ANKARA ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ FELSEFE VE DĐN BĐLĐMLERĐ( ĐSLAM FELSEFESĐ) ANABĐLĐM DALI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ANKARA ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ FELSEFE VE DĐN BĐLĐMLERĐ( ĐSLAM FELSEFESĐ) ANABĐLĐM DALI"

Transkript

1 ANKARA ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ FELSEFE VE DĐN BĐLĐMLERĐ( ĐSLAM FELSEFESĐ) ANABĐLĐM DALI BUHARALI MUHAMMED B. MÜBAREKŞAH VE HĐDAYETÜ L-HĐKME ŞERHĐ TAHKĐKĐ VE TERCÜMESĐ DOKTORA TEZĐ HAZIRLAYAN VAHĐDJON DJALALOV ANKARA-2009

2 ANKARA ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ FELSEFE VE DĐN BĐLĐMLERĐ( ĐSLAM FELSEFESĐ) ANABĐLĐM DALI BUHARALI MUHAMMED B. MÜBAREKŞAH VE HĐDAYETÜ L-HĐKME ŞERHĐ TAHKĐKĐ VE TERCÜMESĐ DOKTORA TEZĐ HAZIRLAYAN VAHĐDJON DJALALOV TEZ DANIŞMANI PROF. DR. MEHMET BAYRAKDAR ANKARA-2009

3 ANKARA ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ FELSEFE VE DĐN BĐLĐMLERĐ (ĐSLAM FELSEFESĐ) ANABĐLĐM DALI BUHARALI MUHAMMED B. MÜBAREKŞAH VE HĐDAYETÜ L-HĐKME ŞERHĐ TAHKĐKĐ VE TERCÜMESĐ DOKTORA TEZĐ Tez Danışmanı: Prof. Dr. Mehmet BAYRAKDAR Tez Jüri Üyeleri: 1. Prof. Dr. Mehmet BAYRAKDAR Đmzası: 2. Prof. Dr. Đbrahim ÇALIŞKAN Đmzası: 3. Yard. Doç. Dr. Gürbüz DENĐZ Đmzası: 4. Doç. Dr. Müfit Selim SARUHAN Đmzası: 5. Prof. Dr. Kazım SARIKAVAK Đmzası: Tez Sınav Tarihi

4 ĐÇĐNDEKĐLER ÖNSÖZ GĐRĐŞ BUHARALI MUHAMMED B. MÜBAREKŞAH IN HAYATI VE ESERLERĐ a. Hayatı b. Hocaları ve Talebeleri. 1 c. Eserleri d. Şerhu Hidayetu l-hikme nin Nushaları I. BÖLÜM ŞERHU HĐDAYETĐ L-HĐKME NĐN TAHKĐKĐ 1. TAHKĐK YÖNTEMĐ VE TAHKĐKTE KULLANILAN NÜSHALARIN TANITIMI METĐN TAHKĐKĐNDE KULLANILAN ĐŞARETLER HĐDAYETU L-HĐKME ŞERHĐ NĐN TAHKĐKĐ...10 II. FĐZĐK (TABÎĐYÂT) II. BÖLÜM ŞERHU HĐDAYETĐ L-HĐKME NĐN TERCÜMESĐ A. Birinci Fen: Cisimlerin Genel Durumu Hakkında Birinci Fasl: Atomun Đptali Hakkında Đkinci Fasl: Đlk Maddenin (Heyulanın) Đspatı Hakkında Üçüncü Fasl: Cismânî Suretin Đlk Maddeden (Heyula) Bağımsız Bulunamayacağı Hakkında Dördüncü Fasl: Đlk Maddenin Suretten Bağımsız Bulunamayacağı Hakkında Beşinci Fasl: Nev î Suretin Đspatı Hakkında 129 a) Hidaye I

5 6. Altıncı Fasl: Mekan Hakkında Yedinci Fasl: Hayyiz Hakkında Sekizinci Fasl: Şekil Hakkında Dokuzuncu Fasl: Hareket ve Sükun Hakkında Onuncu Fasl: Zaman Hakkında B. Đkinci Fen: Gök Cisimleri Hakkında Birinci Fasl: Gök Cisimlerinin Dairevî Olduğunu Đspatı Hakkında Đkinci Fasl: Gök Cisminin Basit Olması Hakkında Üçüncü Fasl: Feleğin Dairevî Hareketi Kabul Etmesi Hakkında Dördüncü Fasl: Feleğin Oluş ve Bozuluşu, Parçalanma ve Birleşmeyi Kabul Etmemesi Hakkında Beşinci Fasl: Feleğin Her Zaman Dairevî Hareket Ettiği Hakkında.148 a) Hidaye Altıncı Fasl: Feleğin Đradî Olarak Hereket Ettiği Hakkında Yedinci Fasl: Feleği Hareket Ettiren Gücün Maddeden Soyut Olması Gerektiği Hakkında Sekizinci Fasl: Feleğin Yakın Hareket Ettiricisinin Cismânî Kuvvet Olduğu Hakkında..154 C. Üçüncü Fen: Unsurlar Hakkındadır Birinci Fasl: Basit Unsurlar Hakkında Đkinci Fasl: Meteoroloji Hakkında Üçüncü Fasl: Madenler Hakkında Dördüncü Fasl: Bitki Hakkında Beşinci Fasl: Hayvan Hakkında Altıncı Fasl: Đnsan Hakkında III. METAFĐZĐK (ĐLAHĐYÂT) 172 A. Birinci Fen: Varlık Sınıflandırılması Hakkında Birinci Fasl: Küllî ve Cüz î Hakkında Đkinci Fasl: Teklik ve Çokluk Hakkında 173 a) Hidaye Üçüncü Fasl: Öncelik Sonralık Hakkında II

6 4. Dördüncü Fasl: Kadîm ve Hâdis Hakkında Beşinci Fasl: Kuvve ve Fiil Hakkında Altıncı Fasl: Sebep-Sebebli Hakkında a) Hidaye Yedinci Fasl: Cevher ve Araz Hakkında B. Đkinci Fen: Yaratıcıyı ve O nun Sıfatlarını Bilme Hakkındadır Birinci Fasl: Kendisi Sebebiyle Zorunlu nun Đspatı Hakkında Đkinci Fasl: Zorunlu Varlığın Varlığıyla Hakikatinin Aynı Olduğu Hakkında Üçüncü Fasl: Zorunlu Varlığın ve Taayyûnün Zatının Aynısı Olması Hakkında Dördüncü Fasl: Zorunlu Varlığın Bir Olması Hakkında Beşinci Fasl: Kendisi Sebebiyle Zorunlu nun Bütün Yönlerden Zorunlu Olduğu Hakkında Altıncı Fasl: Kendisi Sebebiyle Zorunlu Varlığın Varoluşunda Mümkünlerle Ortaklığı Olmaması Hakkında Yedinci Fasl: Kendisi Sebebiyle Zorunlu Olanın Kendisiyle Bilmesi Hakkında.194 a) Hidaye Sekizinci Fasl: Kendisi Sebebiyle Zorunlunu Küllîleri Bilmesi Hakkında Dokuzuncu Fasl: Kendisi Sebebiyle Zorunlunun Cüz îleri Küllî Şekilde Bildiği Hakkında Onuncu Fasl: Kendisi Sebebiyle Zorunlunun Đdare Sahibi ve Cömert Olması Hakkında..200 C. Üçüncü Fen: Melekler Hakkındadır Birinci Fasl: Aklın Đspatı Hakkında Đkinci Fasl: Akılların Çokluğunun Đspatı Hakkında.202 a) Hidaye..204 III

7 b) Hidaye Üçüncü Fasl: Akılların Ezeliliği ve Ebedîliği Hakkında Dördüncü Fasl: Akılların Yaratıcıyla Cismânî Alem Arasındaki Aracılıkları Hakkında 206 C. Hatime: Ahiret Halleri Hakkındadır 209 1) Hidaye ) Hidaye ) Hidaye ) Hidaye ) Hidaye ) Hidaye DEĞERLENDĐRME KAYNAKÇA..220 IV

8 ÖNSÖZ Sovyetler Birliğinin çökmesi ile Orta-Asya Cumhuriyetleri bağımsızlıklarına kavuştu. 70 yıl süren bu dönem içerisinde bu coğrafyada yaşayan insanlar belli bir ideolojiye tâbi tutuluyorlardı. Süzgeçten geçirilmiş bilgilerle beslenen insanlar kendi özünü, tarihini, kültür ve medeniyetini gerçek yüzünü görmekten uzaktılar. Bağımsızlık sonrası biraz da olsa kendi geçmişini gerçek anlamda arama çabası içerisine girdiler. Ancak şu anki durum birçok sebepten dolayı istenilen seviyede değildir. Böyle yazma bir eserin tahkiki ve tercümesi gibi çalışmalar yok denecek kadar azdır. Dolaysıyla böyle çalışmaların başlatılması ve daha yaygın hale gelmesinde bu çalışma başlangıç olarak değerlendirilebilir. 14. yüzyılda yaşamış olan büyük Đslam âlimlerinden Buharalı Muhammed b. Mübarekşah (ö.784/1382 den sonra) hem Đslam dünyasında hem de Orta Asya Cumhuriyetleri arasında hiç tanınmıyor veya çok az biliniyor. Bu sebepten ve bunun dışında değerli danışman hocam Prof.Dr. Mehmet BAYRAKDAR ın tavsiyesi üzerine ben bu konuyu doktora tezi olarak seçmeye karar verdim. Bu tür çok kapsamlı konuları araştırmak çok büyük sorumluluklar talep eder. Biz de kendi imkânlarımız çerçevesinde elimizden geldiği kadarıyla Buharalı Muhammed b. Mübarekşah ı ve onun Hidayutü l-hikme Şerhini tanıtmaya çalıştık. Hidayetü l-hikme eseri Esirüddin el-mufaddal Đbn Ömer el-ebheri (öl. 1265) tarafından kaleme alınmıştır ve bu esere birçok şerhler yazılmıştır. Bu şerhlerin meşhur olanlarından bir tanesi de Buharalı Muhammed b. Mübarekşah a (ö.784/1382 den sonra) aittir. Çalışma Önsöz, Giriş, Đki Bölüm ve Sonuç tan oluşmaktadır. Giriş kısmında Buharalı Muhammed b. Mübarekşah ın hayatı, hocaları-talabeleri, eserleri V

9 hakkında sınırlı kaynaklar çerçevesinde bilgi berilmektedir. I. Bölüm de Hidayetü l- Hikme Şerhi nin tahkikine, II. Bölüm de Hidayetü l-hikme Şerhi nin Tercümesine ve son olarak sonuç kısmına yer verilmiştir. Bu çalışmamda bana maddi ve manevi yardımlarını esirgemeyen değerli danışman hocam Prof. Dr. Metmet BAYRAKDAR a teşekkür etmek istiyorum. Ayrıca hem teknik hem de tercümesinde yardım eden tüm hocalarıma şükran borçluyum. Vahidjon DJALALOV VI

10 GĐRĐŞ MÜBAREKŞAH EL-BUHARĐ NĐN HAYATI VE ESERLERĐ a. Hayatı Tam adı Mirek Şemsiddin Muhammed b. Mübarekşah el-buharî (ö.784/1382 den sonra) nin hayatı ile ilgili yeteri kadar bilgi bulunmamaktadır. Mirek lakabı ile anılması soylu bir aileye mensup olduğunu ve Buharî nisbesini taşıması onun Buharalı olduğunu, uzun süre Herat ta kaldığı ve daha çok mantık çalışmalarıyla tanındığı anlaşılmaktadır. Doğum tarihi bilinmemekle birlikte ölüm tarihinde de çok farklı tarihler verilmektedir. Muhammed b.mübarekşah ın hayatına ilişkin tabakat kitaplarında müstakil başlıklar altında bilgi verilmemekte, günümüze ulaşan dağınık ve yer yer çelişkili bilgiler ise onun hakkında kesin sonuçlara varılmasına engel teşkil etmektedir. Nitekim ölüm tarihi olarak yılları arasında değişen çeşitli tarihler zikredilmektedir. Muhammed b. Mübarekşah üzerine yok denecek kadar kısıtlı araştırmalar bulunmaktadır. Nitekim Mühammed b. Mübarekşah ın ölümü ile ilgili Prof.Dr. Bekir Karlığa ölümünün 784 (1382) den sonraki bir tarihte vuku bulduğunun ileri sürülebileceğini belirtmektedir. 1 b. Hocaları ve Talebeleri Muhammed b. Mübarekşah, dönemin ünlü mantık ve kelâm âlimi Kutbüddin er-râzî (öl. 1366) Rey de iken onun yanında tahsiline devam etmiştir. Kaynakların belirttiğine göre Râzî, o sırada Herat ta bulunan Sadrüşşerîa ile bir tartışmaya girmek ister ve kendisine rakip gördüğü bu bilginin ilmî yeterliliğini anlamak üzere genç öğrencisi Đbn Mübarekşah ı Herat a gönderir. Sadrüşşerîa nın derslerini takip eden Đbn Mübarekşah, onun geleneğin aksine Đbn Sînâ nın el-đşârât ve Tenbihât adlı eserini Fahreddin er-râzi nin (öl.1210) veya Nasîrüddîn-i Tûsî nin (öl.1274) şerhlerine başvurmadan okuttuğunu görür, hocası Kutbüddin er-râzi ye yazdığı mektupta Sadrüşşerîa nın yakıcı bir ateş olduğunu, onunla tartışmaya girişmenin başarısızlıkla sonuçlanabileceğini bildirir. Bunun üzerine Râzî de fikrinden vazgeçer. 1. Bekir KARLIĞA, Muhammed b. Mübarekşah, DĐA, XXX, s

