HBsAg, anti-hcv, anti-hiv I/II ve RPR/VDRL testleri kastedilmektedir. Stoklama: Kan bileşenlerinin kullanım süreleri boyunca uygun koşullarda depolanması Rezervasyon: Kan bileşenlerinin uygunluk testleri yapıldıktan sonra bir hasta adına belirli bir süre için stoklanması ve bu süre boyunca zorunlu kalınmadıkça başka hastaya kullanılmaması. İade: Kan merkezinden çıkışı yapılmış Kan bileşenlerinin çeşitli nedenlerle kullanılmaması ve tekrar kullanıma sunulmak üzere kan merkezine geri gönderilmesi Doğrulama: Enfeksiyöz tarama testlerinden birinin pozitif saptanması durumunda, bu pozitifliğin gerçek bir enfeksiyonu yansıtıp yansıtmadığını ortaya koymak üzere yapılan ek testler Karantina: hazırlanmış ama uygunluk testleri sonuçlanmamış olan bileşenlerin kullanıma sunum öncesi bekletilme süreci ve yeri

4 4 / 33 Bölge Kan Merkezi (BKM): Kızılay Bölge Kan Merkezi Rehber: Güncel Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberi Kan Merkezi Bilgi İşlem Sistemi (KİS): Hastane Bilgi İşlem Sistemi (HİS) + Kan Merkezi için geliştirilmiş özel yazılım (ALİS) dan oluşan işletim sistemi Dış merkez: merkezimizden hizmet isteminde bulunan UÜ-SK dışındaki tüm merkezler ve kişiler 1.5. DAĞITIM: Kan merkezi 1.6. İLGİLİ DOKÜMANLAR: Dış Kaynaklı Dokümanlar: Yataklı tedavi kurumları İşletme Yönetmeliği 5624 Sayılı Kan ve Kan Ürünleri Kanunu Sayılı Kan ve Kan Ürünleri Yönetmeliği Güncel Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberi Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği İç Dokümanlar: Talimatlar: Bağışçı Değerlendirme Talimatı Kan Merkezi Örnek Alma, Nakil, Saklama ve Laboratuvara Örnek Kabul/Red Talimatı Flebotomi ve Kan Torbalama Talimatı Bağışç Aferezi Talimatı Kan Bağışı Sonrası Bağışçı İzlem Talimatı Kan Bileşenlerinin Hazırlanma Talimatı Kan Bileşenlerinin Stoklama Talimatı Kan Bileşenlerinin Rezervasyon Talimatı Kan Bileşenlerinin Işınlama Talimatı Kan Bileşenlerinin Kan Merkezinden Çıkış Talimatı Kan Bileşenlerinin Kan Merkezine İade Talimatı Kan Bileşenlerinin Transport Talimatı Bölge Kan Merkezi nden (BKM) Sağlanan Kan Bileşenlerinin İstem ve Kabul Talimatı Dış Merkezlere verilen Hizmetler Talimatı Kan Bileşenlerinin İmha Talimatı Enfeksiyöz Tarama Testleri Laboratuvar Talimatı Enfeksiyöz Tarama Test Pozitifliklerinde Yaklaşım Talimatı İmmunohematoloji Laboratuvar Talimatı Hemogram Çalışma Talimatı Acil Durumlarda / Uygunsuz Cross-match e rağmen Transfüzyon İsteğindeYaklaşım Talimatı Transfüzyon Takip Formlarını Değerlendirme Talimatı Kan Merkezi Kalite Kontrol ve Kalibrasyon Talimatı Kan Merkezi Plazma Eritme İşlem Talimatı Kan Merkezi Plazma Şok Dondurma Talimatı Kan Merkezi Kan Bileşenleri Dökülme-Saçılmalarına Yaklaşım Talimatı Formlar: Aydınlatılmış Bağışçı Onam Formu Bağışçı Kayıt ve Sorgulama Formu Kan ve Kan Bileşenleri İstem Formu (elektronik form) Acil Kan ve Kan Bileşenleri İstem Formu (elektronik ve basılı form)

5 5 / 33 Kan Grubu Kartı Cross-Match Uygunluk Kartı Kan Merkezi Sonuç Belgesi Laboratuvar Sonuç Raporu (bilgisayar çıktısı) HBsAg pozitif bilgilendirme formu Anti-HCV pozitif bilgilendirme formu Bağış Yaptı Belgesi Transfüzyon Takip Formu Kalite Kontrol Formları Kan Bileşenleri Toplu Talep Formu Kan Bileşenleri Acil Talep Formu Defterler: Bağışçı Reaksiyon Defteri Kan Taşıma Defteri Tetkik Birimleri Panik-Kritik Sonuç Kayıt Defteri Dış Merkez Kan Işınlama Defteri Ameliyathane Ürün Çıkış Defteri İmha Edilen Kan Kayıt Dosyası Aferez Takip Defteri Klinikler Kan Kayıt Defterleri Rehberler: Güncel Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberi Broşürler: Kan Bağışı Sonrası Öneriler Broşürü Aferez Bilgilendirme Broşürü

6 6 / PROSEDÜR: 7.1. İş akışı ile ilgili açıklamalar: KAN BANKASI - LABORATUVAR TETKİKİ ALT PROSEDÜRÜ FAALİYET Sekreterlik: Gelen Kan ve Kan Bileşenleri İstem Formu, Acil Kan ve Kan Bileşenleri İstem Formu incelenir, çıkmış olan sonuçlar, Laboratuvar Sonuç Raporu verilir. İade veya hekim ile iletişim: Kan ve Kan Bileşenleri İstem Formu, Acil Kan ve Kan Bileşenleri İstem Formu ve kan örneği incelenir, varsa eksikliklerin ve yanlışlıkların düzeltilmesi için örnek iade edilir veya hekimle iletişim kurularak sorun giderilir. Gönderilmediyse hastadan kan örneği alınması: Hastadan daha önce alınmamışsa kan örneği Kan Merkezi Örnek Alma, Nakil, Saklama ve Laboratuvara Örnek Kabul/Red Talimatına göre kan merkezinde alınır. Test çalışılması (immunohematoloji lab, ELISA lab ): İmmunohematoloji Laboratuvar Talimatı, Enfeksiyöz Tarama Testleri Laboratuvar Talimatı Sonucunun değerlendirilmesi: Test sonuçları değerlendirilir, ve KİS e kaydedilir, Kan Merkezi Sonuç Belgesi veya Laboratuvar Sonuç Raporu (bilgisayar çıktısı) düzenlenir. İmmunohematoloji Laboratuvar Talimatı, Enfeksiyöz Tarama Testleri Laboratuvar Talimatı, Enfeksiyöz Tarama Test Pozitifliklerinde Yaklaşım Talimatı Ek test gerekiyorsa hekim ile iletişim kurulması: Sonuçların ek testler gerektirmesi durumunda hekim ile iletişim kurulur, gerekli ek testler bildirilir. İmmunohematoloji Laboratuvar Talimatı, Enfeksiyöz Tarama Testleri Laboratuvar Talimatı, Enfeksiyöz Tarama Test Pozitifliklerinde Yaklaşım Talimatı Onay: Test sonuçları onaylanır. İmmunohematoloji Laboratuvar Talimatı, Enfeksiyöz Tarama Testleri Laboratuvar Talimatı SORUMLULAR Sekreter Sekreter, kan merkezi personeli, hekim Kan merkezi personeli Kan Merkezi Personeli Kan merkezi personeli, hekim Kan merkezi personeli, hekim Hekim

