Hareket Sistemi ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler. Bu üniteyi çalıştıktan sonra,

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Hareket Sistemi ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler. Bu üniteyi çalıştıktan sonra,"

Transkript

1 ÜNİTE 3 Hareket Sistemi Bu üniteyi çalıştıktan sonra, Amaçlar Kemiklerin yapısını ve sınıflandırılmasını, Eklemlerin yapısını ve sınıflandırılmasını öğrenmiş olacaksınız. İçindekiler Hareket Sistemi Kemikler Periost Kemikler Arası Birleşmeler ve Eklem çeşitleri İskelet Sisteminin Bölümleri ve Eklemleri Gövde iskeleti Kafatası ve Kemikleri Kafatası Boşluğu ve Çukurları Uzuvlar ve ilgili Eklemler Alt Ekstremite Eklemleri Özet Değerlendirme soruları Sözlük ve Kavram Dizini Öneriler Lise yıllarında görmüş olduğunuz anatomi ders notlarını gözden geçirmeniz konuyu anlamanızı kolaylaştıracaktır. Ünite sonundaki soruları lütfen yardımsız cevaplamaya çalışınız. Eğer cevaplayamıyorsanız üniteyi tekrar çalışınız.

2 1. HAREKET SİSTEMİ Hareket sistemi; iskelet (veya kemik) sistemleri ile, kasların meydana getirdiği bir sistemler bütünüdür. Canlı, bu sistemlerin oluşturduğu olanaklar ile bulunduğu ortamda yer değiştirebilir ve hayati ihtiyaçlarını giderebilir. Canlının bulunduğu ortamda yer değiştirmesi ve istenilen hareketleri yapması, mekanik bir olayın varlığını ortaya koyar. Bununla birlikte, hareket sisteminin önemli komponenti olan kaslar aracılığı ile, yüzün görünüşünde (mimik) bazı değişiklikler yapılabildiği gibi, insanın konuşması veya nefes alabilmesi de bir fonksiyonun varlığını ortaya koyar. Dikkat edilirse, bütün bu faaliyetler, hareket sisteminin önemli bir kısmını oluşturan kaslar tarafından gerçekleştirilir. İnsan vücudunun çatısını (destek yapısını) iskelet sistemi oluşturur. Bu sistem fonksiyonel olarak düşünüldüğünde, kendi içerisinde; kemikler, eklemler ve bağlardan oluşmuştur. Bunların yanısıra, değişik yapılarda ve çeşitli eklemlerde yer alan ve çeşitli görevler yüklenmiş olan kıkırdakları da unutmamak gerekir. Çoğu zaman, eklemi oluşturan kemiklerin, artiküle eden yüzleri, ince kıkırdak bir tabaka ile örtüldüğü gibi, özellikle birbirlerine uyum sağlamayan eklem yüzeyleri arasında kıkırdak yapıdan oluşmuş elastiki elemanlar yer alır. Özel yapıdaki bu kıkırdak oluşumlar ile eklem yüzeyleri birbirlerine uygun bir hale getirilir. Böylece fonksiyon içerisinde uyumlu bir bütünlük oluştururlar. Yukarıda belirtilen ve iskelet sisteminin önemli kısımlarını oluşturan yapılar, hareket sisteminin pasif elemanlarıdır. Halbuki, hareketin olabilmesi için belirli bir kuvvete ihtiyaç vardır. Bu işlem, hareket sistemi içerisinde önemli bir komponent olarak yer alan kas yapı tarafından sağlanır. Böylece kaslar, hareket sisteminin aktif elemanlarını oluştururlar. Kasların çalışması ile ortaya çıkan kuvvetlerin ilgili kemiklere aktarılmasında kirişler (bağlar) önemli görevler yüklenmişlerdir. Bunlarla birlikte, kasları bazen oldukça ince bazende kalın yapılar halinde (fonksiyonel olarak) saran örtülerde vardır (fasciae). Kaslar, sahip oldukları kirişler aracılığı ile eklemlere kadar uzanırlar ve ortaya çıkan kuvvetler de yine bu kirişler üzerinden ilgili kemiklere aktarılır. Aynı zamanda, karşılıklı eklem yapan kemikler de, fonksiyonel olarak uyumlu bir organizasyon içerisine girmiş bulunurlar. Vücut ağırlığının yaklaşık olarak %50-70 kadarını hareket sistemini oluşturan elemanlar meydana getirir. Bu sistemin beslenmesi ile ilgili olan, kan damarları ve linfa sistemi de önemli görevler yüklenirler. Kasların innervasyonları (uyarılmaları) sinir sistemi tarafından sağlanır ve istenen hareketler böylece ortaya çıkar.? Hareket sistemi hangi sistemlerden meydana gelir? Özetleyiniz

3 2. GENEL BİLGİLER 2.1. Kemikler İnsan vücudunun büyüklüğü ve formu, belirli esaslar içinde oluşmuş ve belirli bir sistem ile biraraya gelmiş kemikler ve bu kemikleri eklem yerlerinde birbirlerine bağlayan kıkırdak yapılardan meydana gelir. Vücudun dış görünüşü, bir başka deyişle, vücudun modelajı, yine hareket sisteminin önemli bir komponenti olan kaslar ve aynı zamanda yumuşak doku ile sağlanır. Hareket sisteminin pasif elemanlarını oluşturan kemikler; şekil, durum ve fonksiyonel yapı olarak değişik özellikler gösterirler. Örneğin, kemik sistemi, koruyucu bir yapı olarak düşünülebilir. Böylece, beyin ve omuriliğin birer koruyucu kemik yapı içinde bulundukları görülür. Aynı şekilde göğüs bölümünde yer alan kalp ve akciğerler de, kaburgaların ve yardımcı diğer kemiklerin oluşturduğu bir kafes içinde yer alırlar. Öteyandan, kemik yapının oluşmasında "azami amaç elde etme ve aynı zamanda iktisadi hale uymaya" dikkat edilmiştir. Bu bakımdan kemikler, yapı olarak masif bir organ halinde oluşmamışlardır. Kemiklerin ana yapıları, çok sayıda kemik trabeküllerinden (bölmelerinden) ve bu bölmeler arasındaki boşluklardan oluşmuştur. İnsan vücudunda bu tarife uymayan kemik yapıya hemen hemen hiç rastlanmaz. Öte yandan, kemik bölmelerin (trabekül) oluşmasında son derecede güzel mimari bir tarz vardır. Burada, trabeküllerin basınçlara ve germe kuvvetlerine karşı düzenlenmiş bir yapıya sahip oldukları görülür. Böylece kemikler, statik duruma ve kas çekmelerine karşı fonksiyonel bir yapı kazanmış olurlar. Bütün kemikler sağlam bağ dokusundan yapılmış bir örtü (periost) ile sarılmışlardır. Bu örtü aracılığı ile ilerleyen kan damarları ve sinirler, çok ince kanalcıklardan geçerek kemiğin içlerine kadar uzanırlar. Kemiğin beslenmesi de bu şekilde sağlanmış olur. Buna karşılık, kemik boşlukları içinde bulunan kemik iliği, kemik üzerinde oluşmuş küçük kanalcıklardan geçerek gelen damarlardan direkt olarak beslenir. Bu deliklere foramen nutricium adı verilir Üzerleri sanki bir kılıf gibi kesintisiz periost tarafından sarılmış bulunan kemiklerde, ekleme iştirak eden yüzeylerde periost bulunmaz. Yaralanmalarda ve kemiğin enine büyümelerinde periostun önemi çok fazladır. Kemiklerin iç boşluklarına bakan yüzeyleri de yine çok ince bir örtü ile döşenmiştir. "Endost" adı verilen bu yapı, kemik iliği ve kemik arasındaki sınırda yer alır. Kemikler dış görünüşlerine ve formlarına göre incelenirler

4 Uzun Kemikler (Ossa longa) Bu kemikler vücudun serbest kısımlarında (ekstremite) bulunurlar. Kol, önkol, uyluk ve bacak kemikleri bu grup içinde yer alırlar. Bu kemiklerin gövdelerinin içinde bir boşluk vardır. Boşluk içinde ise kemik iliği bulunur. Kemik iliğinin rengi çocuklarda kırmızı, yaşlılada ise kahverengi görünümdedir. Uzun kemiklerin ucu arasında kalan esas kısımlarına diafiz (diaphysis), uçlarına ise epifiz (epiphysis) adı verilir. Özellikle ekstremite kemiklerinin epifizleri kalınlaşırlar ve bu kısımları ile komşu kemikler arasında eklemleşmeler yaparlar. Uzun kemiklerin diafizlerinin duvar yapısı oldukça sağlam kompakt bir oluşum gösterir. Halbuki bu yapı, epifizlere doğru gittikçe zayıflar. Böylece, uzun kemiklerin uçlarında, bir takım bölmeler ile odacıklar şeklinde oluşmuş süngerimsi (spongios) bir yapı karakteri ortaya çıkar. Bu spongios yapı içinde oluşmuş bölmeler, basınç ve kas çekmelerindeki kuvvetlerin iletilmesine göre mimari bir karakter kazanmışlardır. Uzun kemiklerde epifiz ve diafiz arasındaki sınırda, bir kıkırdak geçiş hattı veya çizgisi bulunur. Bu kemiklerde uzunluğuna olan gelişim bu bölgede sağlanır Yassı Kemikler (Ossa plana) Bu kemikler, yassı ve geniş bir oluşum gösterirler. Kürek kemiği (scapula), kafatası kemikleri ve leğen (pelvis) kemikleri, bu grup için örnek olarak verilebilir. Yassılaşmış durumda ve sıkı yapıda iki tabaka ile, bu iki tabaka arasında spongios bir bölümden oluşur. İki dış tabaka sağlam ve kompakt bir yapıdadır. Bu yapıya substantia compacta adı verilir. Spongios kısım ise "diploe" adı ile belirtilir. Yassı kemikler grubu içinden craniumu oluşturanların bir özelliği vardır. Bu kemikler hem iç, hem de dış yüzden örtü ile döşenmiş durumdadırlar. İç örtüyü "dura mater encephali" oluşturur Kısa Kemikler (Ossa brevia) Özellikle el ve ayak iskeleti içerisinde bulunurlar. Sıkı yapıda ince bir kompakt tabaka ile (subtantia compacta) sarılmış, büyük bölümü oluşturan spongios (subtantia spongiosa) kısmından meydana gelmişlerdir. Bunlarda, uzun kemiklerde olduğu gibi diafiz ve epifiz kısımları ayırdedilemez. Genellikle küp veya prizmatik bir şekilde bulunurlar. Durumlarına göre, eklem yüzleri de taşırlar

5 Şekilsiz Kemikler (Ossa pneumatica) Bu kemikler, tarif edici özel bir şekil göstermezler. Yapıları içinde, kemik kısımlarından bir bölüm gerilemiş veya dumura uğramıştır. Bu bakımdan kemik yapı içinde birtakım boşluklar ortaya çıkar. Yüz çevresinde bulunan bazı kemikler buna güzel bir örnektir. Kemiklerin içindeki boşluklar aynı zamanda hava ile doldurulmuş durumdadır. Cranium da yerini bulan temporal kemik de yine bu grup için örnek olarak verilebilir. Hem şekilsizdir ve özel bir tarife uymaz, hem de processus mastoideus adı verilen bölümü küçük odacıklar halinde ve boşluklu bir yapı gösterir (cellulae mastoidea). Kemiklerin şekilleri üzerinde hem fonksiyonel hem de komşu organ ve oluşlumların (kaslar, kan damarları ve sinir gibi) etkileri de vardır. Basınç tarzındaki etkiler, kemikte bir derinleşme (veya çukur) yaratır. Bu çukurlar veya açıklıklar değişik latince adlar ile belirtilir. Bu adlandırmada impressio, incisura, sulcus, fossa, fovea gibi terimler kullanılır. Buna karşılık kasların çekmelerine bağlı olarak da, ilgili kemik bölümlerinde dışarıya doğru bir çıkıntı veya kabarıklık ortaya çıkar. Bunlar da şekillerine göre yine değişik adlarla belirtilirler. Processus, spina, crista, tuber, tuberculum, tuberositas gibi.? Uzun, yassı, kısa ve şekilsiz kemikleri özetleyip örnekler verin Periost (periosteum) Sağlam yapıda bir örtüdür. Eklem yüzleri dışında kemiği bütünü ile sarar. Kemiğin ekleme iştirak eden yüzleri ise ayrı yapıdaki kıkırdaklar tarafından döşenir. Bu kıkırdak yapı, bulunduğu yere ve fonksiyonuna göre farklı kalınlıklarda olabilir. Periost, kuvvetli bağ dokusundan oluşmuştur. Zengin damar ve sinirler periost aracılığı ile kemiğin içlerine kadar uzanırlar ve özellikle kemiğin sert kabuk kısmında (sustantia compacta) dallanırlar. Daha öncede belirtildiği gibi, periosttan gelen kan damarları, kemiğin kompakt yapısının beslenmesini sağlar. Halbuki kemik iliğinin beslenmesi, kemikler üzerinde bulunan ve foramen nutricium adı verilen deliklerden geçen damarlar yolu ile sağlanır Kemik Dokusunun Esas Yapısı Kemiklerin dış yüzeyinde, duruma göre ince veya kalın olmak üzere oluşmuş, sağlam bir tabaka vardır. Bu tabakaya susbtantia corticalis veya subtantia compacta adı verilir. Bu