11 Đbn Mübarekşah ın daha sonra Kahire de müderrislik yaptığı ve içlerinde hükümdar ailesi mensuplarının da bulunduğu geniş bir öğrenci topluluğuna ders verdiği bilinmektedir. Bunların önde gelenleri arasında Seyyid Şerif el-cürcânî (öl. 1413), Ahmedî (öl. 1413), Hacı Paşa (öl. 1417), Bedreddin Simâvî (öl. 1420) ve Molla Fenârî (öl. 1430) nin adı geçmektedir. 2 c. Eserleri 1. Şerhu Hidayeti l Hikme Esîrüddin el-mufaddal ibn Ömer el-ebheri (öl. 1265) tarafından kaleme alınmış olan Hidayetu l-hikme ye Muhammed b. Mübarekşah ın yazdığı şerh çok tutulmuştur. Buna Seyyid Şerif el-cücânî (öl. 1413) nin yazdığı haşiye de çok meşhurdur. 3 Eser, üç bölümden oluşur. Ancak bu esere yazılan şerhler genellikle iki bölümüne yani Tabiiyât ve Đlahiyât bölümlerine şerehler yazılmıştır. 4 Hidayetu l- Hikme Şerhi iki bölümden oluşmaktadır. Tabiîyât (Fizik) ve Đlahiyyât (Metafizik). Çalışmamızın ana konusu olduğundan ileride detaylı bilgi verilecektir. 2. Şerhu Hikmeti l-ayn Ebü l-hasan Necmüddîn Debîrân Alî b. Ömer b. Alî el-kâtibî (öl. 1277) nin fizik ve metafizik konularını ele aldığı Hikmetü l- Ayn adlı kitabına yazılmış olan şerhtir. Eser iki ana bölümden meydana gelmektedir: 1-Daha kısa olan birinci bölüm, metafizik (el-đlmu l-đlâhî) konusuna ayrılmıştır. Bu bölümde varlık-adem, birlik-çokluk, vücûb-imkân, hudûs-kıdem, illet-ma lûl, cevher-araz gibi Aristo (öl. M.Ö. 322) metafiziğinin temel problemleri ele alındıktan sonra, Tanrı nın varlığını ispata yarayan deliller tartışılmaktadır. 2-Nispeten uzun ve geniş olan ikinci bölüm ise doğrudan bugünkü anlamıyla pozitif bilimlere tahsis edilmiştir. Tabiat biliminin ne olduğu açıklandıktan sonra cisim, hareket ve zaman problemlerine geçilmekte, bunun ardından da geniş bir 2. KARLIĞA, Muhammed b. Mübarekşah, DĐA, XXX, s Seyyid Şerif el-cürcanî, Haşiye ala Şerhi Đbn Mübarek Şah ala Hidayeti'l-Hikme, Süleymaniye Kütüphanesi, Yozgat Abdullah Yormaz, Ebheri nin Hidayetü l-hikmesi ve Osmanlı Düşüncesindeki Yeri, (MÜSBE Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Đstanbul,

12 şekilde Astronomi, Geometri ve Jeoloji bahisleri sergilenmektedir. Muhammed b. Mübarekşah bu çalışmasında Eflâtun (öl.m.ö.347), Aristo (öl. M.Ö.322), Câlînus (öl. M.S.201) ve Batlamyus (M.S.yaklaşık arası) gibi eski düşünürlerle Fârabî (öl.950), Đbn Sînâ (öl.1037), Şehristânî (öl.1153), Ebü l-bereket el-bağdâdî, Fahreddin er-razî (öl. 1209), Nasîrüddîn-i Tûsî (öl. 1274), Kutbüddîn-i Şîrâzî (öl. 1311) gibi Đslam düşünürlerinin görüşlerini tartışmakta ve yer yer bunları ciddi bir şekilde eleştirmektedir Hâşiyetü l-tebsira fi l-hey e Harakî nin astronomiye dair et-tebsira fî l-ilmi l-hey e adlı eserinin şerhi olan ve 733 Rebîülevvelinin başında (Kasım 1332 sonu) yazımı tamamlanan kitabın müellif hattı nüshası ile ondan istinsah edildiği anlaşılan başka bir nüshası beraber ciltlenmiş durumda günümüze ulaşmıştır. 6 Ayırca, Muhammed b. Mübarekşah a nispet edilen bazı eserler de mevcuttur. Bunlar: 1. Ebü l-berekât en-nesefî nin Minârü l-envâr fî usûli l-fikh ına yazılmış şerh olan Medaru ul-fuhûl fî şerhi Menâri l usûl (Süleymaniye Kütüphanesi, Hekimoğlu Ali Paşa, nr.302 kayıtlı). 2. Şemseddin Muhammed b. Eşref es-semerkandî ye ait Eşkatü t-te sîs e yazılmış şerh olan Şerhu Eşkatü t-te sîs (Fuat Sezgin, V, 114; Đhsanoğlu-Rosenfeld, s. 241; Danişname-i Cihan-ı Đslam, II, 385). 7 d. Şerhu Hidayeti l-hikme nin Nushaları Süleymaniye Kütüphanesinde bulunan nüshaları* 1) [000319] Şerh-u Hidayeti'l-Hikme / Şemsüddin Muhammed b. Mübarekşah Mîrek el-buhârî Sınıflama/Yer: Yazarlar: el-buhârî, Mirek el-buhârî-şemsüddîn Muhammed b. Mübarekşah 5. Bekir KARLIĞA, Uluğ Bey ve Çevresi Uluslar arası Sempozyumu Bildirileri, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını, sayı 110, Kongre ve sempozyum Bildirileri Dizisi, sayı 6. (Ankara, 30 Mayıs-1 Haziran, yayına hazırlayan uzman Songül BOYBEYĐ, Ankara, 1996) 6. Sülaeymaniye Ktp., Ayasofya, nr.2582 * Süleymaniye Kütüphanesinin Arşiv bölümünden alınmıştır. 7. KARLIĞA, Muhammed b. Mübarekşah, DĐA, XXX, s

13 Basım Bilgileri: [y.y.] : [y.y.] Fiziksel Nitelik: vr. Konu Başlıkları: Kuran Đlimleri Kopya No/Cilt/Đlintik.1 Özellikler: [Kitap] [El Yazısı : Kağıt] [Arap-Talik : Arapça] [] MARC Aktarım 2) [000320] Şerh-u Hidayeti'l-Hikme / Şemsüddin Muhammed b. Mübarekşah Mîrek el-buhârî Sınıflama/Yer: Yazarlar: el-buhârî, Mirek el-buhârî-şemsüddîn Muhammed b. Mübarekşah, 1340 Basım Bilgileri: [y.y.] : [y.y.], 1415 Fiziksel Nitelik: 54 vr. Konu Başlıkları: Doğu Felsefesi Kopya No/Cilt/Đlintik.1 Özellikler: [Kitap] [El Yazısı : Kağıt] [Arap-Talik : Arapça] [] MARC Aktarım 3) [000320] Şerh-u Hidayeti'l-Hikme / Şemsüddin Muhammed b. Mübarekşah Mîrek el-buhârî Sınıflama/Yer: 180. Yazarlar: el-buhârî, Mirek el-buhârî-şemsüddîn Muhammed b. Mübarekşah Basım Bilgileri: [y.y.] : [y.y.] Fiziksel Nitelik: 54 vr. Konu Başlıkları: Doğu Felsefesi Kopya No/Cilt/Đlintik.1 Özellikler: [Kitap] [El Yazısı : Kağıt] [Arap-Talik : Arapça] [] MARC Aktarım 4) [001939] Şerh-u Hidayeti'l-Hikme / Şemsüddin Muhammed b. Mübarekşah Mîrek el-buhârî Sınıflama/Yer:

14 Yazarlar: el-buhârî, Mirek el-buhârî-şemsüddîn Muhammed b. Mübarekşah Basım Bilgileri: [y.y.] : [y.y.] Fiziksel Nitelik: vr. Konu Başlıkları: Doğu Felsefesi Kopya No/Cilt/Đlintik.1 Özellikler: [Kitap] [El Yazısı : Kağıt] [Arap-Talik : Arapça] [] MARC Aktarım 5) [002428] Şerh-u Hidayeti'l-Hikme / Şemsüddin Muhammed b. Mübarekşah Mîrek el-buhârî Sınıflama/Yer: 180. Yazarlar: el-buhârî, Mirek el-buhârî-şemsüddîn Muhammed b. Mübarekşah Basım Bilgileri: [y.y.] : [y.y.] Fiziksel Nitelik: 308 vr. Konu Başlıkları: Doğu Felsefesi Kopya No/Cilt/Đlintik.1 Özellikler: [Kitap] [El Yazısı: Kağıt] [Arap-Nesih: Arapça] [] MARC Aktarım 6) [002430] Şerh-u Hidayeti'l-Hikme / Şemsüddin Muhammed b. Mübarekşah Mîrek el-buhârî Sınıflama/Yer: 180. Yazarlar: el-buhârî, Mirek el-buhârî-şemsüddîn Muhammed b. Mübarekşah Basım Bilgileri: [y.y.] : [y.y.] Fiziksel Nitelik: vr. Konu Başlıkları: Doğu Felsefesi Kopya No/Cilt/Đlintik.1 Özellikler: [Kitap] [El Yazısı : Kağıt] [Arap-Nesih : Arapça] [] MARC Aktarım 7) [002432] Şerh-u Hidayeti'l-Hikme / Şemsüddin Muhammed b. Mübarekşah Mîrek el-buhârî 5

15 Sınıflama/Yer: 180. Yazarlar: el-buhârî, Mirek el-buhârî-şemsüddîn Muhammed b. Mübarekşah Basım Bilgileri: [y.y.] : [y.y.] Fiziksel Nitelik: 28 vr. Konu Başlıkları: Doğu Felsefesi Kopya No/Cilt/Đlintik.1 Özellikler: [Kitap] [El Yazısı : Kağıt] [Arap-Talik : Arapça] [] MARC Aktarım 8) [002433] Şerh-u Hidayeti'l-Hikme / Şemsüddin Muhammed b. Mübarekşah Mîrek el-buhârî Sınıflama/Yer: 180. Yazarlar: el-buhârî, Mirek el-buhârî-şemsüddîn Muhammed b. Mübarekşah Basım Bilgileri: [y.y.] : [y.y.] Fiziksel Nitelik: 79 vr. Konu Başlıkları:Doğu Felsefesi Kopya No/Cilt/Đlintik.1 Özellikler: [Kitap] [El Yazısı : Kağıt] [Arap-Nesih : Arapça] [] MARC Aktarım 9) [002435] Şerh-u Hidayeti'l-Hikme / Şemsüddin Muhammed b. Mübarekşah Mîrek el-buhârî Sınıflama/Yer: 180. Yazarlar: el-buhârî, Mirek el-buhârî-şemsüddîn Muhammed b. Mübarekşah Basım Bilgileri: [y.y.] : [y.y.] Fiziksel Nitelik: 148 vr. Konu Başlıkları: Doğu Felsefesi Kopya No/Cilt/Đlintik.1 Özellikler: [Kitap] [El Yazısı : Kağıt] [Arap-Nesih : Arapça] [] MARC Aktarım 6

16 10) [002438] Şerh-u Hidayeti'l-Hikme / Şemsüddin Muhammed b. Mübarekşah Mîrek el-buhârî Sınıflama/Yer: 180. Yazarlar: el-buhârî, Mirek el-buhârî-şemsüddîn Muhammed b. Mübarekşah Basım Bilgileri: [y.y.] : [y.y.] Fiziksel Nitelik: vr. Konu Başlıkları: Doğu Felsefesi Kopya No/Cilt/Đlintik.1 Özellikler: [Kitap] [El Yazısı : Kağıt] [Arap-Talik : Arapça] [] MARC Aktarım 11) [002536] Şerh-u Hidayeti'l-Hikme / Şemsüddin Muhammed b. Mübarekşah Mîrek el-buhârî Sınıflama/Yer: 180. Yazarlar: el-buhârî, Mirek el-buhârî-şemsüddîn Muhammed b. Mübarekşah Basım Bilgileri: [y.y.] : [y.y.] Fiziksel Nitelik: 88 vr. Konu Başlıkları: Doğu Felsefesi Kopya No/Cilt/Đlintik.1 Özellikler: [Kitap] [El Yazısı : Kağıt] [Arap-Talik : Arapça] [] MARC Aktarım 12) [003182] Şerh-u Hidayeti'l-Hikme / Şemsüddin Muhammed b. Mübarekşah Mîrek el-buhârî Sınıflama/Yer: 111. Yazarlar: el-buhârî, Mirek el-buhârî-şemsüddîn Muhammed b. Mübarekşah Basım Bilgileri: [y.y.] : [y.y.] Fiziksel Nitelik: vr. Konu Başlıkları: Metafizik Kopya No/Cilt/Đlintik.1 Özellikler: [Kitap] [El Yazısı : Kağıt] [Arap-Nesih : Arapça] [] MARC Aktarım 7

