KURUMU 2012 YILI RAPORU

Transkript

1 TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU SINIRLI SORUMLU GARP LİNYİTLERİ İŞLETMESİ MÜESSESESİ 2012 YILI RAPORU

2 Bu rapor, tarih, 6085 sayılı Kanun ile 233 sayılı KHK uyarınca düzenlenmiş, Rapor Değerlendirme Kurulunun tarih ve 42 sayılı oturumunda kabul edilmiştir.

3 Müessesenin unvan : S n rl Sorumlu Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi Merkezi : Tavşanl - Kütahya Bağl olduğu kuruluş : Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Esas sermayesi : TL Ödenmiş sermayesi : TL Karar organ (Yönetim Komitesi) Karar Görevli bulunduğu süre Ad - soyad Müessesedeki görevi organ ndaki Başlama tarihi Ayr l ş tarihi 1- Başkan Recep ÇETİNER Müessese Müdürü Devam ediyor 2- Üye Mustafa ÇOKUSLU Müessese Müdür Yard mc s Devam ediyor 3- Üye Recep ÇELİK Müessese Müdür Yard mc s Devam ediyor - Üye Ömer ÇATAL Müessese Müdür Yard mc s Üye Mehmet TAKSUK Müessese Müdür Yard mc s Devam ediyor - Üye Hasan Hüseyin KARAAY Müessese Müdür Yard mc s Üye Ercan GEBEŞ Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürü Devam ediyor

4 Raporda yer alan k saltmalar AR: Arama ruhsat ARGE: Araşt rma Geliştirme C/H: Cari Hesap ÇED: Çevresel Etki Değerlendirme Raporu ELİ: Ege Linyitleri İşletmesi EÜAŞ: Elektrik Üretim Anonim Şirketi GLİ: Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi ILİ: Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü İR: İşletme ruhsatl Kcal/Kg: Kilo kalori / Kilogram KHK: Kanun Hükmünde Kararname KİK: Kamu İhale Kanunu/Kurumu SYDV: Sosyal Yard mlaşma Dayan şma Vakf TKİ: Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Ton/yev: Yevmiye baş na üretilen ton olarak kömür miktar Tübitak-MAM: Türkiye Bilimsel Araşt rma Kurumu Marmara Araşt rma Merkezi YPK: Yüksek Planlama Kurulu

5 İÇİNDEKİLER Sayfa no I. TOPLU BAKIŞ I II. İDARİ BÜNYE 1 A-Mevzuat 1 B-Teşkilat 2 C-Personel durumu 5 III. MALİ BÜNYE 22 A-Mali durum 24 B-Mali sonuçlar 31 IV. İŞLETME ÇALIŞMALARI 34 A-Giderler 35 B-Tedarik işleri 37 C-Üretim ve maliyetler 48 D-Pazarlama 103 E-Sigorta işleri 117 F-İşletme sonuçlar 118 G-Yat r mlar 123 V. BİLANÇO 133 Aktif 136 Pasif 149 VI. GELİR TABLOSU 156 VII. EKLER 171

6

7 I I. TOPLU BAKIŞ Garp Linyitleri İşletmesi (GLİ) Müessesesi, bat Anadolu daki Değirmisaz, Tunçbilek ve Soma linyit ocaklar n n işletilmesi amac yla tarihinde Etibank a bağl olarak kurulmuştur. Başlang çta Bal kesir de bulunan müessese merkezi tarihinde Kütahya-Tavşanl ya nakledilmiştir. Müessese, tarihinde 6974 Say l Kanunla Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) Kurumunun kurulmas ile bu Genel Müdürlüğe bağlanm şt r tarihinde, Kütahya il s n rlar içinde bulunan Seyitömer linyit havzas da Müessesenin bir üretim bölgesi olarak işletmeye aç lm ş, 1966 senesinde rezervi tükenen Değirmisaz Linyitleri İşletmesi kapat lm ş, Soma Linyitleri İşletmesi ise 1978 y l nda kurulan Ege Linyitleri İşletmesi (ELİ) Müessesesine devredilmiştir y l na kadar Tunçbilek ve Seyitömer olmak üzere iki bölgesi bulunan GLİ Müessesesi, TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 3330/227 say l karar ile tarihinde Seyitömer bölgesinin ayr bir Müessese (SLİ) olarak hükmi şahsiyet kazanmas nedeniyle, bu tarihten itibaren sadece Tunçbilek havzas nda faaliyetlerini sürdürmüştür. GLİ Müessesesi, TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 3501/314 say l karar ile tarihinden itibaren TKİ Genel Müdürlüğü ne bağl Bölge Müdürlüğü ne dönüştürülmüştür tarih 20/171 say l ve tarih 2/131 say l Yönetim Kurulu kararlar ile de tarihi itibar yla tekrar Müessese statüsü verilmiş ve Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü nün de Müesseseye bağlanmas kabul edilmiştir. Ayr ca Seyitömer Linyitleri İşletmesi Müessesesinin EÜAŞ a devrolunmas nedeniyle Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü de tarihi itibariyle Müesseseye bağlanm şt r. Ancak TKİ Yönetim Kurulunun gün ve 249 say l karar yla üretim yapt ğ sahalar rodövansla Yeniçeltek Kömür ve Madencilik AŞ ne devredilen Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü nün, işletme statüsü kald r larak, Ilg n Kontrol Müdürlüğüne dönüştürülmesine karar verilmiştir. Garp Linyitleri İşletmesi (GLİ) Müessesesi nin kuruluşu ve ana statüsü Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nin tarih ve 6006 say l nüshas nda yay mlanm ş ve Müessese tarihinden itibaren hükmi şahsiyet kazanarak, çal şmalar na başlam şt r. Müessesenin kuruluş amac, devletin ve TKİ Genel Müdürlüğü nün genel enerji ve yak t politikas na uygun olarak, linyit, turb, bitümlü şist, asfaltit gibi enerji hammaddelerini değerlendirmek, ülkenin ihtiyac n karş lamak, yurt ekonomisine azami katk da bulunmak, plan, proje ve programlar tanzim ve takip etmek, uygulama stratejilerinin tespit ve gerçekleştirmesini sağlamak olarak belirlenmiştir. Müessese merkezi Kütahya iline 45 km uzakl ktaki Tavşanl ilçesinde, Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü nün merkezi ise Konya iline 90 km uzakl ktaki Ilg n ilçesindedir. I

