Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya (Araºtýrma Sunusu Cilt II, Sayfa )

Transkript

1 Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya (Araºtýrma Sunusu Cilt II, Sayfa ) GAP BÖLGESÝ (ªANLIURFA ÝLÝ) KOªULLARINDA YETÝªTÝRÝLEN PAMUK (GOSSYPIUM HIRSUTUM L.) ÇEªÝTLERÝNDE LÝF VE ÝPLÝK KALÝTE ÖZELLÝKLERÝ ARASINDAKÝ ÝLÝªKÝLERÝN SAPTANMASI ÜZERÝNE BÝR ARAªTIRMA Cevher Ýlhan CEVHERÝ 1 Özgül GÖRMÜª 2 1 Harran Üniversitesi Akçakale Meslek Yüksekokulu, Akçakale, ªanlýurfa 2 Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Adana ÖZET 1999 yýlýnda GAP (ªanlýurfa ili) koºullarýnda yetiºtirilen pamuk (Gossypium hirsutum L.) çeºitlerinin önemli lif kalite özellikleri ile bunlardan elde edilen iplik özelliklerini belirleyerek, lif iplik arasýndaki iliºkileri saptamak amacýyla yürütülen bu çalýºmada, incelenen özellikler yönünden çeºitler arasýnda farklýlýk olduðu; lif kopma dayanýklýlýðý, lif uzunluðu, lif yeknesaklýk indeksi yönünden çeºidinin; iplik düzgünlüðü yönünden, ve nata çeºitlerinin, iplik tüylülüðü yönünden Stoneville-453, ve çeºitlerinin; iplik kopma dayanýklýlýðý yönünden Maraº-92,, çeºitlerinin en iyi göründükleri saptanmýºtýr. Anahtar Kelimeler: Pamuk, Çeºit, Lif Kalitesi, Ýplik Kalitesi A RESEARCH ON DETERMINATION OF RELATIONS BETWEEN FIBER AND YARN QUALITY PROPERTIES IN COTTON VARIETIES GROWN AT GAP REGION CONDITIONS (ªANLIURFA COUNTY) ABSTRACT This study was conducted to determine the fiber and yarn quality charasteristics and relations between fiber and yarn properties of cotton cultivars commonly grown in GAP region (ªanlýurfacounty). It was found that there were significant differences between varieties, was the best variety for fiber strenght, fiber uniformity index;, and were for yarn evenness; Stoneville-453, and were for yarn hairiness; Maraº-92, varieties were the best for yarn strenght. Keywords: Cotton, Fiber Quality, Yarn Quality GÝRÝª Günümüzde hýzla artan dünya nüfusunun en önemli sorunu kuºkusuz beslenme olmakla birlikte toplumlarýn kültür ve geliºmiºlik düzeyine baðlý olarak baºta tekstil olmak üzere çeºitli amaçlar için kullanýlan doðal ve yapay liflere olan gereksinim beslenme gereksiniminden az deðildir. Yapay (Sentetik) lif üretiminin sürekli artmasýna karºýn, yine de dünya tekstil endüstrisinde kullanýlan hammaddeler arasýnda pamuk, endüstrinin ve kullananlarýn beklentilerine ve isteklerine eºsiz uygun lif özelliklerini taºýmasý, baºka bir deyimle insanoðlu tarafýndan tam anlamda asla taklit edilmeyecek olaðanüstü yapýsal özelliklere sahip olmasý nedeniyle her zaman ilk sýrada yer almaktadýr. Türkiye de, 2003/2004 sezonunda 637 bin hektarlýk pamuk ekim alaný, 918 bin ton pamuk lif üretimi ve kg/ha lif verimi ile dünyada ekim alaný ve lif üretimi açýsýndan altýncý sýrada, lif verimi açýsýndan ise, üçüncü sýrada yer almaktadýr (ÝTB Ýktisadi Rapor, 2005). Türkiye'de pamuk tarýmýnýn en hýzlý geliºme gösterdiði Güneydoðu Anadolu Bölgesi'nde, özellikle GAP'ýn devreye