7 7 / 33 KAN BANKASI - KAN KOMPONENTİ ELDE EDİLME ALT PROSEDÜRÜ FAALİYET Sekreterlik: Kan ve Kan Bileşenleri İstem Formu, Acil Kan ve Kan Bileşenleri İstem Formu değerlendirilir, Bağışçı Kayıt ve Sorgulama Formu ve Aydınlatılmış Bağışçı Onam Formu doldurulması sağlanır, Kan Merkezi Sonuç Belgesi, Laboratuvar Sonuç Raporu, HBsAg / Anti-HCV Pozitif Bilgilendirme Formu, Bağış Yaptı Belgesi şeklinde kan bağışçısı, hasta veya kliniğe sonuçlar verilir. Bağışçının değerlendirilmesi: Bağışçı kayıt ve Sorgulama Formu değerlendirilir, gerekirse hekime danışılır, Bağışçının uygun olup olmadığına karar verilir Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberi Hemogram çalışılması: Uygun bulunan bağışçıdan örnek kanı alınır, Hemogram Çalışma Talimatı na göre hemogram çalışılır, Bağışçının uygunluğu değerlendirilir. Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberi Bağışçı reddi: Gerekiyor ise Bağışçı kayıt ve Sorgulama Formu, fizik muayene ve test sonuçlarına göre bağışçının kalıcı yada geçici olarak reddine karar verilir, bağışçı bilgilendirilir ve bilgisayara kayıt yapılır. Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberi Flebotomi ile kanın torbalanması: Flebotomi ve Kan Torbalama Talimatı na uygun olarak işlem gerçekleştirilir. Bağışçının izlenmesi: Kan Bağışı sırasında veya sonrasında oluşabilecek reaksiyonlar açısından bağışçı Kan Bağışı Sonrası Bağışçı İzlem Talimatı na göre izlenir. İmha: Flebotomi sonrasında elde edilen kan Flebotomi ve Kan Torbalama Talimatı na göre yeterli değil ise Kan Bileşenlerinin İmha Talimatı na uygun olarak imha edilir. Uygunluk testlerinin çalışılması: İmmunohematoloji Laboratuvar Talimatı, Enfeksiyöz Tarama Testleri Laboratuvar Talimatı, Enfeksiyöz Tarama Test Pozitifliklerinde Yaklaşım Talimatı na göre kan grubu ve enfeksiyöz tarama testleri çalışılır Bileşenlere ayırma: Torbalanan kan, Kan Bileşenlerini Hazırlanma Talimatı na göre bileşenlere ayrılır. Stoka yerleştirilmesi: Elde edilen bileşenleri, Kan Bileşenlerini Stoklama/Rezervasyon Talimatlarına ve na uygun şekilde stoka alınır. Kan Merkezi Sonuç Belgesi düzenlenir. Aferez randevusu verilmesi: Aferez işlemi için hasta yakınlarına Bağışçı Aferezi Talimatı na uygun olarak randevu verilir Aferez işlemiyle bileşen elde edilmesi: Bağışçı Aferezi Talimatı Bağışçının bilgilendirilmesi ve yönlendirilmesi: Enfeksiyöz tarama test sonuçlarının pozitif olduğu bağışçılara bilgi verilir, sonuç formu düzenlenir. Enfeksiyöz Tarama Test Pozitifliklerinde Yaklaşım Talimatı, HBsAg Pozitif Bilgilendirme Formu, Anti-HCV Pozitif Bilgilendirme Formu HIV (+) ise kan örneğinin doğrulamaya gönderilmesi Enfeksiyöz Tarama Test Pozitifliklerinde Yaklaşım Talimatı SORUMLULAR Sekreter Kan merkezi personeli, hekim Kan merkezi personeli Sekreter, kan merkezi personeli, hekim Kan merkezi personeli Kan merkezi personeli, hekim Kan merkezi personeli Kan merkezi personeli Kan merkezi personeli Kan merkezi personeli Kan merkezi personeli Kan merkezi personeli Sekreter, Kan merkezi personeli, hekim Sekreter, Kan merkezi personeli, hekim

8 8 / 33 KAN BANKASI - KAN KOMPONENTİ İSTEĞİNİN KARŞILANMASI ALT PROSEDÜRÜ FAALİYET Sekreterlik: Kan ve Kan Bileşenleri İstem Formu, Acil Kan ve Kan Bileşenleri İstem Formu değerlendirilir, Kan Bileşenleri Çıkış Talimatı na göre çıkış işlemleri yapılır Cross-Match çalışılması: İmmunohematoloji Laboratuvar Talimatı Bölge Kan Merkezi nden (BKM) kan temini: İstenen ürünün stokta bulunanmaması durumunda BKM den istem için gerekli evrak doldurulur. Bölge Kan Merkezi nden Sağlanan Kan ve Bileşenlerinin Kabul Talimatı na göre kan bileşeni kabulü yapılır. Stoka iade: Cross-match uygunsuzluğu durumunda başka hastalara kullanılmak üzere, kan tekrar stoka alınır. Kan ve Bileşenlerini Stoklama Talimatı Ek test gerekiyorsa hekim ile iletişim: Laboratuvar test sonuçlarının ek testler gerektirmesi durumunda hekim ile iletişim kurulur İmmunohematoloji Laboratuvar Talimatı Hasta adına rezervasyon: Cross-match uygunluğu durumunda kan hasta adına Kan Bileşenlerini Stoklama Talimatı ve Kan Bileşenlerinin Rezervasyon Talimatı na uygun olarak rezerve edilir İmha: Kan Bileşenlerinin İmha Talimatı göre ürün imha edilir. Kan bileşenlerinin hastaya çıkışının yapılması: Kan Bileşenlerinin Kan Merkezinden Çıkış Talimatı, Acil Durumlarda / Uygunsuz cross-match e rağmen Transfüzyon İsteğinde Yaklaşım Talimatı Transfüzyon Takip Formunun değerlendirilmesi ve boş kan torbasının imhası: Transfüzyon sonrası dönen formlar transfüzyon reaksiyonları açısından değerlendirilir. Transfüzyon Takip Formlarını Değerlendirme Talimatı SORUMLULAR Sekreter Kan merkezi personeli Sekreter, kan merkezi personeli, hekim Kan merkezi personeli Kan merkezi personeli, hekim Kan merkezi personeli Kan merkezi personeli Sekreter, kan merkezi personeli Kan merkezi personeli, hekim