6 sağlam yapıdaki, tıkız kompakt tabakalar arasında ise, daha yumuşak bir oluşum gösteren bir bölüm vardır. Buna da subtantia spongiosa denir. Subtantia compacta, uzun kemiklerde, özellikle diafiz kısmında çok sağlam bir yapılaşma gösterir. Buna karşılık substantia spongiosa ise, bu tür kemiklerin epifizlerinde bulunur. Daha öncede belirtildiği gibi, bu bölgelerde özellikle kuvvetlerin geçiş yönüne bağlı olarak bir takım bölmeler oluşur. Böylece bölmeler arasında oluşan küçük odacıklar, süngerimsi bir görünüm ortaya koyarlar. Boşluklar kemik iliği ile doldurulmuşltur Kemik İliği (Medulla ossium) Canlı (taze) kemiklerde, kemik içindeki boşluklar (uzun kemiklerde cavum medullare) kemik iliği tarafından doldurulmuştur. Kemik iliği, rengine göre kırmızı ve sarı olmak üzere ikiye ayrılır. Sternum, costae, vertebraların korpusları, el ve ayak kemiklerinin gövdelerinde ve uzun kemiklerin de epifizlerinde, kırmızı kemik iliği bulunur. Kemik iliğinin değişik renk durumu, yaşa bağlı olarak da ortaya çıkar. Kemik iliği, erken yaşlarda daha kırmızıyken ileri yaşlarda fazla yağ ihtiva etmesine bağlı olarak rengi sarımtırak bir duruma döner.? Canlı kemik kaç bölümden oluşur? Özetleyiniz Kemikler Arası Birleşmeler ve Eklemler Kemikler birbirleri ile hareketsiz veya hareketli olarak birleşirler. Hareketli birleşmede eklemler meydana gelir Hareketsiz Birleşmeler (Synarthrosis) Yalancı eklem olarak da tanımlanırlar. Bu eklemleşmelerde bazen çok az bir hareket görülebilir veya hiçbir hareket bulunmaz. Bu tür kemik birleşmeleri, kemikler arasındaki birleştirici materyalin özelliğine ve birleşme şekline göre kendi arasında sınıflandırılır Fibros Bağlantılı eklem (Syndesmosis) : Burada iki kemik, geniş bir şekilde oluşmuş bir bağ veya fibros doku aracılığı ile birleşmişlerdir. Bazen de, iki kemik

7 arasında çok dar bir bağ dokusu bölümü bulunur. Bu tür eklemlerde ya çok az bir hareket olabilir, ya da hiçbir hareket görülmez. Ön kol ve bacak kemikleri arasındaki membrana interossea ve kafa kemiklerinin sutural (dikişsi) birleşmeleri, bu grup eklemleşmeye örnek olarak verilebilir Kıkırdak Bağlantılı Eklem (Synchondrosis) : İki kemik arasındaki birleşme, hyalin kıkırdak aracılığı ile oluşur. Bu eklemleşmede geçici bir durum söz konusudur ve daha ileri yaşlarda, aradaki kıkırdak tabaka da kemikleşerek ortadan kalkar. Göğüs kemiği (sternum) ile kaburgalar arasındaki eklemler buna örnek olarak verilebilir Kemik Bağlantılı Eklem (Synostosis) : Burada, iki kemik arasındaki birleşme, kemikleşmiş bağ veya kıkırdak doku aracılığı ile oluşur. Kafa kemikleri arasındaki suturaların daha ileri yaşlarda kemikleşerek ortaya koydukları eklem şekli verilebilecek en tipik örnektir Hareketli Birleşmeler (Diarthrosis) Bu şekilde birleşmelerin en büyük özelliği, eklemi oluşturmak için biraraya gelen kemiklerin, birbirlerine göre ileri derecede hareketli bir durum ortaya koymalıdır. Bu durumda gerçek eklemden söz edilmiş olur. Diarthros eklemlerin ortak özellikleri şunlardır : Eklem yüzleri Eklem kapsülü Eklem boşluğu Eklem sıvısı Eklem Yüzleri : Kemiklerin eklem yapan uçları, bu eklemin hareket özelliğine göre şekillenmişledir ve özel bir yapı gösterirler. Harekete katılan yüzler, eklemin durumuna göre ya hyalin, ya da fibröz kıkırdak ile döşenmiştir. Değişik kalınlıklarda olabilen bu örtüler, hareket sırasında ortaya çıkan kuvvetlerin karşılanmasını ve aynı zamanda artiküle eden kemik yüzeylerin aşınmalarını önleyici bir rol oynar. Bazı eklemlerde karşılıklı eklem yüzleri son derecede güzel bir uyum gösterirler. Buna karşılık bazı eklemlerde ise (çene eklemi gibi) karşılıklı kemik yapıların şekil bakımından

8 uyumları çok zordur. Bu durumda eklem yüzlerinin fonksiyonel uyumu, eklem aralığında yer bulan kıkırdak bir yapı (discus veya meniscus) aracılığı ile sağlanır. Bazen eklem çukurunun, eklem başına göre çok küçük olduğu görülür. Bu durumda, eklem çukuru çevresinde yer alan, yine kıkırdaktan oluşmuş, dudak şeklindeki bir yapı ile, artiküle eden yüzey genişletilir ve karşılıklı fonksiyonel uyum sağlanır. Bu yapı fibröz kıkırdak karakterindedir ve labrum adını alır Eklem Kapsülü (Capula articularis) : Bağ dokusundan iki tabakadan oluşmuş bir yapıdır. Dış tabaka, daha kuvvetli bir yapıya sahip olup, kemiğin peritosu ile devam eder. Eklem kapsülünün dış tabakasına membrana fibrosa adı verilir. İç tabaka ise, bağ dokusundan oluşmuştur ve membrana synovialis adı ile tarif edilir. Bazı eklemlerde kapsül, yer yer bağ dokusu liflerinin bir araya gelerek bantlar oluşturmaları ile kuvvetlendirilmiştir. Bu şekilde oluşan bantlar (ligament) bir yandan eklem kapsülünü kuvvetlendirirken, öte yandan eklemde ortaya çıkan hareketleri yönlendirir veya kısıtlayabilirler. Eklem kapsülünün iç tabakası (membrana synovialis) damar ve sinirlerden zengindir. Eklem içi sıvısı (synovia) bu tabaka tarafından salgılanır Eklem Boşluğu (Cavum articulare) : Bazen eklem aralığı olarak da belirtilir. Bu şekilde tanımlanmasına rağmen, büyük hacimli bir boşluk anlaşılmamalıdır. Tamamen tersine, kapiller bir aralık halindedir. Normal olarak hermetik bir durumdadır. Bu durumda atmosfer basıncı eklem üzerine oldukça büyük sınırlarda etki yaparak, eklemi oluşturan yüzeyleri birbirine yaklaştırır. Bu bakımdan eklem aralığındaki negatif hava basıncı önemli fonksiyonel bir rol oynar Eklem sıvısı (synovia) : Yapışkan, kaygan bir sıvıdır. Bu yapısı nedeniyle eklem yüzlerinin karşılıklı hareketlerini kolaylaştırır. Yüzeylerin birbirlerine karşı kaymaları daha rahat sağlanır. Bazı durumlarda, membrana synovialisin patalojik nedenlerinden dolayı daha çok miktarda synovia salgılanır. Bu durumda eklem kapsülü gerilir. Ağrılar ortaya çıkar Diarthros eklemlede bazı yardımcı elemanlara da rastlanır. Discus articularis veya meniscuslar bu tür yapılardandır. Eklem yapan yüzlerin birbirlerine uyumunu sağlayan ve eklem çukuru etrafından bir dudak şeklinde yapılaşma gösteren kıkırdak yapılar da (labrum) yardımcı oluşumlardandır. Bunlara ilaveten, kaymayı kolaylaştırıcı içi sıvı dolu keseler (bur

9 sa synovialis) ve yine içi sıvı dolu olan kılıflar (vaginae synoviales) da belirtilmelidir.? Hareketsiz ve hareketli birleşmeleri özetleyin ve örnekler verin Eksenlerine Göre Eklemler Eklemler, konveks eklem yüzlerinin şekillerine göre gruplara ayrılabildiği gibi, eklem ile ilgili ana eksenlerin sayısına göre de sınıflandırılabilirler. Eksenlerine göre bir sınıflandırma yapıldığında, üç ana eklem grubu elde edilir. Tek eksenli eklemler İki eksenli eklemler Çok eksenli eklemler Tek Eksenli Eklemler Menteşe şeklinde eklemler olarak da adlandırılırlar. Bu eklemde, hareketlerin elde edilmesi, sadece bir düzlemde ve tek bir eksene göredir. Dirsek eklemi ve parmak falanksları arasın-daki eklemler bu tür eklemlerdir. Bu eklemlerle fleksion ve ekstension hareketleri elde edilir İki Eksenli Eklemler Bu tür eklemlerde iki düzlemde hareket elde edilir. Eksenler hem birbirlerine hemde kemik eksenine dik durumdadır. Eğer şeklinde veya elipsoid şekilde bulunurlar. El bileği ve el başparmağının eklemleri buna örnek olarak verilebilir. Fleksion/ekstension ve abduksion/ adduksion hareketleri elde edilir Çok Eksenli Eklemler Bu tür eklemlerde en az üç eksen bulunur. Yüzlerden birisi konkav, diğeri ise konvekstir. Omuz ve kalça eklemleri bunun için bir örnek olarak verilebilir. Bu tür eklemlerde üç ana eksen de eklemin ortasındaki bir noktadan geçerler. Horizontal, sagittal ve vertikal olarak uzanırlar. Bu eklemlerde; fleksion/ekstension, abduksion/adduksion ve iç rotasyon/dış ro

10 tasyon hareketleri elde edilir. Bir de, bu hareketlerin hepsinin katılımı ile ortaya çıkan sirkumdiksion hareketi de yapılır.? Eksenlerine göre eklemleri özetleyin ve örnekler verin. 3. İSKELET SİSTEMİNİN BÖLÜMLERİ VE EKLEMLERİ Bütün kemikler, değişik şekillerde birleşerek, insan vücudunun büyüklüğünü ve şeklini belirleyen temel yapıyı oluştururlar. Bu temel yapının tümüne birden "iskelet sistemi" adı verilir. Kemiklerin biraraya gelişleri sırasında ortaya çıkan yapısal tarzlar, bazı önemli hayati organların korunması için çok önemlidir. Kafa kemiklerinin oluşturduğu kranium (cranium) beyni, kaburgaların (costae) oluşturduğu göğüs kafesi (thorax) de kalbi ve akciğerleri koruyan önemli oluşumlar olarak belirtilebilir. İnsan iskeleti ile diğer memeli iskeletleri arasında çok fazla ortak yanlar ve paralellikler bulunur. Ancak, insanın gelişimi, son derecede yüksek bir özellik gösterir. Örneğin, sinir sisteminin daha ileri ve gelişmiş bir durum kazanması ve insanın iki ayak üzerinde kalkması ile, dengenin sağlanmasına yönelik fonksiyonel şekillenme, bu bakımdan önemli farklılıklar yaratır. Gençlerde kemik yapı, kıkırdak bakımından çok zengindir ve bu nedenle bükülebilir özelliği de daha fazladır. Bunun için genç insanlarda ve çocuklarda kemik kırıkları daha az ortaya çıkar. Buna karşılık, bazı kötü duruş alışkanlıkları sonucu, özellikle sandalyeye oturuş tarzları veya çok defa aşırı ağırlıkları daima aynı tarafta taşıma alışkanlıkları, (örneğin okul çantasının taşınması gibi) iskelet sisteminin ilgili kısımlarında kolayca bükülmelere ve şekil bozukluklarına yol açar. Bu şekildeki, yanlış alışkanlıklara bağlı olarak ortaya çıkan vücut biçimi anormallikleri, erken zamanda hekim tavsiyesi ile giderilebilir. Ancak, vücudun gelişimini tamamlamasından sonra, iyi bir sonuç alınması çok zordur. Hatta imkansızdır. Zamanında olaya el atılmaması durumunda, vücuttaki biçim bozuklukları kalıcı bir karakter kazanır. Yaşlılığın ileri dönemlerinde kemik kıkırdağı büyük boyutlarda kaybolur. Buna bağlı olarak hem kemik elastikiyetinde azalma, hemde kemiklerde küçülme ortaya çıkar. Sonuç olarak da, kemik kırıklarının daha kolay meydana geldiği ve kırık durumunda, kemik yenilenmesinin zorlaştığı görülür. İskelet sistemi, bu sistemi oluşturan kemiklerin, fonksiyonel olarak sınıflandırılması ile aşağıdaki başlıklar altında incelenebilir

11 Gövde iskeleti (truncus) omurga ve omurlar (columma vertebralis ve vertebrae) omurgaya fonksiyonel bir bakış Kaburgalar (costae) Köprücük kemiği (clavicula) Kürek kemiği (scapula) Göğüs kemiği (sternum) Göğüs kafesi (thorax) Kafatası (cranium) Erişkinde kafatası Yeni doğanda kafatası Kafatası boşluğu ve çukurları Uzuvlar (extremitas/ekstremite) Üst uzuv (ekstremite) kemikleri Kol kemiği (humerus) Ön kol kemikleri (radius ve ulna) El iskeleti kemikleri (ossa manus) El bileği kemikleri (ossa carpi) El tarağı kemikleri (ossa metacarpi) El parmak kemikleri (ossa digitorum=phalanges) Üst ekstremite eklemleri Alt uzuv (ekstremite) kemikleri Leğen (pelvis=os coxae + os sacrum + os coccygis) Uyluk kemiği (femur) Diz kapağı kemiği (patella) Bacak kemikleri (tibia ve fibula) Ayak iskeleti kemikleri (ossa pedis) Ayakbileği kemikleri (ossa tarsi) Ayaktarağı kemikleri (ossa metatarsalia) Ayak parmak kemikleri (ossa digitorum, pedis)? İskelet sisteminin fonksiyonel olarak sınıflandırmasını yapın