17 13) [003491] Şerh-u Hidayeti'l-Hikme / Şemsüddin Muhammed b. Mübarekşah Mîrek el-buhârî Sınıflama/Yer: Yazarlar: el-buhârî, Mirek el-buhârî-şemsüddîn Muhammed b. Mübarekşah Basım Bilgileri: [y.y.] : [y.y.] Fiziksel Nitelik: 238 vr.; 14 St; 135x55; 210x105 Konu Başlıkları: Đslam Dini Kopya No/Cilt/Đlintik.1 Özellikler: [Kitap] [El Yazısı : Kağıt] [Arap-Talik : Arapça] [] MARC Aktarım Muhammed b.mübarekşah ın şerhleri dışında da şerhler bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını zikredebiliriz. Kadi Mir Meybûdî nin (öl.1505) Şerhu Hidyetü l-hikme si, Kutbuddin el-cilî (öl.1335), es-seyyid eş-şeri el- Cürcanî (öl.1413), Nizamüddin Osman b. Abdullah el-hataî (öl.1495), Sadedin Mesud b. Muhammed es-kazvinî gibi âlimler de Hidayetü l-hikme üzerine şerh yazmıştır Yormaz, Ebheri nin Hidayetü l-hikmesi ve Osmanlı Düşüncesindeki Yeri, s.38. 8

18 ب ) I. BÖLÜM HĐDAYETÜ L-HĐKME ŞERHĐ NĐN TAHKĐKĐ 1. TAHKĐK YÖNTEMĐ VE TAHKĐKTE KULLANILAN NÜSHALARIN TANITIMI Hidayetü l-hikme Şerhi nin tahkiki için Süleymaniye Kütüphanesi nde yirmiye yakın nüshasını inceledik. Đncilememiz esnasında bütün nüshalarında eserin sadece ikinci ve üçüncü bölümlerinin şerh edildiği, mantık bölümü yani birinci bölümünün şerh edilmediği tespit edilmiştir. Bunun dışında Özbekistan Cumhuriyeti Taşkent Biruni adındaki el yazmalar enstitüsünde de bir nüshasının daha olduğu söylenmektedir. Ancak müracaat etmemize rağmen bu nüshaya ulaşamadık. Tahkik ederken aşağıda göstermiş olduğumuz nüshalardan istifade ettik. Tahkik ederken genel olarak bir nüshayı (H- ح ) esas kabul ettik. Ancak müellif hattı olmadığı için yer yer inşaî yönteme de müracaat ettik. Dipnotta gösterdiğimiz nüshaları belirlemiş olduğumuz harflerle gösterdik. Sırasıyla bunlar aşağıda gösterilmiştir: ج( ( C Süleymaniye Ktp, Laleli, 2536/I; 88 yaprak, 13 str; 172*120; Talik Kasım, Hicri 907. B ( Süleymaniye Ktp, Ayasofya, 2433,Yazar: Nesih, 79 yaprak, 19 str. ح( ( H Süleymaniye Ktp, Ayasofya, K 2435, Yazar: Nesih, Abdal -Vahid b. Ali Ramazan, Hicri 853, 48 yaprak, 15 str. ف( ( F Süleymaniye Ktp, Yeni Medrese, M 168, Nesih; sayfalar.15 str. 9

19 2. METĐN TAHKĐKĐNDE KULLANILAN ĐŞARETLER : Asıl metin için kullanılmıştır. [ ] : Şerh için kullanılmıştır. { } : Nüshalardaki farkları göstermek için kullanılmıştır. ( ) : Nüshalardaki fazlalık veya eksiklik için kullanılmıştır. Asıl metin yazılırken ( ب( nüshası esas alınmıştır. 3. HĐDAYETU L-HĐKME ŞERHĐ NĐN TAHKĐKĐ بسم االله الرحمن الرحيم قال المولي العالم الفاضل الكامل ملك الحكما ء شمس الملة والدين محمد بن مبارك شا ه البحاري طاب تراه بعد حمد االله تعالى والصلوة على رسوله محمد وا له الطابرين. سلطان و بعد فقد سالني بعض 9 {احب اي ي} ان اكتب لقسمي الطبيعي و الالهي من كتاب الهداية للمولي العلامة افضل المتاخرين 10 {المباحثين} اثير الملة والدين مفضل ابن عمر الا ري طاب االله ثراه وجعل الجن ة مثواه شرحا يذلل من الفظ صعابه و يكشف عن وجه المعاني نقابه مع زيادات شريفة و مباحث لطيفة و لما تكرر السو ال شرعت في تحريره علي سبيل 11 {الاستعجال} رجاء ان ينظرفيه بعين رضاه وان كان لايقع علي ما يتمناه و عين الرضا عن كل عيب كليله و لكن عين السخط تبدي المساويا و استعنت باالله انه خير موفق و معين. و هو مرتب علي ثلثة فنون. وهومشتمل علي فصول. القسم الثاني في الطبيعيات الفن الاول فيما يعم الاجسام فصل في ابطال الجزءالذي لايتجز ي: "لو فرضنا جزي ا بين جزءين فام ا ان يكون الوسط مانع ا من تلاقي الطرفين ا و لا يكون لا سبيل الي الثاني لانه لو لم يكن مانع ا لكانت الاجزاء متداخلة فلا يكون وسط و طرف و قد فرضنا الوسط و الطرف هف. فثبت كونه مانع ا من تلاقيهما فما به 9 ج: احواني. ف. 10. ب: الحكماء. : الارتجال 11 10

20 ج. يلاقي احد الطرفين غير ما به يلاقي الطرف الا خر فينقسم و لانا لو فرضنا جزء بين ملتقي جزءين فاما ان يلاقي واحد منهما او مجموع هما ا و من كل منهما شي ا والاول محل و الا لم يكن علي الملتقي فتعي ن احد القسمين الا خرين فيلزم الانقسام لا محال". [الحكمة وهي صناعة نظري ة يستفيد منها الانسان تحصيل ما عليه الوجود في نفسه و ما الواجب مم ا ينبغي ان يكتسبه بعمله ليتشرف بذلك نفسه و تستكمل و يصير عالم ا معقو لا مضاهي ا للعالم الموجود 12 {يستعد} للسعادة القصوي الاخروية و ذلك بحسب الطاقة {البشرية} ينقسم الي قسمتي ن بالقسمة الاولي لا ا ان تعلقت بالاومور التي {لنا} ان نعلمها و ليس } وا { نعملها يسمي حكمة 16 {عملية} وكل واحد من النظرية والعملية علي ثلثة اقسام اما النظرية فلان ما لا يتعلق باعمالنا اما ان لايكون مخالطة المادة شر طا لوجوده او يكون حيني ذ اما ان لايكون تلك المخالطة شر طا لتعقله او يكون والاول هوالعلم الالهي والثاني هو العلم الرياضي والثالث هو العلم الطبيعي و اما العملية فلان ما يتعلق باعملنا اما ان كان علم ا بالتدبير الذي يحتص بالشخص الواحد او لا والاول هو علم الاخلاق والثاني هو علم تدبير المترل ان كان علم ا بما لا يتم الا بالاجتماع المتر لي و علم السياسة ان كان علما بما لا يتم الاجتماع المدني والمصنف ان ما يبحث في هذا المختصر عن قسمي الحكمة النظرية اي الالهي والطبيعي مع تقديمه علي الالهي الان الطبيعيات اقدم الاشياء بالقياس الينا لانا ندرك متعلق الطبيعيات او لا وهوالجسم الطبعي واوارضه وذاتياته ثم ندرك متعلق الالهي ات التي هي ا ردات ثانيا ورتب الطبيعيات علي ثلثة فنون لان الاجسام منحصرة في الفلكيات والعنصريات فالبحث عن احوال الجسم ام ا ان يكون عاما لهما او مختص ا باحدهما و جعل الفن الاول الذي فيما يعم الاجسام مشتم لا علي فصول قال الفصل الاول في ابطال الجزء الذي لا يتجزي و اعلم ان اهل العلم اختلفوا في تحقق ذات الجسم علي مذاهب انحصرت في ستة لان الجسم ام ا ان يكون ذامف ا صل بالفعل اولا والاول ام ا ان يكون تالفه من اجزاء متناهية اولا الثاني ام ا ان يكون من اجسام صغاراولا الثاني وهو ان لا يكون ذامف ا صل بالفعل ام ا ان يكون انقساماته الممكنه متناهية اولا والجزء الذي لا يتجزي ما لا ينقسم لا كسر ا الصغرها اذا ف ج: تستعد ف ج: الانسانية : الينا ف:ثم :نظرية

21 ب. الكسرهو فصل الجسم الصلب بدفع دافع قوي من غير نفود حجمه فيه ولا قطعا لصلابتها اذا لقطع هو فصل الجسم بنفوذ جسم ا خر فيه ولا وهما لعجزالمتوهم عن تميز طرف عن طرف ولا فرض ا عقليا لصعوبة استحضارها على الخيال والمصنف يريد ان يبطل الجزء الذي لا يتجزى في هذا الفصل فقال لو فرضنا جزء ا بين جزءين فلا يخلوا ما ان يكون الوسط مانعا من تلقى الطرفين اولا يكون مانعا منه لا سبيل الى الثاني لانه لو لم يكون مانعا {من تلاقى الطرفين لكان الطرفان متداخلين في الوسط او احد الطرفين متداخلا 17 فيه} فلا يكون وسط و طرف وقد فرضنا الوسط والطرف هذاخلف فبثت كونه مانعا من تلاقيهما فما به يلاقي احد الطرفين غير ما به يلاقي الطرف الا خرفينقسم اذ لا نعنى بالانقسام الا ان يكون في الشى شىء غير شىء فان قلت لانم ان الوسط لو كان مانعا من تلاقي الطرفين يلزم انقسام الوسط فان الملاقاة انما يكون بالنهاية بالضرورة والنهاية عرض قايم بالمتناهي فغاية ما لزم من ذلك ان يكون للوسط ايتان فلم قلتم ان ذلك يوجب الانقسام قلت لاشارة الى النهايتين ان لم تكن واحدة قبل اثنتين محل فمحل احديهما غير محل الاخرى فيلزم الانقسام وان كانت واحدة فاذا ضم الى الطرف جزء ا خر حتى يصير وسطا لكان الاخر فيه ايض ا كذلك و كذلك اذا ضم اليه ا خرو هكذا فلا يحصل من تاليف تلك الاجزاء مقدار ولا ازديا حجم و هو على خلاف مذهبهم فاعلم ذلك فانه دقيق و ايض ا لو فرضنا جزءا على ملتقى جزءين فاما ان يلاقي واحدا منهما او يلاقلى مجموعهما او يلاقى من كل واحد منهما شي ا والاول محال و الا لم يكن على الملتقى بالضرورة و على الثانى يلزم انقسام الجزء الذي فرضنا على الملتقى و على الثالث يلزم انقسام الجميع فانه قلت لم لا يجوز ان يقع على نفس 18 {المتصل} بان ينطبق عليه لا بان يزيد عليه حتى يلزم احد الاقسام الثالثه لا بدله من دليل قلت لو انطبق على 19 {المتصل} لما زاد المقدار و هذا على خلاف رايهم]. فصل في اثبات الهيولى: "كل جسم فهو مركب من جزءين يحل احدهما في الا خر يسم ى المحل هيولى و الحال صورة و برهانه ا ن بعض الاجسام القابلة للانفكاك مثل الماء والنار يجيب ان يكون في نفسه متصلا واحد او الا لزم الجزء الذي لا يتجزى و يلزم من هذا اثبات الهيولى ف. : لكانت الاجزاء متداخلة : المفصل 19. ب: المفصل 12