9 9 / Dr. Raşit Durusoy Kan Merkezi Talimatları 2.1. Kan Merkezi Bağışçı Değerlendirme Talimatı AMAÇ: Bu talimat, UÜ-SK Dr Raşit Durusoy Kan Merkezine başvuran bağışçı adaylarının güvenli kan eldesi amacıyla kan bağışı açısından uygun olup olmadıklarını değerlendirmede izlenecek yolu tanımlamak için hazırlanmıştır. KAPSAM: Bu talimat UÜ-SK Dr Raşit Durusoy Kan Merkezine başvuran tüm tam kan ve aferez bağışçı adaylarına 7 gün 24 saat olarak uygulanır. SORUMLULAR: Dr Raşit Durusoy Kan Merkezinde görev yapan kan merkezi hekimi, kan merkezi personeli ve sekreterler bu talimatın uygulanmasından sorumludur. Kan bağışı amacıyla sekreterliğe başvuran bağışçı adayının kimlik bilgileri (fotoğraflı bir kimlik ile) sekreterler tarafından kontrol edildikten sonra Aydınlatılmış Bağışçı Onam Formu ve Bağışçı Kayıt ve Sorgulama Formu verilir, okunarak doldurması ve onaylaması istenir. Sekreterler tarafından, Aydınlatılmış Bağışçı Onam Formu ve Bağışçı Kayıt ve Sorgulama Formu nun tam ve eksiksiz olarak doldurulduğu ve onaylandığı kontrol edildikten sonra donör adayının bilgileri KİS e kaydedilir. Bağışçı bir hasta adına bağış yapıyorsa bu KİS te belirtilir, karşılıksız bir bağış ise belirtilmez. KİS e kayıt sonrası bağışçıya ve elde edilecek ürünlere ait bilgilerin bulunduğu barkodlar basılırak, bağışçıya ait olanlardan bir tanesi Bağışçı Kayıt ve Sorgulama Formu na yapıştırılır. Diğer barkodların bulunduğu şerit forma zımbalanır. Bağışçı adayı değerlendirilmek üzere Bağışçı Kayıt ve Sorgulama Formu ile birlikte kan alma salonundaki kan merkezi personeline yönlendirilir. Kan merkezi personeli Bağışçı Kayıt ve Sorgulama Formu nu, Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberine uygun olarak değerlendirirler ve gerekirse bağışçı adayını reddederler. Kuşku duydukları durumlarda Kan merkezi hekimine danışırlar. Kan merkezi hekimi bağışçı adayı ile görüşür ve gerekirse fizik muayene sonucuna göre bağışçı adayı reddedilir veya kabul edilir Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberine ne göre kan bağışı açısından uygun olarak değerlendirilen bağışçı adayının kan basıncı ölçülür, nabzı sayılır, enfeksiyöz tarama testleri, kan grubu ve hemogram çalışılmak amacıyla uygun iki tüpe örnek kanı alınır. Her iki tüpün üzerine de bağışçıya ait olduklarını belirtir barkodlardan yapıştırılır. Fizik muayene ve hemogram değerleri Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberine göre uygun olarak değerlendirilen bağışçı adayı, kan bağışı için kabul edilir. Bağışçı adayı reddedilirse red nedeni ve red süresi bağışçı adayına bildirilir, Bağışçı Kayıt ve Sorgulama Formu na yazılır ve sekreterler tarafından KİS e kaydedilir. Bağışçı Kayıt ve Sorgulama Formu gerek red gerekse kabul durumunda bağışçı adayını değerlendiren kan merkezi personeli ve/veya kan merkezi hekimi tarafından imzalanıp kaşelenir Kan Merkezi Örnek Alma, Nakil, Saklama ve Laboratuvara Örnek Kabul/Red Talimatı AMAÇ: Bu talimatın amacı, UÜ-SK Dr. Raşit Durusoy Kan Merkezi nde tanı amaçlı değerlendirilecek hasta örneklerinin doğru ve standart bir şekilde alınmasını, naklini, kabul/reddini, saklanmasını ve imhasını sağlamaktır.

10 10 / 33 KAPSAM: Bu talimat UÜ-SK da hastadan örnek alınması, laboratuvara nakli, kabul/reddine, saklanması ve imhasına ait tüm faaliyetleri kapsar. SORUMLULAR: UÜ-SK da hastadan örnek alma yetkinliği olan çalışanlar. İLGİLİ DÖKÜMANLAR: KLK-HAD-LAB Laboratuvar Tetkikleri Bilgilendirme Kılavuzu. TA-HAD-12 Hastadan Örnek Alma ve Saklama Talimatı TA-HAD-13 Örneklerin Toplanması ve Taşınması Talimatı TA-HAD-14 Laboratuvara Örnek Kabul/Red Talimatı. Kan Merkezi nde örnek alma: Örnek alınacak hastanın kimlik kontrolü (fotoğraflı bir kimlik ile) yapılır. Dr Raşit Durusoy Kan Merkezi Laboratuvar Bilgilendirme Tablosu na uygun olarak seçilen örnek alma tüpüne barkod yapıştırılır. Örnek alma işlemi, Hastadan Örnek Alma ve Saklama Talimatına (TA-HAD-12) uygun olarak gerçekleştirilir. Diğer birimlerden Kan Merkezine gelen örnekler: Dr Raşit Durusoy Kan Merkezi Laboratuvar Bilgilendirme Tablosu na uygun örnek alma tüpü seçilir. Örnek nakil işlemi, Örneklerin Toplanması ve Taşınması Talimatına (TA-HAD-13) uygun olarak gerçekleştirilir. Örneklerin kabulü veya reddi, Laboratuvara Örnek Kabul/Red Talimatına (TA-HAD-14) uygun olarak yapılır. Testler çalışıldıktan sonra hasta/bağışçı örnekleri en az bir hafta süreyle buzdolabında saklanır. Saklama süresi sonunda, hasta/bağışçı örnekleri Atık Yönetim Planı (PL-TYG-01) uygun olarak imha edilir. DR RAŞİT DURUSOY KAN MERKEZİ LABORATUVAR BİLGİLENDİRME TABLOSU ÖRNEK KATEGORİSİ ÖRNEK ŞEKLİ TEST BÖLÜM ALINMA YERİ/NAKİL NOTLAR 4 ml Kuru/EDTA lı Tüpte Kan Kan Serum/Plazma HBsAg Kan Serum/Plazma Anti-HIV Enfeksiyöz Tarama Testleri Laboratuvarı Enfeksiyöz Tarama Testleri Laboratuvarı Nakil: Oda sıcaklığında (Sadece tıbbi yaralanmalarda ve donörlerde çalışılır) 4 ml Kuru/EDTA lı Tüpte Kan Nakil: Oda sıcaklığında (Sadece tıbbi yaralanmalarda ve donörlerde çalışılır) Sonuçlanma Süresi: 3 saat Sonuçlanma Süresi: 3 saat

11 11 / 33 ÖRNEK KATEGORİSİ ÖRNEK ŞEKLİ TEST BÖLÜM ALINMA YERİ/NAKİL NOTLAR Kan Serum/Plazma Anti-HCV Kan Serum/Plazma RPR Kan Kan Kan Tam Kan Tam Kan Serum/Plazma Kan Grubu ABO/Rh Gruplama Forward+Reverse Minör Kan Grupları ve Subgruplar İzohemaglütinin Titrasyonu Kan Serum/Plazma Cross-Match Enfeksiyöz Tarama Testleri Laboratuvarı Enfeksiyöz Tarama Testleri Laboratuvarı İmmünohematoloji Laboratuvarı İmmünohematoloji Laboratuvarı İmmünohematoloji Laboratuvarı İmmünohematoloji Laboratuvarı 4 ml Kuru/EDTA lı Tüpte Kan Nakil: Oda sıcaklığında (Sadece tıbbi yaralanmalarda ve donörlerde çalışılır) 4 ml Kuru/EDTA lı Tüpte Kan Nakil: Oda sıcaklığında (Sadece donörlerde çalışılır) 4 ml EDTA lı Tüpte Kan Nakil: Oda sıcaklığında 4 ml EDTA lı Tüpte Kan Nakil: Oda sıcaklığında 4 ml Kuru/EDTA lı Tüpte Kan Nakil: Oda sıcaklığında 4 ml EDTA lı Tüpte Kan Nakil: Oda sıcaklığında Sonuçlanma Süresi: 3 saat Sonuçlanma Süresi: 3 saat Sonuçlanma Süresi: 2 saat Sonuçlanma Süresi: 2 saat Sonuçlanma Süresi: 4 saat Sonuçlanma Süresi: 2 saat Sonuçlanma süresi: Kan Serum/Plazma Acil Cross-match Kan Tam Kan Direkt Coombs İmmünohematoloji Laboratuvarı İmmünohematoloji Laboratuvarı 4 ml EDTA lı Tüpte Kan Nakil: Oda sıcaklığında 4 ml EDTA lı Tüpte Kan Nakil: Oda sıcaklığında 10 dakika Sadece hayatı tehdit eden acil durumlarda, Acil Kan ve Kan Bileşenleri İstem Formu nun imzalanması sonucunda çalışılır. Sonuçlanma Süresi: 2 saat