12 3.1. Gövde İskeleti (truncus) Omurga ve Omurlar (Columna vertebralis ve vertebrae) Omurga, insan vücudunun ekseni olarak kabul edilebilir. İnsanda omurun birleşmesinden oluşur. Omurlar arasındaki kıkırdak yapılı oluşumlar, bir yastık fonksiyonu görürler. Omurlar, vücutta bulundukları bölgelere göre adlandırılırlar ve sayılarıda bölgesel olarak değişir. Bölgelere göre omur sayıları aşağıdaki gibidir: 7 adet boyun omuru (vertebrae cercivales) 12 adet göğüs omuru (vertebrae thoracicae) 5 adet bel omuru (vertebrae lumbales) 5 adet sağrı omuru (vertabrae sacrales = os sacrum) 4-5 adet kuyruksokumu omuru (vertebrae coccygeae = os coccygis) Bütün omurlar, genel olarak yüzük şeklinde bir yapı gösterirler. Büyük bir omur cismi (corpus vertebrae) ve omur cisminden başlayarak önce yanlara, daha sonra da arka-orta çizgiye doğru uzanan sağlam yapılı kemik uzantılardan (arcus vertebrae) oluşmuşlardır. Vertebra cisminin yapıları, bulundukları bölgenin fonksiyonel özelliğine göre karakter kazanır. Yanlara doğru uzanan omur kavisleri, arkada orta çizgiye uygun bir şekilde birbirleri ile birleşerek, bir boşluğu çevrelemiş olurlar. Bu boşluğa foramen vertebrale adı verilir. Vertebra kemerlerinin arkada birleşmesinden sonra oluşan çıkıntılara ise processus spinosus denir. Omur gödelerinin (corpus) dış yüzeyleri, ince fakat dayanıklı bir kemik örtü ile sarılmıştır (lamina compacta). İç yapıları ise, daha gözenekli ve zayıf bir şekilde oluşmuştur (spongiosa). Bu gevşek ve gözenekli yapının içinde kırmızı kemik iliği bulunur. Bütün vertebraların yedi adet çıkıntısı vardır. Processus spinosus 1 adet (arkaya doğru) Processus transversus 2 adet (yanlara doğru) Processus articularis 4 adet (yukarı ve aşağıya) Bu çıkıntılar, vertebraların bulundukları bölgelere göre hem diziliş, hemde yapısal olarak bazı ayrı özellikler gösterirler. Yedinci boyun vertebrası arkaya doğru, oldukça uzun ve çok belirli bir çıkıntı ile diğer boyun omurlarından ayrılır. Bu çıkıntı deri altından el ile temas edilerek bulunabilir. Buna karşılık, diğer boyun vertebralarının arka çıkıntılarını, aynı şekilde bulmak mümkün değildir. Göğüs ve bel bölgesinin vertebralarının hepsinin arka çıkıntıları, sırt derisi üzerinden, aynı şekilde elle bulunabilir. Ayrıca özel vücut durumlarında (tabureye oturmuş ve öne eğilmiş durumda) göz ile de görülebilir. Bu özellikler pratik hekimlikde

13 önemlidir. Göğüs vertebralarında, karakteristik özellik olarak, kaburga başlarının eklemleşmeleri için yarım eklem yüzleri ve enine (transvers) çıkıntılarında da kaburga tümseklerinin birleştiği eklem yüzleri bulunur. Herbir vertebrada, iki adet üst ve iki adet de alt eklem çıkıntısı vardır. Bunlar, vertebra copusları ile arcuslarının birleşme yerlerine uygun olmak üzere, sağda ve solda yer bulurlar ve bunlara "processus articularis" adı verilir. Columna vertebralisi oluşturmak üzere birbiri üzerine oturan omurlar, bu eklem çıkıntıları ile eklemleşirler. Processus articularisler üzerinde bulunan eklem yüzlerinin, değişik düzlemlere göre organizasyonları, vertebraların bölgesel olarak değişik hareketler oluşturmasını sağlar. Örneğin, boyun bölgesi omurlarının oluşturdukları vertebral kolon bölümünde yanlara doğru eğilme ve sağ-sol dönme hareketleri, diğer bölgelere göre daha fazladır. Bu hareket bel bölgesi vertebral kolonunda yoktur. Omur gövdesi (corpus vertebrae), omur kemerleri (arcus vertebrae) ve çıkıntılarının (processus) tümü birden fonksiyonel bir bütünlük oluştururlar. Bir insan vücudunda başın, gövdenin ve kolların ağırlığı, vertebra gövdeleri (corpus) üzerine aktarılır. Yaklaşık olarak insan gövdesinin 2/3 ü bu şekilde taşınır ve leğen (pelvis) bölümüne aktarılır. Columna vertebralisin fonksiyonel bir birlik halinde oluşması sırasında, vertebra aralarında yer bulan kıkırdak yapılı yastıklar da (disci intervertebrales) önemli bir yer tutar. Bu yapılar, sağlam bağ dokusundan oluşmuşlardır ve orta kısımların da yumuşak bir bölüm bulunur (nucleus pulposus). Vertebral kolonun teşekkülü ile, vertebra kavislerinin oluşturdukları halkalar, üst üste gelerek bir kanal yaparlar (canalis vertebralis). Bu kanal içinde, sinir sisteminin önemli bir bölümü olan omurilik (medulla spinalis) yer alır. Genel yapılarına göre kısaca yukarıdaki şekilde incelenen vertebralar, vertebral kolunun bölgesel fonksiyonlarına göre, birbirlerinden farklı bazı özelliklere de sahiptirler. Bu konuda ayrıntılı bilgi edinmek için anatomi kitaplarına başvurulabilir Omurgaya (Columna vertebralis) Fonksiyonel Bakış Columna vertebralisin (omurga) hareketli bölümlerinde, bu bölümü oluşturan omurların herbirisi, diğeri ile hareketli eklemler aracılığı ile birleşirler. Burada müstakil, hareketli bir eklemin bütün özellikleri bulunabilir. Omur kemerleri (arcus vertabrae) arasında normal olarak 24 çift eklem ve bu eklemlere ait değişik sayıda bantlar (ligament) bulunur. 23 adet discus,

14 omurların aralarında yer alır ve omurların birleşmelerini sağlar. Tam bir yastık görevi üstlenen bu kıkırdak yapıların dış kısımları, fibröz kıkırdaktan yapılmıştır. Bu yapı oldukça sağlam bir biçimde, discusu çepeçevre sarmıştır. Orta kısım ise daha yumuşaktır ve nucleus pulposus adını alır. Yumuşak kısım fonksiyonunu görürken, bir su kesesi gibi görev yapar. Sadece iki vertabra (omur) düşünüldüğünde, bu omurlar arası eklemleşmede, söz edilmeye değer büyüklükte bir hareket bulmak mümkün değildir. Fakat, üst üste oturarak, eklemleşmiş omurların oluşturduğu omurga (vertebral kolon) bir bütün olarak düşünülürse daha büyük ve istenen hareketler elde edilir. Bu hareketlerin genişliği ve çeşiti ise, yine vertebraların özelliklerine ve yapmış oldukları eklem durumlarına göre değişir. Örneğin; boyun ve bel bölümünde, göğüs bölümüne göre daha büyük bir hareket çeşiti ve genişliği vardır. Omurga meydana gelirken, tamamen düz bir sütun şeklinde oluşmaz. Boyun ve bel bölümünde öne doğru bir bükülme (lordoz), göğüs kısmında ise arkaya doğru bir çıkıntı (kyphoz, kifoz) oluşur. Esasen, hemen her insanda bulunan, omurganın yan eğrilikleri, daha çok artarsa, "skolioz" den söz edilir Kaburgalar (Costae) Uzun, kavisli-yay şeklinde ve yassı kemiklerdir. Bir kısmı kıkırdak ve diğer bir bölümü de kemik yapıdadır. Bir insan vücudunda normal olarak 12 çift kaburga (costae) bulunur. Bunlardan 7 çifti doğrudan göğüs kemiği (sternum) ile eklem yaparlar. Daha sonra gelen üç kaburga (8., 9. ve 10.) ise birbirleri üzerine yatarak önce kendi aralarında eklem oluştururlar. Daha sonra da tek bir uç halinde sternuma birleşirler. Bu kaburgaların birbirleri ile birleşmeleri sırasında bir kavis oluşur. Buna arcus costalis adı verilir. Arcus, deri üstünden el ile kolayca bulunabilir. 11. ve 12. kaburgaların ön uçları sternuma kadar ulaşamaz. Karın ön duvarını yapan kaslar arasında serbest şekilde sonlanırlar. Bazen bu şekilde sonlanma durumuna 10. kaburga da da rastlanabilir. Kaburgalar; baş (caput), boyun (collum) ve bir de cisim (corpus) olmak üzere üç esas bölümden oluşur. Başları ile, göğüs omurlarının cisimleri üzerinde gördüğümüz eklem ylüzleri ile, eklemleşirler. Bu şekilde oluşan hareketli eklemler, nefes alma ve verme işinde önemli bir görev yüklenirler

15 Köprücük Kemiği (Clavicula) Göğüs ön duvarında ve üst kısımda yer alan bu sağlam yapılı kemik, hafifçe bükülmüş bir "s" harfi şeklindedir. Bir ucu ile göğüs kemiğine, diğer ucu ile de kürek kemiğinin çıkıntısı olan acromion'a tutunur. Deri üstünden doğrudan el ile kolayca bulunabilir. Hatta bazı kişilerde göz ile de görülebilir. Bulunduğu yerin durumuna göre boyun ve göğüs bölümleri arasındaki sınırı oluşturur Kürek Kemiği (Scapula) Yassı, geniş ve üç köşeli bir kemiktir. Üst, dışyan ve içyan olmak üzere üç kenara sahiptir. Aynı zamanda bu kenarlar arasında üç köşesi bulunur. Scapulanın ön yüzü hafif konkav olup kaburgalara bakar (facies costalis). Arkayüz (facies dorsalis) ise sağlam bir kemik çıkıntı (spina scapulae) ile üst ve alt olmak üzere iki çukura ayrılmıştır. Üstteki kısma fossa supraspinata, alttakine ise fossa infraspinata adı verilir. Arka yüzdeki kemik çıkıntı (spina scapulae) dışarıya doğru devam eder. Burada, omuz üstünde genişleyen çıkıntının ucuna acromion adı verilir. Bu çıkıntı bir bakıma omuz eklemini yukarıdan koruyan bir yapı şeklindedir. Scapula, dış yan köşede (angulus lateralis) bir eklem çukuru taşır. Konkav yapıdaki bu eklem yüzüne cavitas glenoidalis adı verilir. Omuz ekleminde, kol kemiği (humerus) bu eklem yüzü ile birleşir. Cavitas glenoidalisin üst kısımlarında, gaga şeklinde çıkıntı yapmış olarak görülen kemik yapı ise processus coracoideus adını alır. Üst kenardan başlayan bu parmak şeklindeki sağlam kemik çıkıntı, omuz eklemini üstten destekleyen ve kapatan bazı önemli bağların tutunmasına yardım eder Göğüs Kemiği (Sternum) Yassı bir kemik olup, yaklaşık cm. uzunluktadır. Göğüs ön duvarının orta kısmında yer alır. İlk yedi kaburga öne doğru uzanarak, kıkırdak bölümleri ile göğüs kemiğine (sternum) eklem yaparlar. Bu yassı kemiğin dış yüzleri, ince kompakt bir tabaka ile kaplanmıştır. Bu kompakt yüzler arasındaki kısım ise, daha zayıf yapıda bir spongios durum gösterir ve kırmızı kemik iliği ile doludur. Sternumun hemen deri altında bulunması ona ulaşılmasını kolay kılar. Hem kolay ulaşılması hemde spongios bölümde kırmızı kemik iliğinin bulunmasından dolayı, gerektiğinde "sternal punction" adı verilen işlem buradan yapılır

16 Göğüs Kafesi (thorax) Gövde iskeletinin esas kısımlarından birisi de göğüs kafesidir (thorax). Bu bölüm önde sternum, arkada buraya isabet eden omurga kısmı, yanlarda ise kaburgalardan oluşur. Bu durumu ile de bir sepet görünüşündedir ve önden arkaya doğru olan büyük bir koniyi andırır. Göğüs kafesi içinde kalp ve akciğerler gibi önemli organlar bulunur. Thorax, içinde bulunan organları koruyan güzel bir yapıdır. Göğüs kafesini oluşturan elemanların, birbirleri ile hareketli eklemler yoluyla birleşmelerinin pratikte önemi vardır. Örnek verilecek olursa; nefes alma ve verme olayında, kaburgaların hareketleri sonucunda, güğüs boşluğu genişler ve daralır. İlk yardımda suni teneffüs veya kalp masajının yapılabilmesi ancak thorax'ın bu yapısı ile mümkün olabilmektedir.? Gövde iskeletini oluşturan kemiklerin fonksiyonlarını özetleyiniz Kafatası (Cranium) Kafa iskeleti içerisinde değişik yerlere ait olmak üzere, erişkinlerde ve normal gelişimini tamamlamış kişilerde toplam 29 adet kemik bulunur. Bu sayı içerisine, 7 adet beyin bölümü, 15 adet yüz kısmı ve her iki kulaktaki küçük kemikçikler dahildir. Aynı zamanda, fonksiyonel bir birlik içinde görüldüğü için, müstakil bir kemik halinde boyun bölümünde yer bulan os hyoideum da kafatası iskeletini yapan kemikler içerisine dahil edilir. Bu şekilde, yukarıda da belirtildiği gibi toplam sayı 29 adedi bulur. Ancak erişkin kafatası iskeleti ile yenidoğan çocuğun kafatası iskeleti arasında bazı yapısal farklılıklar bulunur. Bu nedenle her ikisini de ayrı ayrı ele alıp incelemek yerinde olacaktır Erişkinde Kafatası Cranium'u oluşturan kemikler, bulundukları yerlere göre iki ana bölüme ayrılarak incelenir. Beyin bölümü ile ilgili olan ve bu kısmı koruyacak biçimde eklemleşmeler yapan kemiklere ossa cranii (neurocranium) adı verilir. Yüz bölgesinde bulunup, bazı önemli duyu organlarını da koruyan kemikler ise ossa faciei (vissero cranium) adını alır. Baş bölümü kemiklerinin yapısal biçimleri ve eklemleşme şekilleri, bir yandan beyin bölümünü diğer yandan önemli duyu organlarını korumaya yöneliktir. Yüz bölgesi kemikleri arasında bulunan açıklıklar ve yollar ile, hava ve yemek ihtiyacı da karşılanır