girmesi ile Türkiye pamuk lifi üretiminin 1 milyon tonun altýna düºmeyeceði tahmin edilmektedir. GAP'ýn Türk pamuklu tekstil sektörüne katkýsý yalnýzca hammadde, baºka bir deyiºle, bölgede üretilecek pamuk miktarý yönünden olmayacaktýr. Ayný zamanda, bölgede üretilecek pamuklarýn, öteki bölge pamuklarýna oranla tekstil sektörü açýsýndan kalite ve maliyet avantajý saðlamasý ve daha tutarlý bir pamuk piyasasý meydan getirmesi beklenmektedir. (Tekinel ve ark. 1990). Tekstil sektöründe kaliteli bir üretim yapmak, hammaddenin kalitesine baðlýdýr. Lif kalite özellikleri yönünden kaliteli Sorumlu yazarýn E-posta adresi: icevheri@harran.edu.tr

2 Cevher Ýlhan CEVHERÝ, Özgül GÖRMÜª pamuklar; çýrçýr, iplik ve dokumada kaliteyi artýrmaktadýr. Türkiye, Dünya pamuk üreticisi ülkeler arasýnda önemli bir yere sahiptir. Türk ekonomisi içerisinde en büyük payý alan tekstil sanayinin en önemli ham maddesi ise pamuktur. Ýhracatýnýn % 35 ini pamuklu dokuma ve giyim sanayi ürünlerinden saðlayan Türkiye, iplik eðirme ve dokuma kapasitelerinin büyüklüðü açýsýndan da dünyanýn sayýlý ülkeleri arasýnda yer alýr. Dünya iplik eðirme kapasitesinin % 2.7 si dokuma kapasitesinin % 1.7 si Türkiye de bulunmaktadýr (Tekstil ve Teknik, Ocak 1996). Ýplik üretiminde en önemli kalite faktörünün hammadde olduðu dikkate alýndýðýnda, pamuk iplik yapýlabilirlik kriterleri olarak deðerlendirilen lif özelliklerinin bilinmesi ve hammaddenin bu özelliklere göre seçilerek iplik üretiminin gerçekleºtirilmesi gerekmektedir. Ýplik fabrikalarýnýn baºarýsýný büyük ölçüde hammadde olarak kullanýlacak pamuðun iplik yapýlabilirlik deðerleri olan lif özelliklerini belirleyerek elde edilecek olan son ürüne göre hammaddenin seçimi belirlemektedir. Bu çalýºma, GAP Bölgesi (ªanlýurfa ili) koºullarýnda yetiºtirilen pamuk (Gossypium hirsutum L.) çeºitlerinin önemli lif kalite özellikleri ile bunlardan elde edilen iplik özelliklerini belirleyerek, lif ve iplik arasýndaki iliºkileri saptamak ve bundan sonra bu konuda yapýlabilecek çalýºmalara yardýmcý olabilmek amacýyla yapýlmýºtýr. MATERYAL ve YÖNTEM Harran Tarýmsal Araºtýrma Enstitüsü'nün, Tatlýca araºtýrma Ýstasyonu alanýnda, 1999 yýlýnda, yürütülen bu çalýºmada, Stoneville 453, Sayar 314,,,, Maraº 92 ve pamuk çeºitleri (Gossypium hirsutum L.) materyal olarak kullanýlmýºtýr. Deneme, Harran Tarýmsal Araºtýrma Enstitüsü, Tatlýca deneme istasyonunda 1999 yýlýnda yürütülmüºtür. Denemenin yapýldýðý alandaki toprak yapýsý killi týnlý yapýda, tuzluluk sorunu olmayan, potasyum ve kireç yönünden zengin, hafif alkali reaksiyonlu, fosfor ve organik madde kapsamý düºük olduðu belirlenmiºtir. Araºtýrmanýn yapýldýðý 1999 yýlýnda, Akçakale de toplam yaðýº miktarýnýn mm, ortalama sýcaklýðýn 18.4 C, en yüksek ortalama sýcaklýðýn 26.3 C, en düºük ortalama sýcaklýðýn 10.4 C ve ortalama nispi nemin % 52.9 olarak kaydedildiði izlenebilmektedir. Deneme, GAP Eðitim Yayým ve Araºtýrma Merkezi Müdürlüðü (GAPEYAM), Tatlýca araºtýrma Ýstasyonu alanýnda, 