12 12 / 33 ÖRNEK KATEGORİSİ ÖRNEK ŞEKLİ TEST BÖLÜM ALINMA YERİ/NAKİL NOTLAR Kan Serum İndirekt Coombs İmmünohematoloji Laboratuvarı 4 ml Kuru Tüpte Kan Nakil: Oda sıcaklığında Sonuçlanma Süresi: 4 saat Kan Serum İndirekt Coombs Titreli İmmünohematoloji Laboratuvarı 4 ml Kuru Tüpte Kan Nakil: Oda sıcaklığında Sonuçlanma Süresi: 4 saat Kan Serum Antikor Tanımlama İmmünohematoloji Laboratuvarı 4 ml Kuru Tüpte Kan Nakil: Oda sıcaklığında Sonuçlanma Süresi: 2 saat Kan Tam Kan Hemogram İmmünohematoloji Laboratuvarı 4 ml EDTA lı Tüpte Kan Nakil: Oda sıcaklığında (Sadece donörlerde çalışılır) Sonuçlanma Süresi: 10 dk 2.3. Kan Merkezi Flebotomi ve Kan Torbalama Talimatı AMAÇ: Bu talimat, UÜ-SK Dr. Raşit Durusoy Kan Merkezi nde flebotomi ve torbalama işleminin sağlıklı ve güvenilir bir şekilde yapılmasını sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. KAPSAM: Bu talimat, UÜ-SK Dr. Raşit Durusoy Kan Merkezi nde yapılan tüm flebotomi ve torbalama işlemlerinde uygulanır. SORUMLULAR: UÜ-SK Dr. Raşit Durusoy Kan Merkezi nde görev yapan Kan Merkezi Personeli bu talimatın uygulanmasından sorumludur. Bağışa uygun bulunan bağışçının fotoğraflı ve resmi bir kimlik kartı ile kimlik kontrolü yapılır. Bağışçı sırtüstü pozisyonda bağış sedyesine yatırılır. Kan torbası ambalajından çıkartılır ve torba sistemi, kapalılığı, rengi, delinme, sızıntı, darlık ve tıkanıklık açısından değerlendirilir. Ana torba üzerine bağışçı bilgilerini ve ES ürün bilgisini içeren barkodlar ile TDP torbası üzerine TDP ürün bilgisini içeren barkod yapıştırılır. Bağış bir hasta için yapıldı ise, takibi kolaylaştımak amacıyla kan merkezi personeli tarafından doldurulan Kan Merkezi Sonuç Belgesi üzerine hem hastaya hem de bağışçı ve ürünlere ait barkodlar yapıştırılır. Bağışçı kolunun dirsek ekleminin ön yüzü (flebotomi bölgesi) flebotomiye engel oluşturacak lezyon açısından muayene edilir. Bağışçı flebotomi kolunun dirsek ekleminden cm yukarı kısmına (turnike bölgesi) turnike bağlanır, damar palpe edilir ve turnike açılır. Eldiven giyilir.

13 13 / 33 Flebotomi bölgesinin antisepsisi sağlanır. o Alkol ile merkezden dışarı doğru dairesel bir hareketle silinir ve alkolün kuruması için beklenir. İyotlu solüsyon ile merkezden dışarı doğru dairesel bir hareketle silinir, kuruması beklenir. Bölgeye bir daha dokunulmaz. Dokunulması halinde işlem tekrarlanır. Kan torbası kan alma çalkalama cihazına cihaz özelliklerine uygun şekilde yerleştirilir ve hortum cihazın klempinden geçirilir. Turnike bağlanır. Kan alma ve torba setinin hortumunda bulunan klemp veya kan alma çalkalama cihazının klempi kapatılır. Bu iki düzenek te yoksa hortum akışı engelleyecek şekilde kıvrılır. Kanın ilk 5-10 ml lik kısmının alındığı ek düzeneğin klempi açılır (düzenek üzerinde başka bir kilit mekanizması var ise kilit kırılır). İğne kapağı çıkartılır İğne ucu flebotomi bölgesi dışında hiçbir yere temas ettirilmeden, damara girilecek bölgeye dokunulmadan, iğnenin kesik ucu yukarı gelecek şekilde, 45 lik bir açı ile cilt altına girilip, lik bir açı ile 5-10 mm ilerlendikten sonra açı bozulmadan damara girilir. Damar içinde iğnenin 1/4 ü dışarıda kalana kadar ilerlenir. Damara giriş yapılacak bölgeye dokunulmuşsa flebotomi bölgesinin antisepsisi tekrar yapılır. Kan akışı kontrol edilir ve ilk 5-10 ml lik kısmın ek düzeneğe akması sağlanır. Kan rahatlıkla ve donasyon işleminin 6-8 dakikada bitmesini sağlayacak hızda set içinde akabilmelidir. Kan akışı çok hızlı ve pembeye yakın kırmızılıkta ise artere girilmiş olabilir. Bu durumda turnike çözülmeden iğne damardan çekilir, flebotomi bölgesine steril gazlı bez ile güçlü bir baskı uygulanır ve bağışçıya kolunu yukarı kaldırması, iğne giriş noktasının üzerindeki güçlü baskıyı 4-5 dakika sürdürmesi söylenir. Turnikenin sıkılaştırılması yararlı olacaktır. Set, Tehlikeli Madde Yönetimi Planı (PL-TYG-05) Kesici Delici Atıklar Talimatı (TA-EÖK-20), Evsel-Tıbbi Atıkların Ayrıştırılması Talimatı (TA- TYG-12). na göre imha edilir. Yeni bir torba ile işlemler bağışçının onayı alınmak koşuluyla diğer koldan tekrarlanır. Hortuma kan gelmiyor ise iğnenin damar içinde olup olmadığı kontrol edilir. o İğne damar içinde ise damardan çıkartılmadan ileri-geri 2-3 mm hareket ettirilir buna rağmen kan gelmiyor ise yada iğne damardan çıkmış ise, flebotomi işlemi sonlandırılır. Set Tehlikeli Madde Yönetimi Planı (PL-TYG-05), Kesici Delici Atıklar Talimatı (TA-EÖK-20), Evsel-Tıbbi Atıkların Ayrıştırılması Talimatı (TA- TYG- 12). na göre imha edilir. Yeni bir torba ile işlemler bağışçının onayı alınmak koşuluyla diğer koldan tekrarlanır o İğne damar içinde değilse, 5 10 mm geri çekilerek cilt altından çıkartılmadan tekrar damara giriş yapılır. İğne bir flaster yardımıyla sabitlenir ve üzeri steril gazlı bez ile kapatılır. Kan alma çalkalama cihazı kendi kullanım kılavuzundaki kurallara göre çalıştırılır. Ek düzenek dolduktan sonra klempi kapatılır ve torbanın ya da kan alma çalkalama cihazının klempi açılarak (hortum üzerinde başka bir kilit mekanizması var ise kilit kırılır) kanın ana torbaya dolması sağlanır. Kan rahatlıkla ve kan bağış işleminin 6-8 dakikada bitmesini sağlayacak hızda set içinde akabilmelidir. Akmıyor ise bağışçıdan elini ardışık olarak yumruk yapıp gevşetmesi istenir. Akış problemi sürüyorsa flebotomi bölgesi, hortum ve torba tekrar kontrol edilir. Kan akışını engelleyen problem dışardan müdahale ile düzelebilecek ise düzeltilir ve işleme devam edilir. Ancak dışardan müdahale ile düzeltilemeyecek bir sorun var ise flebotomi işlemi sonlandırılır ve set Tehlikeli Madde Yönetimi Planı (PL-TYG-05), Kesici Delici Atıklar Talimatı (TA-EÖK-20), Evsel-Tıbbi Atıkların Ayrıştırılması Talimatı (TA- TYG-12). na göre imha edilir. Yeni bir torba ile işlemler bağışçının onayı alınmak koşuluyla diğer koldan tekrarlanır. Kan bağış işlemi süresince torbalanan kan, kan alma-çalkalama cihazında sürekli olarak salınım halinde tutulur ve her an ağırlığı dijital ekrandan izlenir. 450(± %10) cc kan hacmine ulaşılınca (genelikle kan alma çalkalama cihazı klempini otomatik olarak