8 II Sayıştay Müessese imtiyaz alan içerisinde 4 adedi Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü sorumluluğunda olmak üzere, toplam 6 adet linyit sahas bulunmaktad r. Bunlardan 3 adedi için geçici tatil talebinde bulunulmuş olup, 3 sahada ise işletme faaliyetleri sürdürülmektedir. İR: 4364 ruhsat say l Kütahya-Domaniç-Tunçbilek sahas nda aç k ve yeralt işletme yöntemleri ile İR: ruhsat say l Konya-Ilg n-çavuşçugöl sahas nda ise aç k işletme yöntemiyle linyit kömürü üretimi yap lmaktad r. İR: 727 ruhsat say l sahan n Gölyaka bölümünde işletilebilir kömür kalmam ş, Kurugöl bölümündeki 9 milyon tonluk rezerv ise şimdilik ekonomik bulunmayarak projelendirilmemiştir. TKİ Genel Müdürlüğü nün uhdesindeki sahalar n rezervi 2,5 milyar ton olup, bu rezervin yaklaş k % 28 i olan 693 milyon tonluk k sm Müessesesinin sorumluluğundad r. Mevcut rezervin % 99 u yani 688 milyon tonu görünür rezerv kategorisindedir. Rezervi oluşturan kömürlerin ortalama kalorifik değeri kcal/kg, kül değerleri % 11-41, kükürt içerikleri % 1-1,6, nem içerikleri % aras nda değişmektedir. Müessesenin son 5 y ll k işletme faaliyetlerine ilişkin veriler aşağ daki tabloda gösterilmiştir. II

9 III Art ş veya Toplu bilgiler Ölçü Son iki y l fark azal ş % Sermaye Bin TL Ödenmiş sermaye Bin TL Öz kaynaklar Bin TL ,9 Yabanc kaynaklar Bin TL ,1 Yabanc kaynaklara sirayet eden zarar (-) Bin TL Finansman giderleri Bin TL Maddi duran varl klar (edinme değeri) Bin TL Maddi duran varl klar birikmiş amortisman Bin TL ,6 Yat r mlar için yap lan nakdi harcama Bin TL ,1 Yat r mlar n gerçekleşme oran (nakdi) % Tüm al m tutar : Bin TL Malzeme ve ticari kömür Bin TL Hizmet al mlar Bin TL Üretim miktar (tuvönan): Bin ton (55) (0,8) -Müesse merkezi: Bin ton (346) (5) -Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Bin ton (34) (21) -Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Bin ton Üretim miktar (sat labilir): Bin ton ,8 -Müesse merkezi: Bin ton (3,3) -Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Bin ton (34) (21) -Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Bin ton Tüm üretim giderleri Bin TL ,8 Ortalama birim üretim maliyeti (sat labilir) TL/ton 81,17 80,02 78,50 82,18 93,16 10,98 13,4 -Müesse merkezi: TL/ton 84,46 97,52 13,06 15,5 -Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü TL/ton 30,82 18,16 16,07 27,29 34,67 7, Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü TL/ton 111,57 75,01 69,69 70,27 65,29 (4,98) (7) Genel işletme verimliliği Ton/yev (1) (17) Sat ş miktar : Bin ton Müessese merkezi: Bin ton Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Bin ton Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Bin ton (1.412) - Net sat ş tutar : Bin TL Müesse merkezi: Bin TL Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Bin TL (1.869) (19) -Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Bin TL (97.201) (95) Stoklar: -İlk madde ve malzeme Bin TL ,5 -Yar mamuller Bin TL Mamuller Bin TL Ticari mallar Bin TL Diğer stoklar Bin TL (709) (33) Memur (ortalama) Kişi Sözleşmeli (ortalama) Kişi İşçi (ortalama) Kişi (96) (5) Personel için yap lan tüm giderler Bin TL Cari y la ilişkin: -Memurlar için yap lan giderler Bin TL Memur baş na ayl k ortalama gider TL Sözleşmeliler için yap lan giderler Bin TL Sözleşmeli baş na ayl k ort. gider TL İşçiler için yap lan tüm giderler Bin TL (579) (0,5) -İşçi baş na ayl k ortalama gider TL ,8 Dönem kâr na ilişkin kurumlar vergisi Bin TL ,2 Tahakkuk eden vergiler Bin TL ,1 GSYH' ya katk (üretici fiyatlar yla) Bin TL GSYH'ya katk (al c fiyatlar yla) Bin TL GSMH 'ya katk (al c fiyatlar yla) Bin TL Faaliyet kârl l ğ (öz kaynaklar yönünden) % Mali kârl l k (öz kaynak yönünden) % Zararl l k % Faaliyet kâr veya zarar Bin TL Müessese merkezi: Bin TL Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Bin TL (2.078) (1.153) (2.188) Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Bin TL (27.860) (18.587) (5.041) (15.126) 150 Dönem kâr veya zarar Bin TL Müessese merkezi: Bin TL Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Bin TL (3.409) (252) 370 (2.857) (4.454) Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Bin TL (35.137) (22.203) (7.631) (7.890) - Bilanço kâr veya zarar Bin TL (26.211) (6.685) III