1999 yýlýnda, tesadüf bloklarý deneme desenine göre 4 yinelemeli olarak kurulmuºtur. Parsel uzunluklarý 12 m, sýra arasý uzaklýðý 70 cm olacak ºekilde parsellere kombine pamuk mibzeri ile ekim yapýlmýºtýr. Deneme alaný, ekim nöbeti içinde yer alan bir önceki ürün tahýllardan hemen sonra gölge tavýnda iken, kulaklý pulluk ile derin sürülmüºtür. ªubat ayý içerisinde kültivatör ile ikileme yapýlarak ekim zamanýna kadar dinlenmeye býrakýlmýºtýr. Ekim öncesi deneme alanýna, tav suyu uygulamasý yapýlarak topraðýn tava gelmesi saðlanmýºtýr. Deneme alaný tava geldikten sonra kültivatör+tapan kullanýlarak ekime hazýr hale getirilmiº ve ekim 3 Mayýs 1999 tarihinde yapýlmýºtýr. Denemeye ekim öncesi taban gübresi olarak 7 kg/da N ve 7 kg/da P2O5, ( ) kompoze gübre formunda uygulanmýºtýr. Üst gübre olarak ise, 9 kg/da saf azot, üre formunda damlama sulama ile birlikte verilmiºtir. Deneme alaný ekim öncesinde, dekara 200 g. Trifularin içerikli kimyasal ilaçla, yabancý ot kontrolü amacýyla ilaçlanmýºtýr. Deneme alanýnda, seyreltme iºleminden sonra tütün tripsi (Thirips tabacci L.) karºý Dimethoate içerikli ilaçlarla ilaçlanmýºtýr. Ekimden 25 gün sonra seyreltme yapýlmýºtýr. Ekimden bir ay sonra sulamaya baºlanmýº, damlama sulama yöntemiyle 9 kez sulanmýºtýr. Bölgenin normal koºullarýnda yetiºtirilen denemede çalýºmaya materyal olacak kütlüler, parsel içinden rast gele seçilen 25 bitkinin ilk el hasatlarýnýn her bir çeºit ve parsel için ayrý ayrý yapýlmasýyla; lif örnekleri hasat edilen kütlülerin laboratuar tipi rollergin çýrçýr makinesinden geçirilerek çýrçýrlanmasýyla elde edilmiºtir. Elde edilen lifler ile bunlardan elde edilen ipliklerin kalite analizleri SANKO Pure Cotton (Gaziantep) lif kalite laboratuarlarýnda yapýlmýºtýr. Lif ve iplik örneklerinde incelenen özelliklere iliºkin deðerler aºaðýda belirtilen yöntemler uyarýnca saptanmýºtýr. 1. Lif inceliði (micronaire): HVI ( High Volume Instruments) 900 A cihazý ile saptanmýºtýr. 2. Lif Kopma Dayanýklýlýðý (g/tex): HVI 900 A cihazý ile saptanmýºtýr. 3. Lif uzunluðu (mm): HVI 900 A cihazý ile saptanmýºtýr. 4. Lif Yeknesaklýk Ýndeksi (Üniformite ): HVI 900 A cihazý ile saptanmýºtýr. 5. Ýplik Düzgünlüðü (Uster): USTER TESTER-3 Cihazý ile saptanmýºtýr. 6. Ýplik Kopma Dayanýklýlýðý (RKM): USTER TESNO RAPID Cihazý ile saptanmýºtýr. 7. Ýplik Tüylülüðü: USTER TESTER-3 Cihazý ile saptanmýºtýr. 1060

3 Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiri Kitabý Cilt II Çalýºmada, her bir özellik için elde edilen deðerler, MSTATC istatistik paket programý kullanýlarak; tesadüf bloklarý deneme desenine göre analiz edilmiº; sonuçlar F testi ile irdelenmiº, En küçük güvenilir fark (EGF) testi uyarýnca gruplandýrýlmýºtýr. Lif ve iplik özellikleri arasýndaki iliºkiler, TARÝST paket programý kullanýlarak, korelasyon katsayýlarýnýn belirlenmesiyle saptanmýºtýr. BULGULAR ve TARTIªMA Çalýºmadan elde edilen bulgularýn izlenebilirliðini kolaylaºtýrmak amacýyla her bir özelliðe iliºkin saptanan