22 ف. ف. للاجسام كلها لا ن ذلك المتصل قابل للانفصال والقابل للانفصال ام ا ان يكون هو المقدار او الصورة المستلزمة له او معنى ا خر لا سبيل الى الاول والثانى ايض ا و الا يلزم اجتماع الاتصال والانفصال في حالة واحدة لان القابل يجب وجوده مع المقبول فتعين ان يكون القابل معنى اخر وهو المعنى من الهيولى و اذا ثبت ا ن ذلك الجسم مركب من الهيولى و الصورة وجب ان يكون الاجسام كلها مركبة من الهيولى و الصورة لا ن الطبيعة المقدارية ام ا ان تكون بذا ا غنية عن المحل او لم تكن والاول محل و الا لاستحال حلولها في المحل لا ن الغني بذاته عن الشيء استحال حلوله فيه فتعي ن افتقارها الى المحل فكل جسم مركب من الهيولى و الصورة". [كل جسم طبيعى و هو الجوهر القابل للابعاد الثلاثة اى الطول والعرض والعمق فهو مركب من جزءين احدهما حا ل في الا خر يسمى المحل الهيولى والحال الصورة و معنى حلول الشيء في الشيء هو ان يكون حاص لا فيه و مختصابه بحيث يكون الاشارة الى احدهما اشارة الى الا خر تحقيقا او تقديرا و برهانه ا ن بعض الاجسام القابله للانفكاك مثل الماء والنار يجيب ان يكون في نفسه متصلا واحدا و يلزم من ذلك اثبات الهيولى للاجسام كلها ام ا الاول فلانه لو لم يكون متصلا واحدا 20 (في نفسه) لزم الجزء الذي لا يتجزى و قد ابطلناه فا ن قلت لانم انه لو لم يكن متص لا واحدا لزم الجزء الذي لا يتجزى الجواز ان يكون مفاصله قابلة للانقسام قلت يمكن ان يجاب عنه بان الجسم الماءي مثلا ان لم يكن فيه انقسام بالفعل فذاك و ان كان فيه انقسام بالفعل فلا بد ان ينتهى الانقسامات الى اجزاء لا يكون منقسمة بالفعل وا لا لزم تركبه من اجزاء غير متناهية بالفعلو هو باطل لوجهين الاول ا ن الجسم المتناهى لو تالف من اجزاء غير متناهية 21 (بالفعل) لما امكن قطعه بالحركة في زمان متناه الثاني ان التاليف لما كان مفيد المقدار و ازدياد الحجم و كان تاليف الاجزاء الغير المتناهية مفيد الوجود ابعاد غير متناهية و اذا ثبت ذلك فنقول تلك الاجزاء الغير المنقسمة بالفعل ليس مما لا يجوزان ينفعل والالزم الجزء الذي لا يتجزى 22 (وقد ابطلناه) فاذان هو اما متصل او فيه جسم كذلك فصح ان بعض الاجسام متصل واحد و اما الثاني فلا ن ذلك المتصل يطرا عليه الا نفصال فلا بد له من قابل اذ ليس الا نفصل عدما محضا حتى لا يحتاج الي القابل بل هو عدم الاتصال عما من شانه ان يتصل فقابلة اما ان يكون هو المقدار او الصورة المستلزمة له او امرا ا خر لا سبيل الي الاول والثاني ج. :+ +: ب ج:- 13

23 والالزم اجتماع الاتصال والانفصال في حالة واحدة لان القابل يجب وجوده مع المقبول و الا لم يكن قابلا له فتعي ن ان يكون القابل معني ا خر و هو المعني من الهيولى فان قلت الحكم يكون الصورة قابلة للانفصال 23 (ام لا) متفرعلى وجودها المتفرع على وجود الهيولى {اذا} الحال في محل لا يمكن ان يتحقق بدونه قلت اراد بالصورة الاتصال الذي {اثبت} تحقيقه ولهذا علل ذلك بانه لو كان كذلك لزم اجتماع الاتصال والانفصال فان قلت لا يخلواما ان يكون المقدار هو الاتصال او غيره فان كان الاول فلا حاجة الي ذكره مع ذكرالاتصال و ان كان الثاني لا يلزم من كونه قابلا الانفصال اجتماع الاتصال مع الاتصال قلت المقدار هو الاتصال العرضي كما ان الصورة هي الاتصال الجوهري {فيلزم} من كون كل (واحد) منهما قابلا للانفصال اجتماع الاتصال و الانفصال وفي هذا الموضع ابحاث ى لا يليق ايرادها في شرح هذا المختصر و اذا ثبت ان ذلك الجسم مركب من الهيولى و الصورة وجب ان يكون الاجسام كلها فلكية كانت او عنصرية مركبة من الهيولى و الصورة لان الطبيعة الجسمية 28 (المقدارية) اما ان يكون بذا ا غنية عن المحل او لم يكن و الاول محال و الا الاستحال حلولها في المحل لان الغنى بذاته عن الشى استحال حلوله فيه فتعين افتقارها الى المحل بذا ا عن فاينما وجدت وجدت حالة في المحل و هو هيولى فكل جسم مركب من الهيولى و الصورة و هو المطلوب فان قلت لا نم ا ا اذا لم تكن غنية بذا ا عن المحل كانت بذا ا مفتقرة اليه لجوازان لايكون شي من الاستغناء و الافتقار بذا ا بل يكون كل منهما من خارج قلت كل مفهوم و هو بالنظر الى نفسه مع قطع النظر عن الامور الخارجة اما ان يكون بحيث يجوزان يوجد بدون هذا اولا فان جاز فهو غنى عنه لذاته والافمحتاج اليه لذاته و اعلم هذا 29 (الحكم) يتوقف على ان الامتداد الجسماني طبيعة نوعية ولا دليل عليه]. فصل في ان الصورة لا تتجر د عن الهيولى: -: ج: وا :ثبت 26.ب ف: فلزم ح:- -: 29 ج:- 14

24 ف. ج. ج. ح. "لانه لو وجدت الصورة بذا ا دون حلولها في الهيولى فام ا ان تكون متناهية او غير متناهية لا سبيل الى الثانى لا ن الاجسام كلها متناهية و ا لا لامكن ان نخرج من مبداء واحد امتدادان على نسق واحد كا ما ساقا مثلث و كلما كانا اعظم كان البعد بينهما ازيد فلو امتدا الى غير النهاية لامكن بينهما بعد غير متناه مع كونه محصور ا بين حاصرين هف اما بيان انه لا سبيل الى القسم الاول لا ا لو كانت متناهية لا حاط به حد واحدا و حدود فتكون متشكلة لا ن الشكل هو الهيي ة الحاصلة من احاطة الحد الواحد او الحدود بالمقدار فذلك الشكل ام ا ان يكون للجسمي ة و هو مح و الا لكانت الاجسام ك لها متشكلة بشكل واحد اولسبب لازم للجسمي ة و هو مح لم ا مر او لسبب عارض لها و هو مح ايض ا و الا لامكن ذواله فامكن ان يتشكل الصورة بشكل ا خر فتكون قابلة للانفصال و كل ما يقبل الانفصال فهو مركب من الهيولى و الصورة كما مر فتكون الصورة العارية من الهيولى مركبة من الهيولى و الصورة هف". [الصورة لا تتجرد عن الهيولى لا ا لو وجدت (الصورة) بذا ا {بدون} حلولها في الهيولى فاما ان يكون متناهية (في المقدار) ا و غير متناهية (و لا سبيل الى الشيي منهما فلم تتجر د عن الهيولى اما انه) لا سبيل الى الثانى {فلان الابعاد كلها متناهية} و الا لامكن ا ن يحرج من مبداء واحد امتداد ا ن على نسق واحد كا ما {مساويا} مثلث لا يزال البعد بينهما يتزايد بحسب تزايدهما في نفسهما فلو امتدا الى غير النهاية لكان ما بينهما ايض ا الى غير النهاية لانا فرضنا تزايده مساويا لتزايدهما فكان ما لا يتناهى محصور ا بين {حاصرين} {هذا حلف} و فيه نظر لان اللازم تزايد ما بينهما الى غير النهاية لا كون ما بينهما غير متناه و اما انه لا سبيل الى الاول لا ا لو كانت متناهية {لا احاطت} { ا} حد ا (واحد) و اكثر فتكون متشكلة لان الشكل هو -: ب ج ف: دون +: ج ف:- 34.ج ف:لان الاجسام كلها متناهية 35.ف ج ب:ساقا :الحاصرين ج:هف ف ب:لا احاط :به -: 15

25 ح. ح. ج. ح. ح. ح. الهيي ة الحاصلة من احاطة الحد الواحد {و} الحدود (بالمقدار) فذلك الشكل اما ا ن يكون للجسمية و هو محال و ا لا لكانت الاجسام كلها متشكلة بشكل واحد لاشتراك الجسمية بينهما بالتساوي 43 (لكن) و ذلك باطل بالمشاهدة ا و لسبب لازم للجسمية {و هو} ايض ا محال للزوم الخلف المذكور اذ لازم الجسمية ايض ا مشترك بين الاجسام كلها {كالجسمية} اذ اشتراك الملزوم ملزوم لاشتراك اللازم ا و لسبب عارض و هو ايض ا محال و الا لامكن زواله اذ لا نعنى بالعارض الا ذلك فامكن ان يتشكل الصورة بشكل ا خر فتكون قابلة للانفصال و كل ما يقبل الانفصال فهو مركب من الهيولى و الصورة كما مر فيكون الصورة العارية عن الهيولى مركبة من الهيولى و الصورة {هذا خلف} فان قلت لانم (انه) اذا تشكل الصورة بشكل ا خر كانت قابلة للانفصال فان الاشكال قد تختلف في الجسم من غير ان يرد عليه انفصال كاشكال الشمعة المتبدلة بحسب التشكلات المختلفة قلت انا لم نجعل لزوم المحال مقصور ا على لزوم الفصل و الوصل بل عليه و على لزوم الانفصال اذا الاختلافات المقدارية و الشكلية لا تحصل في الامتداد الا بعد كونه (قاب لا ) متانيا لان ينفعل و يكون فيه قوة الانفعال (ا ذا) اشكال الشمعة لا يمكن ا ن يتبد ل ا لا بعد امكان (انفعالها) (والانفعال) 51 من لواخق المادة فيكون المفارق عن المادة مقارنا اياها هف و لقايل ان يمنع ان قوة الانفعال من لواحق المادة الي ان ينتظم عليه البرهان اذ هو مجر د دعوى على انه لوصح ذلك لكفى ان يقال لو كانت متناهية لكانت متشكلة 52 {لكن} الشكل لا يحصل في الامتداد ا لا بعد ان يكون فيه قوة للانفعال التي هي من لواحق المادة هف فباقي المقدمات 53 (مستدركة) ]. فصل في ان الهيولى لا تتجر د عن الصورة: ج ف: وا -: -: :فيه :آالمقدار ج ف:هف -: +:.ب ج:- :انفصالها :والانفصال : لان.ب ف: مستدرك 16

26 "لا ا لو تجر دت عن الصورة فام ا ان تكون ذات وضع او لا تكون و لا سبيل الي ك ل واحد من القسمين فلا سبيل الي تجر دها عن الصورة. اما انه لا سبيل الي الاول لا ا حيني ذ اما ان تنقسم او لا سبيل الي ال ثانى لا ن كل ماله وضع فهو منقسم على ما مر في نفى الجزء. و لا سبيل الي الاول لا ا حيني ذ ام ا ان تنقسم في جهة واحدة فتكون خطا او في جهتين فتكون سطح ا او في ثلث جهات فتكون حجم ا. و كل واحد منهما باطل. اما انه لا يجوز ان تكون خطا لا ن وجود الخط على الاستقلال محال لان ه اذا انتهى اليه طرفا الس طحين فام ا ان يحجب تلاقيهما ا و لا يحجب لا جايز ا ن لا يحجب و ا لا لزم تداخل الخطوط و هو محال لا ن ك ل خطين مجموعهما اعظم من الواحد والتداخل يوجب ا ن لا يكون كذلك هذا حلف. و لا جايز ا ن يحجب و ا لا لا نقسام الخط في جهتين لا ن ما يلاقي احدهما غير ما يلاقي الاخر و هو محال. و ام ا انه لا يجوز ا ن تكون سطح ا لان ها لو كانت سطح ا فا ذا انتهى اليها طرفا الجسمين فا م ا ا ن يحجب تلاقيهما ا و لا يحجب و كل واحد منهما باطل على ما مر في الخط. و ا م ا ا ن ه لا يجوز ا ن يكون حجم ا لا ا لو كانت حجم ا كانت مركبة من الهيولى و الصورة لما مر. و ا م ا ا نه لا سبيل الى الثانى فلا ا ا ذا كانت غير ذات وضع فا ذا اقترنت ا الجسمي ة فا م ا ا ن لا تحصل حيز اصلا ا و يحصل في جميع الا حياز ا و يحصل في بعض الا حياز دون البعض. و الاول و الثانى محالان بالبداهة و الثالث ايض ا محال لا ن حصولها في كل واحد من الا حياز ممكن فلو حصلت في بعض الا حياز دون البعض يلزم الت رجيح بلا مرجح و هو محال. و لا يلزم على هذا ا ن الماء اذا انقلب هواء او على العكس صار ا ولى بموض ع لا ن الوضع السابق يقتضى الوضع اللاحق فلا يكون ترجيح بلا مرجح." [الهيولى ايض ا لا تتجر د عن الصورة لان ها لو تجر دت عن الصورة فاما ا ن يكون ذات وضع (ا ي مشار اليها بالاشارة الحسية) (بان ه هنا ا و هناك) ا و لا يكون و لا سبيل الي كل واحد من القسمين فلا سبيل الي تجردها عن الصورة. اما انه لا سبيل الي الاول 56 (فا ا) حيني ذ ا ي على تقدير ان يكون مشار ا اليها ام ا ا ن تنقسم ا و لا ولا سبيل الي الثانى لا ن ك ل ما له وضع فهو منقسم على ما مر في نفي الجزء و لا سبيل الي الاول لا ا حيني ذ اما ان تنقسم في جهة واحدة فيكون خطا ا و في جهتين فيكون 54 :- ف. 55. ب ج:- 56 : لا ا 17