10 IV Sayıştay Linyit sahalar n işletmek üzere tarihinde Etibank a bağl olarak kurulan, Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi 1957 y l na kadar Etibank bünyesinde faaliyet göstermiş, tarih ve 6974 say l Kanunla TKİ nin kurulmas üzerine, bu Kurumun Müessesesi haline dönüştürülmüştür. Müessesenin Konya-Ilg ndaki kömür ocaklar n işleten, bir işletmesi mevcut iken, Seyitömer Linyitleri İşletmesi Müessesesinin, işletme haline dönüştürülerek EÜAŞ a devredilmesi nedeniyle, bu Müesseseye bağl bulunan Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü de tarihi itibar yla Müessesenin işletmesi haline getirilmiştir. Ayr ca Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünün üretim yapt ğ saha TKİ Yönetim Kurulu karar yla, rodövans sözleşmesi uyar nca, TKİ nin iştiraki Yeni Çeltek AŞ ye devrolunmuş ve İşletmenin üretim faaliyetine son verilmiş ve İşletme statüsü kald r larak Kontrol Müdürlüğüne dönüştürülmüştür. Yine Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünün, Keles İstihsal ve Kontrol Müdürlüğünün de üretim faaliyetine son verilmiştir. Bu itibarla Ilg n Kontrol Müdürlüğündeki personel ile Keles Kontrol Müdürlüğündeki ihtiyaç d ş personelin nakillerinin yap lmas büyük önem arz etmektedir. Faaliyet döneminde i işçi olmak üzere ortalama personelle çal ş lm şt r. Müessesenin önemli sorunlar ndan biriside (10) şube müdürlüğünün Genel Müdürlük ve Müessese oluru ile yürütme ad alt nda tedvir edilmesidir. Bu husus görevin ifas nda ve sorumluluk yüklenilmesinde çeşitli olumsuzluklara neden olmaktad r. Faaliyet döneminde toplam 392,8 milyon TL üretim gideri yap larak, bin tonu Müessese merkezince, 325 bin tonu Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünce, 127 bin tonu Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünce olmak üzere, bin ton kömür üretilmiştir. Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünün üretimi, dört ayl k üretim miktar d r. Müessese merkezindeki, Ömerler mekanize yeralt ocağ n n kapasitesinin artt r lamamas ve derin sahalar olarak adland r lan yeralt rezervinin işletmeye aç lmamas halinde, 5-6 y l sonra işletmenin üretim planlamas, tamam yüksek maliyetli yeralt ocaklar ndan yap lmak durumunda kal nacakt r. Bu bak mdan üretim kapasitesi 1,4 milyon ton/y l olarak planlanan Ömerler Mekanizasyon Tevsii Projesi nin termin edildiği süre içinde devreye al nmas ve diğer yandan yeralt işletmeciliğine uygun 51 milyon ton rezervli Ömerler-B sahas ndaki rezervin değerlendirilmesine yönelik çal şmalara h z verilmesi, Müessesenin geleceği aç s ndan büyük önem taş maktad r. Yeralt projelerinin kademeli olarak devreye al nmas suretiyle yeralt üretimlerinin artt r lmas, aç k ocaklardan yap lan üretimin azalt larak aç k ocak ömrünün uzat lmas sağlanmal d r. Müessese merkezindeki toplam rezervin % 10 nu aç k ocak, buna mukabil % 90 n ise yeralt işletmesine uygun olduğu, ancak fiili üretim değerlerinin bunun tam tersi bir tablo oluşturduğu, mevcut üretim yönteminin devam ettirilmesi durumunda azami 6-7 y l sonra tamam yla yeralt üretimine dayal modelin gündeme geleceği ve düşük maliyetle üretim yapma avantaj IV