17 Neorocranium'u yapan kemikler, aralarında dikişsi eklemler yaparlar. Bunlara "sutura" adı verilir. Bu birleşmede, kemikler karşılıklı olarak çok sıkı ve dikişsi kenetlenmeler yaparlar. Neurocranium'un iki yan kemiği, üstte ve ortada önden arkaya doğru birleşme yaparlar. Bu ekleme sutura sagittalis adı verilir. Alın kemiği ile bu iki kemik arasında oluşan eklem yerine ise sutura coronalis denir. Bu, görünüşte taç şeklinde bir birleşmedir. Aslında adı da bu görünüşü dolayısıyle verilmiştir. Kafatasının yan kemikleri arkada, ard kafa kemiği (os occipitale) ile birleşme yapar. Burada ortaya çıkan dikişsi birleşmeye ise sutura lambdoidea denir. Küçük çocuklarda, neucranium'u oluşturan kemikler arasında ve birleşme yerlerinde yumuşak alanlar vardır. Yeni doğmuş olanlarda, bu kısımlar hemen ele gelir. Bunlara fonticulus (bıngıldak) denir. Normal olarak her insanda, başlangıçta 6 adet fonticulus vardır. Viscerocranium adı altında toplanan kemikler genel olarak yüz bölgesinde bulunurlar. Bu nedenle ossa faciei (faciales) adı ile de belirtilirler. Genel yapılarından dolayı neurocranium'u oluşturan kemiklere göre daha çok girintili ve çıkıntılıdırlar. Bazılarının içinde oldukça büyük hava boşlukları vardır. Araştırmacılar, bu boşlukların değişik fonksiyonel özelliklerinin olduğunu belirtmektedirler Ossa Cranii (Neurocranium) : Bu bölümü oluşturan kemikler yapılar ara-sındaki boşluğu, beyin tam olarak doldurur. Burada yedi kemik bulunur. Bunlardan ikisi çift, diğerleri tek kemiklerdir. Kemik yapılar içeriden kuvvetli bir yapıya sahip dura mater ile döşenmiştir. Dura mater beyni dışarıdan bir torba gibi sararak korur. Özellikle kafatasının tabanında değişik kemik bölgelerine de sıkıca tutunur. Bu bölge kemiklerinin oluşturdukları boşluk, aynı zamanda cavum cranii adını alır. Neurocranium'u aşağıdaki kemikler oluşturur : Os occipitale... tek kemik Os sphenoidale... tek kemik Os frontale... tek kemik Os parietale... iki kemik Os temporale... iki kemik Os occipitale : Cavum cranii'nin arka kısmını oluşturur. Büyük bir kısmı yassı kemik yapısındadır ve oldukça kuvvetlidir. Kafatası tabanının orta bölümünde bulunan os sphenoidale ile önden eklem yapar. Yanlardan ise, os temporale ve os perietale adı verilen kemikler ile birleşir. Oksipital'in iç yüzünde beyin ve beyincik bölümlerinin yer aldığı kısımlar bulunur ve bu kısımlar biriz daha çukurdur

18 Alt ve ön kısım, kemiğin diğer bölümlerine göre biraz daha kuvvetli gelişmiş ve daha sağlam bir yapıya sahip görünür. Burada omuriliğin geçmesine yarayan büyük bir delik bulunur. Bu delik foraman (occipitale) magnum adı ile tarif edilir. Os occipitale'nin sağlam yapılı bu alt kısmında, aşağı yönde ve her iki yanda fasulye benzeri çıkıntılar bulunur. Bu çıkıntılar, birinci boyun omuru (atlas) ile eklem yaparlar. Birinci boyun omurunun üst yüzünde ise, bu çıkıntılara uyan hafif çukurca eklem yüzleri (fovea articularis superior) bulunur. Oksipital kemik çıkıntılarının alt kısımlarında yer alan kanaldan (canalis hypoglossi) önemli bir kafa siniri olan N.hypoglossus geçer. Os occipitale'nin geniş ve yassı olan büyükçe kısmına sguama occipitalis adı verilir. Bu kısmın iç yüzünde ve hemen hemen tam ortasına isabet edecek yerde meydana gelmiş olan büyükçe kemik çıkıntıya ise protuberantia occipitalis interna adı verilir. Os sphenoidale : Kafanın tabanında bulunur. Kendisini oluşturan bölümleri ile çok komplike bir yapı gösterir. Önden büyük bir kısmı fossa cranii media'nın yapısına katılır. Ortada yer alan gövdesi (corpus) ve yanlara doğru açılmış gibi görünen ikisi üstte küçük, ikiside altta daha büyükçe oluşmuş kanatsı kemik bölümlerden oluşur. Bu yan oluşumlara ala minor ve major adı verilir. Büyük kanatlardan (ala major) başlayan ve aşağıya doğru çıkıntı yapan iki kemik lamina arasında oluşan çukurluk ise fossa pterygoidea adını alır. İki laminanın (lamia lateralis ve medialis) beraberce oluşturdukları ana çıkıntı ise processus pterygoidei adı ile belirtilir. Corpus'un üst kısmında bulunan çukurluk (fossa hypophysialis) içine hipofiz bezi yerleşmiştir. Bazen bu çukur sella turcica (Türk eğeri) adı ile de belirtilir. Sifenoid kemiğin korpusunun içi boştur ve burası burun boşluğu ile bağlantılıdır. Yanlara doğru açılmış bulunan kanatlar arasında veya üzerlerinde çok önemli açıklıklar ve delikler bulunur. Bu açıklıklar ve deliklerden damar ve sinirler geçer. Os frontale : Tek başına, kafatasının bir kısmını meydana getirir. Aynı zamanda göz çukurunun tavanını da yapar. Kişilere göre değişik şekiller alan alın çıkıntısı bu kemik tarafından yapılır. Kemiğin öne doğru çıkıntı yapan bir dikey bölümü (squama frontalis) ile, yanlarda oluşmuş iki horizontal bölümü (partes orbitales) esas olarak ele alınır. Yanlardaki orbital bölümler, aralarında derin bir boşluk ile ayrılmış durumdadırlar. Bu boşluğa, kafanın bütününde, kalbursu kemik (os ethmoidale) oturur. Alın kemiğinin, dikey ve yatay kısımlarının birleştikleri yerde ve iki kemiğin laminası arasında her iki yanda değişik büyüklükte boşluklar oluşur. Mukoza ile döşeli bu boşluklara sinüs

19 frontalis adı verilir. Sağ ve sol boşluklar ortada bir kemik bölme ile birbirlerinden ayrılmıştır. Her iki boşluk birer açıklık ile burun boşluğundaki orta meaya (meatus nasi medius) açılırlar. Os parietale : Paryatal kemikler, her iki yanda kafatası kubbesinin önemli bir kısmını örterler. Dış yüzleri çıkıntılı (konveks) iç yüzleri ise çukur (konkav) bir yapılaşma ile birlikte yassı ve parlak bir oluşum gösterirler. İç yüzde önemli damar uzantılarının izleri bulunur (sulci arteriosi). Her iki paryatal kemik, yukarıda ve orta hat boyunca dişli bir eklemleşme yaparlar. Bu ekleme sutura sagittalis denir. Sutura sagittalis boyunca iç yüzde meydana gelen oluk dura mater sinüslerinin bir bölümünü oluşturur. Os temporale : Neurocranium'un yapısına katılan çift kemiklerdendir. Bir bölümü ile kafatası kaidesinin yapısına katılırken, diğer bölümü ile de boşluğu yanlardan kapatır. Temporal kemik aslında çok karışık bir yapıda olup, bulunduğu yer dolayısıyla da önemli bir fonksiyona sahiptir. Öncelikle işitme organının buraya yerleştiğini belirtmek gerekir. Erişkinlerde os temporale; pars squamosa, pars petrosa ve pars tympanica olmak üzere üç ana kısımdan oluşmuştur. Pars squamosa, kemiğin yassı ve oldukça düzgün bir yapı gösteren kısmıdır. Os sphenoidale'nin ala major'u ile os parietale arasındaki boşluğu kapatarak kafatasının oluşumunu tamamlar. Bu bölümden başlayarak öne doğru çıkıntı yapan, iyi gelişmiş bir kemik oluşum (processus zygomaticus) önde Os zygomaticum ile birleşerek kuvvetli bir yay (arcus) meydana getirir. Bu çıkıntının hemen başlangıç kısmına yakın ve dış kulak yolunun ön kısmında oluşmuş olan bir çukurluk (fossa mandibularis), çene ekleminde mandibula başının oturduğu yeri oluşturur. Pars petrosa, kemiğin en sağlam yapılı bölümüdür. Üç yüzlü bir piramide benzer. Tepesi önde ve tabanı arkada olmak üzere, uzun ekseni dıştan içe ve arkadan öne doğrudur. Pars petrosa'nın önemli bir kısmı ise, arkaya doğru çıkıntı yapmış olarak görünen processus mastoideus'tur. İç yapısı, küçük hava boşluklarından oluşan processus mastoideus'a bazı önemli kaslar tutunur. Pars petrosanın iç yapısı çok karmaşık bir durum gösterir. Orta ve iç kulak bölümleri bu kısmın içinde yer almıştır. Aynı zamanda denge organları da bu bölümde bulunur. Damar ve sinirlerin girip çıkmalarına yarayan delikler ve aralıklar ile, değişik çukurlar, pars pet

20 rosa'nın dış görünüşünü de düzgün olmayan bir duruma sokmuştur. Pars tympanica, küçük bir bölümdür ve burada orta kulağın dış duvarını yapan timpan zarı (membrana tympani) bulunur. Dış kulak yolu (meatus acusticus externus) buradan başlar. Os temporale'nin pars petrosa ve pars tympanica adını alan kısımları, kafatası tabanının yapısına; pars squamosa ise kubbe kısmının yan duvarlarının oluşumuna katılır Ossa faciei (visserocranium) : Yüz bölümünü oluşturan kemikler esasın-da ossa faciei adını alır. Fakat aynı zamanda bu ad altında, os hyoideum ve kulak kemikçikleri de incelenir. Böylece, visserocranium'u oluşturan kemiklerin tümü tek olarak ele alındığında 22 adedi bulur. Yüzün esas yapısını oluşturan 16 adet kemik ise cranium faciale adı altında yeniden gruplandırılır. Kulak kemikçikleri ise Ossicula auditus adını alırlar. Cranium faciale aşağıdaki kemikler tarafından oluşturur. Os ethmoidale Conchae nasales inferiores Os nasale (ossa nasalia) Os lacrimale (ossa lacrimalia) Vomer Os zygomaticum (ossa zygomatica) Os palatinum (ossa palatina) Maxillae Mandibula Os hyoideum tek kemik iki kemik iki kemik iki kemik tek kemik iki kemik iki kemik iki kemik tek kemik tek kemik Os ethmoidale : Tek kemiklerdendir. Burun, göz ve kafatası ön kısmı boşluklarının yapılarına katılır. Alın kemiğinin, pars orbitalis adı verilen iki yan bölümü arasında oluşan büyük centiğe doğru sokularak eklem yapar. Lamina cribrosa, lamina perpendicularis ve labyrinthus ethmoidalis adını alan bölümleri vardır. Lamina cribrosa, burun tavanının ve orbita boşluğunun duvarlarının bir kısmını yapar. Bu bölüm üzerinde küçük delikler bulunur. Koku sinirleri (Nn. olfactorii) bu deliklerden geçerek cranium'a girerler. Lamina perpendicularis, orta hatta uygun olmak üzere, dik olarak yukarıdan aşağıya doğru uzanır ve burun boşluğunu ikiye ayıran kemik bölmenin oluşumuna katılır. İnen bu kısmın kafatası içinde devam eden uzantısı crista galli adını alır

21 Labyrinthus ethmoidalis, kemiğin hava boşluğu içiren, küçük odacıklar şeklindeki kısmını oluşturur. Boşlukların iç yüzleri mukoza ile döşenmiştir. Bu bölümün medial yüzünde ve her iki yanda önemli kemik kıvrımları vardır (concha nasalis superior et media). Bu yapılar, burun boşluğunun dış duvarının iç yüzünde yer alırlar. Aralarında oluşan geçitlerden (meatus nasi) teneffüs ile alınan hava geçerek, solunum organlarına gelir. Kıvrımlar arasındaki bu geçitler de mukoza ile döşenmiştir. Etmoid kemiğe ait iki konkadan başka, burun boşluğunda, kendi başına bir kemik olarak, üçüncü bir konka daha bulunur (concha nasalis inferior). Concha nasalis inferior : Embryonal gelişimin çok önceki dönemlerinde Os ethmoidale'den ayrılmış ve müstakil hale gelmiş bir kemiktir. Burun boşluğunda yer alır ve önde maxilla'ya, arkada ise os palatinum'a tutunur. Bu kemiğin alt kısmında oluşan açıklığa meatus nasi inferior adı verilir. Göz yaşı kanalı (canalis nasolacrimalis) buraya açılır. Os nasale (ossa nasalia) : Burun sırtının yapısına katılan, orta çizgi üzerinde birleşmiş iki kemiktir. Yüz iskeletinde, burun boşluğu ön açıklığının (apertura piriformis) üst bölümünü yapar. Os lacrimale (ossa lacrimalia) : Dört köşeli ve küçük bir kemiktir. Göz boşluğunun (ortiba) iç duvarının yapısına ve burun boşluğunun lateral duvarına da katılır. Orbitaya bakan yüzlerinde bulunan küçük bir oluk, göz yaşını burun boşluğuna götürür. Vomer : Tek kemiklerdendir ve ince bir kemik lamel şeklindedir. Burun boşluğu bölmesinin bir bölümünü oluşturur. Kemiğin arkada serbest olarak bulunan kenarı, burun boşluğunun yutağa bakan açıklığını (choanae) ikiye ayırır. Bu kemiğin alt kenarı maxilla ile eklem yapar. Üst kenarı ise os ethmoidale'nin dikey laminası (lamina perpendicularis) ile birleşir. Os zygomaticum (ossa zygomatica) : Çift kemiklerdendir. Birleştikleri kemiklerin adlarını alan iki çıkıntısı (processus temporalis ve frontalis) ve üç yüzü bulunur (facies lateralis, orbitalis ve temporalis). Kemiğin korpus (corpus) kısmında üç ince kanalcık vardır. Bu kanalcıklar içinde N.maxillaris adı verilen sinirin dalları uzanır. Os palatinum (ossa palatina) : Çift kemiklerdendir. Üst damağın kemik bölümünün arka kısmını tamamlar. Dikey ve yatay olmak üzere iki laminadan oluşmuştur (lamina horizontalis ve lamina perpendicularis). Bazı bölümleri ile hem orbitanın hem de burun

