İŞ AKIŞI ve YERLEŞTİRME TİPLERİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İŞ AKIŞI ve YERLEŞTİRME TİPLERİ"

Serkan Koçak
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 İŞ AKIŞI ve YERLEŞTİRME TİPLERİ

2 İş akışı tipleri önce, fabrika binasının tek veya çok katlı olmasına göre, yatay ve düşey olmak üzere iki grupta toplanabilir. Yatay iş akışı tiplerinden bazı örneklerde görülmektedir. Harflerle sembolize edilen temel akış tiplerini çeşitli kombinasyonlarda bir araya getirmek mümkündür.

3 Aslında bir fabrikada sadece bu tip akışın bulunabileceği düşünülemez. Küçük bir üretim sisteminde dahi çeşitli temel akış tiplerinin yer alması doğaldır. Şekilde bir elektrik motoru montaj hattına ait iş akış diyagramında çeşitli tiplerin kombine edildiği görülmektedir.

4 YERLEŞTİRME TİPLERİ Genel iş akışı konusunda bir karar verildikten sonra makinaların ve iş istasyonlarının konumlarının saptanmasına geçilir. Bunun için belirli formüller veya yöntemler yoktur. Her problemin kendi özelliklerine göre çoğunluğu mantığa dayanan prensipler yardımı ile en uygun yerleştirme düzeni bulunmaya çalışılır. Araştırma esnasında izlenecek en uygun yol deneme-yanılma yöntemi olmalıdır. Böyle daha pek çok mümkün çözüm bulunabilir. Önemli olan bunlar arasından amaçlara en uygun olanını tespit etmektir. Göz önüne alınan prensipler ve kriterlere göre, daha sonra bazıları üzerinde duracağımız çeşitli hesaplama yöntemlerinden yaralanarak değerleme ve seçim yapılabilir.

5 8 iş istasyonu ve 1 montaj hattından oluşan bir sistem için geliştirilen farklı yerleştirme düzenleri:

6 Yerleştirme tiplerini, proses, mamul cinsi ve mamul büyüklüğü kriterlerine göre başlıca 3 grupta toplamak mümkündür. Prosese Göre Yerleştirme: Makinalar cinslerine veya gördükleri işlere göre gruplandırılarak yerleştirilir. Örneğin, bütün tornalama, saç bükme, taşlama, pres, boya vb. işlemler için ayrı birer bölüm ayrılır. Sipariş Tipi Üretiminde tercih edilen bir düzendir. Yararlı yanları: Makine ve insan gücünün kullanılmasında esneklik. İş yükleme kolay. Tamir ve bakımında üretim aksamaları minimum düzeyde. Makinalar çok çeşitli işlerde kullanılabilir. Makine için yatırım az.

7 Gözlem ve kontrol iyi yetişmiş kişiler tarafından yapıldığı için etkinliği yüksek. İş çeşidi fazla. Yeknesaklığın doğurduğu psikolojik sorunlar yok. Sakıncalı yanları: Taşıma miktarı fazla. Yarı mamul stokları yüksek. Makine ve işçinin boş bekleme olasılığı yüksek. ÜPK işlemleri daha karmaşık. Kalifiye eleman kullanma zorunluğu var. Toplam üretim süresi uzun.

8 Mamule Göre Yerleştirme: Makinalar bir mamulün hammadde halinden son şeklini alıncaya kadar izlediği yol üzerinde işlemlerin gerektirdiği sıraya göre dizilirler. Her mamul içim ayrı bir üretim hattı oluşturulabilir. Sürekli üretim tipine uygun bir yerleştirme düzenidir. Yararlı yanları: İş akışı düzgün. Taşımalar az. Toplam üretim süresi kısa. Yarı mamul stokları az. ÜPK nispeten basittir,formüle edilebilir. Gözlem ve kontrol kolay. Kalifiye olmayan işçi kullanılabilir. Eğitim ve adaptasyon kolay.

9 Sakıncalı yanları: Esneklik az. Mamul dizaynında yapılacak bir değişikliğin uygulanması uzun zaman alır. Üretim akış hızı en yavaş makinaya bağlı. Dengeleme problemi var. Küçük bir arızadan bütün hattın boş durma olasılığı yüksek. Makine veya yarı mamul cinsinden yedek kapasite bulundurma zorunluğu var. Yatırım miktarı yüksek. Gözlem ve kontrol kolay olmakla beraber uzmanlaşmış değil.

10 Prosese (a) ve mamul cinsine (b) göre yerleştirme düzenleri. L: torna, M: freze, G: taşlama, D: matkap tezgahları.

11 Sabit Pozisyonlu Mamule Göre Yerleştirme: Mamulün taşınamayacak kadar ağır veya büyük olması halinde makinalar mamulün yanına taşınır veya civarında uygun yerlere konulur. İnşaat,uçak ve gemi endüstrilerinde bu tip yerleştirme görülür. Üretim tipi, yukarıdaki tanımlardan da anlaşılacağı üzere,yerleştirme biçiminin belirlenmesinde önemli rol oynar. Ancak bir fabrikada bu tiplerden sadece birine göre yerleştirme yapıldığı pek görülmez. Genellikle üç tipin uygun oranlarda karışımından oluşan sistemlerin planlanması gerekir. Uygun oranların saptanmasında taşıma maliyetleri, verimlilik, stoklar, kontrol kolaylığı gibi kriterlerden yaralanılır. Bunun içinde yerleştirme tiplerinin yararlı ve sakıncalı yanlarının değerlendirilmesine çalışılır.

12 Yararlı yanları: Malzeme hareketi minimumdur. Ekip çalışması yapıldığından iş dağıtımı, gözlem ve kontrol kolaydır. Ekipler oldukça bağımsız çalıştıklarından,toplam üretim süresini kısaltacak önlemler almak mümkündür. Sakıncalı yanları: Makine ve teçhizatın mamulün bulunduğu yere taşınması güç ve pahalı olabilir. Makine ve teçhizattan yararlanma oranı düşük. Kalifiye işçiye ihtiyaç var.

13 Her yerleştirme tipinin üzerinde çalışılan proje açışından yararlı ve sakıncalı yanları saptandıktan sonra bunlar sayısal değerlere dönüştürülür. Böylece fabrika için en uygun yerleştirme kombinasyonu bulunabilir. Ancak yukarıdaki listede yer alan yarar ve sakıncaların pek çoğunun ölçülmesinin güç olduğu aşikardır. Bunlar arasında ölçülmesi nispeten kolay olan kriterlerden biri taşıma maliyetidir. Prosese göre yerleştirmede yapılan hatalar yüzünden ortaya çıkan maliyetlerde taşımanın payı büyüktür. Bu nedenle araştırmada genellikle malzeme taşımaları tek faktör olarak göz önüne alınır. Alternatif çözümlerin sayısı bu faktöre göre azaldıktan sonra son seçimde diğer faktörlere de yer verilir. Alternatif çözümlerin taşıma maliyetleri arasında küçük farklar bulunması halinde diğer faktörlerin son seçimdeki rolü önem kazanır.

Benzer belgeler

İŞ YERİ DÜZENLEME YERLEŞME DÜZENİNİN ÖNEMİ:

İŞ YERİ DÜZENLEME YERLEŞME DÜZENİNİN ÖNEMİ: İş yeri düzenlemenin ana amacı işletme içinde üretime yönelik faaliyetlerde yer alan canlı ve cansız varlıkların tümünün hareket miktarlarının minimize edilmesidir.