UYKUSUZ (Uyuma Sorunu Olan) BEBEK

Transkript

1 UYKUSUZ (Uyuma Sorunu Olan) BEBEK Prof.Dr.Elif N.Özmert Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD Sosyal Pedaitri BD Gelişimsel Pediatri BD Dün gece herkesi kim uykusuz bıraktı acaba?

2 Uyku Yüzeyel beyin aktivitesi (EEG), göz hareketleri ve kas tonusu ile tanımlanan, doğal olarak tekrarlanan, azalmış veya kaybolmuş bilinç, kısmen durmuş duyusal aktivite ve neredeyse tüm istemli kasların etkisizleşmesi ile karakterize durumdur.

3 Dikkat Ağlayan bebek uykusuz bebek < 12 hafta >12 hafta Farklı bebekler Wake M et al. Pediatrics : Ebeveyn sorunu bebeğin sorunu Sadeh A et al. Sleep Med Rev 2010;14:89-95

4 Uyku Sorunu:Nasıl Tanımlayalım Endişe/bildirim Kriterler Toplum normları Organik neden

5 Uyku Davranışının Gelişimi Çocuğun/uyku gelişimi Ebeveynlik davranışı Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Uyku Davranışı Sosyal Kültürel faktörler

6 Çocuğun gelişimi Ebeveynlik davranışı Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Uyku Davranışı Sosyal Kültürel faktörler Uyku Uyanıklık Döngüsü Homeostatik Sistem Yorgunluk Uyanıklık süresi Sirkadiyan Ritim (24:10) Heraghty JL et al.,arch Dis Child :

7 Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Çocuğun gelişimi Uyku Davranışı Ebeveynlik davranışı Sosyal Kültürel faktörler Uykunun Gelişimi Fetusun sirkadiyan ritmi 22.hafta Transplasental melatonin ve kortizol Sirkadiyan ritim 1-3 ayda gelişir Anne sütünde kronobiotikler melatonin s Triptofan s Nükleozid & nükleotidler s Vit B12 Vücut sıcaklığı ve 24 saatlik kortizol döngüsü de haftalarda gelişir. Arslanoğlu S et al. J Perinat Med 2012;40:1-8

8 Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Çocuğun gelişimi Uyku Davranışı Ebeveynlik davranışı Sosyal Kültürel faktörler Uykunun Gelişimi REM Hızlı göz hareketleri Kas tonusu kaybı Tipik EEG bulgusu nonrem Uyuşukluk ile başlayıp derin uykuya giden 4 evre Tipik EEG Heraghty JL et al.,arch Dis Child :

9 Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Çocuğun gelişimi Uyku Davranışı Ebeveynlik davranışı Sosyal Kültürel faktörler Uykunun Gelişimi REM Hızlı göz hareketleri Kas tonusu kaybı Tipik EEG bulgusu nonrem Uyuşukluk ile başlayıp derin uykuya giden 4 evre Tipik EEG Uyku döngüler halinde Heraghty JL et al.,arch Dis Child :

10 Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Çocuğun gelişimi Uyku Davranışı Ebeveynlik davranışı Sosyal Kültürel faktörler Uykunun Gelişimi Aktif uyku (REM) Sakin Uyku (nonrem) İntrauterin 6-7 ayda önce REM, 1 ay sonra nonrem uyku Aktif uyku daha çok 34. haftada %60 Miad bebek %50 3 yaş %25 Uyku döngüleri dk 6. ayda uykuya nonrem ile başlar ve REM de tipik kas tonusu olur Uyku süreleri daha uzun

11 Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Çocuğun gelişimi Uyku Davranışı Ebeveynlik davranışı Sosyal Kültürel faktörler Uykunun Gelişimi Aktif uyku (REM) Sakin Uyku (nonrem) İntrauterin 6-7 ayda önce REM uku sonra nonrem Aktif uyku daha çok 34. haftada %60 Miad bebek %50 3 yaş %25 Uyku döngüleri dk 6. ayda uykuya nonrem ile başlar ve REM de tipik kas tonusu olur Uyku süreleri daha uzun Heraghty JL et al.,arch Dis Child :