22 boşluğunun yapısına katılır. Maxilla : Yüzün büyük bir bölümünü oluşturan ve yapısı nedeniyle de klinik önemi olan bir kemiktir. Çift kemiklerdendir. Her kişide değişik olarak ortaya çıkan yüz şekli, temel olarak bu kemiğin biçimine bağlıdır. Göz, ağız ve burun boşluklarının yapılarına katılır. Aynı zamanda sert damağın büyük bölümü de, karşılıklı eklem yapmış durumda maxilla tarafından oluşturulur. Corpus maxilla, dört çıkıntıya sahiptir. bunlara aşağıdaki adlar verilir : Processus frontalis Processus zygomaticus Processus alveolaris Processu palatinus Processus alveolaris üzerinde oluşmuş küçük oyuklara üst çene dişleri oturur. Diğer çıkıntılar, adları ile belirtilen kemiklere uzanarak eklem yaparlar. Kemiğin yapısını oluşturan corpus maxialle'nin içinde büyük bir boşluk vardır. Bu boşluğa sinüs maxillaris adı verilir. Corpus maxiallae, yapısı nedeniyle beş yüze sahiptir. Bu yüzlerden, burun boşluğuna bakan facies nasalis üzerinde sinüs maxillaris'in açılma deliği (hiatus maxillaris) vardır. Bu açıklık, normalde bazı oluşumlar tarafından daraltılmıştır. Orbita ile irtibatlı olan ve facies orbitalis adını alan yüzü, sinüs maxillaris ve göz boşluğunun topoğrafileri düşünüldüğünde oldukça önemlidir. Ayrıca, üst diş kökleri ile, sinüs maxillaris ilişkilerinin de klinik bakımdan önemi unutulmamalıdır. Mandibula : Alt çene kemiği (mandibula) ramus mandibulae ve corpus mandibulae olmak üzere ikiye ayrılır. Corpus mandibulae, üst çene kemiği (maxilla) yapısına uygun olmak üzere fonksiyonel bir karakter kazanır ve üzerinde çiğnemeyi sağlayacak dişleri taşır. Sağlam bir yapıya sahiptir. Arkada, corpus ve ramus bölümleri bir açı yaparak birleşirler (angulus mandibulae). Bu bölümün iç ve dış yüzeylerine çiğneme kasları tutunur. Ramus mandibulae, yukarıya doğru çıkıntı yapan iki önemli kısma sahiptir. Bunlardan processus condylaris, yukarıda şakak kemiği (os temporale) ile birleşerek çene eklemini oluşturur. Öndeki çıkıntı processus coronoideus'a ise önemli çiğneme kasları tutunur. Ramus mandibulae'nin iç yüzünde bir kanalın başlangıç deliği (foramen mandibulae) görülür. Buradan başlayan kanal (canalis mandibulae) kemik içinde öne doğru devam eder. Bu kanalda ilerleyen alt çene siniri (n.alveolaris inferior), alt çene dişlerinin ve çevre dokuların innervasyonu ile görevlidir

23 Os hyoideum : Kafatası iskeleti ile ilişkisi olmayan bir kemiktir. Alt çene kemiği ile gırtlak (larynx) arasında bulunur. Buna göre yeri, insan vücudunda boyun kısmıdır. At nalı şeklinde bir yapıya sahiptir. Asıl görevi, çeşitli kasların ve bağların tutunmasına hizmet etmektedir. Yutma ve konuşma fonksiyonunda önemli yeri vardır. Temporal kemiğin sitiloid çıkıntısından başlayan kuvvetli bir bağ (lig. stylohyoideum) aşağı ve öne doğru uzanarak, hyoid kemiğe gelip tutunur. Bu kemik boynun ön kısmında deri altında el ile rahatlıkla bulunabilir Yeni Doğanda Kafatası Yeni doğan bir çocukta kafatası kemikleri arasında bağ dokusundan oluşmuş, oldukça büyük bazı alanlar görülür. Belirli kemikler arasında ve bölgelerde lokalize olmuş bu yumuşak ve zayıf yapıdaki alanlara fonticulus (bıngıldak) adı verilir. Median çizgi üzerinde ve birisi önde (fonticulus anterior) diğeri arkada (fonticulus posterior) iki bıngıldak ile, iki ön yanda ve iki de arka yanda olmak üzere (fonticulus sphenoidalis ve mastoideus), yeni doğan bir çocukta toplam altı adet olmak üzere bu yapıya rastlanır. Yaşın ilerlemesi ile, oluşumların yumuşak özelliği gittikçe kaybolur ve zamanla buralar kemikleşerek kapanır (1-2 yaş arası). Bu yapılar içinde en büyüğü önde yer alan, fonticulus anterior'dur. Yaklaşık olarak ikinci yaşa doğru kapanır. Fonticulus posterior ise daha küçük olup, birinci yaşın bitimine doğru ortadan kalkar. Bu, her iki fonticulus, parmak yardımı ile rahatlıkla bulunabilir. Yanlarda bulunanlar, kaslar tarafından örtüldüğü için, direkt olarak temas ile tesbit edilemez ve pratik bir önemi de yoktur Kafatası Boşluğu ve Çukurları Kafatası (cranium), dıştan ve içten karakteristik bazı boşluklara sahip bir yapı olarak görülür Orbita (Göz boşluğu) : Uzun ekseni dıştan içe ve önden arkaya uzanan, tabanı önde, tepesi arkada piramit şeklinde bir boşluktur. Çeşitli kemiklerin biraraya gelmesi ile oluşmuştur. Damar ve sinirlerin giriş ve çıkışları için, önemli açıklık, kanal ve deliklere sahiptir Cavum nasi (Burun boşluğu) : Yüzün orta kısmında oluşmuş büyük bir boşluktur. Bir bölme ile (septum nasi) ikiye ayrılmıştır. Boşluğun ön açıklığına apertura piriformis, arka açıklığına ise choanae adı verilir. Arka açıklık yutak (pharynx) ile irtibat sağlar

24 Baş ve yüz çevresinde bulunan bazı kemiklerin içindeki boşluklar (sinüs paranasales) ve göz yaşı kanalı (ductus nasolacrimalis) burun boşluğuna açılırlar. Cavum nasi mukoza ile döşenmiştir. Bu yapının bir bölümü koku fonksiyonu ile ilgilidir ve buraya regio olfactoria adı verilir. Daha büyük diğer bölüm ise solunum sistemi ile ilgilidir. Buraya da regio respiratoria denir. Kafatasına tabanından bakıldığında (norma basilaris), kemikler arasında pek çok açıklık, delik, kanal ve kemik çıkıntılar görülür. Bu açıklıklardan önemli damar ve sinirler geçer. İç yüzden bakıldığında da, kafatasının üç esas boşluğa sahip olduğu görülür. Bu boşluklara beynin ve beyinciğin bölümleri oturur ve aşağıdaki gibi adlandırılırlar: Fossa cranii anterior (ön boşluk) Fossa cranii media (orta boşluk) Fossa cranii posterior (arka boşluk) Fossa cranii anterior (ön boşluk) : Beynin frontal lobunu ve koku ile ilgili sinirlerini içine alan kısımdır. Aslında bu boşluğun tabanını, orbita'nın tavanı ve sifenoid kemiğin bir bölümü yapar. Kemik üzerinde, buraya oturan beynin girinti ve çıkıntılarına uygun yapılar vardır. Bu boşluk arkada sifenoid kemiğin küçük kanatlarına kadar devam eder Fossa cranii media (orta boşluk) : Hemen hemen tamamen beyinin temporal lobları tarafından doldurulmuştur. Os sphenoidale'nin büyük bir kısmı, bu boşluğun yapısını sağlar. Ancak temporal kemiğin bir kısmı da (pars petrosa) buranın yapısına katılır. Hipofiz (hypophysis) bezinin oturduğu kemik yapı (sella turcica), bu boşluğun ortalarında bulunur. Boşluğun ön sınırı, fossa cranii anterior'un arka kenarına uyar. Arka kenarı ise temporal kemiğin kaya parçasının (pars petrosa) üst-iç kenarına kadar devam eder Fossa cranii posterior (arka boşluk) : Hemen hemen tamamen ard kafa kemiği (Os occipitale) tarafından oluşturulur. Ancak, temporal kemiğin pars petrosa kısmı da buranın yapısına katılır. Bu boşluk içinde, beynin oksipital lobu ve beyincik (cerebellum) oturur. Fossa cranii posterior'un ortalarında büyük bir delik vardır ve foramen magnum adını alır. Foramen megnum'dan geçerek cranium içine ilerleyen omurilik (medulla ablongata), oksitipal kemiğin tabanı üzerindeki oluk (clivus) üzerine yatarak, bir miktar öne doğru bükülür ve sinir sisteminin önemli kısımları ile bağlantı sağlar. Yine bu bölgede yer alan çok sayıdaki kanal, delik ve açıklıklardan önemli damar ve sinirler, cranium'a girip çıkarlar

AKSİYAL İSKELET SİSTEMİ (STERNUM, COSTAE VE CRANİUM) Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN

AKSİYAL İSKELET SİSTEMİ (STERNUM, COSTAE VE CRANİUM) Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN AKSİYAL İSKELET SİSTEMİ (STERNUM, COSTAE VE CRANİUM) Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN COSTAE (Kaburgalar) İlk 7 costa, sternum ile costal kıkırdaklar sayesinde eklemleşirken, 8,9

Detaylı

OMURGA Omurganın kavisleri Skolyoz Tipik Bir Vertebra da (Omur) Bulunan Anatomik Yapılar

OMURGA Omurganın kavisleri Skolyoz Tipik Bir Vertebra da (Omur) Bulunan Anatomik Yapılar iskelet sistemi 1 KAFATASI Kranyum kemikleri Calvaria (kafa kubbesi) kemikleri Arcus superciliaris (kaş arkı) Frontal kemik önden görünüm Etmoidal kemik ve ilgili yapılar Sfenoidal kemik üstten görünüm

Detaylı

OMURGA Omurganın kavisleri Skolyoz Tipik Bir Vertebra da (Omur) Bulunan Anatomik Yapılar

OMURGA Omurganın kavisleri Skolyoz Tipik Bir Vertebra da (Omur) Bulunan Anatomik Yapılar iskelet sistemi 1 KAFATASI Kranyum kemikleri Calvaria (kafa kubbesi) kemikleri Arcus superciliaris (kaş arkı) Frontal kemik önden görünüm Etmoidal kemik ve ilgili yapılar Sfenoidal kemik üstten görünüm

Detaylı

TEMEL İLK YARDIM VE ACİL MÜDAHALE

TEMEL İLK YARDIM VE ACİL MÜDAHALE 1 TEMEL İLK YARDIM VE ACİL MÜDAHALE GİRİŞ : Bir yaralı, hasta ya da kazazedeye ilk yardım yapabilmek ya da herhangi bir yardımda bulunabilmek için, öncelikle gerekenlerin doğru yapılabilmesi için, insan

Detaylı

Foramen infraorbitale (göz boşluğunun altındaki delik) Sinus maxillaris (üst çene kemiği içerisindeki boşluk) Bregma Lambda Os hyoideum (dil kemiği)

Foramen infraorbitale (göz boşluğunun altındaki delik) Sinus maxillaris (üst çene kemiği içerisindeki boşluk) Bregma Lambda Os hyoideum (dil kemiği) iskelet sistemi 1 KAFATASI Ossa cranii (kranyum kemikleri) Calvaria (kafa kubbesi) kemikleri Os frontale komşuluk Arcus superciliaris (kaş arkı) Os frontale önden görünüm Os ethmoidale ve ilgili yapılar

Detaylı

ANATOMİK TERMİNOLOJİLERLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER VE HATIRLATMALAR. YRD. DOÇ.DR. Kadri KULUALP YRD. DOÇ. DR. Önder AYTEKİN

ANATOMİK TERMİNOLOJİLERLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER VE HATIRLATMALAR. YRD. DOÇ.DR. Kadri KULUALP YRD. DOÇ. DR. Önder AYTEKİN ANATOMİK TERMİNOLOJİLERLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER VE HATIRLATMALAR YRD. DOÇ.DR. Kadri KULUALP YRD. DOÇ. DR. Önder AYTEKİN Kemiklerle İlgili Terimler Apex: Tepe Basis: Taban Canalis: Kanal Canaliculus:

Detaylı

Columna vertebralis (omurga); vücudun arka ve orta kısmında yer alır, kemikten ve kıkırdaktan oluşur ve içinde omuriliği barındırır.

Columna vertebralis (omurga); vücudun arka ve orta kısmında yer alır, kemikten ve kıkırdaktan oluşur ve içinde omuriliği barındırır. Columna vertebralis (omurga); vücudun arka ve orta kısmında yer alır, kemikten ve kıkırdaktan oluşur ve içinde omuriliği barındırır. İskeletin önemli bir bölümüdür ve temel eksenidir. Sırt boyunca uzanır

Detaylı

Omuz kemeri kemikleri Clavicula (köprücük kemiği)

Omuz kemeri kemikleri Clavicula (köprücük kemiği) Üst ekstremite kemikleri omuz hizasında kürek kemiği ve köprücük kemiğinden oluşan omuz kemeri kemikleri ile başlar. Diğer üst ekstremite kemikleri, humerus (pazu kemiği, kol kemiği), antebrachium (radius

Detaylı

KEM K OLU UMU ki çe it kemik olu umu vardır. 1)Ba dokusu aracılı ıyla süngerimsi kemik olu umu 2)Kıkırdak doku aracılı ıyla sıkı kemik olu umu

KEM K OLU UMU ki çe it kemik olu umu vardır. 1)Ba dokusu aracılı ıyla süngerimsi kemik olu umu 2)Kıkırdak doku aracılı ıyla sıkı kemik olu umu Embriyonik evrede kıkırdak kökenlidir. Daha sonra kemiklesir. Ergin evrede bazı vücut kısımlarında kıkırdak olarak kalır (burun ucu, kulak kepçesi, soluk borusu) skelet sistemi kemikler, eklemler, ligamentler

Detaylı

VÜCUDUN TEMEL PARÇALARI. 1) Baş-boyun 2)Gövde 3)Ekstremiteler (Kollar ve bacaklar)

VÜCUDUN TEMEL PARÇALARI. 1) Baş-boyun 2)Gövde 3)Ekstremiteler (Kollar ve bacaklar) VÜCUDUN TEMEL PARÇALARI 1) Baş-boyun 2)Gövde 3)Ekstremiteler (Kollar ve bacaklar) 1)BAŞ a)yüz b)kranium (Kafatası) 2) GÖVDE a)toraks (Göğüs kafesi) b)karın 3) EKSTREMİTELER a)üst ekstremiteler b)alt ekstremiteler

Detaylı

OSSA MEMBRİ İNFERİORİS ALT EKSTREMİTE KEMİKLERİ

OSSA MEMBRİ İNFERİORİS ALT EKSTREMİTE KEMİKLERİ OSSA MEMBRİ İNFERİORİS ALT EKSTREMİTE KEMİKLERİ Alt ekstremitelere, alt taraf veya alt yanlar da denir. Alt taraflar, pelvisin (leğen) her iki yanına tutunmuş sağ ve sol olmak üzere simetrik iki sütun

Detaylı

EKLEMLER. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN

EKLEMLER. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN EKLEMLER Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN EKLEM NEDİR? Vücudumuzdaki kemikler birbirleri ile eklemler vasıtasıyla birleşirler. Eklemleşen kemiklerin yüzeyleri çoğunlukla bir kıkırdak

Detaylı

Toraks; gövde nin boyun ile abdomen arasında yer alan parçasıdır. Toraks oniki çift kaburga, sternum, kıkırdak kaburgalar ve oniki torakal omur dan

Toraks; gövde nin boyun ile abdomen arasında yer alan parçasıdır. Toraks oniki çift kaburga, sternum, kıkırdak kaburgalar ve oniki torakal omur dan Toraks; gövde nin boyun ile abdomen arasında yer alan parçasıdır. Toraks oniki çift kaburga, sternum, kıkırdak kaburgalar ve oniki torakal omur dan oluşur. Bu kemik ve kıkırdak yapılar toraks kafesini

Detaylı

OSSA CARPİ (El Bileği Kemikleri)

OSSA CARPİ (El Bileği Kemikleri) OSSA CARPİ (El Bileği Kemikleri) Distal yöndekiler, Lateralden-Mediale: 1) Os trapezium2) Os trapezoideum3) Os capitatum4) Os hamatum Proksimal yöndekiler Lateralden-Mediale: 1) Os scaphoideum2) Os lunatum3)

Detaylı

ÜST TARAF KEMİKLERİ OSSA MEMBRI SUPERIORIS

ÜST TARAF KEMİKLERİ OSSA MEMBRI SUPERIORIS ÜST TARAF KEMİKLERİ OSSA MEMBRI SUPERIORIS Üst ekstremitelere üst taraf veya üst yanlar da denir. Gövdenin iki yanına tutunmuş, sağ ve sol simetrik uzantı şeklindedirler. Üst taraf; Omuz, Kol, Önkol El

Detaylı

Hareket, Cerrahi, Ortopedi DERS 2

Hareket, Cerrahi, Ortopedi DERS 2 Hareket, Cerrahi, Ortopedi DERS 2 Osteoloji; Yunanca osteon: kemik, logos: bilim, terimlerinin birleşmesini ifade eder. Latince (os) terimi özel kemiklerin isimlendirilmesinde kullanılır. Örneğin; os coxae.