27 ح. سطح ا ا و ثلث جهات فيكون حجما و كل واحد منها باطل. اما انه لا يجوز ان يكون خط ا فلا ن وجود الخط على سبيل الاستقلال محال. و ا لا فا ذا انتهى اليه طرفا السطحين المستقيمى الاضلاع فاما ان يحجب تلاقيهما او لا يحجب لا جايز ان لا يحجب و ا لا لزم تداخل الخطوط لنفوذ طرفى السطحين ا و طرف احد الس طحين فيه حيني ذ وهو محال. لا ن كل خطين 57 (مستقلين) مجموعهما اعظم من الواحد و التداخل يوجب ا ن لا يكون الامر كذلك هف. ولا جايز ا ن يحجب و ا لا لا نقسم الخط في جهة العرض لا ن ما يلاقى منه احد السطحين غير ما يلاقى الا خر وهو محال و ام ا انه لا يجوز ا ن يكون سطح ا لان ها لو كانت سطح ا فا ذا انتهى اليه طرفا الجسمين فام ا ا ن يحجب تلاقيهما ا و لا يحجب و كل واحد منهما باطل. ام ا الاول فللزوم انقسام السطح في جهة العمق لا ن ما يلاقى منه احدهما غير ما يلاقى الا خر واما الثانى فللزوم تداخل الس طوح و هو محال لما مر في الخط و ام ا انه لا يجوز ا ن يكون (جسما) لان ها لو كانت (جسم ا) (لكانت) مركبة من الهيولى و الصورة لما مر و كانت مقارنة للص ورة هف. فان قلت الهيولى على تقدير كو ا ذات وضع و لم تنقسم لا يجب ا ن يكون جزء لا يتجزى (حت ى يلزم بطلان ذلك 61 {كما} مر من نفى الجزء. قلت كل ذى وضع لا ينقسم ام ا ا ن يكون جزء ا لا يتجزى ا و نقطة فالهيولى ان كانت ذات وضع لا ينقسم فام ا ان يكون جزء ا لا يتجزى) والاول باطل لما مر و كذا الثانى لانه ا ذا انتهى اليها طرفا الخطين فام ا ا ن يحجب تلاقيهما ا و لا يحجب و كل (واحد) منهما (باطل) بالطريق الذي مر و فيه نظر. لا ن الن قطة ليس لها مقدار فلا استحالة في دخول (نقطة) اخرى فيها و كذا القول في الخط لما لم يكن له في جهة العرض مقدار (ما) فلا مانع (فيه) لان يدخل فيه ا خر مثله في تلك الجهة و كذا الكلام في السطح 57 :+ 58.ح ج: حجم ا 59.ح ج: حجم ا 60 : كانت ج. :مما -: 63. ح ج:- 64 :محال ح:- ف. 65.ب ج ف:- -: :- 18

28 في جهة العمق و اما 68 (قوله) ان كل خطين فهما اعظم من احدهما فهو فلم ا ن اراد في جهة الطول و ممنوع ا ن اراد في جهة العرض اذ لا اعظم للخط في تلك الجهة فلو انطبقت على خط خطوط و لو كانت بغير اية لا يحصل عظم في جهة العرض حتى يكون عظم ا موع اعظم من عظم بعضه و اما ان ه لا سبيل الي الثانى فلا ا ا ذا كانت غير ذات وضع فا ذا اقترنت 69 ( ا) الصورة الجسمية فصارت حيني ذ ذات وضع بالضرورة لامتناع وجود جسم غير ذى وضع ام ا ا ن لا تحصل في حين اص لا ا و يحصل في 70 (لايخلو) جميع الاحيان ا و يحصل في بعض الاحيان دون البعض و الاول و الثاني محالان بالبديهة و الثالث ايض ا محال لا ن حصولها في كل واحد من الاحيان ممكن فلو حصلت في بعض الاحيان دون بعض يلزم الترجيح بلا مرج ح و هو محال فا ن قلت لانم لزوم الترجح بلا مرجح لجواز ا ن يقتضى الصورة النوعية التي تقاران الصورة الجسمية على ما سنذكرها تعيين 71 (ذلك) الموضع لكون كل صورة نوعية مقتضية لحيز مخصوص دون غيره قلت للحيز الطبيعى ا جزاء كثيرة و حصول الهيولى مع الصورة في احدها دون غيره يقتيضى ا و لوية و لا يلزم 72 (لها) ذلك اذا كانت الهيولى في صورة توجب لها وضعا هناك كجزء من الهواء مثلا في موضعه الطبيعي فا ن الصورة الهواي ية توجب لمادته وضعا هناك ا و كان قد عرض له وضع هناك كحزء من الهواء ا يض ا اذا خرج بالقسر عن موضعه الى الموضع الطبيعى للماء فعرض لها وضع هناك ثم فسدت صورة {الهواى} بسبب و{تحققت} صورة الماء {بماد ا} هناك فحصلت الهيولى مع الصورة اللاحقة 76 { ا} في موضع خاص لكون ذلك الموضوع اولي ا و ا لا و لوي ة كانت حاصلة قبل هذا اللحوق بسبب الصورة السابقة و الاحوال العارضة لها و اليه اشار بقوله و لا يلزم على هذا الى ا خر هذا الفصل و الفايدة في ايراد هذا النظير سد باب ايراد المعارضة 77 (به) و ذلك لا ن الحكم بامتناع حلول الصورة في الهيولى ا ر دة لاقتضاي ها للحصول في موضع مع عدم ح. ح:- -: 70 :+ 71.ج ف:+ 72 :- ح. 73.ف ب ج: الجزءين 74.ب ج ف: لحقت 75.بماد ما : لها ب ج:- 19

29 اولوي ة احد الموضع به يمكن ا ن يعارض بالكون الذي هو حلول صورة جديدة في الهيولى فان الكاين يقتضى لا محالة الحصول في موضع فالوجه في تخصيصه باحد المواضع هو الوجه في تخصيص الهيولى ا ر دة 78 (به) ]. فصل في ا ثبات الصورة النوعية: "اعلم ا ن لكل واحد من الاجسام صورة اخرى غير الص ورة الجسمي ة لا ن اختصاص بعض الاجسام ببعض الاحياز دون البعض ا م ا ا ن يكون للجسمية العام ة ا و الصورة الاخرى. لا سبيل الى الاول والا لاشتركت الاجسام كلها في ذلك فتعي ن الثانى و هو المطلوب." [يريد بالصورة النوعي ة الجواهر التي يختلف ا الاجسام انواعا فنقول ان لكل واحد من الاجسام صورة ا خرى غير صورته الجسمية لان اختصاص بعض الاجسام ببعض الاحياز دون البعض اما ا ن يكون للجسمية العامة ا و الصورة الاخرى لا سبيل الي الاول و ا لا لاشتركت الاجسام كلها في ذلك الحيز لاشتراك الجسمية بينها فتعين الثانى و هو المطلوب فان قلت لم لا يجوز ا ن يكون الاختصاص للهيولى ا و لفاعل خارجى قلت لا ن الهيولى قابلة فلا يكون قابلة كما سيجي و لا ن الهيولى مشتركة بين العنصريات فاختصاص بعض الاجسام العنصرية بحيز دون 79 {ا خرى} لا يكون للهيولى و الفاعل الخارجى نسبة الى جميع الاجسام و الاحياز واحدة فتحصيص بعضها بحيز دون بعض من غير استحقاق ذلك البعض له يكون تحصيص ا من غير مخصوص و هو محال. فان قلت هب ان التحصيص من غير استحقاق محال لكن لم لا يجوز ان يفيد الفاعل الاستحقاق و الاستعداد ايض ا قلت الفاعل لا يفيد الاستعداد لشي الا بافادة ما يقتضيه كما انه يعطى المادة مزاجا تستعد به لقبول نفس او اثر (نفس) و يعطيها {حركة} شديدة تستعد ا المادة لقبول الصورة الهواي ية ا و النارية فان الاستعداد للشي المستعد لذاته لا يجعل جاعل و ما يقتضى الاستعداد هو الصورة النوعية.] 78.ب ج:- 79.ب ف ج:ا خر -: ب ف ج: حرارة 20

30 ح. ف. هداية: "اعلم ا ن الهيولى ليست علة للصورة لان ها لا تكون موجوة بالفعل قبل وجود الصورة. والعلة الفاعلية للشي يجب ا ن تكون موجودة قبله والصورة ايضا ليست علة للهيولى لان الصورةا ن ما يجب وجودها مع الشكل ا و بالشكل و الشكل لا يوجد قبل الهيولى فلو كانت الصورة علة لوجود الهيولى لكانت متقدمة على الشكل هف فاذن وجود كل واحد منهما عن سبب منفصل و ليست الهيولى غنية من كل الوجوه عن الصورة لما بي ن ا ا ا لا تقوم بالفعل بدون الصورة والصورة ايض ا غنية عن الهيولى من كل الوجوه لما بي ن ا ا ا لا توجد بدون الشكل فالهيولى مفتقرة الى الصورة في بقاي ها و الصورة تفتقر الى الهيولى في تشكلها." [اعلم ا ن الهيولى ليست علة للصورة لا ن الهيولى لا يكون موجودة بالفعل قبل وجود الصورة لما مر من امتناع انفكاك الهيولى عن الصورة و العلة الفاعلية اي الموجبة للشي يجب ا ن يكون موجودة قبله و العلم به ضروري و ان ما قيد العلة بالفاعلية لا ن العلة القابلية للوجود ليست متقدمة عليه بالوجود و الفرق ان المفيد للوجود لا بد و ا ن يكون موجود ا و المستفيد للوجود يجب ا ن لا يكون موجود ا حت ى لا يلزم تحصيل الحاصل فان قلت لا نم ا ن الهيولى لا يكون موجودة بالفعل قبل وجود الصورة فان تقدم العلة على المعلول بالوجود ان ما هو بالذات لا بالزمان حتى يلزم انفكاك الهيولى عن الصورة قلت كنت الهيولى علة للصورة لتقدمت الهيولى المتشخصة في الوجود بالذات على الصورة ضرورة ان الشي ما لم يتشخص لم يوجد في الخارج و ما لم يوجد في الخارج لم يو ثر في وجود الشي و التالى باطل لانه تبي ن ا ن الصورة علة فاعلية لتشخص الهيولى و الصورة ايض ا ليست علة للهيولى لان الصورة انما يجب وجودها مع الشكل ا و بالشكل لا ا متناهية و ك ل متناه احاط (به) 82 حد 83 (واحد) ا و اكثر و اذا كان كذلك كان متشاك لا فيكون موجود ا مع الشكل ا و به لامتناع ا ن يكون موجود ا و لا يكون متشاك لا و الشكل لا يوجد قبل الهيولى لما ثبت ان لحوق الشكل انما هو بمشاركة من الهيولى فهو ان ما يوجد اما معها ا و بعدها فلو كانت الصورةع لة لوجود الهيولى لكانت متقدمة على الشكل لان ها حيني ذ كانت متقدمة على الهيولى التي هي متقدمة على الشكل ا و معه و المتقدم على المتقدم متقدم و كذا المتقدم على -: -:

31 ح. ف. المع هف اذ قد تقدم ان الصورة انما يجب وجودها مع الشكل ا و بالشكل و لما لم يكن شي من الهيولى و الصورة علة للاخرى و لا (بد) لكل منهما من علة فاذن وجود كل (واحد) منهما عن سبب منفصل و ليست الهيولى غنية من كل الوجوده عن الصورة لما بي نا ان ها لا تقوم بالفعل بدون الصورة و الصورة ايض ا ليست غنية عن الهيولى من كل الوجوده لما بي نا ان ها لا توجد بدون الشكل المختاج الى الهيولى فلكل (واحد) منهما حاجة الى الاخرى من وجه فالهيولى مفتقرة الى الصورة في {بقاي ها} و الصورة مفتقرة الى الهيولى في تشكلها فان قلت لو كانت الصورة لا توجد بدون الشكل المحتاج الى الهيولى لكانت الهيولى متقدمة على الصورة فلم يكن الصورة شريكة علة الهيولى 88 (لكن الصورة شريكة علة الهيولى) على رايهم قلت تقدم الهيولى على الصورة من حيث هي صورة ما يمتنع على رايهم لا ا شريكة علة الهيولى لا على الصورة المتشخصة المتا خرة في تشخ صها عن الشكل المتا خ ر عن الهيولى ولي ن قلت لم قلتم ا ن الافتقار على هذا الوجه دون عكسه قلت لان الحال المختاج الى المحل في بقاي ه هو العرض لا الصورة على قانو م و الهيولى لو افتقرت الى الصورة في تشكلها لزم الدور لا فتقار الصورة اليها في تشكلها على ما مر و لقايل ان{يمتنع} (لانم) لزوم الدور بناء على ان يكون الهيولى علة قابلة لتشكل الصورة و الصورة علة فاعلية لتشكل الهيولى]. فصل في المكان: " وهو ام ا الخلاء ا و الس طح الباطن من الجسم الحاوي المماس للس طح الظاهر من الجسم المحوي. والاول باطل فتعين الثانى و ان ما قلنا ان الاول باطل لانه لو كان خلاء فاما ا ن يكون لا شيي ا مخض ا ا و بعدا مجردا عن الهيولى لا سبيل الى الاول لانه يكون خلاء اقل من خلاء فا ن الخلاء بين الجدارين اقل من الخلاء بين المدينتين و ما يقبل الزيادة و النقصان استحال ا ن يكون لا شيي ا محض ا. و لا سبيل الى الثانى لانه لو وجد البعد مجردا عن الهيولى لكان بذاته غنيا عن المحل. فاستحال اقترانه به هلف." -: -: +: :ثبا ا +: : يقول ح ف:- 22