deðerler ayrý ayrý verilmiº, tartýºma her bir özellik için kendi içinde yapýlmýºtýr. Lif inceliði (micronaire) Çalýºmada materyal olarak kullanýlan pamuk çeºitlerinde saptanan lif inceliðine iliºkin varyans analiz sonuçlarý, Çizelge 1 de verilmiºtir. Çizelge 1. yönünden saptanan ortalama lif inceliði (micronaire) deðerleri ve oluºan gruplar Lif inceliði (Micronaire) Stonville A ABC Maraº ABC AB C ABC BC Ortalama LSD: Çizelge 1 den çalýºmaya materyal olan çeºitler içinde Stoneville-453 çeºidine iliºkin micronaire deðerinin en yüksek olduðu, bunu önemsiz bir farkla çeºidinin izlediði, çeºidinin anýlan özellikler yönünden en düºük deðerde olduðu izlenmektedir. Bu durum materyal olarak kullanýlan çeºitlerin orta kalýnlýkta olduklarýný göstermektedir. Bununla birlikte çeºitler arasýnda lif inceliði deðeri arasýnda deðiºmiºtir. En ince lif deðerinin (4.475 mic.) ile çeºidine, en kalýn lif deðerinin (5.000 mic. ) ile Stoneville-453 çeºidine sahip olduðu gözlenmektedir. Yapýlan incelemelerde lif inceliði ile iplik mukavemeti arasýnda doðrusal bir iliºkinin olduðu saptanmaktadýr. Lif inceliði arttýkça (micronaire deðeri azaldýkça) iplik kriterlerinin olumlu yöne gittiðini belirten bulgularý yinelemekte, yani lif inceliði arttýkça iplik mukavemeti de artmaktadýr.ayrýca lif inceliði arttýkça iplik düzgünsüzlüðünde bir azalma meydana gelmektedir. Bulgularýmýz; Lif özelliklerini bir bütün içerisinde inceleyen Waters (1961, 1963), Abdül-Salam (1994), Smith (1995), Güvercin ve ark. (2003) nýn bulgularýný desteklemektedir. Lif kopma dayanýklýlýðý (gr/tex) Çalýºmada materyal olarak kullanýlan çeºitlere iliºkin saptanan ortalama lif kopma dayanýklýlýðý deðerleri ve en küçük güvenilir fark (EGF) testine göre oluºan gruplar, Çizelge 2 de verilmiºtir. Çizelge 2. in ortalama lif kopma dayanýklýlýðý deðerleri ve oluºan gruplar Lif kopma dayanýklýlýðý (gr/tex) Stonville C AB Maraº BC AB BC A ABC Ortalama LSD %5:4.210 Çizelge 2 den çeºidinin en yüksek kopma dayanýklýlýðýna sahip olduðu, bunu ve çeºitlerinin izlediði, çeºidinin ise lif kopma dayanýklýlýðý yönünden en düºük deðere sahip olduðu izlenmektedir.bu durumda, materyal olarak kullanýlan çeºitlerin çok saðlam mukavemete sahip olduklarýný, lif mukavemeti deðerlerinin ile arasýnda olduðu izlenmektedir. Çalýºmada materyal olarak kullanýlan çeºitlerin liflerinden elde edilen ipliklerin, lif kopma 1061

4 Cevher Ýlhan CEVHERÝ, Özgül GÖRMÜª dayanýklýlýðý ile iplik kopma dayanýklýlýðý arasýnda önemli bir iliºkinin varlýðýný göstermektedir. Nitekim lif kopma dayanýklýlýðý en yüksek olan çeºidinin en düºük iplik tüylülüðüne sahip olmasý, lif kopma dayanýklýlýðý en düºük olan Stoneville-453 çeºidinin en yüksek iplik tüylülüðüne sahip olmasý, ayrýca lif kopma dayanýklýlýðý en yüksek olan çeºidinin en yüksek iplik kopma dayanýklýlýðýna sahip olan iplikler elde edilmesi, en düºük lif kopma dayanýklýlýðýna sahip liflerde en düºük mukavemetli ipliklerin elde edilmesi lif kopma dayanýklýlýðý ile