14 14 / 33 kapatarak torbaya kan akımını durdurur) kan alma-çalkalama cihazı durdurulur. Toplanan kan hacmi tam kan için 300 cc, eritrosit süspansiyonu ve plazma için 350 cc den az ise Tehlikeli Madde Yönetimi Planı (PL-TYG-05), Kesici Delici Atıklar Talimatı (TA-EÖK-20), Evsel-Tıbbi Atıkların Ayrıştırılması Talimatı (TA- TYG-12). na göre imha edilir. Flebotomi işlemi sonlandırılır. o Turnike çözülür. Gazlı bez alınır tıbbi atık kutusuna atılır. Flaster dikkatlice kaldırılıp tıbbi atık kutusuna atılır. Kan alma çalkalama sizteminin otomatik kapanan klempi yoksa kan alma ve torba setinin hortumuna klemp konur ya da hortum akışı engelleyecek şekilde kıvrılır. Yavaşça iğne damardan çekilirken eş zamanlı olarak flebotomi bölgesine steril gazlı bez ile baskı uygulanır. Bağışçıya kolunu yukarı kaldırması, iğne giriş noktasının üzerindeki baskıyı 2-3 dakika sürdürmesi söylenir. Torba içerisine kesinlikle hava gitmeyecek şekilde klemp ya da kıvrık açılarak hortum içindeki kalan kanın torbaya akması sağlanır. Bunu yaparken hortumdaki kanın tamamının torbaya girmesine izin verilmez. İçinde bir miktar kan bırakılır ve klemp konur ya da hortum kıvrılır. Torba iyice çalkalandıktan sonra klemp ya da kıvrık açılır ve torbanın sıkıştırılması ile bir miktar kan, 2/3 ünü dolduracak şekilde hortuma gönderilir. Klemp kapatılır ya da hortum kıvrılırak torbaya geri akış engellenir. Hortum torba ile birleşme yerinden hortum kapatma cihazının başlığına yerleştirilir ve sıkıştırılarak yapıştırılır. İşlem 5 er cm ilerleyerek 6-7 kez tekrarlanır ve sonuncu boğumdan iğneli parça ayrılarak Tehlikeli Madde Yönetimi Planı (PL-TYG-05), Kesici Delici Atıklar Talimatı (TA-EÖK-20), Evsel-Tıbbi Atıkların Ayrıştırılması Talimatı (TA- TYG-12). na göre imha edilir. Torbalanmış olan Tam Kan Kan Bileşenlerini Hazırlama Talimatı na göre bileşenlerine ayrıştırılır. Bağışçı Kal Bağışı Sonrası Bağışçı İzlem Talimatı na göre takip edilir. Bağış tamamlandıktan sonra Bağışçı Kayıt ve Sorgulama Formu ve Aydınlatılmış Bağışçı Onam Formu bir dosyada toplanır. İlk mesai sabahı kan merkezi başteknikeri tarafından değerlendirildikten sonra arşivlenmek üzere sekreteryaya iletilir. Örnek tüplerinden bir tanesi immünohematoloji laboratuvarına, diğeri ise enfeksiyöz tarama testleri laboratuvarına gönderilir Kan Merkezi Bağışçı Aferez Talimatı AMAÇ: Bu talimat, UÜ-SK Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi nde bağışçı aferezi işleminin güvenli bir şekilde gerçekleştirmek, kaliteli ve güvenilir bir ürün elde edilmesini sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. KAPSAM: Bu talimat, UÜ-SK Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi nde yapılan tüm bağışçı aferezi işlemlerinde uygulanır. SORUMLULAR: UÜ-SK Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi nde görev yapan Kan Merkezi Personeli bu talimatın uygulanmasından sorumludur. Bağışçı geldiğinde, kimlik kontrolü (fotoğraflı bir kimlik ile) yapılır. Bağışçı Değerlendirme Talimatı na göre kayıt, etiketleme ve değerlendirme süreçleri gerçekleştirilir. Bağışçı, kan bağışı sıklığı açısından Ulusal Kan ve Kan Ürünleri Rehberine göre değerlendirilir. Hemogram Çalışma Talimatı na göre örnek kanı alınarak hemogram çalışılır. Sonuç Bağışçı Değerlendirme Talimatı na göre değerlendirilir. Hemogram sonucu kan bağışı için uygun değil ise bağışçı geçici olarak ret edilir ve KİS e kaydedilir. Hemogram sonucu kan bağışı için uygun ise işlem için sedyeye alınır. Burada tekrar kimlik kontrolü yapılır ve

15 15 / 33 kendisine adı soyadı sorulur. Aferez Bilgilendirme Broşürü nü okuyup okumadığı sorgulanır ve işlem hakkında bilmek istediği noktalarda bilgilendirilir. Aferez cihazları uygunsa bağışçı hemen sedyeye alınır. Cihazlar dolu ise en erken saat için randevu verilir. Daha önce aferez cihazına kullanılan sistem kullanım kılavuzuna uygun olarak yerleştirlimiş olan aferez setindeki ürün torbası/torbaları üzerine bağışçıyı tanımlayan barkod yapıştırılır. Flebotomi ve Kan Torbalama Talimatı ve kullanılan aferez cihazının kullanım kılavuzundaki öneriler doğrultusunda flebotomi ve aferez işlemi gerçekleştirilir. Ürün torbası setten ayrılır ve set Tehlikeli Madde Yönetimi Planı (PL-TYG-05), Kesici Delici Atıklar Talimatı (TA-EÖK-20), Evsel-Tıbbi Atıkların Ayrıştırılması Talimatı (TA- TYG-12). na göre imha edilir. Henüz testleri çalışılmamış olan bu bileşen ürün şeklinde etiketlenene kadar karantinada saklanır. Herhangi bir nedenle işlem tamamlanamaz ve kullanılan sistemin özelliklerine göre toplanan ürünün yetersiz olduğu düşünülürse kan merkezi hekimine danışılarak ürün ve set Kan Bileşenlerini İmha Talimatı na göre imha edilir. Aferez takip defteri doldurulur. Bağışçı Kan Bağışı Sonrası İzlem Talimatı na göre takip edilir ve teşekkür edilerek gönderilir. Bağış sırasında reaksiyon gelişirse, Bağışçı Reaksiyon Defterin e kaydı yapılır. Bağışçının kan grubu İmmünohematoloji Laboratuvarı Talimatı ve enfeksiyöz tarama testleri Enfeksiyöz Tarama Testleri Laboratuvarı Talimatı na uygun olarak çalışılır. Test sonuçları çıktıktan sonra uygun barkodlar yazdırılıp torba üzerine yapıştırılır. Son 10 gün içerisinde enfeksiyöz tarama testleri çalışılmışsa tekrar çalışmaya gerek yoktur, gün arasındaki dönem için ise Kan Merkezi Hekimine danışılır. Granülosit Süspansiyonu bağışçısı için enfeksiyöz tarama testleri ve immünohematolojik testler indüksiyon işlemi öncesi çalışılır. Bağışçının değerlendirilmesinden ve uygunluk testlerinin çalışılmasından kan merkezi, bağışçıdan gerekli onamın alınması ve işlemin gerçekleştirilmesinden Terapötik Aferez Ünitesi sorumludur. Sonuçlardan birinin pozitif olması durumunda bağışçı olarak ret edilir ve Enfeksiyöz Tarama Test Pozitifliklerinde Yaklaşım Talimatı na göre hareket edilir. İmmünohematolojik ve enfeksiyöz tarama testleri tamamlandıktan sonra ürün barkodu hazırlanarak torba üzerine yapıştırılır ve ürün Kan Bileşenlerini Stoklama Talimatı na göre stoklanır Kan Bağışı Sonrası Bağışçı İzlem Talimatı AMAÇ: Bu talimat, UÜ-SK Dr Raşit Durusoy Kan Merkezinde, kan bağışı sonrasında bağışçıları Kan Merkezinden sağlıklı bir şekilde ayrılmalarını sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. KAPSAM: Bu talimat UÜ-SK Dr Raşit Durusoy Kan Merkezinde uygulanır. 7 gün 24 saat olarak SORUMLULAR: Dr Raşit Durusoy Kan Merkezinde görev yapan kan merkezi hekimi ve kan merkezi personeli bu talimatın uygulanmasından sorumludur. Flebotomi ve Kan Torbalama Talimatına uygun olarak kan alma işlemi sonlandırılıp iğne çekildikten sonra bağışçıya, dirseğini bükmeden, iğne giriş yerinin üzerine yaklaşık 2 dakika basınç uygulaması söylenir ve gösterilir.