32 ج. ج. ج. ح. ف. ح. ح. ح. [اعلم ا ن للمكان امارات {اربعة} باتفاق الجماهير {الاو ل} ان ينسب اليه الجسم بلفظة في و ما في معناها من 93 الالفاظ الدالة على الظرفية في اي لغة الثانى صح ة انتقال الجسم عنه الى غيره الثالث استحالة حصول جسمين فيه {الرابع} اختلاف المكان بالجهات مثل فوق 94 {اسفل} فعلى هذا يكون المكان اما الخلاء ا و السطح الباطن من الجسم الحاوى المماس للس طح الظاهر من الجسم المحوي والغرض من ذكر الامارات ان المناز عين في ماهية المكان ا ن لم سلم احدهما للا خر امارة لا يصح لاحدهما تصحيح مذهبه بحج ة فان ه لا مناقشة في {الاصطلاح} و لا {نزاع} في المشهورات فيصير ذلك خلافا لغويا لا حقيقيا و ان اصطلح احد على ان المكان هو ما يستقر عليه الجسم مثلا {فليس} لاحد(هما) ان يمنعه عن هذا الاصطلاح فان قلت من الاجسام ما لا يصح عليه الانتقال عن مكان كالافلاك و كليات العناصر فلا يكون الامارة الثانية مطردة قلت هب لكن نفس تمكنه 99 فيه لا يمنع من انتقاله بل امتناع انتقاله بسبب ا خر كالصورة النوعية لان ها اجسام متمكنة و{المراد} هذا المعنى و اذ قد تقرد 100 {ذلك} فنقول والاول اي كون المكان هو الخلا ء باطل فتعي ن الثانى و هو كون المكان هو السطح المذكور و ان ما قلنا ان الاول باطل لان المكان موجود لكونه مشارا اليه فانانشير الي هذا المكان و ذاك المكان و لا شي من المعدوم كذلك والخلاء ليس بموجود (فلم يكن المكان خلاء) و انما فلنا ان الخلاء ليس بموجود لانه لو كان خلاء (موجود ا) فاما ان يكون لا شيي ا محض ا ا و بعد ا مجردا عن المادة فان القايلين بالخلاء فرقتان فرقة تزعم انه لا شي محض كما يوجد جسمان لا يتلا قيان و لا يوجد بينهما ما يولاقى واحدا منهما و فرقة تزعم انه مقدار مجرد عن المادة من شانه ان يشغله الاجسام بالحصول فيه لا سبيل الي الاول لانه يكون خلاء اقل : اربع ا :الاولى : الرابعة : تحت : الاصطلاحات : منازعة :ليس + : : المرام :هذا -: 102.ج ف: + 23

33 ف. من خلاء فان الخلاء بين الجدارين من بيت اقل من الخلاء بين المدينتين و ما يقبل الزيادة و النقصان يستحيل ان يكون لا شيي ا محض ا و لا سبيل الي الثانى لانه لو وجد البعد مجردا عن الهيولى لكان بذاته غنيا عن المحل و الا لكان بذاته محتاجا الي المحل فلم يوجد 103 (بعد) الامقادنا للمحل لان ما بالذات لا يزول بالعرض و اذا كان بذاته غنيا عن المحل استحال اقترانه به فلم يوجد بعد مقارن للمحل هف و هو مبنى على كون المقارن مساويا في الحقيقة و الماهية للمجرد و هو غير يقينى.] فصل في الحيز: "كل جسم فله حيز طبيعى لانا لو فرضنا عدم القواسر لكان في حيز و ذلك الحيز ا ما ا ن يستحقه لذاته ا و لقاسر لا سبيل الى الثانى لانا قد فرضنا عدم القواسر فتعين الاول و هو المطلو و لا يجوز ا ن يكون لجسم ما حيزان طبيعيان لانه اذا حصل في احدهما فاما ا ن يطلب الثانى ا ولا يطلب فان طلب الثانى يلزم ا ن لا يكون الحيز الاول طبيعيا و قد فرضناه طبيعيا هف فان لم يكن طالبا للثانى يلزم ا ن لا يكون الثانى طبيعيا و قد فرضناه طبيعيا هف." 104 [كل جسم فله حيز طبيعى لان الجسم اذا خلى و{طباعه} و لم يعرض له من خارج تاثير عزيب لم يكن له بد من حيز فذلك الحيز اما ا ن يستحقه الجسم لذاته ا و لقاسر لا سبيل الى الثانى لانا فرضنا عدم القواسر فاذن انما يستحقه لطبعه و كان حيز ا طبيعي ا له اذ لا نعنى بالحيز الطبيعى الا الحيز الذي يستحقه الجسم لذاته و هو المطلوب فان قلت الحي ز والمكان متراد فان عنه الحكماء فقوله كل جسم له حيز طبيعى مناف لقولهم لا مكان للمحد د قلت لعله لم يرد بالحيز المكان بل الفراغ المتوهم المشغول بالشي الذي لو لم يشغله لكان خلاء ا و ما له الوضع لذاته و للحاصل فيه بسببه و لا يجوز ان يكون لجسم 105 (واحد) ما حيز ان طبيعيان و الا فلا يخلو اما ان يكون 106 (حاص لا) فيهما او في احدهما او لا يكون حاص لا في شي منهما والكل محال. اما الاول فظاهرلانا نعلم ببديهة العقل ان الجسم الواحد في الحالة الواحدة لا يكون حاصلا في مكانين و اما الثانى فلانه اذا حصل في احدهما فاما ا ن يطلوب +: :طبعه +: +:

34 ح. ج. الثانى ا و لا يطلب فان طلب الثانى يلزم ان لا يكون الحيز الذي حصل فيه طبيعي ا لا ن طلب الثانى انما يكون بترك الاول 107 (لا محاله) والمتروك بالطبع لا يكون طبيعيا (و قد فرضناه طبيعيا) هف {و ان لم يكن طالبا للثانى} يلزم ا ن لا يكون الحيز الثانى طبيعيا و قد فرضناه طبيعيا هف و اما الثالث فلا ن عدم حصوله في شي منهما انما يكون لقاسر فاذا ارتفع 110 (ذلك) القاسر فاما ان يتوجه الى كل 111 (منهما) وهو محال بالبديهة ا و الى احدهما فيكون الا خر متروك ا بالطبع فلم يكن طبيعي ا هف.] فصل في الشكل: "كل جسم فله شكل طبيعى لا ن كل جسم متناه فهو مشكل و كل مشكل فله شكل طبيعى و كل جسم فله شكل طبيعى اما ان كل جسم فهو متناه فلما مر. و اما ا ن كل متناه فهو مشكل فلانه يحيط به حد واحد ا و حدود فيكون مشكلا. و ان ما قلنا ان كل مشكل فله شكل طبيعى لانا لو فرضنا ارتفاع القواسر لكان كل جسم على شكل و ذلك الشكل اما ان يكون لطبعه ا و لقاسر لا سبيل الي الثانى لانا قد فرضنا عدم القواسر فاذن هو عن طبعه و هو المطلوب". [كل ما في هذا الفصل غني عن الشرخ] فصل في الحركة و السكون: "ا ما الحركة فهي الخروج من القو ة الى الفعل على سبيل التدريج. و ا ما السكون فهو عدم الحركة عما من شانه ان يتحرك و كل متحرك فله محر ك غير جسمية. اذ لوتحرك الجسم بما هو جسم لكان كل جسم متحرك ا و التالى كاذب فالمقدم مثله ثم الحركة على اربعة اقسام: حركة في الكم كالن مو والذبول و حركة في الكيف كتسخن الماء و تبر ده مع بقاء صورته و يسمى هذه الحركة استحالة و حركة في الا ين و هي انتقال الجسم من مكان الى مكان ا خر على سبيل التدريج و تسمى هذه نقلة و حركة في الوضع و هي التي يكون ا الجسم المتروك على الاستدارة. فان اجزاءه تباين اجزاء مكانه و يلازم كله مكنه فقد اختلف نسبة اجزاي ه ا لى اجزاي ه -: -: : و ان لم يطلب الثانى -: + :

35 ف. ف. ح. ح. مكانه على التدريج. و نقول ايض ا الحركة ام ا طبيعي ة ا و قسري ة ا و ا رادي ة. لا ن القوة المحر ك ام ا ا ن تكون مستفادة من خارج ا و لا يكون. فان لم تكن مستفادة من خارج فا م ا ا ن يكون لها شعور ا و لا يكون. فان كان لها شعور فهي الحركة الارادي ة و ا لا فهي الطبيعية و ا ن كانت مستفادة من خارج فهي الحركة القسرية." [الموجود اما ا ن يكون بالقوة من جميع الوجوه ا و بالفعل من جميع الوجوه ا و بالفعل من بعض الوجوه ا و بالقوة من بعضها والاول محال. و ا لا لكان وجوده بالقو ة فيكون معد و ما هف و الثالث اما ا ن يكون خروج ما بالقوة الى الفعل دفعة 112 (واحدة) ا و على سبيل التدريج والاول السكون والثانى الحركة فالحركة هي الخروج من القوة الى الفعل على سبيل التدريج فان قلت التدريج لا يمكن تعريفه ا لا بالزمان الذي لا يمكن تعرفه ا لا بالحركة فهو تعريف دوري قلت تصو ر التدريج بديهي فلا دور. واما الس كون فهو عدم الحركة عم ا من شانه ا ن يتحرك فالتقابل بينه و بينها تقابل العدم والملكة و قوله عما من شانه ان يتحرك يخرج المفارقات اذ 113 {ليست} من شا ا الحركة فلم تكن متحركة ولا ساكنة و كل متحركة فله محر ك لا محالة و ذلك المحر ك غير جسميته اذ لو تحر ك الجسم بما هو جسم لكان كل جسم متحر ك ا لاشتراك الاجسام في الجسمي ة والتالى كاذب لسكون بعض 114 الاجسام كالارض فالمقدم مثله ثم الحركة على اربعة اقسام حركة في الكم و{هي} انتقال الجسم من كم الى كم على التدريج كالنمو والذبول و النمو هو ان يزداد مقدار الجسم بسبب اتصال جسم ا خربه على {وجه} يكون الزيادة {متداخلة} في (الجسم) الاصلى {مدافعة} {اجزاء} الي جميع الاقطار على نسبة طبيعته كما يكون في سن الحداثة و الذبول هو ان ينتقص (مقدار) الجسم بسبب انفصال (بعض) الاجزاء عنه على التناسب و حركة في الكيف و هي انتقال الجسم من كيفي ة +: : ليست : هو : سبيل : مداخلة -: : بمدافغة : اجزاي ه -: -:

36 ح. ف. ج. ح. ج. الى كيفي ة على التدريج كانتقال الجسم 122 {الماءي } من البرودة الي الحرارة على التدريج و انتقاله من الحرارة الي البرودة كذلك مع بقا ء صورته النوعية و يسمى هذه الحركة استحالة و حركة في الاين و هي انتقال الجسم من مكان الى مكان ا خر على سبيل التدريج و تسمى ن قلة و حركة في الوضع و هي انتقال الجسم من هيي ة وضعية {الى اخرى} على (سبيل) التدريج كما اذا كان للجسم حركة على الاستدادة فا ن ا يختلف نسبة كل واحد من اجزاي ه الى الامور الخارجة عنه على 125 (سبيل) التدريج و ليست هذه الحركة اينية فانه بتلك الحركة لا ينتقل من مكانه الى مكان ا خر مع ان ا جزاءه تباين اجزاء مكانه 126 (ويلازم كله مكانه) فقد 127 {اختلفت} نسبة اجزاي ه الى اجزاء مكانه على التدريج و هذه النسبة هي الوضع فالتغير فيها يكون حركة في الوضع و نقول ايض ا الحركة ام ا ذاتية و هي التى تعرض للشي بواسطة عروضها لغيره كحركة الجالس في السفينة و حركة الص ور والاعراض 128 {بحركة} الجسم والذاتية اما طبيعية ا و قسرية ا و ارادية لا ن القوة المحر كة اما ا ن يكون مستفادة من خارج ا ولا 129 (يكون) فان لم تكن مستفادة من خارج فام ا ا ن يكون لها شعور ا و لا يكون فان كان لها شعور فهي الحركة الارادية كحركة الحيوان من جانب الى 130 (جانب) ا خر و ان لم يكون لها شعور فهي الحركة الطبيعي ة كحركة الحجر الى اسفل و ان كانت مستفادة من خارج فهي الحركة القسرية كحركة الس هم الى فوق.] فصل في الزمان: "اذا فرضنا حركة واقعة في مسافة على مقدار من الصرعة و ابتدات معها حركة اخرى ابط ا منها واتفقنا في الاخذ والت رك وجدت البطيي ة قاطعة اقل من سريعة والس ريعة قاطعة اكثر و اذا كان كذلك كان بين اخد السريع و تركه امكان قطع مسافة معي نة بسرعة معينة و اقل منها ببطي معي ن و هذا الامكان قابل للزيادة و النقصان و غير ثابت اذ لا يوجد ا جزاو ه المقدرة معا فههنا امكان : الماي ية : الى هيي ة اخرى + : +: ب ف:- 127.ب ج: اختلف : لحركة -: + :

İsimleri okumaya başlarken- و ب س ي د ن ا - eklenmesi ve sonunda ع ن ه ر ض ي okunması en doğrusu.