Detaylı

BURUN (NASUS) Prof. Dr. Mürvet Tuncel. Burun solunum ve koku organıdır. Kemik ve kıkırdaktan yapılmış olup üzeri kas ve deri ile örtülüdür.

BURUN (NASUS) Prof. Dr. Mürvet Tuncel. Burun solunum ve koku organıdır. Kemik ve kıkırdaktan yapılmış olup üzeri kas ve deri ile örtülüdür. BURUN (NASUS) Prof. Dr. Mürvet Tuncel Burun solunum ve koku organıdır. Kemik ve kıkırdaktan yapılmış olup üzeri kas ve deri ile örtülüdür. Yapısı iki kısımda incelenir: - Nasus externus (dış burun) - Cavitas

Detaylı

KASLAR (MUSCLE) 6. HAFTA. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN

KASLAR (MUSCLE) 6. HAFTA. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN KASLAR (MUSCLE) 6. HAFTA Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN KAS (MUSCLE) Hareket sisteminin aktif elemanları kaslardır. Kasın Latincesi, küçük fare anlamına gelen Musculus sözcüğüdür.

Detaylı

Anatomi Ders Notları

Anatomi Ders Notları REGİONES CORPORİS ( VÜCUT BÖLGELERİ) İ OLUŞTURAN OLUŞUMLAR Regiones capitis Regiones colli Regiones pectoris Regiones abdominis Regiones dorsi Regiones membri thoracici Regiones membri pelvini REGİONES

Detaylı

Toraks; gövde nin boyun ile abdomen arasında yer alan parçasıdır. Toraks oniki çift kaburga, sternum, kıkırdak kaburgalar ve oniki torakal omur dan

Toraks; gövde nin boyun ile abdomen arasında yer alan parçasıdır. Toraks oniki çift kaburga, sternum, kıkırdak kaburgalar ve oniki torakal omur dan Toraks; gövde nin boyun ile abdomen arasında yer alan parçasıdır. Toraks oniki çift kaburga, sternum, kıkırdak kaburgalar ve oniki torakal omur dan oluşur. Bu kemik ve kıkırdak yapılar toraks kafesini

Detaylı

VÜCUDUMUZDA SISTEMLER. Destek ve Hareket

VÜCUDUMUZDA SISTEMLER. Destek ve Hareket VÜCUDUMUZDA SISTEMLER Destek ve Hareket DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ Vücudun hareket etmesini sağlamak Vücutta bulunan organlara destek sağlamak Destek ve Hareket Sistemi İskelet Sistemi Kaslar Kemikler Eklemler

Detaylı

Anatomik Pozisyon

Anatomik Pozisyon Anatomik Pozisyon Ayakta dik duran, baş dik, yüz karşıya dönük, kollar iki yanda sarkık, avuç içleri karşıya dönük ve ayakların topuklardan bitişik olduğu pozisyona denir. 10.04.2018 65 Anatomik Düzlemler

Detaylı

Alt extremite kemikleri üst extremiteye uygun olarak sınıflandırılmıştır.

Alt extremite kemikleri üst extremiteye uygun olarak sınıflandırılmıştır. Alt extremite kemikleri üst extremiteye uygun olarak sınıflandırılmıştır. Alt extremite kemikleri iki kalça kemiği ile omurganın kuyruk sokumu kemiği arasında oluşan pelvis (leğen kavşağı) ile başlar.

Detaylı

Alt extremite kemikleri üst extremiteye uygun olarak sınıflandırılmıştır.

Alt extremite kemikleri üst extremiteye uygun olarak sınıflandırılmıştır. Alt extremite kemikleri üst extremiteye uygun olarak sınıflandırılmıştır. Alt extremite kemikleri iki kalça kemiği ile omurganın kuyruk sokumu kemiği arasında oluşan pelvis (leğen kavşağı) ile başlar.

Detaylı

BAŞ VE BOYUN. Cranium ve Fossa Cranii

BAŞ VE BOYUN. Cranium ve Fossa Cranii BAŞ VE BOYUN 1 Cranium ve Fossa Cranii Cranium (Kafa iskeleti): Santral sinir sistemi yapılarını içeren Neurocranium ve yüz iskeletini oluşturan Viscerocranium dan oluşur. Calvaria (Kafatası): Frontal,

Detaylı

FOSSA TEMPORALIS DR. A. MURAT ÖZER ŞUBAT 2019

FOSSA TEMPORALIS DR. A. MURAT ÖZER ŞUBAT 2019 FOSSA TEMPORALIS DR. A. MURAT ÖZER ŞUBAT 2019 FOSSA TEMPORALIS FOSSA TEMPORALIS FOSSA TEMPORALIS SINIRLARI Linea temporalis superior Os zygomaticum proc. Frontalis Arcus zygomaticus FOSSA TEMPORALIS TABANI

Detaylı

Eklemler. Normal tam hareketli eklemin yapısında şu elemanlar bululnur.

Eklemler. Normal tam hareketli eklemin yapısında şu elemanlar bululnur. . Eklem İskeletin değişik kemikleri arasındaki bağlantıya eklem denilir. Hareket sisteminin pasif öğeleridir. Gövdenin tüm hareketleri eklemler sayesinde mümkün olmaktadır. Eklemler Tam hareketli (sinovial)

Detaylı

BAŞ VE BOYUN DAMARLARI

BAŞ VE BOYUN DAMARLARI BAŞ VE BOYUN DAMARLARI DR. A. MURAT ÖZER ŞUBAT 2019 BAŞ VE BOYUN ARTERLERİ A. Carotis externa Boyun, yüz ve saçlı derideki yapıların arteriel beslenmesini sağlar. Ayrıca dil ve maxilla yı da kanlandırır.

Detaylı

NASUS. Prof. Dr. S. Ayda DEMİRANT

NASUS. Prof. Dr. S. Ayda DEMİRANT NASUS Prof. Dr. S. Ayda DEMİRANT Nasus-Burun Solunum ve koku alma organı Kemik ve kıkırdaklardan yapılmış, kas ve deri ile örtülü Havanın ısıtılması, nemlendirilmesi, süzülmesi Kokunun alınması Sesin amplifikasyonu

Detaylı

KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK

KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK 1 COLUMNA VERTEBRALİS 2 COLUMNA VERTEBRALİS 1) Columna vertebralis pelvis üzerine merkezi olarak oturmuş bir sütuna benzer ve destek vazifesi görerek vücudun dik durmasını

Detaylı

LOKOMOTOR SİSTEM ANATOMİSİ ÖRNEK SORULAR (EKLEM-KAS) BİRİNCİ BÖLÜM

LOKOMOTOR SİSTEM ANATOMİSİ ÖRNEK SORULAR (EKLEM-KAS) BİRİNCİ BÖLÜM LOKOMOTOR SİSTEM ANATOMİSİ ÖRNEK SORULAR (EKLEM-KAS) BİRİNCİ BÖLÜM.En hareketli sinovial eklem tipini işaretleyiniz. a) Ginglymus d) Art. trochoidea b) Art. spheroidea e) Art. plana c) Art. sellaris. Üst

Detaylı

İNSAN ANATOMİSİ ve KİNESYOLOJİ

İNSAN ANATOMİSİ ve KİNESYOLOJİ İNSAN ANATOMİSİ ve KİNESYOLOJİ Gövde Kasları Antrenörlük Eğitimi Bölümü -2013 Eğitim-Öğretim Yılı Güz Dönemi 7. hafta Gövde iskeletini arka tarafta omurga, önde ise göğüs ve kaburga kemikleri oluştururlar.

Detaylı

ANATOMİ ALT TARAF KASLARI. Öğr. Gör. Şeyda CANDENİZ

ANATOMİ ALT TARAF KASLARI. Öğr. Gör. Şeyda CANDENİZ ANATOMİ ALT TARAF KASLARI Öğr. Gör. Şeyda CANDENİZ ALT TARAF KASLARI Alt taraf kasları bulundukları yerlere göre dört gruba ayrılarak incelenir. 1-Kalça kasları (pelvis kasları) 2-Uyluk kasları 3-Bacak

Detaylı

MUSCULI FACIALES. Doç. Dr. Özlen Karabulut D.Ü. Tıp Fakültesi, Anatomi AD

MUSCULI FACIALES. Doç. Dr. Özlen Karabulut D.Ü. Tıp Fakültesi, Anatomi AD MUSCULI FACIALES Doç. Dr. Özlen Karabulut D.Ü. Tıp Fakültesi, Anatomi AD Musculi capitis Musculi capitis (Başın Kasları) iki grupta incelenir: A)Yüz kasları (Musculi faciales) B)Çiğneme kasları (Musculi

Detaylı

ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Doç. Dr. İsmail MALKOÇ İÇİNDEKİLER HEDEFLER OSTEOLOJİ GENEL BİLGİLER VE VÜCUT KEMİKLERİ

ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Doç. Dr. İsmail MALKOÇ İÇİNDEKİLER HEDEFLER OSTEOLOJİ GENEL BİLGİLER VE VÜCUT KEMİKLERİ HEDEFLER İÇİNDEKİLER OSTEOLOJİ GENEL BİLGİLER VE VÜCUT KEMİKLERİ Kemikler Hakkında Genel Bilgiler Kemiklerin Sınıflandırılması Skeleton Axiale Cranium Kemikleri Columna Vertebralis Os Hyoideum Thorax Skeleton

Detaylı

İSKELET YAPISI VE FONKSİYONLARI

İSKELET YAPISI VE FONKSİYONLARI İSKELET YAPISI VE FONKSİYONLARI 1- Vücuda şekil vermek 2- Kaslara bağlantı yeri oluşturmak ve hareketlerin yapılmasına olanaksağlamak 3- Vücut ağırlığını taşımak 4- Vücudun yumuşak kısımlarını korumak

Detaylı

1. ÜNİTE VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM

1. ÜNİTE VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM 1. ÜNİTE VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM Yandaki resimde hastalandığında hastaneye giden Efe nin vücudunun röntgen filmi verilmiştir. Röntgen filminde görülen açık renkli kısımlar Efe nin vücudunda bulunan

Detaylı

ANATOMİ. 1) Makroskopik Anatomi. 2) Mikroskobik Anatomi

ANATOMİ. 1) Makroskopik Anatomi. 2) Mikroskobik Anatomi ANATOMİYE GİRİŞ ANATOMİYE GİRİŞ Anatominin Tanımı: İnsan vücudunun normal şekil ve yapısını, vücudu oluşturan yapı ve organların birbirleri ile olan ilişkilerini ve bu yapıların çalışma şeklini inceleyen

Detaylı

VÜCUT EKSENLERİ ve HAREKET SİSTEMİ

VÜCUT EKSENLERİ ve HAREKET SİSTEMİ VÜCUT EKSENLERİ ve HAREKET SİSTEMİ 1 Bu ana eksenler şunlardır: Sagittal eksen, Vertical eksen, Transvers eksen. 2 Sagittal Eksen Anatomik durumda bulunan bir vücut düşünüldüğünde, önden arkaya doğru uzanan

Detaylı

Mandibula ya Tutunan Kaslar

Mandibula ya Tutunan Kaslar Mandibula ya Tutunan Kaslar Journal of Clinical and Analytical Medicine Musculus Temporalis Fossa temporalis i doldurur. Fossa temporalis ve fascia temporalis ten başlar. Ramus mandibulae nin üst ön bölgesinde

Detaylı

Hareket Sistemi Organ ve Yapılarının Temel Bilgileri

Hareket Sistemi Organ ve Yapılarının Temel Bilgileri Öğr.Gör.Dr. Nurullah YÜCEL Sağlık Bilimleri Fakültesi İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü Temel Anatomi ve Fizyoloji Dersi SBF 122 HAREKET SİSTEMİ ORGANLARI Kemikler Eklemler Kaslar BÖLGELERE GÖRE HAREKET SİSTEMİ

Detaylı

ÜNİTE TIBBİ TERMİNOLOJİ OSTEOLOJİ İÇİNDEKİLER HEDEFLER. Doç. Dr. İsmail MALKOÇ

ÜNİTE TIBBİ TERMİNOLOJİ OSTEOLOJİ İÇİNDEKİLER HEDEFLER. Doç. Dr. İsmail MALKOÇ HEDEFLER İÇİNDEKİLER OSTEOLOJİ Kemikler Hakkında Genel Bilgiler Extremite Kemikleri Üst Extremite Kemikleri Alt Extremite Kemikleri Cranium Kemikleri Neurocranium Kemikleri Splanchnocranium Kemikleri Omurga