iplik kopma dayanýklýlýðý arasýnda sýký ve olumlu yönde bir iliºkinin varlýðýný vurgulamaktadýr. Bulgularýmýz Ramey ve ark. (1977), Anonim (1982), Ashour ve ark. (1986), Abdel-Salam (1994), Sasser (1994), Slef, (1994) ve Smith (1995), Güvercin ve ark. (2003) nýn bulgularýný doðrulamaktadýr. Lif uzunluðu (mm) Çalýºmada materyal olarak kullanýlan çeºitlere iliºkin saptanan ortalama lif uzunluðu deðerleri ve en küçük güvenilir fark (EGF) testine göre oluºan gruplar, Çizelge 3 de verilmiºtir. Çizelge 3. in ortalama lif uzunuluðu deðerleri ve oluºan gruplar Lif uzunluðu (mm) Stonville AB AB Maraº D ABC CD BCD BCD Ortalama LSD %5=1.219 Çizelge 3 den lif uzunluðu deðerinin (mm) ile (mm) arasýnda deðiºtiði, ortalama deðerin (mm) olduðu saptanmýºtýr. Ayný çizelgeden en yüksek lif uzunluðu deðerinin (mm) ile çeºidine, bunu Stoneville-453 (30.80 mm) ve (30.65 mm) çeºitlerinin izlediði, Maraº-92 (29.23 mm) çeºidinin en düºük lif uzunluðu deðerine sahip olduðu izlenebilmektedir. Ayrýca çeºitler arasýnda arasýnda lif uzunluðu, lif üniformitesi ve lif kopma dayanýklýlýðý özellikleri yönünden paralellik olduðu izlenebilmektedir. Çalýºmada materyal olarak kullanýlan çeºitlerden elde edilen liflerin uzunluklarý ile iplik kopma dayanýklýlýðý ve iplik tüylülüðü arasýnda önemli bir iliºkinin olduðu, lif uzunluðu ile iplik düzgünlüðü arasýnda önemli bir olmadýðý izlenebilmektedir. Ayrýca en uzun liflere sahip çeºidinden en düºük iplik tüylülüðü deðerinin elde edilmesi, en kýsa liflere sahip Maraº-92 çeºidinden iplik tüylülüðü deðerinin yüksek çýkmasý, lif uzunluðu ile iplik tüylülüðü arasýnda sýký ve olumlu bir iliºkinin olduðunu göstermektedir. Bulgularýmýz, Water (1961, 1963), Ramy ve ark. (1977), Gutknecth (1984), Abdel-Salam (1994), Sasser (1994), Slef (1994), ve Smith (1995) tarafýndan da belirtilen lif uzunluðu ile iplik kopma dayanýklýlýðý arasýnda saptanan ayný yöndeki bulgularýný doðrulamaktadýr. Lif uzunluðu, iplik tüylülüðü arasýnda belirlenen iliºkiler ise Viswanathan ve Munshi (1989), lif uzunluðunun iplik tüylülüðünü en fazla etkileyen lif özelliði olduðunu belirten bulgularý, bulgularýmýzý desteklemektedir. Lif yeknesaklýk indeksi (Üniformite) Çalýºmada materyal olarak kullanýlan çeºitlere iliºkin saptanan ortalama lif yeknesaklýk indeksi deðerleri ve en küçük güvenilir fark (EGF) testine göre oluºan gruplar Çizelge 4 de verilmiºtir. Çizelge 4. in ortalama lif yeknesaklýk indeksi deðerleri ve oluºan gruplar Lif yeknesaklýk indeksi (Üniformite) Stonville B B Maraº B A AB A B Ortalama LSD %5=