12 Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Çocuğun gelişimi Uyku Davranışı Ebeveynlik davranışı Sosyal Kültürel faktörler Uykunun Gelişimi İlk 2 yıl saat uyku 7500 saat uyanıklık Uyku ihytiyacı sa (15) (ilk yıl) sa (12.5) (1 y) sa (10.5) (6y) sa (9) (18y) Hill C.Journal of Child Psychology and Psychiatry 2011;52:

13 Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Çocuğun gelişimi Uyku Davranışı Ebeveynlik davranışı Sosyal Kültürel faktörler Uykunun Gelişimi Gece uykusu Gündüz uykusu Uyku Süresi (sa)) hafta 1 Ay Ay 1 Yaş Hill C.Journal of Child Psychology and Psychiatry 2011;52:

14 Çocuğun gelişimi Ebeveynlik davranışı Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Uyku Davranışı Sosyal Kültürel faktörler Uykunun Gelişimi Genetik faktörler Gece uyku süresinin %26 sını Gündüz uyku süresinin %37 sini Uyku sorunlarının %40 ını açıklar CLOCK ve PER genleri sirkadiyan ritim ile ilişkilendirilmiştir Fisher A et al.pediatrics 2012;129:

15 Çocuğun gelişimi Ebeveynlik davranışı Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Uyku Davranışı Sosyal Kültürel faktörler Ebeveynlik Davranışı Beslenme emzirme Kundak Sallama Masaj Emzik Uyku yardımcı nesneleri Aynı yatakta uyuma Ramamurthy MB, et al. J Paediatr & Child Health 2012;48: Yılmaz G. Et al. J Pediatr 2002;44:

16 Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Çocuğun gelişimi Uyku Davranışı Ebeveynlik davranışı Sosyal Kültürel faktörler Ebeveynlik Davranışı: Aynı Yatakta Yatma Olumlu Pekçok kültürde Emzirme Başlangıçta ebeveyn tarafından tercih edilirse iyi Olumsuz Daha sık uyanma nonrem Ayrılmak istememe SIDS riski? St James-Robert I et al. Pediatrics 2006;117:e1146

17 Çocuğun gelişimi Ebeveynlik davranışı Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Uyku Davranışı Sosyal Kültürel faktörler Ebeveynlik Davranışı Mizac Homeostaz Bağlanma Ayrılık anksiyetesi Sınır koyma Depresyon Sadeh A et al. Sleep Med Rev 2010;14:89-95

18 Çocuğun gelişimi Ebeveynlik davranışı Fizyolojik Mekanizma Homeostaz Sirkadiyan ritim Uyku Davranışı Sosyal Kültürel faktörler Kültürel Faktörler 17 ülke ve 0-36 ay arası çocuk, internet üzerinden Uyku zamanları Yeni Zelanda da 19:27 Hong Kong da 22:17 Toplam uyku süresi Japonya da 11.6 saat Yeni Zelanda da 13.3 saat Aynı yatağı paylaşma Yeni Zelanda da %5.8 Vietnam da ise %83.2 Uyku sorunu Tayland da ailelerin %11 i Çin de ise %76 sı Asya kökenli ülkelerde çocukların daha geç yattıkları, toplam uyku sürelerinin daha kısa olduğu ve ailelerin daha sıklıkla uyku sorunu bildirdikleri saptanmıştır. Mindell JA et al. Sleep Med 2010;11:

19 Uyku Bozuklukları

20 Uyku Sorunları Uykuya geçmeme, uyumama Sık uyanma, uykuyu sürdürememe Yorgun uyanma,etkisiz uyku

21 Uyku Bozuklukları Sınıflaması 8 başlık 82 bozukluk (AASM) İnsomniya (uykusuzluk) Davranışsal uyku bozukluğu Uyku ilişkili solunum bozuklukları Santral hipersomniya Sirkadiyan ritim bozuklukları Parasomniya Uyku ilişkili hareket bozuklukları İzole semptomlar Diğer uyku bozuklukları Hill C.Journal of Child Psychology and Psychiatry 2011;52:

22 Davranışsal Uyku Bozukluğu (AASM) Kriterler ebeveyn veya çocuğa bakım veren diğer erişkinlerin bildirimlerine göre değerlendirilir ve karşılanır Çocuktaki bulgular aşağıda açıklanan uykuya geçme ile ilişkili veya sınır koyma ile ilişkili bulgular ile uyumludur Uyku sorunu başka bir uyku bozukluğu, tıbbi veya nörolojik bozukluk, mental bozukluk veya ilaç kullanımı ile açıklanamamaktadır.

23 Davranışsal Uyku Bozukluğu (AASM) Uykuya dalma çağrışımları/ilişkileri tipi uyku bozuk. aşağıdaki belirtileri içerir; Uykuya dalmak özel koşullar gerektiren uzamış bir süreçtir Uykuya dalma çağrışımları/ilişkileri oldukça sorunlu ve talepkardır. Özel koşulların olmaması durumunda uykuya dalmak çok uzun sürer veya uyku bozulur Gece uyanmalarında da tekrar uykuya dalması için erişkin girişimi gerektirir.

24 Ciddi Gece Uyanma Sorunu Modifiye Richman Kriterleri Bebek > 6 ay En az 3 aydır 5 gece/ hf uyanma VE 3 kez/gece veya 20dk/gece veya Ebeveyn yatağına gelme

25 Davranışsal Uyku Bozukluğu (AASM) Sınır koyma tipi uyku bozukluğu aşağıdakileri belirtileri içerir; Kişide uykuya geçme ve sürdürme zorluğu vardır Kişi uygun bir saatte yatağa gitmeyi red eder veya oyalanır veya gece uyanmaları sonrası yatağına dönmez Bakım verenler uygun uyku davranışının gelişmesi için yeterli ve uygun sınırlar koyamamaktadır. Hill C.Journal of Child Psychology and Psychiatry 2011;52:

26 Sıklık ve Prognoz Davranışsal uyku sorunu % ay bebeklerde Sık uyanma, Kısa uyku süresi ayda Kabuslar huzursuz uyku ilk üç yaş boyunca uykuya geçişin uzun sürmesi Bebeklik döneminde uyku sorunu olanların %21 inin olmayanların %6 sının 3 y iken uyku sorunu + Byars KC et al.pediatrics 2012;129;e276;

27 Değerlendirme Öykü çok önemli Uyku günlükleri Aktigrafi Polisomnografi Ev video monitorizasyonu

28 Eşlik Eden Tıbbi Nedenler Etkili Sigara Nörogelişimsel sorunlar Seröz otit Fe eks. anemisi İlaç Belirsiz Annenin madde kullanımı İntrauterin stres Astım Egzema/allerji Diş çıkarma GÖR Etkisiz DDA, prematürite St James-Roberts I. Routledge 2012

29 Tedavi Uyku fizyolojiktir ama uyumak öğrenilir Uyku öncesi rutinler Uyku çağrışımları/ ilişkileri Kendi kendine uykuya geçmek ve sürdürmek Davranışçı yaklaşım Uygun sınırlar, uyku saatleri, uyanma saatleri Biraz daha geç yatmak Biraz daha erken uyanmak Ferber R. Fireside 2012

30 İlaç Tedavisi Sedasyon uyku Clonidine Difenhidramin Kloral hidrat Melatonin Görme engelli ADHA Nörogelişimsel bozukluk Pelayo R&Yuen K. Child Adolesc Psychiatry Clin N Am 2012;21:

31 Önleme Uyku 24 saat üzerinden düşünülmelidir. Herkes gece çeşitli aralıklarla uyanır. Bebeğin bu uyanmalarından sonra kendine kendine uykuya geçmeyi öğrenmesi önemlidir.