11 V olan aç k işletmede işletilebilir rezerv tükeneceğinden daha s n rl miktarda kömür üretilmek ve daha dar bir alanda çal şma zorunda kal nacakt r. Müessese merkezindeki Ömerler lavvar ndaki kömür y kama işlemleri daha çok s nma amaçl, daha kaliteli kömür üretimine dönük olarak, Tunçbilek lavvar ndaki kömür y kama işlemleri ise daha ziyade sanayii taleplerini karş lamaya yönelik olarak yap lmaktad r. Bu doğrultuda, Tunçbilek lavvar na hem aç k ocaklardan hem de yeralt ndan, Ömerler lavvar nda ise ağ rl kl olarak aç k ocaklardan kömür beslenmektedir. Tunçbilek lavvar n n müteahhit marifetiyle çal şt r ld ğ ve her iki yükleniciye de tonaj üzerinden ödeme yap ld ğ dikkate al nd ğ nda, tesise beslenen her 100 ton kömürden 51 tonunun şist olarak at lm ş olmas, Müessese için çok önemli tutarda kaynak kayb na neden olmaktad r. Ömerler lavvar nda, bir yandan daha temiz kömür kazan m na yönelik çal şmalar devam ederken, diğer taraftan tesis rand man n n son 5 y lda tedricen % 65 seviyesinden % 57 seviyesine düşmüş olmas, çal şma parametrelerinin düzeltilmesinin zorunluluğunu ortaya koymaktad r. Kömür üretiminin gerçekleştirildiği Tunçbilek havzas ndaki toplam rezerv 262 milyon ton olup, bunun % 45 oran nda 117 milyon tonunu oluşturan ve Derin Sahalar olarak adland r lan bölümü termik yapma santral yükümlülüğünü de içeren rodövans ihalesi sonucu 2012 y l nda bir yükleniciye verilmiştir. Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünün Keles İlçesindeki ocaklar ndan 22 milyon m³ dekapaj + ara dekapaj 2,7 milyon ton Kömür Kaz Yükleme Nakliye ve Stoklama işi bir yükleniciye ihale edilmesine ve sözleşme süresi de dolmas na rağmen, yüklenici yükümlülüklerini yerine getirmemiş ve öngörülen cevher ve kömür üretimi gerçekleştirilememiştir. Müessese merkezinin de bulunduğu Orhaneli İlçesindeki aç k ocakta 2004 y l nda meydana gelen heyelan n yaratt ğ, kömür üretimini engelleyen olumsuzluklar ODTÜ ye yapt r lan projeye rağmen giderilememiş ve Nisan ay nda ocakta yeniden heyelan oluşmuştur. Bunun üzerine dört üniversiteyle ortaklaşa bir proje yapmalar için sözleşme imzalanm şt r. Halbuki yap lacak proje TKİ taraf ndan yap lmas mümkün olan ve bu kapsamda sözleşmeyi gerektirmeyecek bir projedir. İşletmenin ürettiği kömür, Orhaneli Termik Santral n n talebini karş layamad ğ ndan, kömür aç ğ 140 km uzakl ktaki Seyitömerden taş nm şt r, bu ise katlan lan taş ma gideri nedeniyle önemli maliyet unsuru olmuştur. Ancak Seyitömer havzas EÜAŞ a devredilerek özelleştirildiğinden bu imkan da ortadan kalkm şt r. Bu itibarla İşletmenin ocaklar ndaki y llard r giderilmeyen sorunlar ve yönetsel sorunlar nedeniyle kârl ve verimli faaliyette bulunmas mümkün görülmemektedir. Bu nedenle Keles ve Orhaneli sahalar n n da aç lacak ihale sonucu rodövansla üçüncü kişilere işlettirilmesi hususu da çözüme kavuşturulmas gereken bir olgudur. Faaliyet döneminde 4,1 milyon TL si Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünce, Seyitömer Linyitleri İşletmesinin devredildiği EÜAŞ dan al nan ticari kömür olmak V

12 VI Sayıştay üzere 70,7 milyon TL tutar nda al m gerçekleştirilmiş, hizmet al mlar içinde 79,4 milyon TL tutar nda ödemede bulunulmuştur. Bir önceki y l faaliyet döneminde çeşitli nitelikte bin ton kömür sat larak 493,6 milyon TL net sat ş has lat elde edilmesine rağmen, faaliyet döneminde, bir önceki y l düzeyinde bin ton kömür sat larak 567 milyon TL net sat ş has lat sağlanm şt r. EÜAŞ, Otomatik Fiyatland rma Mekanizmas uyar nca ödeme yapmakta iken, Şubat-2013 ay nda Müesseseye gönderdiği yaz da bu kapsamda ödeme yapmayacağ n n bildirmiştir. Bu olgu Müessesenin kâr n önemli ölçüde azaltacak bir husustur. Müessese merkezi faaliyet dönemini 94,9 milyon TL kârla, Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü 4,5 milyon TL, Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü ise 7,6 milyon TL tutar nda zararla kapatm şt r. Bu gelişmeye rağmen Müessesenin öz kaynaklar bir önceki y la göre % 12 oran nda 30,7 milyon TL tutar nda artm şt r. Öneriler: TKİ Kurumu S n rl Sorumlu Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi nin 2012 y l çal şmalar üzerinde Say ştay taraf ndan yap lan incelemeler sonucunda getirilen öneriler aşağ dad r. 1- Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü, Keles Kontrol Müdürlüğünün istihsal fonksiyonu Yönetim Kurulu karar ile kald r ld ğ ndan ve Müdürlükte herhangi bir faaliyet bulunmad ğ ndan, kontrol görevini yürütecek yeterli say ve nitelikteki personel d ş ndaki personelin İşletme Müdürlüğü merkezine nakli ve yüklenici işçilerinin de bu kapsamda azalt lmas ve ihtiyaç duyulmayan hizmet ihalelerinin yap lmamas (Sayfa: 3), 2- Asaleten atama yap lamamas nedeniyle, Müessesede on yedi şube müdürlüğünün yürütme olarak adland r lan ve personel mevzuat nda yeri bulunmayan ve kadrolar (II) say l cetvelde bulunan personel taraf ndan görevlendirme ile yürütülmesi, görevin ifas nda ve sorumluluk yüklenilmesinde çeşitli olumsuzluklara neden olmas n n yan s ra, ilave bir ücret ödenmesi de mümkün olmad ğ ndan, bu görevlere asaleten atama yap lmas n teminen Genel Müdürlük nezdinde girişimlerde bulunulmas (Sayfa: 10), say l İş Sağl ğ ve Güvenliği Kanunu ve ilgili Yönetmeliğin hüküm alt na ald ğ yükümlülüklerin yerine getirilerek, iş kazalar ve iş gücü kay plar n n önlenmesi, idari para cezalar na muhatap olunmamas için; - TKİ İş Güvenliği ve Sağl ğ Dairesine bağl Ortak Sağl k Güvenlik Birimi oluşturulmas, - İstihdam ettiği personel say s 500 ü aşan Müessese merkezleri ve işletmelerde, İş Güvenliği ve Sağl ğ Şube Müdürlükleri ve birimlerinin kadro ve VI