16 16 / 33 Bu süre sonunda kanama varsa basınç uygulamaya devam edilir, kanama durmuşsa iğne giriş yerinin üzeri bantlanır. Bağışçının 5-10 dakika boyunca yakın takip altında flebotomi yatağında yatarak dinlenmesi sağlanır. Bu süre sonunda bağışçı iyi görünüyorsa kan alma salonu bağışçı dinlenme koltuklarında oturması sağlanır ve yiyecek, içecek ikramında bulunularak 5-10 dakika daha gözlenir. Bu süre sonunda bağışçı iyi görünüyorsa bekleme salonuna alınır ve kan merkezini yarım saat süreyle terketmemesi gerektiği söylenir. Dinlenme sırasında bağışçıya kan verme sonrası bakım hakkında bilgiler verilir. Kan bağışı sonrası herhangi bir bağışçı reaksiyonu gelişirse, kan merkezi personeli bağışçıya ilk müdahalede bulunur ve gerekirse Kan Merkezi hekimine haber verir. İzlem süresi sonunda bağışçı, kendisini iyi hissediyorsa, bu önemli katkısından dolayı teşekkür edilir ve Kan Bağışı Sonrası Öneriler Broşürü verilip ne kadar süre sonra tekrar bağışta bulunabileceği hatırlatılarak uğurlanır Kan Bileşenlerinin Hazırlanma Talimatı AMAÇ: Bu talimat, UÜ-SK Dr Raşit Durusoy Kan Merkezi nde, kan bileşenlerinin standartlara uygun şekilde hazırlanmasını sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. KAPSAM: Bu talimat UÜ-SK Dr Raşit Durusoy Kan Merkezinde uygulanır. 7 gün 24 saat olarak SORUMLULAR: Dr Raşit Durusoy Kan Merkezinde görev yapan kan merkezi personeli bu talimatın uygulanmasından sorumludur. Tam Kan Hazırlanması o Tekli, 450 (±%10) ml kan için antikoagülan solüsyon (CPDA-1) içeren torbaya, Flebotomi ve Kan Torbalama Talimatına uygun olarak kan alınır. o Kan Bileşenlerini Stoklama Talimatına uygun olarak stoklanır. Eritrosit Süspansiyonu (ES) ve Taze Donmuş Plazma (TDP) Hazırlanması o CPD antikoagülan solüsyon içeren ana torbası, SAG-M li ek solüsyon torbası ve 1-2 transfer torbası bulunan torba sistemin ana torbasına, Flebotomi ve Kan Torbalama Talimatına uygun olarak 450 (±%10) ml kan alınır. o Alındıktan sonra en az 1 saat oda ısısında bekletilir. Mutlaka 6-8 saat içinde işlenmelidir. o 4ºC de 3100 rpm de 18 dakika santrifüje edilir. o Üstteki ml plazma transfer torbaya aktarılır. o Plazma içeren torba bağlantısı hortum kapatma cihazı ile kapatılır ve kesilerek ayrılır. o Plazma içeren torba, Kan Merkezi Plazma Şok Dondurma Talimatına uygun şekilde dondurulur. o Plazma ayırıldıktan sonra ana torbada kalan eritrosit süspansiyonuna, SAG-M solüsyonu eklenerek hafifçe karıştırılır. o Eritrosit Süspansiyonu, Kan Bileşenlerini Stoklama Talimatına uygun olarak stoklanır. Lökositi azaltılmış Eritrosit Süspansiyonu (ES) Hazırlanması o 4 log filtreler kullanılarak filtrasyon yöntemiyle hazırlanır. o İşlemin en çok 30 dakika içerisinde tamamlanması gerekir. Tamamlanamadığı durumlarda filtre steril koşullarda (steril tüp birleştirme ile) değiştirilerek işleme devam edilir. Filtre tıkanıklığı için tutanak tutularak yüklenici firmaya bildirilir. o Dahili lökosit filtreli torbalar ile; Kan bileşeni hazırlanırken tam kanın ya da ES nin filrasyonu ile elde edilir.

17 17 / 33 Filtrasyon işlemi, dahili lökosit filtreli torbaların kullanım kılavuzuna uygun biçimde gerçekleştirilir. Elde edilen lökositi azaltılmış ES lökositi azaltılmış ES olarak KİS e kaydedilir ve lökositi azaltılmış ES barkodu ile etiketlenirek, Kan Bileşenlerinin Stoklama Talimatı na göre stoklanır. o ES için laboratuvar tipi lökosit filtreleri ile; Lökositi azaltılmış ES istemi yapıldığında gerçekleştirilir. Lökosit azaltmak için giriş hattında 4 log lökosit filtresi bulunan ES torbaları (filtre sistemi) kullanılır. Lökositi azaltılacak ES seçildikten sonra, steril tüp birleştirme cihazı yardımıyla cihaz kullanım kılavuzuna uygun bir uygulama ile filtre seti ile birleştirilir. Filtre sisteminin gerektirdiği biçim ve sürede ES filtreden geçirilerek lökositi azaltılmış ES torbasına aktarılır. Elde edilen lökositi azaltılmış ES lökositi azaltılmış ES olarak KİS e kaydedilir ve lökositi azaltılmış ES barkodu ile etiketlenirek Kan Bileşenlerinin Kan Merkezinden Çıkış Talimatı ve Kan Bileşenlerinin Transport Talimatı na göre istemi yapan birime gönderilir. Eğer bileşen hemen gönderilemiyorsa, Kan Bileşenlerinin Stoklama Talimatı na göre stoklanır. Kriyopresipitat Hazırlanması o TDP, yavaş olarak (bir gece boyunca) 1-6 ºC de eritilir. o Eriyen plazma 4ºC de, 7 dakika, 3970 rpm de santrifüje edilir. o Ekstraktör yardımıyla plazmanın transfer torbasına aktarımı sağlanır. o Böylece kriyopresipitatın primer torbanın kenarına yapışarak ayrılması sağlanır ml plazma sulandırma için torbada bırakılır. o Primer torba transfer torbadan ayrılır. o Kriyopresipitat hemen dondurulur ve Kan ve Komponentlerini Stoklama Talimatına uygun olarak stoklanır. Pediatrik Tam Kan Hazırlanması o Tekli, antikoagülan solüsyon (CPD) içeren torbaya, Flebotomi ve Kan Torbalama Talimatına uygun olarak 200 (±%10)ml kan alınır. o Kan Bileşenlerini Stoklama Talimatına uygun olarak stoklanır. Pediatrik Eritrosit Süspansiyonu ve Pediatrik Taze Donmuş Plazma Hazırlanması o CPD antikoagülan solüsyon içeren bir ana torba ve üç adet transfer torbadan oluşan sistemin ana torbasına, Flebotomi ve Kan Torbalama Talimatına uygun olarak 450 (±%10) ml kan alınır. o Alındıktan sonra en az 1 saat oda ısısında bekletilir. Mutlaka 6-8 saat içinde işlenmelidir. o 4ºC de 3100 rpm de 18 dakika santrifüje edilir. o Üstteki ml plazma transfer torbalara eşit olarak ikiye bölünerek aktarılır. o Plazma içeren torbaların bağlantıları hortum kapatma cihazı ile kapatılır ve kesilerek ayrılır. o o Plazma içeren torbalar Kan Bileşenlerini Stoklama Talimatına uygun olarak stoklanır. Plazma ayırıldıktan sonra ana torbada kalan eritrosit süspansiyonunun yarısı 3.transfer torbaya aktarılır ve ana torbadan ayırılır. o Eritrosit süspansiyonu içeren her iki torba, Pediatrik ES olarak Kan ve Komponentlerini Stoklama Talimatına uygun olarak stoklanır. Trombositten Zengin Plazma (TZP) Hazırlanması o CPD antikoagülan solüsyon içeren ana torbası, SAG-M li ek solüsyon torbası ve 1-2 transfer torbası bulunan torba sistemin ana torbasına, Flebotomi ve Kan Torbalama Talimatına uygun olarak 450 (±%10) ml kan alınır. o o o Alındıktan sonra en az 1 saat oda ısısında bekletilir. Mutlaka 6-8 saat içinde işlenmelidir. 20ºC de 3100 rpm de 3 dakika santrifüje edilir. Üstteki ml Trombositten Zengin Plazma transfer torbaya aktarılır.