İsimleri okumaya başlarken- و ب س ي د ن ا - eklenmesi ve sonunda ع ن ه ر ض ي okunması en doğrusu. س ي د ن ا و ن ب ي ن ا م ح م د صلى تعالى عليه و سل م İsimleri okumaya başlarken- و ب س ي د ن ا - eklenmesi ve sonunda ع ن ه ر ض ي okunması en doğrusu. 1 ا ب ى ب ك ر ب ن الص د يق 30 ث اب ت ب ن ا ق ر م 2

Detaylı

Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN

Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN ب ت ا ELİF BE Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN KİTAPTAN SEÇİLMİŞ ÖRNEK SAYFALAR ELİF BE Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN 1 بسم هللا الرحمن الرحيم İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...1 ÖNSÖZ...2 Harfler.3 Üstün...5 Esre..6

Detaylı

Kinâye Alegori) ةيانكلا Kinayeli bir ifadede sözün gerçek anlamı da kastedilmiş olabilir.

Kinâye Alegori) ةيانكلا Kinayeli bir ifadede sözün gerçek anlamı da kastedilmiş olabilir. الكناية (Alegori) Kinâye Bir fikri veya duyguyu kapalı, dolaylı olarak anlatan üstü örtülü söz. Edebiyatta bir kelimeyi gerçek anlamının dışında benzetme gayesi gütmeden ve asıl manayı düşünmemizi engelleyen

Detaylı

5. Ünite 1, sayfa 17, son satır

5. Ünite 1, sayfa 17, son satır EYLÜL 2014 VE ÖNCESİ TARİH BASKILI ARAPÇA IV DERS KİTABINA İLİŞKİN CETVELİ Değiştirilen kelimeler yuvarlak içinde gösterilmiştir. 1. Ünite 1, sayfa 5, son satır 4. ت ض ع أ ن ث ى الا خ ط ب وط تم وت ج وع

Detaylı

HADİS II DERSİ EZBER HADİSLER

HADİS II DERSİ EZBER HADİSLER HADİS II DERSİ EZBER HADİSLER م ن ق ال ح ني ي س م ع ال م ؤ ذ ن و أ ن أ ش ه د أ ن ل إ ل ه إ ا ل ا ا لل و ح د ه ل ش ر يك ل ه و أ ان م امد ا ب د د ه و س و ل ه 1 س ض يت ب ا لل س ا ب و ب ح امد س و ل و ب ل و

Detaylı

İletişim Duası بسم االله الرحمن الرحيم. (Tâhâ, 24-29)

İletişim Duası بسم االله الرحمن الرحيم. (Tâhâ, 24-29) İletişim im Becerisi -Ahlâkın İletişimi imi & İletişimin imin Ahlâkı- İletişim Duası بسم االله الرحمن الرحيم اذ ه ب إ ل ى ف ر ع و ن إ ن ه ط غ ى ق ال ر ب اش ر ح ل ي ص د ر ي و ي س ر ل ي أ م ر ي و اح ل ل

Detaylı

SELÂMIN ŞEKLİ. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin

SELÂMIN ŞEKLİ. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin SELÂMIN ŞEKLİ ] تريك Turkish [ Türkçe Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 20-432 صفة لسلا لسلا» باللغة لرت ية «شد بن حسني لعبد لكريم ترمجة: حممد مسلم شاهني مر

Detaylı

BUHARALI MUHAMMED B. MÜBAREKŞAH IN HAYATI VE FELSEFÎ MİRASI

BUHARALI MUHAMMED B. MÜBAREKŞAH IN HAYATI VE FELSEFÎ MİRASI International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS) August 2015 : Special Issue 4 ISSN : 2148-1148 Doi : 10.14486/IJSCS409 BUHARALI MUHAMMED B. MÜBAREKŞAH IN HAYATI VE FELSEFÎ MİRASI Vahit CELAL

Detaylı

İHLAS VE NİYET. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin

İHLAS VE NİYET. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin İHLAS VE NİYET ] تريك Turkish [ Türkçe Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2011-1432 لا خلا جگية» باللغة لرت ية «شد بن حسني لعبد لكريم ترمجة: حممد مسلم شاهني

Detaylı

Kolay Yolla Kur an ı Anlama

Kolay Yolla Kur an ı Anlama بسم هللا الرحمن الرحيم Kolay Yolla Kur an ı Anlama Ders 18 #kuranianlama Bu derste Kur an: Dua ال : bilgisi Dil ق ق ام Eğitim ipucu: Başarının temeli Bu derste 7 yeni kelimeyle Kur'an da 2466 defa tekrar

Detaylı

40 HADİS YARIŞMASI DİKKAT 47'DEN 55'E KADAR Kİ HADİSLERİN ARAPÇA METİNLERİ DÜZELTİLMİŞTİR. SINIFI 5-6,7-8 1-) 9-10,11-12 SINIFI 5-6,7-8 2-) 9-10

40 HADİS YARIŞMASI DİKKAT 47'DEN 55'E KADAR Kİ HADİSLERİN ARAPÇA METİNLERİ DÜZELTİLMİŞTİR. SINIFI 5-6,7-8 1-) 9-10,11-12 SINIFI 5-6,7-8 2-) 9-10 DİKKAT 47'DEN 55'E KADAR Kİ HADİSLERİN ARAPÇA METİNLERİ DÜZELTİLMİŞTİR. 5-6, 1-), 5-6, 2-) 5-6 3-) 40 HADİS YARIŞMASI 5-6, 4-) 5-6, 5-) 5-6, 6-) 5-6, 7-) 5-6, 8-) 5-6, 9-) 5-6, 10-) 5-6, 11-) 5-6, 12-)

Detaylı

ی س ر و لا ت ع س ر ر ب ت م م ب ال خ ی ر

ی س ر و لا ت ع س ر ر ب ت م م ب ال خ ی ر ر ب ی س ر و لا ت ع س ر ر ب ت م م ب ال خ ی ر Yâ Rabbi! Kolaylaştır, zorlaştırma. Hayırla sonuçlardır. KUR ÂN HARFLERİNİN ÇIKIŞ YERLERİ ض Dilin yan tarafını sağ veya sol üst yan dişlere vurarak çıkarılır.

Detaylı

Kar veya yağmur sebebiyle Cuma namazını terk etmenin hükmü. Muhammed b. Salih el-useymîn. Terceme: Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin

Kar veya yağmur sebebiyle Cuma namazını terk etmenin hükmü. Muhammed b. Salih el-useymîn. Terceme: Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin Kar veya yağmur sebebiyle Cuma namazını terk etmenin hükmü ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme: Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 202-433 ح م ترك المعة س ثللج أو ملطر» اللغة

Detaylı

Zekatın Fazileti Gönderen Kadir Hatipoglu - Haziran :57:10

Zekatın Fazileti Gönderen Kadir Hatipoglu - Haziran :57:10 Zekatın Fazileti Gönderen Kadir Hatipoglu - Haziran 23 2016 16:57:10 İNDİR Bizleri on bir ayın sultanı olan Ramazan ayına kavuşturan Rabbimize sonsuz hamdu senalar olsun. Peygamber Efendimize, ȃline ve

Detaylı

İSMİNİ NASB HABERİNİ REF EDEN HARFLER

İSMİNİ NASB HABERİNİ REF EDEN HARFLER 1 Tahkik için; Şüphesiz Allahu Subhanehu ve Teala her şeyi bilicidir. 2 Tahkik için; Allahu Subhanehu ve Teala nın, Muhakkak her şeye gücü yetici olduğuna itikad ettim. 3 Teşbih İçin; Haram ateş gibidir.

Detaylı

Ders 1-5 Tekrar. Rab, efendi. Alem, dünya ه ذا

Ders 1-5 Tekrar. Rab, efendi. Alem, dünya ه ذا Ders 1-5 Tekrar Kelime: Đsim, fiil, harf. Đsim: Varlıkları gösteren kelimelerdir. Sıfatlar dilbilgisi bakımından isim sayılır. Đsimler şahıslara göre çekilirler. Ben Bu Zeyd Darbe, vuruş Temiz, güzel Rab,

Detaylı

Kur an-ı Kerim I. Hafta 10 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ. Yrd.Doç.Dr. Alican DAĞDEVİREN

Kur an-ı Kerim I. Hafta 10 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ. Yrd.Doç.Dr. Alican DAĞDEVİREN SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Kur an-ı Kerim I Hafta 10 Yrd.Doç.Dr. Alican DAĞDEVİREN Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan Öğretim" tekniğine uygun olarak hazırlanan

Detaylı

İmam Tirmizi nin. Sıfatlar Hususundaki Mezhebi

İmam Tirmizi nin. Sıfatlar Hususundaki Mezhebi İmam Tirmizi nin Sıfatlar Hususundaki Mezhebi İmam Ebu İsa Muhammed İbni İsa Tirmizi (209H-274H) Cami'u Sünen Tirmizi www.almuwahhid.com 1 بسم هللا الرحمن الرحيم İmam Tirmizi de kendi dönemindeki hadis

Detaylı

İBN SİNA NIN RUH İLE İLGİLİ KASİDESİ İbn Sînâ, el Kasidetü l Ayniyye isimli kasidede insanî nefsin bedenle birleşmesi ve ondan ayrılışını konu

İBN SİNA NIN RUH İLE İLGİLİ KASİDESİ İbn Sînâ, el Kasidetü l Ayniyye isimli kasidede insanî nefsin bedenle birleşmesi ve ondan ayrılışını konu İBN SİNA NIN RUH İLE İLGİLİ KASİDESİ İbn Sînâ, el Kasidetü l Ayniyye isimli kasidede insanî nefsin bedenle birleşmesi ve ondan ayrılışını konu edinmektedir. Ruh kasidesi kaynaklarda çeşitli isimlerle zikredilmektedir.

Detaylı

SALÂT I NÛR VE TERCÜMESİ

SALÂT I NÛR VE TERCÜMESİ SALÂT I NÛR VE TERCÜMESİ İbnü l Arabî (1165 1240) Hazırlayan İhramcızâde Hacı İsmail Hakkı ALTUNTAŞ BİR KÜLTÜR HİZMETİDİR PARA İLE SATILMAZ İSBN: ismailhakkialtuntas@gmail.com http://ismailhakkialtuntas.com

Detaylı

Bu sayfa şu linkten yazdırılmıştır: [http://www.risaleonline.com/soru-cevap/sosyal-paylasimsite-arkadasligi]

Bu sayfa şu linkten yazdırılmıştır: [http://www.risaleonline.com/soru-cevap/sosyal-paylasimsite-arkadasligi] Risale Online Bu sayfa şu linkten yazdırılmıştır: [http://www.risaleonline.com/soru-cevap/sosyal-paylasimsite-arkadasligi] Fıkıh Soru Sosyal Paylaşım Site Arkadaşlığı Facebook gibi sosyal paylaşım sitelerinde

Detaylı

Selim: Merhaba Ekrem! Ekrem: Hoşgeldin Selim!

Selim: Merhaba Ekrem! Ekrem: Hoşgeldin Selim! الو ح دة 2 8.SINIF iho arapça 2.ünite 1.ders sayfa 31 32 33 34 35 36 37 türkçesi ve alıştırmaların cevapları الم ح بوب ال ول: الد رس ا لد ر س ع إلى الح وار اآلت ي ثم اق رأ ه ا س ت م -1 س ل يم : م ر ح ب

Detaylı

şeyh Muhammed Salih el-muneccid

şeyh Muhammed Salih el-muneccid ALLAH TEÂLÂ'NIN İSİMLERİ DOKSAN DOKUZ İLE SINIRLI DEĞİLDİR أسماء االله عاىل غ صورة ف سعة و سع ا س م ا ] ريك - Turkish [ Türkçe - şeyh Muhammed Salih el-muneccid الشيخ مد صالح املنجد Terceme: IslamQa koordinasyon:

Detaylı

BEDİ : Belagat İlmi nin üç dalından(beyan- Meâni-Bedi ) biridir.