13 VII organizasyonunda yeni mevzuat kapsam nda değişiklik yap larak, ön görülen hekim ve uzmanlar n istihdam na olanak sağlanmas, - Çal şan say s n n 500 den az olduğu birimlerde, k smi zamanl olarak çal şmas gereken hekim ve uzmanlar n Ortak Sağl k Güvenlik Biriminden görevlendirilmesi, hususlar n n yap labilirliğinin incelenerek gerçekleştirilebilmesi için, Genel Müdürlük nezdinde girişimde bulunulmas (Sayfa: 14), 4- Kamu Finansman ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakk nda Kanun ile Baz Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yap lmas na Dair Kanunun 36 nc maddesi uyar nca, Müessesenin Yoncal termal alan nda bulunan konutlar ile istihsal fonksiyonu kald r larak kontrol müdürlüğüne dönüştürülen Keles Kontrol Müdürlüğünün kontrol görevini çok s n rl say da personelle yürütmesi mümkün olduğundan, önemli tutarda tasarruf sağlayacağ da gözönünde bulundurularak lojman ve misafirhanesinin rayiç bedelleri üzerinden sat lmas ya da yap lacak başkaca işlemin belirlenmesi için Genel Müdürlük nezdinde girişimde bulunulmas (Sayfa: 21), 5- Nakliye ihalelerinde uygulanmak ve yaklaş k maliyetlerin herhangi bir müdahale olmaks z n, programda öngörülen veri taban na göre hesaplanmas için kullan lan ve çok doğru bir yaklaş mla Genel Müdürlükçe haz rlat lan Nakliye İşlerinde Birim Maliyet Tespiti ne ilişkin paket program yaklaş k 150 km nin üzerindeki nakliye ihalelerinde sorunsuz uygulanmas na rağmen, k sa mesafeler için aç lan nakliye ihalelerinde hesaplanan yaklaş k maliyetler, genellikle istekliler taraf ndan verilen tekliflerin alt nda kalmas sonucu ihalelerin gerçekleştirilememesine neden olduğundan, program n bu yönüyle değerlendirilip, gerekirse revize edilmesi için Genel Müdürlük nezdinde girişimde bulunulmas (Sayfa: 40), 6- Müessese merkezinde yürütülmekte olan Ömerler Mekanizasyon Projesi ikinci galeri açma işinde yüklenici firman n termin program na göre süresi dolmuş olmas na rağmen işini bitiremediği, bu duruma bağl olarak söz konusu panoda kömür üretimine geçilmesinin mümkün olamayacağ, süresi içinde tamamlanamayan galeri açma işinin bütün üretim modellemesini olumsuz etkileyeceği dikkate al narak, projenin tamamlanmas için yüklenici ile yap lan sözleşmenin feshi de dahil olmak üzere bütün seçeneklerin değerlendirilmesi (Sayfa: 61), 7- Müessesece işletilen Ömerler lavvar ile müteahhitçe çal şt r lan Tunçbilek lavvar nda daha az maliyetle daha fazla kömür kazan m na yönelik olarak; tesislere hem yeralt hem de aç k işletmelerden beslenen kömür kalitesinin iyileştirilmesi ve tesislerde rand man kay plar na neden olan makine-ekipman n yenilenmesi ve/veya yedeklenmesi suretiyle lavvar verimliliklerinin art r lmas (Sayfa: 74), 8- Müessese merkezinde, y llarca aç k işletme modeli benimsenerek üretim yap lmas nedeniyle aç k işletme yöntemleriyle üretilebilecek kömür rezervinin, mevcut üretim modelinin sürdürülmesi durumunda en fazla 6-7 y l içinde tükeneceği göz önünde bulundurulduğunda, ileride üretim darboğaz na düşülmemesi ve yeralt /yer üstü orant s zl ğ n n dengelenmesi amac yla yeralt işletme yöntemlerine ağ rl k VII