18 18 / 33 o Trombositten Zengin Plazma içeren torba bağlantısı hortum kapatma cihazı ile kapatılır ve kesilerek ayrılır. o Trombositten Zengin Plazma içeren torba, oda sıcaklığında 5 gün saklanmak üzere ajitatöre konulur. Yıkanmış Eritrosit Süspansiyonu hazırlanması o Yıkama işlemi kan bileşeninin plazma kısmında bulunan maddelere bağlı gelişen alerjik reaksiyonları önlemek amacıyla yapılır. o Bu işlem sırasında kullanılan steril tüp birleştirme hortum kapatma vb cihazlar kendi kullanım kılavuzlarına uygun ve steril koşulların devamlılığını sağlayacak şekilde kullanılır. o Yıkanmış Eritrosit Süspansiyonu hazırlamak için 2 yol kullanılır:. o Dörtlü Hücre Yıkama Sistemi ile; Bir ana torba ve bu torbaya kapalı olarak bağlı bir adet (içinde yıkama ajanı olarak kullanılan %0,9 NaCl solüsyonu bulunan torba) ve iki adet boş transfer torbadan oluşan Dörtlü Hücre Yıkama Sistemi kullanılır. Birinci torbanın çivisi çıkarılarak Eritrosit Süspansiyonu torbasının T parçasına sokulur. Eritrosit Süspansiyonu birinci torbaya aktarılır. 2. torbanın kırılma parçası kırılır ve 150 ml %0,9 NaCl yıkama solüsyonu Eritrosit Süspansiyonu üzerine aktarılır.hortum plastik klips ile kapatılır. Yıkama solüsyonu aktarılan eritrositler 4ºC de, 1500 rpm de 10 dk santrifüj edilir. 2. ve 3. torba hortumları plastik klips ile kapatılır. Santrifüj sonucu üstte oluşan salin solüsyonu ve artık buffy-coat 4. torbaya aktarılır. 4. torba hortum kapatma cihazı ile kapatılır ve sistemden ayırılır. Klempi açılan 2. torbadan 150 ml yıkama solüsyonu santrifüj sonucu çöken eritrositlerin üzerine aktarılır. %0,9 NaCl solüsyonu aktarıldıktan sonra ikinci kez santrifüj edilir. Santrifüj sonrası üstte oluşan salin ve artık buffy-coat kısmı 3. torbaya aktarılır. 3. torba hortum kapatma cihazı ile kapatılır va sistemden ayırılır. Klempi açılan 2. torbadan kalan 200 ml yıkama solüsyonu santrifüj sonucu çöken eritrositlerin üzerine aktarılır. %0,9 NaCl solüsyonu aktarıldıktan sonra üçüncü kez santrifüj edilir. Santrifüj sonrası üstte oluşan salin ve artık buffy-coat kısmı 2. torbaya aktarılır. 2. torba hortum kapatma cihazı ile kapatılır ve sistemden ayırılır. o Steril Tüp Birleştirici ile; Yıkanması istenen ES, steril tüp birleştirme sistemi aracılığıyla ES ve TDP hazırlamada kullanılan boş kan torba sisteminin ilk torbasına aktarılır. Aktarma işlemi öncesi ilk torba içindeki CPD, SAG-M torbasına aktarılmalı ve SAG-M torbasının hortumuna geriye doğru akışı engellemek için klemp konmalıdır. Aktarma işlemi sonrası boşalan ES torbası hortum kapatma sistemi ile ana torbadan uzaklaştırılır. Ana torbaya steril tüp birleştirme sistemi aracılığıyla +2-6 C de bekletilmiş ml lik izotonik bağlanır ve ml izotonik ES üzerine aktarılır. Bu işlemden sonra izotonik torbası hortum kapatma sistemi ile steril koşullarda ana torbadan uzaklaştırılır. Üzerine eklenen izotonik ile iyice karıştırılan ES, soğutmalı bileşen santrifüjünde 1500 rpm de 10 dk santrifüj edilir. Santrifügasyon sonrası torba içindeki süpernatan, ekstraktörler aracılığı ile hortumundaki klempi açılan SAG-M torbasına aktarılır. SAG-M torbası hortum kapatma sistemi ile ana torbadan uzaklaştırılır. Ana torbaya steril tüp birleştirme sistemi aracılığıyla izotonik torbası bağlanarak ml izotonik ES üzerine aktarılır. İzotonik torbası hortum kapatma sistemi ile ana torbadan uzaklaştırılır. Üzerine eklenen izotonik ile iyice karıştırılan ES, soğutmalı bileşen santrifüjünde 1500 rpm de 10 dk santrifüj edilir.

19 o o o UÜ-SK DR. RAŞİT DURUSOY KAN MERKEZİ KILAVUZU 19 / 33 Santrifügasyon sonrası torba içindeki süpernatan, ekstraktörler aracılığı ile TDP torbasına aktarılır. TDP torbasının hortumuna geriye doğru akışı engellemek için klemp konur. Ana torbaya steril tüp birleştirme sistemi aracılığıyla izotonik torbası bağlanarak ml izotonik ES üzerine aktarılır. İzotonik torbası hortum kapatma sistemi ana torbadan uzaklaştırılır. Üzerine eklenen izotonik ile iyice karıştırılan ES, soğutmalı bileşen santrifüjünde 1500 rpm de 10 dk santrifüj edilir. Santrifügasyon sonrası torba içindeki süpernatan, ekstraktörler aracılığı ile hortumundaki klempi açılan TDP torbasına aktarılır. TDP torbası hortum kapatma sistemi ile ana torbadan uzaklaştırılır. Ana torba içerisindeki ES yıkanmış ES olarak KİS e kaydedilir ve yıkanmış ES barkodu ile etiketlenirek, Kan Bileşenlerinin Stoklama Talimatı na göre stoklanır. Yıkanmış ES nin raf ömrü +2-6 C de 24 saattir. Bu sürede kullanılmayan bileşen Kan Bileşenlerinin İmha Talimatı na göre imha edilir. Yıkama işleminden başka aynı bileşen için lökosit azaltma ve/veya ışınlama istemi de var ise, önce bu işlem/işlemler yapılır. Yıkama işlemi son aşamadır. Trombosit Süspansiyonu hazırlanması o Merkezimizde Trombosit Süspansiyonu aferez yöntemiyle elde edilmektedir Kan Bileşenlerinin Stoklama Talimatı AMAÇ: Bu talimat, UÜ-SK Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi nde kan bileşenlerinin stoklama işleminin doğru şekilde yapılmasını sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. KAPSAM: Bu talimat, UÜ-SK Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi nde yapılan tüm kan bileşenlerinin stoklama işlemlerinde uygulanır. SORUMLULAR: UÜ-SK Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi nde görev yapan Kan Merkezi Personeli bu talimatın uygulanmasından sorumludur. Kan Bileşenlerinin Hazırlanma Talimatı na göre merkezimizde hazırlanmış veya BKM den Sağlanan Kan Bileşenlerinin Kabul Talimatı na göre kabul edilmiş kan bileşenlerinin torba ve etiketleri, kan grubu, serolojik test sonuçları, son kullanma tarihi, renk, bulanıklık, hemoliz, pıhtı ve hasar açısından kontrol edilir ve stoklamaya uygunluğu değerlendirilir. Uygun bulunur ise her bileşenlerin farklı koşullarda stoklanacaktır Eritrosit Süspansiyonu (ES) +2-6 C özel imal edilmiş kan saklama dolaplarında stoklanır. ES u kan saklama dolabında aynı kan grubu için ayrılmış olan rafın en arka sırasına konulur KİS e kayıt edilir Raf ömrü CPDile hazırlanmışsa 21 gün, SAG-M ile hazırlanmışsa 42 gündür. Raf ömrü dolduğunda Kan Bileşenlerinin İmha Talimatı na göre imha edilir Trombosit Süspansiyonu (TS) TS aferez cihazından alınır alınmaz ajitatöre yerleştirilir. Oda ısısında ( C), sürekli bir salınım sağlayan ajitatörde raf ömrü 5 gündür. KİS e kayıt edilir. Raf ömrü dolduğunda Kan Bileşenlerinin İmha Talimatı na göre imha edilir Granülosit Süspansiyonu (GS) GS stoklamaya uygun değildir. Hemen kullanılmalıdır. Oda ısısında ( C) raf ömrü 24 saattir.