5 Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiri Kitabý Cilt II Çizelge 4 den lif yeknesaklýk deðerinin ile arasýnda deðiºtiði, ortalama deðerin olduðu saptanmýºtýr. Ayný çizelgeden, çeºitleri içinde, en yüksek üniformite deðerlerine sahip olduðu, bunu çeºidinin izlediði, çeºidinin orta üniformite deðerine sahip olduðu, çeºidinin ise anýlan özellikler yönünden en düºük deðerde olduðu izlenebilmektedir. Lif yeknesaklýk indeksi ile iplik kopma dayanýklýlýðý ve iplik tüylülüðü arasýnda önemli bir iliºkinin olduðu saptanmýºtýr. Lif yeknesaklýk indeksi en yüksek olan çeºidinden Ýplik kopma dayanýklýlýðý en yüksek olan ipliklerin elde edilmesi, lif yeknesaklýk indeksi ile iplik kopma dayanýklýlýðý arasýnda sýký ve olumlu bir iliºkinin varlýðýný göstermektedir. Ayrýca lif yeknesaklýk indeksi en yüksek olan çeºidinden iplik tüylülüðü düºük olan ipliklerin elde edilmesi, lif yeknesaklýk indeksi (üniformite) ile iplik tüylülüðü arasýnda önemli bir iliºkinin varlýðýný göstermektedir. Bulgularýmýz, Waters (1961, 1963), Abdel-Salam (1994) ve Smith (1995) in ayný yöndeki bulgularýný desteklemektedir. Ýplik düzgünlüðü (Uster) Çalýºmada materyal olarak kullanýlan çeºitlere iliºkin saptanan ortalama düzgünlük (Uster) deðerleri ve oluºan gruplar, Çizelge 5 de verilmiºtir. Çizelge 5. yönünden saptanan ortalama iplik düzgünlüðü (uster) deðerleri ve oluºan gruplar Ýplik Düzgünlüðü (Uster) Stonville B A Maraº A AB AB AB A Ortalama LSD %5=2.271 Çizelge 5 den iplik düzgünlüðü (Uster) deðerinin ile arasýnda deðiºtiði, ortalama deðerin olduðu saptanmýºtýr. Ayný çizelgeden anýlan özellik yönünden çeºitlerin birbirinden farklýlýk göstermediði izlenebilmektedir. Ayrýca iplik düzgünlüðü ile iplik kopma dayanýklýlýðý arasýnda olumlu bir iliºkinin; iplik düzgünlüðü ile iplik tüylülüðü arasýnda olumsuz bir iliºkinin olduðu izlenebilmektedir. Ýplik kopma dayanýklýlýðý (RKM) Çalýºmada materyal olarak kullanýlan çeºitlere iliºkin saptanan ortalama iplik kopma dayanýklýlýðý (RKM) deðerleri ve oluºan gruplar Çizelge 6 da verilmiºtir. Çizelge 6. yönünden saptanan ortalama iplik kopma dayanýklýlýðý (rkm) deðerleri ve oluºan gruplar Ýplik kopma dayanýklýlýðý (RKM) Stonville B AB Maraº A AB AB AB AB Ortalama LSD %5=3.049 Çizelge 6 dan iplik kopma dayanýklýlýðý (RKM) deðerinin ile arasýnda deðiºtiði, ortalama deðerin olduðu saptanmýºtýr. Ayný çizelgeden anýlan özellik yönünden anýlan özellik yönünden çeºitlerin birbirinden farklýlýk göstermediði izlenebilmektedir. Ayrýca iplik kopma dayanýklýlýðý ile iplik düzgünlüðü arasýnda olumlu bir iliºkinin; iplik kopma dayanýklýlýðý ile iplik tüylülüðü arasýnda olumsuz bir iliºkinin olduðu izlenebilmektedir. Ýplik tüylülüðü (t) Çalýºmada materyal olarak kullanýlan çeºitlere iliºkin saptanan ortalama iplik tüylülüðü deðerleri ve oluºan gruplar, Çizelge 7 de verilmiºtir. 1063

6 Cevher Ýlhan CEVHERÝ, Özgül GÖRMÜª Çizelge 7. yönünden saptanan ortalama iplik tüylülüðü (t) deðerleri ve oluºan gruplar Ýplik tüylülüðü (t) Stonville A A Maraº B AB A A A Ortalama LSD %5=1.729 Çizelge 7 den iplik tüylülüðü (t) deðerinin ile arasýnda deðiºtiði, ortalama deðerin olduðu saptanmýºtýr. Ayný çizelgeden, anýlan özellik yönünden çeºitlerin birbirinden farklýlýk göstermediði ve hepsinin ayný grupta yer aldýðý izlenebilmektedir. Ayrýca iplik tüylülüðü ile iplik düzgünlüðü ve iplik kopma dayanýklýlýðý (RKM) arasýnda olumsuz bir iliºkinin olduðu izlenebilmektedir