14 VIII Sayıştay verilerek; Tunçbilek-42 pano ve Ömerler-B sahalar ndaki kömür rezervlerinin işletilmeye aç lmas için başlat lan çal şmalar n h zland r lmas (Sayfa: 90), 9- Müessesece: -Oluşan üretim giderlerinin, üretilen kömür türlerine dağ t m nda kullan lan dağ t m anahtarlar n n, dengeli bir dağ t m sağlayamamas nedeniyle, bunu mümkün k lacak (kalori, sat ş fiyat vb.) dağ t m yöntemlerinin belirlenmesi, -Kullan lan ağ r iş makinalar n n ortalama yaşlar n n y l aral ğ nda olmas, bu olgunun bak m-onar m giderlerini önemli tutarda artt rmas, Müessese merkezinde oluşan 508 milyon TL tutar ndaki dekapaj ve üretim giderinin % 8 i oran nda 38 milyon TL sini atölyeler masraf paylar n n oluşturmas ve bu giderlerin her y l artacak olmas, emekli olan işçi say s ndaki art ş ve işçi al m ndaki s n rlamalar başta olmak üzere operatör istihdam ndaki güçlükler de göz önünde bulundurularak, ekonomik ve fiziki ömürlerini dolduranlar n belirli bir program dahilinde elden ç kar lmas ve bunlar n göreceği işin ihale suretiyle yapt r lmas hususlar n n etüd edilmesi, -Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünün, Keles İlçesindeki sahas nda doğrudan üretim yapmas n n Yönetim Kurulu nca durdurulmas ve Keles İstihsal ve Kontrol Müdürlüğünün, Kontrol Müdürlüğüne dönüştürülmesi, bu sahada dekapaj ve üretim işini üstlenen yüklenicinin herhangi bir faaliyetinin bulunmamas, Orhaneli İlçesindeki Gümüşp nar sahas nda oluşan heyelanlar nedeniyle kömür üretim faaliyetlerinin kesintiye uğramas ve Orhaneli Termik Santral n n kömür ihtiyac n n 2013 y l na kadar 140 km uzakl ktaki özelleştirilen Seyitömer sahas ndan taş nan kömürle karş lanmas ve yönetsel sorunlar başta olmak üzere gider oluşumuna neden olan diğer sorunlar nedeniyle sahalarda, aç lacak ihaleler sonucu rüçhanl al m hakk n da içeren rodövans sözleşmeleri kapsam nda üretim yapt r lmas konular nda, Genel müdürlük nezdinde girişimlerde bulunulmas (Sayfa: 101), 10- Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünün, Keles deki aç k ocağ nda 22 milyon m³ dekapaj 2,7 milyon ton kömür kaz, yükleme ve nakliyesi işini, 43,3 milyon TL bedelle, tarihine kadar yapmak üzere, TKİ Genel Müdürlüğünce aç lan ihale sonucu üstlenen yüklenicinin: - Program iş miktar na göre 12,7 milyon m³ dekapaj n ancak %68 i oran nda 8,6 milyon m³ nü, 700 bin ton kömür, kaz ve yükleme işinin % 31 i oran nda 216 bin tonunu gerçekleştirebilmesi, - İşletme Müdürlüğünün sözleşmedeki hükümlere ve termine göre faaliyetin yürütülmesi konusundaki uyar lar na rağmen, sahada herhangi bir üretim ve faaliyetinin bulunmamas ve şantiyesindeki iş makinalar n, başka bir şantiyesine taş mas, nedenleriyle, İşletme Müdürlüğünün üretim ve sat ş program n aksatarak taahhüdünü yerine getirmediğinden sözleşme hükümleri doğrultusunda gerekli önlemlerin al nmas (Sayfa: 103), VIII

15 IX 11- Raporun ilgili bölümlerinde yer alan ve rapor ekinde (Ek: 12) listesi verilen diğer öneri ve tavsiyelerin de yerine getirilmesi. Sonuç: Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu S n rl Sorumlu Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi nin 2012 y l bilançosu ve ,11 Türk Liras dönem kâr ile kapanan gelir tablosu tasvibe sunulur. IX

16

17 1 II. İDARİ BÜNYE A- Mevzuat: Linyit sahalar n işletmek üzere tarihinde Etibank a bağl olarak kurulan, Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi 1957 y l na kadar Etibank bünyesinde faaliyet göstermiş tarih ve 6974 say l Kanunla Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumunun teşkil edilmesi üzerine, bu Kurumun müessesesi haline dönüştürülmüştür. Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi ne bağl olarak faaliyette bulunan: -Manisa-Soma İlçesindeki linyit havzas n işleten Bölge Müdürlüğü, TKİ Yönetim Kurulunun tarih ve 2475 say l karar ile Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi ne, -Kütahya-Seyitömer Beldesindeki linyit havzas n işleten Bölge Müdürlüğü de TKİ Yönetim Kurulu nun tarih ve 3322 say l karar ile Seyitömer Linyitleri İşletmesi Müessesesine, dönüştürülmüştür. TKİ ye bağl Müesseseler zaman zaman Bölge Müdürlüğü ve İşletme Müdürlüğüne dönüştürülmüştür. TKİ nin reorganizasyonu kapsam nda, TKİ Yönetim Kurulunun tarih ve 131 say l karar yla Garp Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü de tarihi itibar yla müessese statüsüne dönüştürülmüş ve Konya-Ilg n da faaliyetini yürüten Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü de, bu Müesseseye bağlanm şt r. Müessesenin ana statüsü tarih ve 141 say l Yönetim Kurulu karar yla kabul edilmiş ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinin tarih ve 6006 say l nüshas nda yay mlanarak, Müessese hükmi şahsiyet kazanm ş olup, bu statü ile çal şmalar na devam etmektedir. Ana statüsünde, Müessesenin amac, Devletin genel sanayi ve enerji politikas na uygun olarak, linyit, turb, bitümlü şist, asfaltit gibi enerji hammaddelerini değerlendirmek, ülkenin ihtiyac n karş lamak, yurt ekonomisine azami katk da bulunmak, plan proje ve programlar tanzim ve takip etmek, uygulama stratejilerinin tespit ve gerçekleştirmesini sağlamak, belirtilen madenlerin aranmas, işletilmesi ve işlettirilmesi, ihtiyaç duyulan sanayi ve ticari tesislerin kurulmas, kiralanmas veya kiraya verilmesi olarak belirtilmiştir. Müessese, Kamu İktisadi Teşebbüsleri İle Fonlar n Türkiye Büyük Millet Meclisince Denetlenmesinin Düzenlenmesi Hakk ndaki, kamu iktisadi teşebbüslerinin Türkiye Büyük Millet Meclisince, kuruluş amaçlar na göre denetlenmesine dair usul ve esaslar düzenleyen 3346 say l Kanun uyar nca TBMM nin, 6085 say l Say ştay Kanununun Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Denetimi ve Raporlanmas başl kl Üçüncü Bölümü ve 43 üncü maddesi ve 233 say l Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakk nda Kanun Hükmünde Kararname nin 39 uncu maddesi uyar nca Say ştay n, mali, idari ve teknik yönden sürekli denetimine tabidir. 1