32 Önleme Sadece anne sütü ile beslenen bebeklerde temel öneri bebeğin istediği zaman emzirilmesidir. Bununla birlikte doğumundan itibaren bebeğin emmesi bitince bebek henüz uyumadan uykulu iken yatağa sırt üstü yatırılması önerilir. Bebeği sallamaktan kaçının. Bebek bakımında ve uyumasında babanın desteği önemlidir. Bebeğin gece boyunca uyuyacağı yerde uykuya geçmesini sağlayın.

33 Önleme İlk 3 ay bebeğin kendi düzenini ve sirkadiyan ritmini oluşturacağı dönemdir. Bebeğe gündüz ve geceyi ayırt etmesini sağlayacak şekilde yaklaşın. Gündüz bebek ile daha çok oynayıp, gezdirirken, gece uykuya geçmeden pijama giydirmek, ışığı azaltmak ve eğer banyo yaptırılacaksa bunu da akşam uyku öncesi aynı saatlerde yapılması önerilmektedir. Gece uyanmalarında önce altının değiştirilmesi sonra emzirilmesi önerilmektedir. Bunun dışında gecenin mümkün olduğunca cazip hale getirilmemeli, ışıklar yakılmamalıdır.

34 Önleme Bebek biraz daha büyüdükten sonra gece emzirmelerinin düzene konması için bebeğin gece ağlamalarının açlıkla ilgili olup olmadığı değerlendirilmelidir. Bazen bebeğin her uyanışında emzirilmesinin 5 dakika geciktirilmesi bebeğin uyandıktan sonra uykuya emme ile geçme ilişkisinin ortadan kaldırılmasında yardımcıdır. Bebek gece emzirilmelerinin azaltılmasını sabah uyandıktan sonra ve gece yatmadan önceki emzirmesini artırarak düzenleyecektir

35 Özet D

36 Özet Sirkadiyan ritim D Homeostazis Bağlanma

37 Sirkadiyan ritim Özet D Homeostaz Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Gün/Gece U.

38 Sirkadiyan ritim Özet D Homeostaz Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Gün/Gece U. Bebek Uyanma Mizac Anne Emzirme Günlük rutin Güvenlik 24 sa planı

39 Sirkadiyan ritim Özet D Homeostaz Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Gün/Gece U. Bebek Anne Uyanma Emzirme Mizac Günlük rutin Kültürel Faktörler Güvenlik Sosyal Faktörler 24 sa planı Psikolojik Faktörler

40 Sirkadiyan ritim Özet D Homeostazis Ayrılma - Bireyselleşme Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Gün/Gece U. Uyku Süresi Ayrılık Anksiyetesi Yürüme Konuşma Bebek Anne Bebek Aile Uyanma Emzirme Kendi kendine Günlük rutin Mizac Günlük rutin uykuyu sürdürme Uygun sınırlar/kurallar Güvenlik Uyku çağrışımları 24 sa plan 24 sa plan Güvenlik Çevre

41 Sirkadiyan ritim Özet D Homeostazis Ayrılma - Bireyselleşme Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Gün/Gece U. Ayrılık Anksiyetesi Yürüme Konuşma Bebek Anne Bebek Aile Uyanma Emzirme Kendi kendine Günlük rutin Mizac Günlük rutin uykuyu sürdürme Uygun sınırlar/kurallar Güvenlik Uyku çağrışımları 24 sa plan 24 sa plan Güvenlik Kültürel Sosyal Psikolojik Faktörler Çevre Tıbbi Nedenler Nörogelişimsel sorunlar

42 Sirkadiyan ritim Özet D Homeostazis Ayrılma - Bireyselleşme Bağlanma Aktif U.(REM) Sakin U.(nREM) Gün/Gece U. Fe eks Ayrılık Anksiyetesi Yürüme Konuşma Bebek Anne Bebek Aile Uyanma Emzirme Kendi kendine Günlük rutin Mizac Günlük rutin uykuyu sürdürme Uygun sınırlar/kurallar Güvenlik Uyku çağrışımları 24 sa plan 24 sa plan Güvenlik Kültürel Sosyal Psikolojik Faktörler Çevre Tıbbi Nedenler Nörogelişimsel sorunlar

43 katılımınız ve dikkatiniz için teşekkürler