SONUÇ Tekstil sektöründe kaliteli bir üretim yapmak, hammaddenin kalitesine baðlýdýr. Pamuk lif kalitesini ve liflerin iplik yapýlabilirliðini belirleyen fiziksel özellikleri arasýnda uzunluðu, yeknesaklýðý, inceliði, olgunluðu, dayanýklýlýðý ve elastikiyeti, rengi, yabancý madde oraný yer almaktadýr. Ýplik üretiminde en önemli kalite faktörünün hammadde olduðu dikkate alýndýðýnda, pamuk iplik yapýlabilirlik kriterleri olarak deðerlendirilen lif özelliklerinin bilinmesi ve hammaddenin bu özelliklere göre seçilerek iplik üretiminin gerçekleºtirilmesi gerekmektedir. Ýplik fabrikalarýnýn baºarýsýný büyük ölçüde hammadde olarak kullanýlacak pamuðun iplik yapýlabilirlik deðerleri olan lif özellikleri belirleyerek elde edilecek olan son ürüne göre hammaddenin seçimi ortaya koymaktadýr. Ýplik üretim ünitelerinin, pamuk liflerinden olan beklentisi çalýºtýðý sisteme göre deðiºmektedir. KAYNAKLAR Abdel-Salam, M.E., 1994, Fiber Characteristics Ýn Relation To Processing And Yarn Quality.53 rd. Plenary Meeting Of International Cotton Advisory Committee ICAC. Anonim, Effect Of Cotton Fibre Strenght On Yarn Strength. Textile Topics 11, No.4, December. Technical University. Texas.USA. Anonim, Lif Ve Ýplik /Fibers And Yarn Manifacturing. Tekstil Ve Teknik, 1996-Ocak. Ýstanbul. Ashour, A.N., Ardfý-Moshen, M.A., And Ismaýl, A.M Comperative Study Of Fiber And Yarn Properties Of Egyptian And Upland Cotton Groups. Cotton Res.Inst. Agri.Res.Cent. Giza- Egypt. Gutknecht,T Yarn Strenght Rediction Ýn Relation To Fibre Lenght., Irct-Gerdat, Boite Ostale 5035,34032, Montellier-France Güvercin, R. ª., Oður, N. Ö., Yolcu, S., Pamuk Ýntroduksiyon Denemeleri. Tarým Ve Köyiºleri Bakanlýðý, Tarýmsal Araºtýrmalar Genel Müdürlüðü, Gap Eðitim Yayým Ve Araºtýrma Merkezi Müdürlüðü. Araºtýrma Projeleri 2003 Yýlý Geliºtirme Raporlarý, ªanlýurfa. Ýzmir Ticaret Borsasý 2004 Ýktisadi Raporu, Ýzmir. Ramey, H.H., Beaton P.G., Relationship Between Short Fibre Content And Hvý Fibre Length Uniformty. Usda,Ams, Cotton Division Usa. Textile Research Journal. Vol.:59, No:2. Sasser, P.E., New Us Efforts To Meet Spinners Needs. 53 rd. Plenary Meeting Of International Cotton Advisory Commitee ICAC Slef, M.G., Beltwide Cotton Conference. San Diego California. Usa. Smýth, H.R., Quality Makes A Difference : How Fiber Properties Affect Processing. International Textile Center. Texas Tech. Universty. Lubbock Tx. Beltwide Cotton Conferences. Vol.2. San Antonio, TX. Tekinel, O., Yurdakul., Ören, N., Türkiye Pamuk Ve Pamuklu Dokuma Sanayii Üretimi, Dýº Ticaret Ve Gap ýn Olasý Etkileri. Tekstil Sektöründe Standart Uygulamalarýnýnönemi Konulu Toplantý. Adana Sanayi Odasý- Türk Standartlarý Enstitüsü Adana Temsilciliði. Výswanathan G., Munshý, V.G Critical Evaluation Of The Relationship Between Fibre Quality Parameters And Hairiness Of Cotton Yarns. Cotton Technological Research Laboratory, Bombay, India. Textile Research Journal. Vol.59.No:11. Waters,W.T., Textile Indust