18 2 Sayıştay Müessese 233 say l KHK n n 16 nc maddesi uyar nca, Kararnamede sakl tutulan hususlar d ş nda özel hukuk hükümlerine tabidir. B-Teşkilat: 1-Teşkilat n yap s : Müessese, bağl işletmesi Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünü de kapsayan teşkilat şemas ndaki birimlerle faaliyetini yürütmekte iken, 2012 y l nda Müessesenin teşkilat şemas nda önemli değişiklik olmuştur. TKİ Genel Müdürlüğünün müessesesi olarak tarihinden itibaren faaliyette bulunan Seyitömer Linyitleri İşletmesi Müessesesinin bağl işletmesi olan ve Bursa İlinin Orhaneli ve Keles İlçelerinde bulunan ruhsat TKİ ye ait sahalarda üretim yapan ve Orhaneli Termik Santralinin kömür ihtiyac n karş layan Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü döneminde Müessesenin işletmesi olarak faaliyette bulunmuş, TKİ Yönetim Kurulunun gün ve 25/325 say l karar yla 01 Eylül 2012 tarihi itibar yla merkezi Kütahya İli Tavşanl İlçesinde bulunan Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesine bağlanm şt r. Öte yandan TKİ Yönetim Kurulunun: tarih ve 26/335 say l karar ile Müessese merkezinde Yeralt İstihsal Şube Müdürlüğü bünyesinde Mekanizasyon Başmühendisliğinin kurulmas na ve görev tan mlar n n onaylanmas na, tarih ve 23/284 say l karar ile Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünde, Kontrol Şube Müdürlüğünün kurulmas na, an lan Müdürlüğün Ilg n Kontrol Başmühendisliği ve Tufanbeyli (Adana) Kontrol Başmühendisliği olarak teşkil ettirilmesine, tarih ve 12/157 say l karar ile Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğüne bağl Keles İstihsal-Kontrol Şube Müdürlüğünün kald r larak, yerine Keles Kontrol Şube Müdürlüğünün kurulmas na ve organizasyon şemas n n buna göre belirlenmesine ve İşletme Müdürlüğünün organizasyon şemas na, Keles İstihsal- Kontrol Şube Müdürlüğünün kald r larak, Keles Kontrol Müdürlüğünün ilave edilmesine, karar verilmiştir. Ayr ca TKİ Yönetim Kurulu nun gün ve 249 say l karar yla üretim yapt ğ kömür sahalar Yeni Çeltek AŞ ye rodövans sözleşmesi ile devrolunan Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü nün işletme statüsü kald r larak Kontrol Müdürlüğüne dönüştürülmüştür. Sonuç olarak: -Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü Müesseseye bağlanm ş, -Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğüne bağl Keles İlçesinde kurulu Şube Müdürlüğü, Kontrol Müdürlüğüne dönüştürülerek istihsal fonksiyonuna son verilmiş, -Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü ise İşletme Müdürlüğü statüsü kald r larak Kontrol Şube Müdürlüğüne dönüştürülmüştür. 2