20 20 / 33 KİS e kayıt edilir. Raf ömrü dolduğunda Kan Bileşenlerinin İmha Talimatı na göre imha edilir Taze Donmuş Plazma ve Kriyopresipitat Hazırlandıktan sonra en kısa zamanda kendi kan grubuna göre ayrılmış olan derin dondurucuda stoklanır. Raf ömrü derin dondurucunun ısısına bağlıdır. -18 C ile -25 C arasında 3 ay -25 C nin altnda 36 ay KİS e kayıt edilir Raf ömrü dolduğunda Kan Bileşenlerinin İmha Talimatı na göre imha edilir Günlük stok takibi yapılır. Stoktaki kan bileşenleri barkod okuyucu ile okutulur. Rezervasyon süresi dolan kan bileşenleri Kan Bileşenlerinin Rezervasyon Talimatı na göre genel kullanıma açılır. Son kullanma tarihi gelen kan bileşenleri Kan Bileşenlerinin İmha Talimatı na göre imha edilir, KİS e ve İmha Edilen Kan Kayıt Defteri ne kayıt edilir. Stoktaki ürünler, çıkış yapılan ürünler, imha edilen ürünler ile bir önceki stok sayımının birbirini tamamlaması gerekir. Tamamlamıyorsa sistem tekrar gözden geçirilip sorun giderilir ve sayım tamamlanır Kan Bileşenlerinin Rezervasyon Talimatı AMAÇ: Bu talimat, UÜ-SK Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi nde kan bileşenlerinin rezervasyon işleminin gereksinimi karşılayacak şekilde yapılmasını sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. KAPSAM: Bu talimat, UÜ-SK Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi nde yapılan tüm kan bileşenlerinin rezervasyon işlemlerinde uygulanır. SORUMLULAR: UÜ-SK Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi nde görev yapan Kan Merkezi Personeli bu talimatın uygulanmasından sorumludur. Eritrosit suspansiyonu, tam kan, taze donmuş plazma için: Kan Bileşenlerini Stoklama Talimatı na göre stoklanan kan bileşenleri talep edilen hasta adına 5 gün süreyle rezerve edilir. Rezervasyon tarihi Klinikler Kan Kayıt Defteri ne ve KİS e o hasta adına kaydedildikleri ilk gün başlar. Çok acil durumlar söz konusu olduğunda ilgili klinik aranıp izin almak koşuluyla rezerve kan bileşenleri başka hasta için kullanılabilir. Beşinci günün sonunda ilgili klinikten rezervasyon uzatmayla ilgili herhangi bir talep gelmezse kan bileşenleri genel kullanıma açılır 5. günün sonunda ilgili klinikten rezervasyon uzatma talebi gelirse Kan Merkezi Hekimi ile görüşülerek rezervasyon aynı hasta için 5 gün daha uzatılabilir. Son kullanma tarihi yaklaşan ve stok ömrü 30 günü aşmış kan bileşenleri rezerve edilmez, ihtiyaç duyulduğunda kullanılır. Uzatılan ve uzatılmayan her rezervasyon için ilgili Klinikler Kan Kayıt Defteri ne ve KİS e kayıt işlemi yapılır. Aferez trombosit suspansiyonu için: Trombosit suspansiyonu hasta adına 3 gün rezerve edilir. Üçüncü günün sonunda hastanın sorumlu hekiminden izin alınmak koşulu ile başka hastaya kullanılabilir. İzin alınmadan başka hastaya kullanılamaz.

21 21 / Kan Bileşenlerini Işınlama Talimatı AMAÇ: Bu talimat, UÜ-SK Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi nde kan ve bileşenlerini ışınlama işleminin doğru ve standart şekilde yapılmasını sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. KAPSAM: Bu talimat, UÜ-SK Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi nde yapılan tüm kan bileşenlerini ışınlama işlemlerinde uygulanır. SORUMLULAR: UÜ-SK Dr. Raşit DURUSOY Kan Merkezi nde görev yapan Kan Merkezi Personeli bu talimatın uygulanmasından sorumludur. Cihazın fişinin takılı olup olmadığı ve kabın konulacağı hücrenin temizliğinin kontrolü yapılır. Işınlanacak kan torbasına ürünün ışınlanmış olduğunu gösteren etiket yapıştırılır. Kan torbaları, kaptan taşmayacak ve hortumları aşağı bakacak şekilde kabın içine yerleştirilir. ES ve TS aynı anda aynı taşıyıcı kaba konulmaz. Cihazın kapağı açılır ve kap içerideki döner tabla üzerine yerleştirilir. Cihazın kapağı kapatılır. Işınlama süresi önceden ayarlanmış olduğundan Start düğmesine basılarak ışınlama başlatılır. Işınlamaya devam etmek için Start düğmesine ikinci kez basılır, ışınlamadan vazgeçildiyse Clear düğmesine basılır. Işınlama işlemi bitince (yaklaşık 5 dk) alarm sesi duyulur. Kapak açılarak kap çıkartılır. Işınlanan kan torbaları çıkartılır, kap yerine yerleştirilir. Ürün üzerindeki etiket kontrol edilir. Etikette ürünün ışınlandığını belirtir renk değişikliği olmalıdır. Cihazın rutin bakımı Meditel firması tarafından yapılır. Bakım esnasında cihazın bulunduğu oda ve önündeki koridor ile yan odalarda hiç kimse bulunmaz Kan Bileşenlerinin Kan Merkezinden Çıkış Talimatı AMAÇ: Bu talimat, UÜ-SK Dr. Raşit Durusoy Kan Merkezi nden kullanım için çıkışı yapılacak kanların güvenli bir şekilde kullanıma sunulması ve çıkış kayıtlarının doğru yapılmasını sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. KAPSAM: Bu talimat UÜ-SK Dr. Raşit Durusoy Kan Merkezi nde 7 gün 24 saat çıkışı yapılan tüm kan bileşenlerini kapsar. SORUMLULAR: Dr. Raşit Durusoy Kan Merkezi personeli, sekreter ve bilgi işlem görevlileri bu talimatın uygulanmasından sorumludurlar. Kan merkezimizden yapılan kan bileşeni isteği, ilgili bileşenin stokta mevcut olup olmadığına bakılarak değerlendirilir. Hasta adına rezerve bileşen varsa: Kan bileşeninin torbası ile etiketi; kan grubu ve cross-match uygunluğu, serolojik test sonuçları, son kullanma tarihi, renk, bulanıklık, hemoliz, pıhtı, hasar açısından kontrol edilir. KİS e kaydedilir ve tahakkuku yapılır. Sekreter / bilgi işlem görevlileri tarafından KİS çıkışı son kez kontrol edilir.