Detaylı

2017 / 2018 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 4 (TIP 142) TEMEL TIP BİLİMLERİNE GİRİŞ IV

2017 / 2018 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 4 (TIP 142) TEMEL TIP BİLİMLERİNE GİRİŞ IV 2017 / 2018 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 4 (TIP 142) TEMEL TIP BİLİMLERİNE GİRİŞ IV KURUL IV KOORDİNATÖRÜ: Yard. Doç. Dr. Aslı Zengin Türkmen Başlama Tarihi: 02.04.18 Bitiş Tarihi: 25.05.18 Kurul süresi

Detaylı

eklem sistemi KAFATASI Kranyum Eklemleri Temporomandibular Eklem

eklem sistemi KAFATASI Kranyum Eklemleri Temporomandibular Eklem eklem sistemi 1 KAFATASI Kranyum Eklemleri Temporomandibular Eklem 2 OMURGA Atlantooksipital Eklem Atlantoaksiyel Eklemler Symphysis Intervertebralis Articulationes Zygapophysiales 3 ÜST EKSTREMİTE Sternoklaviküler

Detaylı

KAFATASI Kranyum eklemleri Articulatio temporomandibularis (temporomandibular eklem) Ligamentum sphenomandibulare Ligamentum stylomandibulare

KAFATASI Kranyum eklemleri Articulatio temporomandibularis (temporomandibular eklem) Ligamentum sphenomandibulare Ligamentum stylomandibulare eklem sistemi 1 2 3 KAFATASI Articulatio temporomandibularis (temporomandibular Ligamentum sphenomandibulare Ligamentum stylomandibulare OMURGA Atlantooksipital eklem Atlantoaksiyel eklemler Symphysis

Detaylı

MAKEDONYA BİYOLOGLAR BİRLİĞİ. Çözümler

MAKEDONYA BİYOLOGLAR BİRLİĞİ. Çözümler MAKEDONYA BİYOLOGLAR BİRLİĞİ Biyoloji dersinden 8.sınıflar için Belediye Yarışması TOPLAM PUAN 100 Çözümler 1. Verilen resimde insan vücuduna bulunan dokuz tane organik sistem gösterilmiştir. Her birinin

Detaylı

Cranium - kafatası lamina externa lamina interna diploe sinus

Cranium - kafatası lamina externa lamina interna diploe sinus CRANİUM (kafatası) Cranium - kafatası Aksial iskeletin en önünde yeralan bölümüdür. İçinde ve üzerinde barındırdığı beyin, duyu organları, sindirim ve solunum sistemlerinin başlangıç bölümlerinin öneminden

Detaylı

İSKELET SİSTEMİ. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL

İSKELET SİSTEMİ. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL İSKELET SİSTEMİ Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL Hareket sistemi, (Systema Locomotorium) insan vücuduna Sekil veren ve ona hareket etme imkânı sağlayan bir sistemdir. Hareket sistemi iskelet, kaslar ve eklemlerden

Detaylı

ANATOMİ ÜST TARAF KASLARI. Öğr. Gör. Şeyda CANDENİZ

ANATOMİ ÜST TARAF KASLARI. Öğr. Gör. Şeyda CANDENİZ ANATOMİ ÜST TARAF KASLARI Öğr. Gör. Şeyda CANDENİZ ÜST TARAF KASLARI Üst taraf kasları çeşitli alt gruplara ayrılarak incelenir. Omuz kasları: Omuzda; m. deltoideus, m. subscapularis, m. supraspinatus,

Detaylı

İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir?

İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir? On5yirmi5.com İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir? İskelet ve kemik çeşitleri nelerdir? Yayın Tarihi : 16 Kasım 2012 Cuma (oluşturma : 1/4/2017) A. İSKELET ÇEŞİTLERİ Hayvanların çoğunda, vücuda destek

Detaylı

SPOR BiYOMEKANiĞiNiN BiYOLOJiK TEMELLERi

SPOR BiYOMEKANiĞiNiN BiYOLOJiK TEMELLERi SPOR BiYOMEKANiĞiNiN BiYOLOJiK TEMELLERi Anatomik referans duruşu; * ayaklar birbirinden biraz uzak, * kollar vücudun yanında serbestçe uzanmış, * avuç içlerinin öne baktığı,duruştur. Bu duruş, doğal dik

Detaylı

Kinesiyoloji ve Bilimsel Altyapısı. Prof.Dr. Mustafa KARAHAN

Kinesiyoloji ve Bilimsel Altyapısı. Prof.Dr. Mustafa KARAHAN Kinesiyoloji ve Bilimsel Altyapısı Prof.Dr. Mustafa KARAHAN Kinesiyoloji Kinesiyoloji insan hareketiyle ilgili mekanik ve anatomik ilkelerin incelenmesidir. Kinesiyoloji anatomi, fizyoloji ve biyomekanik

Detaylı

Kafa Kaidesi ve Kubbesinin Prenatal ve Postnatal büyüme - gelişimi. Prof. Dr. M. Okan Akçam

Kafa Kaidesi ve Kubbesinin Prenatal ve Postnatal büyüme - gelişimi. Prof. Dr. M. Okan Akçam Kafa Kaidesi ve Kubbesinin Prenatal ve Postnatal büyüme - gelişimi Prof. Dr. M. Okan Akçam Kondrokranium nedir? kıkırdak halindeki embriyonik kafatası kafa kemikleri sınırlarının henüz belli omadığı, kemiklerin

Detaylı

Anatomi bir tanım bilimidir. anlamlı terimler kullanılır.

Anatomi bir tanım bilimidir. anlamlı terimler kullanılır. ANATOMİK TERİMLER VE KAVRAMLAR Anatomi bir tanım bilimidir. Vücudun bütününe ve yapıların birbirlerine göre olan pozisyonlarını belirlemek için tek anlamlı terimler kullanılır. Anatomik pozisyon Ayakta

Detaylı

BAŞ VE BOYUN ANATOMİSİ

BAŞ VE BOYUN ANATOMİSİ BAŞ VE BOYUN ANATOMİSİ ANATOMİ BAŞ VE BOYUN Cranium (Kafa) Kemikleri Santral sinir sistemi yapılarını içeren Neurocranium ve yüz iskeletini oluşturan Viscerocranium dan oluşur. Neurocranium: Beyin ve beyinciğin

Detaylı

Cranium Neuracranium Occipitale... Parietale. ... Frontale. Splanchnocranium Lacrimale... Concha Nasalis İnferior... Palatinum...

Cranium Neuracranium Occipitale... Parietale. ... Frontale. Splanchnocranium Lacrimale... Concha Nasalis İnferior... Palatinum... 1 İSKELET -AXIAL İSKELET -APPENDİCULER İSKELET AXIAL İSKELET Cranium Neuracranium Occipitale Parietale Frontale Temporale Sphenoidale Ethmoidale Splanchnocranium Lacrimale Concha Nasalis İnferior Palatinum

Detaylı

Uyluk ön bölge kasları; musculus iliopsoas, musculus sartorius (terzi kası), musculus quadriceps femoris, musculus tensor fasciae latae dır.

Uyluk ön bölge kasları; musculus iliopsoas, musculus sartorius (terzi kası), musculus quadriceps femoris, musculus tensor fasciae latae dır. Uyluk ön bölge kasları; musculus iliopsoas, musculus sartorius (terzi kası), musculus quadriceps femoris, musculus tensor fasciae latae dır. Musculus sartorius; vücudun en uzun kasıdır. Spina iliaca anterior

Detaylı

Burun, anatomik olarak, yüz üzerinde alınla üst dudak arasında bulunan, dışa çıkıntılı, iki delikli koklama ve solunum organı. Koku alma organıdır.

Burun, anatomik olarak, yüz üzerinde alınla üst dudak arasında bulunan, dışa çıkıntılı, iki delikli koklama ve solunum organı. Koku alma organıdır. Burun, anatomik olarak, yüz üzerinde alınla üst dudak arasında bulunan, dışa çıkıntılı, iki delikli koklama ve solunum organı. Koku alma organıdır. Burun boşluğu iki delikle dışarı açılır. Diğer taraftan

Detaylı

OMUZ-KOL-ÖNKOL KASLARI LAB İNDEKSİ İÇİN TEORİK BİLGİ. İntrinsik omuz kasları

OMUZ-KOL-ÖNKOL KASLARI LAB İNDEKSİ İÇİN TEORİK BİLGİ. İntrinsik omuz kasları İntrinsik omuz kasları Clavicula nın 1/3 lateral i pars clavicularis Acromion pars acromialis Spina scapula pars spinalis M. supraspinatus Fossa supraspinatus medial 2/3 ü, fascia supraspinata nın kalın

Detaylı

HAREKET SİSTEMİ; İskelet Sistemi

HAREKET SİSTEMİ; İskelet Sistemi HAREKET SİSTEMİ; İskelet Sistemi Hareket sistemi iki kısımdan oluşur: iskelet sistemi ve kas sistemi. İskelet sistemi; kemikleri, eklemleri ve ligamentleri (bağları) içerir. Kas sistemi de; kasları ve

Detaylı

Anatomik Sistemler. Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri

Anatomik Sistemler. Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri Anatomik Sistemler Hastalıklar Bilgisi Ders-2 İskelet-Kas-Sinir Sistemleri Anatomik Sistem İskelet Sistemi İskeletin Görevleri Vücuda şekil verir. Vücuda destek sağlar. Göğüs kafes ve kafatası kemikleri

Detaylı

Yüzeyel ense, sırt, omuz ve kolun arka bölgesi. Prof. Dr. S. Ayda DEMİRANT

Yüzeyel ense, sırt, omuz ve kolun arka bölgesi. Prof. Dr. S. Ayda DEMİRANT Yüzeyel ense, sırt, omuz ve kolun arka bölgesi Prof. Dr. S. Ayda DEMİRANT Venter frontalis Venter occipitalis Galea aponeurotica Siniri; n.facialis İşlevi; venter frontalis kaş ve burun kökü derisini yukarı

Detaylı

Organizmaların vücuduna desteklik yaparak kendilerine özgü şekillerinin oluşmasını sağlayan yapılara destekleyici yapılar denir.

Organizmaların vücuduna desteklik yaparak kendilerine özgü şekillerinin oluşmasını sağlayan yapılara destekleyici yapılar denir. İSKELET SİSTEMLERİ Organizmaların vücuduna desteklik yaparak kendilerine özgü şekillerinin oluşmasını sağlayan yapılara destekleyici yapılar denir. A. İSKELET ÇEŞİTLERİ Hayvanların çoğunda, vücuda destek

Detaylı

Solunum yolları Solunum yolları

Solunum yolları Solunum yolları Solunum yolları Üst solunum yolları; nasus (burun), pars nasalis pharyngis (burun yutağı) ve larynx (gırtlak) şeklinde, Alt solunum yolları; trachea (soluk borusu), bronşlar (büyük hava yolları), akciğerler

Detaylı

TORAKS DUVARI ANATOMİSİ (Kemik yapılar ve yumuşak dokular) Dr. Recep Savaş Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji AD, İzmir

TORAKS DUVARI ANATOMİSİ (Kemik yapılar ve yumuşak dokular) Dr. Recep Savaş Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji AD, İzmir TORAKS DUVARI ANATOMİSİ (Kemik yapılar ve yumuşak dokular) Dr. Recep Savaş Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji AD, İzmir Özet: Göğüs duvarı anatomisi Kesitsel anatomi Varyasyonel görünümler Toraks

Detaylı

ÖZET Yüksek Lisans Tezi TÜRKİYE FINDIKFARESİ NİN (Muscardinus avellanarius LİNNAEUS, 1758) (RODENTİA: MAMMALİA) İSKELET SİSTEMİNİN MAKRO ANATOMİSİ Esr

ÖZET Yüksek Lisans Tezi TÜRKİYE FINDIKFARESİ NİN (Muscardinus avellanarius LİNNAEUS, 1758) (RODENTİA: MAMMALİA) İSKELET SİSTEMİNİN MAKRO ANATOMİSİ Esr ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ TÜRKİYE FINDIKFARESİ NİN (Muscardinus avellanarius LİNNAEUS, 1758) (RODENTİA: MAMMALİA) İSKELET SİSTEMİNİN MAKRO ANATOMİSİ Esra ENGİN BİYOLOJİ

Detaylı

KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK

KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK KİNEZYOLOJİ ÖĞR.GÖR. CİHAN CİCİK 1 EKLEM 2 EKLEM Vücudumuza stresle en çok karşı karşıya kalan yapılardan biri eklemdir. Kas fonksiyonundan kaynaklanan gerilim ve gravitasyonel reaksiyonlardan kaynaklanan

Detaylı

COLUMNA VERTEBRALIS (OMURGA)

COLUMNA VERTEBRALIS (OMURGA) SKELETON AXIALE Columna vertebralis (omurga), ossa thoracis (göğüs kafesi kemikleri) ve ossa cranii (kafa kemikleri) tarafından oluşturulan orta hat üzerinde yer alan iskelet bölümüdür. COLUMNA VERTEBRALIS

Detaylı

KRANİYOFASİYAL YAPININ BÜTÜN OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ. Prof. Dr. Hatice Gökalp

KRANİYOFASİYAL YAPININ BÜTÜN OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ. Prof. Dr. Hatice Gökalp KRANİYOFASİYAL YAPININ BÜTÜN OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ Prof. Dr. Hatice Gökalp KAFATASI KAFA KAİDESİ MAKSİLLA MANDİBULA Kartilajın doku oluşumudur kartilajdan kemik oluşmasıdır Undiferansiye mezenşimal

Detaylı

Systema Respiratorium

Systema Respiratorium SOLUNUM SİSTEMİ NASUS Systema Respiratorium 2005-2005 LARYNX 1 PULMO Prof. Dr. Mehmet YILDIRIM İ.Ü. Cerrahpaşa TIP Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı CANLILAR ALEMİNDE SOLUNUMUN TEMEL DÜZENLENİŞİ İNSAN Ductus

Detaylı

SOLUNUM SİSTEMİ (SISTEMA RESPIRATORIUM)