19 3 Üretim fonksiyonu kald r lan Keles Kontrol Müdürlüğünde: (16)s sözleşmeli personel, (34)ü işçi olmak üzere (50) personelin bulunduğu ayr ca hiçbir faaliyetin olmad ğ Müdürlükteki iş makinalar n n büyük k sm n n, İşletme Müdürlüğü merkezine taş nd ğ, ayr ca Müdürlükte -Is merkezinin işletilmesi için (8), -Yemek haz rlama ve temizlik işleri için (11), -Kaynak, oto elektrik, yağlama, tamir bak m işleri için (11), -Kiralanan pikaplar n sürücüleri (5), -Özel güvenlik hizmetleri için (5) kişi, olmak üzere toplam (48) yüklenici işçisinin de görev yapt ğ görülmüştür. Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğü, Keles Kontrol Müdürlüğünün istihsal fonksiyonu Yönetim Kurulu karar ile kald r ld ğ ndan ve Müdürlükte herhangi bir faaliyet bulunmad ğ ndan, kontrol görevini yürütecek yeterli say ve nitelikteki personel d ş ndaki personelin İşletme Müdürlüğü merkezine nakli ve yüklenici işçilerinin de bu kapsamda azalt lmas ve ihtiyaç duyulmayan hizmet ihalelerinin yap lmamas önerilir. Ayr ca TKİ Yönetim Kurulunun gün ve 462 nolu say l karar ile 2012 Y l Program n n Uygulanmas, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Karar Eki 2012 Y l Program nda bulunan 2012 hedefleri kapsam nda ve Kamu İktisadi Teşebbüslerinin kârl l k ve verimlilik ilkelerine uygun olarak işletilmesini teminen İR: ruhsat nolu saham z n 8,11 TL/ton birim fiyat ile işletilmek üzere, Yönetim Kurulumuzun tarih ve 5/244 say l Karar ile yürürlüğe giren ve Yönetim Kurulumuzun tarih ve 6/86 say l Karar ile değiştirilen TKİ Genel Müdürlüğü Rodövans Uygulama Yönergesinin iştiraklere ilişkin 12. Maddesinde, TKİ taraf ndan yap lan değerlendirmeler sonucunda, TKİ taraf ndan işletilmeyecek sahalar, ihale yap lmaks z n, TKİ Ana statüsünün 4. maddesi 2. f kras gereğince ekonomik işletmecilik ve diğer koşullar aç s ndan uygun görülmesi halinde, TKİ nin rodövans fiyatlar ve koşullar da dikkate al narak rodövans veya sat ştan rüçhan hakk kullan m n da sağlayan rodövans karş l ğ nda Genel Müdürlük iştiraklerine verilebilir, hükmü çerçevesinde Yeni Çeltek ve Madencilik AŞ ne şartl rodövans karş l ğ verilmesine karar verilmiştir. Böylece Müessese, Ilg nda bulanan ve üretim yapt ğ sahay iştiraki Yeni Çeltek AŞ ye devrederek üretim faaliyetinden çekilmiştir. Müessesenin rapor ekleri aras na (Ek: 1) olarak al nan teşkilat şemas ndan görüleceği üzere Müessesede, üretim ve buna bağl teknik konularda faaliyette bulunmak üzere 2 müdür yard mc l ğ ve bunlara bağl 12 şube müdürlüğü ile idarimali faaliyetlerden sorumlu müessese müdür yard mc l ğ ve bağl 3 şube müdürlüğü bulunmaktad r. Öte yandan tarihi itibar yla Müesseseye bağlanan Bursa Linyitleri İşletme Müdürlüğünde 7 şube müdürlüğü, Ilg n Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünde ise 4 şube müdürlüğü bulunmaktad r. 3

20 4 Sayıştay Müessesenin oluşturulan teşkilat şemas n n faaliyet hacmi ile uyumlu olduğu ve oluşan ihtiyaç kapsam nda Yönetim Kurulu nca teşkilat şemas nda gerekli değişikliğin yap ld ğ görülmüştür. 2- Karar organ : 233 say l KHK ve Ana Statüsü uyar nca Müessesenin karar organ olan Yönetim Komitesi, bir başkan ve dört üyeden oluşmaktad r. Müessese Müdürü Yönetim Komitesinin başkan olup Yönetim Komitesi üyeleri, Teşebbüs Genel Müdürünün teklifi üzerine, Yönetim Kurulunca atanmakta ve Yönetim Komitesine atamalar n, Yönetim Kurulu üyelerinin nitelik ve şartlar na sahip olmalar gerekmektedir. Müessese Yönetim Komitesinin oluşumu rapor girişindeki tabloda gösterilmiştir. 3- Yürütme organ : Müessesenin yetkili ve sorumlu yürütme organ Müessese Müdürlüğüdür. Müessesenin yürütme organ olan üst yönetim, Müessese müdürü ve ikisi teknik faaliyet ve konulardan, birisi idari ve mali konulardan sorumlu olan müdür yard mc l klar ndan oluşmaktad r. 4- Servisler: Müessesenin üretim ve hizmet üretimine yönelik servislerinin faaliyetlerine raporun işletme çal şmalar ve diğer bölümlerinde yer verildiğinden, burada yaln zca Hukuk Müşavirliğinin çal şmalar na ve teftiş kontrol hizmetlerine yer verilmiştir. a)hukuk servisi: Müessese Hukuk Müşavirliğinde hukuk müşaviri bulunmamakta olup, üç avukat görev yapmaktad r. Hukuk Müşavirliğinin dava dosyalar na ilişkin kay tlar üzerinde yap lan incelemede Haziran-2013 ay itibar yla Müessese merkezinde görüşülmesi devam eden 22 si Müessese aleyhine aç lan davalar olmak üzere 47 dava dosyas n n, Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünde ise 43 dava dosyas n n bulunduğu görülmüştür. İşletme Müdürlüğünde ise davalar sözleşmeli statüde görevli bir avukat taraf ndan yürütülmektedir. b)teftiş ve kontrol: Müessese merkezinin ve bağl işletmeleri Ilg n Linyitleri İşletmeleri Müdürlüğü ile Bursa Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünün faaliyetleri Genel Müdürlük Teftiş Kurulunca periyodik olarak denetlenmektedir. Öte yandan Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve bağl ortakl klar n n 2012 y l na ait Genel Yat r m ve Finansman Program n n İç Kontrol Sisteminin kurulmas başl kl 26 nc maddesi uyar nca gerekli çal şmalar Genel Müdürlükçe yürütülmekte olup, bu konuda Müessesede oluşturulmuş bir birim bulunmamaktad r. 4