SOLUNUM SİSTEMİ (SISTEMA RESPIRATORIUM) SOLUNUM SİSTEMİ (SISTEMA RESPIRATORIUM) Atmosferdeki O2 in kana geçmesi, kan dolaşımındaki CO2 in atmosfere geri verilmesi işlemine solunum (respirasyon) denilir. Solunum iki fazdan meydana gelir. Soluk

Detaylı

DERİN ENSE, SIRT, BACAK ARKA YÜZÜ, AYAK TABANI Doç.Dr.Vatan KAVAK

DERİN ENSE, SIRT, BACAK ARKA YÜZÜ, AYAK TABANI Doç.Dr.Vatan KAVAK DERİN ENSE, SIRT, BACAK ARKA YÜZÜ, AYAK TABANI Doç.Dr.Vatan KAVAK Sırt Kasları İki grup altında incelenirler. 1).Yassı sırt kasları 2).Omurgada bulunan omurların processus spinosus u ile Processus transversus

Detaylı

KEMİK. Dicle Aras. Kemiğin anatomik ve morfolojik yapısı, kemik hücreleri ve tipleri, insan vücudundaki kemikler

KEMİK. Dicle Aras. Kemiğin anatomik ve morfolojik yapısı, kemik hücreleri ve tipleri, insan vücudundaki kemikler KEMİK Dicle Aras Kemiğin anatomik ve morfolojik yapısı, kemik hücreleri ve tipleri, insan vücudundaki kemikler 3.9.2015 1 Kemik Kemik bilim Osteologia dır (osteoloji). Osteon (os) + loji Kemikler skeletum

Detaylı

T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI ALANLAR ORTAK HAREKET SĠSTEMĠ 720S00027

T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI ALANLAR ORTAK HAREKET SĠSTEMĠ 720S00027 T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI ALANLAR ORTAK HAREKET SĠSTEMĠ 720S00027 Ankara, 2012 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya

Detaylı

İNSAN ANATOMİSİ ve KİNESYOLOJİ

İNSAN ANATOMİSİ ve KİNESYOLOJİ İNSAN ANATOMİSİ ve KİNESYOLOJİ Alt Ekstremite Kasları Antrenörlük Eğitimi Bölümü -2013 Eğitim-Öğretim Yılı Güz Dönemi 9. hafta Kalça eklemini önden kat eden kaslar M. iliopsoas, m. quadriceps femoris,

Detaylı

Anatomi Terminolojisi ve Temel Bilgiler

Anatomi Terminolojisi ve Temel Bilgiler Anatomi Terminolojisi ve Temel Bilgiler Öğr.Gör.Dr. Nurullah YÜCEL Sağlık Bilimleri Fakültesi İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü Temel Anatomi ve Fizyoloji Dersi SBF 122 Anatomi Terminolojisi ve Temel Bilgiler

Detaylı

Servikal. Torakal. Lumbal. Sakrum

Servikal. Torakal. Lumbal. Sakrum GÖVDE VE HAREKETLERİ Gövde 1. Omurga 2. Göğüs kafesi REK132&SBR178 ANATOMİ VE KİNEZİYOLOJİ Gövdenin Fonksiyonları 1. Baş, boyun ve gövde hareketlerine izin verir 2. Dik durmamızı sağlar 3. Önemli organları

Detaylı

ALT TARAF EKLEMLERİ DOÇ. DR. ERCAN TANYELİ

ALT TARAF EKLEMLERİ DOÇ. DR. ERCAN TANYELİ ALT TARAF EKLEMLERİ DOÇ. DR. ERCAN TANYELİ A) Alt taraf kavşağı eklemleri 1- Art. sacroiliaca 2- Symphysis pubica B) Serbest alt taraf eklemleri 1- Art.coxae (kalça eklemi) 2- Art.genus (diz eklemi) 3-

Detaylı

6 Solunum Sistemi ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler. Bu üniteyi çalıştıktan sonra,

6 Solunum Sistemi ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler. Bu üniteyi çalıştıktan sonra, ÜNİTE 6 Solunum Sistemi Bu üniteyi çalıştıktan sonra, Amaçlar Üst solunum yollarını, Alt solunum yollarını, Akciğerleri, Gögüs boşluğunu öğrenmiş olacaksınız. İçindekiler Üst Solunum Yolları: Burun Yutak

Detaylı

ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Yrd. Doç. Dr. Papatya KELEŞ İÇİNDEKİLER HEDEFLER EKLEMLER (ARTICULATIONES)

ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Yrd. Doç. Dr. Papatya KELEŞ İÇİNDEKİLER HEDEFLER EKLEMLER (ARTICULATIONES) HEDEFLER İÇİNDEKİLER EKLEMLER (ARTICULATIONES) Eklemler Hakkında Genel Bilgiler Eklemlerin Gruplandırılması Vücudumuzda Bulunan Eklemler TEMEL ANATOMİ Yrd. Doç. Dr. Papatya KELEŞ Bu üniteyi çalıştıktan

Detaylı

BOYUN KÖKÜ THORACOCERVİCAL BÖLGE. Prof. Dr. S. Ayda DEMİRANT

BOYUN KÖKÜ THORACOCERVİCAL BÖLGE. Prof. Dr. S. Ayda DEMİRANT BOYUN KÖKÜ THORACOCERVİCAL BÖLGE Prof. Dr. S. Ayda DEMİRANT Boyun kökü apertura thoracis superior ve hemen üzerinde yer alan bölgedir. Apertura thoracis superior, önde manubrium sterni, yanlarda 1.costalar

Detaylı

Fitnes kursu. Spor anatomisi-2. YDÜ BESYO Prof. Dr. Şahin Ahmedov

Fitnes kursu. Spor anatomisi-2. YDÜ BESYO Prof. Dr. Şahin Ahmedov Fitnes kursu. Spor anatomisi-2 YDÜ BESYO Prof. Dr. Şahin Ahmedov shahmedov@yahoo.com İskelet sistemi - 206 kemik Eksen iskelet (sarı) 80 kemik Apendikular iskelet (mavi) 126 kemik Görevleri Koruma Harekete

Detaylı

Apertura thoracis superior (göğüs girişi) Apertura thoracis inferior (göğüs çıkışı) Toraks duvarını oluşturan tabakalar

Apertura thoracis superior (göğüs girişi) Apertura thoracis inferior (göğüs çıkışı) Toraks duvarını oluşturan tabakalar solunum sistemi 1 TORAKS (GÖĞÜS) DUVARI Toraks (göğüs) Apertura thoracis superior (göğüs girişi) Apertura thoracis inferior (göğüs çıkışı) Toraks duvarını oluşturan tabakalar Toraks duvarı kasları 2 SOLUNUM

Detaylı

İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Tıp Fakültesi. Prof. Dr. Demir Budak Dekan

İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Tıp Fakültesi. Prof. Dr. Demir Budak Dekan DERS KURULU YÜRÜTME KURULU DÖNEM I KOORDİNATÖRÜ: Prof. Dr. Mine KÜÇÜKER İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Prof. Dr. Demir Budak Dekan Eğitim Koordinatörü: Prof. Dr. Asiye Nurten 2015 / 2016

Detaylı

Truncus (arteria) pulmonalis

Truncus (arteria) pulmonalis Truncus (arteria) pulmonalis; sağ ventrikülden başlar, arter olarak ifade edilmesine karşın venöz kan taşır. Sağ ventriküldeki kanı akciğerlere taşır. Kalple ilgili damarların en önde olanıdır. Arcus aortae

Detaylı

OSSA MEMBRI INFERIORIS (ALT EKSTREMI TE KEMI KLERI )

OSSA MEMBRI INFERIORIS (ALT EKSTREMI TE KEMI KLERI ) OSSA MEMBRI INFERIORIS (ALT EKSTREMI TE KEMI KLERI ) Cingulum pelvicum (Cingulum membri inferioris) Alt ekstremiteyi gövdeye bağlayan kemiklere genel olarak verilen isimdir. Her iki yanda bulunan os coxae

Detaylı

ÜST ÜYELER VE HAREKETLERİ. OMUZ KEMERİ: Kemikler ve Eklemler. OMUZ KEMERİ: Kemikler ve Eklemler. OMUZ KEMERİ: Hareketleri

ÜST ÜYELER VE HAREKETLERİ. OMUZ KEMERİ: Kemikler ve Eklemler. OMUZ KEMERİ: Kemikler ve Eklemler. OMUZ KEMERİ: Hareketleri ÜST ÜYELER VE HAREKETLERİ Üst Üyeler 4 bölümde incelenir 1. Omuz kemeri REK132&SBR178 ANATOMİ VE KİNEZİYOLOJİ 2. Kol KONU ÜST ÜYELER VE HAREKETLERİ Klavikula Skapula Sternum Humerus Ön görünüm Kemikleri

Detaylı

Pars libera membri superioris

Pars libera membri superioris Pars libera membri superioris Kol, önkol ve el iskeletini oluşturan kemiklerin tümüne birden bu isim verilir. HUMERUS (KOL KEMİ Ğ İ ) Üst ekstremitenin en uzun ve en kalın kemiğidir. Bir proksimal uç,

Detaylı

OSSA MEMBRI PELVINI. v Cingulum membri pelvini Ossa Coxarum v Femur v Patella v Ossa cruris v Ossa tarsi v Ossa metatarsalia v Ossa digitorum pedis

OSSA MEMBRI PELVINI. v Cingulum membri pelvini Ossa Coxarum v Femur v Patella v Ossa cruris v Ossa tarsi v Ossa metatarsalia v Ossa digitorum pedis OSSA MEMBRI PELVINI v Cingulum membri pelvini Ossa Coxarum v Femur v Patella v Ossa cruris v Ossa tarsi v Ossa metatarsalia v Ossa digitorum pedis OSSA COXAE OS ILIUM OS PUBİS OS ISCHII OS ILIUM Corpus

Detaylı

SİNDİRİM SİSTEMİ 8. HAFTA. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN

SİNDİRİM SİSTEMİ 8. HAFTA. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN SİNDİRİM SİSTEMİ 8. HAFTA Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN SİNDİRİM SİSTEMİNİN İŞLEYİŞİ Canlı organizmaların hayatlarını devam ettirebilmeleri için enerji almaları gerekmektedir.

Detaylı

FTR 207 Kinezyoloji I. Eklemlerin Temel Yapısı ve Fonksiyonu. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem

FTR 207 Kinezyoloji I. Eklemlerin Temel Yapısı ve Fonksiyonu. yrd.doç.dr. emin ulaş erdem FTR 207 Kinezyoloji I Eklemlerin Temel Yapısı ve Fonksiyonu yrd.doç.dr. emin ulaş erdem GİRİŞ İki ya da daha fazla kemiğin pivot noktasına ya da kavşağına eklem denir. Vücudun hareketi kemiklerin bireysel

Detaylı

Kalça eklemi mekaniği ve patomekaniği

Kalça eklemi mekaniği ve patomekaniği Kalça eklemi mekaniği ve patomekaniği Kalça eklemi; Amphiartoz tip bir eklemdir. 3 düzlemde serbest hareketli 3 düzlemin kesişmesiyle kalça ekleminin hareket merkezi meydana gelir. Asetabulumun pozisyonu;

Detaylı

Sağlık Bilimleri İçin ANATOMİ. Prof. Dr. Dr. Gürsel ORTUĞ

Sağlık Bilimleri İçin ANATOMİ. Prof. Dr. Dr. Gürsel ORTUĞ Sağlık Bilimleri İçin ANATOMİ Prof. Dr. Dr. Gürsel ORTUĞ 2018 Sağlık Bilimleri İçin ANATOMİ ISBN: 978-605-9160-67-4 Tüm hakları saklıdır. 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri yasası gereği; bu kitabın

Detaylı

FEN VE TEKNOLOJİ. İskeletin Görevleri İskeletin Kısımları 4. SINIF. Soru 1: Vücuda şekil veren ve harekete yardımcı olan sert yapılar nelerdir?

FEN VE TEKNOLOJİ. İskeletin Görevleri İskeletin Kısımları 4. SINIF. Soru 1: Vücuda şekil veren ve harekete yardımcı olan sert yapılar nelerdir? 4. SINIF 1. İskeletin Görevleri İskeletin Kısımları Soru 1: Vücuda şekil veren ve harekete yardımcı olan sert yapılar nelerdir? 3. Soru 2: Uzunlukları ve şekilleri farklı kemiklerin bir araya gelmesi ile

Detaylı

Özofagus Mide Histolojisi

Özofagus Mide Histolojisi Özofagus Mide Histolojisi Sindirim kanalını oluşturan yapılar Gastroıntestınal kanal özafagustan başlayıp anüse değin devam eden değişik çaptaki bir borudur.. Ağız, Farinks (yutak), özafagus(yemek borusu),

Detaylı

Hatırlatma: 1. Ünitede canlıların en küçük yapı biriminin hücre olduğunu,

Hatırlatma: 1. Ünitede canlıların en küçük yapı biriminin hücre olduğunu, Hatırlatma: 1. Ünitede canlıların en küçük yapı biriminin hücre olduğunu, hücrelerin bir araya gelerek dokuları, dokuların bir araya gelerek organları, organların bir araya gelerek sistemleri oluşturduğunu

Detaylı

ÖNKOL VE ELİN ARKA YÜZ KASLARI (Regio antebrachi posterior,regio carpalis posterior,regio dorsalis manus)

ÖNKOL VE ELİN ARKA YÜZ KASLARI (Regio antebrachi posterior,regio carpalis posterior,regio dorsalis manus) ÖNKOL VE ELİN ARKA YÜZ KASLARI (Regio antebrachi posterior,regio carpalis posterior,regio dorsalis manus) E. Savaş Hatipoğlu Bu derste ön kolun yan ve arka tarafında bulunan kaslar ile elin dorsal tarafı

Detaylı

SOLUNUM SİSTEMİNİN ANATOMİSİ. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN

SOLUNUM SİSTEMİNİN ANATOMİSİ. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN SOLUNUM SİSTEMİNİN ANATOMİSİ Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN SOLUNUM/ SOLUNUM SİSTEMİ Atmosferdeki oksijenin kana geçmesi, kan dolaşımındaki karbondioksitin atmosfere geri verilmesi

Detaylı

Fizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 8 a

Fizyoloji PSİ 123 Hafta Haft 8 a Fizyoloji PSİ 123 Hafta 8 Sinir Sisteminin Organizasyonu Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi Beyin Omurilik Periferik Sinir Sistemi Merkezi Sinir Sistemi (MSS) Oluşturan Hücreler Ara nöronlar ve motor

Detaylı