BEDİ : Belagat İlmi nin üç dalından(beyan- Meâni-Bedi ) biridir. BEDİ : Belagat İlmi nin üç dalından(beyan- Meâni-Bedi ) biridir. Sözlük Anlamı بدع: kökünden türemiş olup benzeri olmadan bir şeyi yarattı, İcat etti demektir. ب د ع ه ب د ع ه ب د عا : بديع أنشأه على غير

Detaylı

Εμπορική αλληλογραφία Παραγγελία

Εμπορική αλληλογραφία Παραγγελία - Κάντε μια παραγγελία Επίσημη, με προσοχή ا ننا بصدد التفكير في اشتراء... يس ر نا ا ن نضع طلبي ة مع شركتك... Επίσημη, με πολλή ευγενεία...'ı satın almayı düşünüyoruz.... satın alımı için sizin şirketinize

Detaylı

Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II

Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II -Ders Planı- Dersin konusu: manaya delaletinin kapalılığı bakımından lafızlar [hafî-müşkilmücmel-müteşâbih] Ön hazırlık: İlgili tezler: hakkı

Detaylı

KURAN DA TEKRARLANAN AYETLER

KURAN DA TEKRARLANAN AYETLER KURAN DA TEKRARLANAN AYETLER İmran AKDEMİR 2013 (Güncelleme 2018) TEKRAR EDEN 97 AYET Kuran ın 97 ayeti diğer ayetler gibi Kuran da sadece bir kez bulunmaz, tekrar ederler. Bu 97 ayetten birçoğuna 2 kez

Detaylı

Bayram hutbesi nasıl okunur? - İlyas Uçar - Ebû Rudeyha - Evvâh - Kişisel Bilgi Sitesi

Bayram hutbesi nasıl okunur? - İlyas Uçar - Ebû Rudeyha - Evvâh - Kişisel Bilgi Sitesi Allâhu Ekber Allâhu Ekber Allâhu Ekber Allâhu Ekber Lâ ilâhe illallâhü vallâhü Ekber. Allâhu Ekber ve lillâhil'hamd, Allâhu Ekberu kebiiraa velhamdülillahi kesiiraa ve sübhaanallaahi bükratev ve esıila

Detaylı

Abdestte başın bir kısmını mesh etmek yeterli midir? Muhammed b. Salih el-useymîn

Abdestte başın bir kısmını mesh etmek yeterli midir? Muhammed b. Salih el-useymîn Abdestte başın bir kısmını mesh etmek yeterli midir? ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 202-433 هل زئ مسح بعض لرأس يف الوضوء» اللغة الرت

Detaylı

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ TEMEL ÖĞRENME BECERİLERİ-BASIC LEARNING SKILLS YÖS Aşağıdaki şeklin katlanmasıyla oluşabilecek küp hangisidir?

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ TEMEL ÖĞRENME BECERİLERİ-BASIC LEARNING SKILLS YÖS Aşağıdaki şeklin katlanmasıyla oluşabilecek küp hangisidir? 41. Dijital bir göstergede rakamları göstermek için kullanılan çizgi sayısı aşağıdaki tabloda verilmiştir. 12 çizgi kullanılarak oluşturulabilecek rakamları farklı en büyük 3 basamaklı sayı aşağıdakilerden

Detaylı

Muhammed Salih el-muneccid

Muhammed Salih el-muneccid Bir erkeğin,yabancı (namahrem) bir kadınla tokalaşmasının hükmü ] تريك Turkish [ Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 20-432 حكم مصافحة لرجل للمر لا جنبية»

Detaylı

Kolay Yolla Kur an ı Anlama

Kolay Yolla Kur an ı Anlama بسم هللا الرحمن الرحيم Kolay Yolla Kur an ı Anlama Ders 15 #kuranianlama Bu derste Kur an: Övme, Rukü, secde غ ف ر & ص ب ر ظ ل م ض ر ب : bilgisi Dil Eğitim ipucu: Alışkanlık haline getirme ve davranışlara

Detaylı

DİLİN TEHLİKESİ. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin

DİLİN TEHLİKESİ. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin DİLİN TEHLİKESİ ] تريك Turkish [ Türkçe Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 20-432 خطر للسا للسا» باللغة لرت ية «شد بن حسني لعبد لكريم ترمجة: حممد مسلم شاهني

Detaylı

TEVBENİN GEREKLİLİĞİ VE FAZÎLETİ

TEVBENİN GEREKLİLİĞİ VE FAZÎLETİ TEVBENİN GEREKLİLİĞİ VE FAZÎLETİ ] تريك Turkish [ Türkçe Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 20-432 جو جو حكوبة حكوبة فضلها فضلها» باللغة لرت ية «شد بن حسني

Detaylı

İSLAM HUKUKUNDA CEZA CEZALAR

İSLAM HUKUKUNDA CEZA CEZALAR Cezalar 9 بسم االله الرحمن الرحيم İSLAM HUKUKUNDA CEZA CEZALAR Cezalar, insanları suç işlemekten alıkoymak için vardır. Allah ( ) şöyle buyurmaktadır: "Kısasta sizin و ل ك م ف ي ال ق ص اص ح ي اة ي ا أ

Detaylı

SEÇME DUALAR VE ZİKİRLER EVRÂD-I FETHİYYE

SEÇME DUALAR VE ZİKİRLER EVRÂD-I FETHİYYE Seyyid Ali Hemedânî SEÇME DUALAR VE ZİKİRLER EVRÂD-I FETHİYYE Hazırlayanlar Mahmut Salih Eser Esra Kılavuz Eser Muhammed Yusuf Eser Seyyid Ali Hemedânî SEÇME DUALAR VE ZİKİRLER EVRÂD-I FETHİYYE Hazırlayanlar

Detaylı

Öğretmenle öğrenciler arasında tanışma

Öğretmenle öğrenciler arasında tanışma iho arapça 8.sınıf 1.ünite 1.ders sayfa 10 11 12 13 14 15 16 türkçe çevirisi ve alıştırmaların cevapları. م راد : س ج ديد الد رس األ و ل: م د ر ه واق رأ ه ثم اك ت ب في د ف ت ر ك ع إلى الح وار اآلتي ا س

Detaylı

Question. Neden Hz İsa Ruhullah (Allah ın ruhu) olarak adlandırılmıştır? Yüce Allah ın kendi ruhundan. Peygamberi Âdem e üflemesinin manası nedir?

Question. Neden Hz İsa Ruhullah (Allah ın ruhu) olarak adlandırılmıştır? Yüce Allah ın kendi ruhundan. Peygamberi Âdem e üflemesinin manası nedir? Question Neden Hz İsa Ruhullah (Allah ın ruhu) olarak adlandırılmıştır? Yüce Allah ın kendi ruhundan Peygamberi Âdem e üflemesinin manası nedir? Answer: Bazı özellikler değişik ve birçok şey ve bireylerde

Detaylı

ORUCA BAŞLAMADA ASTRONOMİK HESABA MI GÜVENİLMELİ YOKSA HİLALİ GÖRMEK Mİ GEREKİR? İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi

ORUCA BAŞLAMADA ASTRONOMİK HESABA MI GÜVENİLMELİ YOKSA HİLALİ GÖRMEK Mİ GEREKİR? İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi ORUCA BAŞLAMADA ASTRONOMİK HESABA MI GÜVENİLMELİ YOKSA HİLALİ GÖRMEK Mİ GEREKİR? ] ريك Turkish [ Türkçe İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 20-432

Detaylı

Kolay Yolla Kur an ı Anlama

Kolay Yolla Kur an ı Anlama بسم هللا الرحمن الرحيم Kolay Yolla Kur an ı Anlama Ders 14 #kuranianlama Bu derste Kur an: Ezan ve abdest د خ ل ع ب د ك ف ر : bilgisi Dil Eğitim ipucu: Kelime kartları Bu derste 11 yeni kelimeyle Kur'an

Detaylı

İşaret zamiri. İşaret isimleri. Bu ikisi. Bunlar. Şu ikisi. Şunlar. Onlar. Yakın mesafe için*bu* uzak mesafe için *şu-o* Çoğul İkil Tekil.

İşaret zamiri. İşaret isimleri. Bu ikisi. Bunlar. Şu ikisi. Şunlar. Onlar. Yakın mesafe için*bu* uzak mesafe için *şu-o* Çoğul İkil Tekil. الد ر س األو ل Ders 1 sayfa1 Bu أ س م اء اإل ش ار ة İşaret isimleri Bayan ve müennes kelimeler için. Erkek ve kelimeler için. ھ ذ ا... ھ ذ ه İşaret zamiri Bu م ذ ك ر م ف ر د ھ ذ ا Çoğul İkil Tekil ھ ذ

Detaylı

Kurban İbadeti Gönderen Kadir Hatipoglu - Ağustos :00:00

Kurban İbadeti Gönderen Kadir Hatipoglu - Ağustos :00:00 Kurban İbadeti Gönderen Kadir Hatipoglu - Ağustos 09 2018 00:00:00 KURBAN İBADETİ[1] Yaklaşmak, Allah a yakın olmaya vesile olan şey anlamına gelen "kurban" kelimesi, dini terim olarak, Allah rızasını

Detaylı

Tuvâlet ihtiyacını giderirken önünü veya arkasını kıbleye dönmenin hükmü nedir?

Tuvâlet ihtiyacını giderirken önünü veya arkasını kıbleye dönmenin hükmü nedir? Tuvâlet ihtiyacını giderirken önünü veya arkasını kıbleye dönmenin hükmü nedir? ما حكم ستقبا لقبلة ستدبا ها حا قضا حلاجة ] تريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme : Muhammed Şahin Tetkik

Detaylı

İNSANLARA İLİM ÖĞRETMENİN VE ONLARI İYİLİĞE DÂVET ETMENİN FAZÎLETİ. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin

İNSANLARA İLİM ÖĞRETMENİN VE ONLARI İYİLİĞE DÂVET ETMENİN FAZÎLETİ. Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim. Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin İNSANLARA İLİM ÖĞRETMENİN VE ONLARI İYİLİĞE DÂVET ETMENİN FAZÎLETİ ] تريك Turkish [ Türkçe Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 0-43 فضل تعليم جگا عوتهم ىل خلري»

Detaylı

İHL 9.SINIF ARAPÇA 2.ÜNİTE 1.DERS OKULDA İLKGÜN Sayfa: 33,34,35,36,37 GİRİŞ. arapcadersi.com Ben İstanbulluyum. Ya Râşid!

İHL 9.SINIF ARAPÇA 2.ÜNİTE 1.DERS OKULDA İLKGÜN Sayfa: 33,34,35,36,37 GİRİŞ. arapcadersi.com Ben İstanbulluyum. Ya Râşid! İHL 9.SINIF ARAPÇA 2.ÜNİTE 1.DERS OKULDA İLKGÜN Sayfa: 33,34,35,36,37 2 الت ح ية والت عا رف SELAMLAŞMA VE TANIŞMA الوحدة ال ي و م الأ ول يف ا : ال د رس الأ ول مل د رسة تهيد م 1.DERS: OKULDA İLKGÜN GİRİŞ

Detaylı

Başörtüsünün üzerini mesh etmede aranan şartlar. Muhammed Salih el-muneccid

Başörtüsünün üzerini mesh etmede aranan şartlar. Muhammed Salih el-muneccid Başörtüsünün üzerini mesh etmede aranan şartlar ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme: Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 202-433 هل شتط ف ملسح ع خلمار للمرأة شرتط للمسح ىلع» اللغة

Detaylı

Değerli Kardeşim, Kur an ve Sünnet İslam dininin iki temel kaynağıdır. Rabbimiz in buyruklarını ve Efendimiz (s.a.v.) in mübarek sünnetini bilmek tüm

Değerli Kardeşim, Kur an ve Sünnet İslam dininin iki temel kaynağıdır. Rabbimiz in buyruklarını ve Efendimiz (s.a.v.) in mübarek sünnetini bilmek tüm 11 1 Değerli Kardeşim, Kur an ve Sünnet İslam dininin iki temel kaynağıdır. Rabbimiz in buyruklarını ve Efendimiz (s.a.v.) in mübarek sünnetini bilmek tüm Müslümanların, bilhassa idareci konumundakilerin

Detaylı

Allah Teâlâ ya hamd eder, Hz. Muhammed (Sallalahu Aleyhi ve Sellem) e, âl ve ashabına selam ederiz.

Allah Teâlâ ya hamd eder, Hz. Muhammed (Sallalahu Aleyhi ve Sellem) e, âl ve ashabına selam ederiz. İstihare Hakkında Allah Teâlâ ya hamd eder, Hz. Muhammed (Sallalahu Aleyhi ve Sellem) e, âl ve ashabına selam ederiz. Âlimlerin ittifakıyla istihare yapmak sünnettir.[1] El-Buhârî nin rivayetine göre Cabir

Detaylı

Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî nin Vird-i Settâr ı *

Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî nin Vird-i Settâr ı * Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî nin Vird-i Settâr ı * Mehmet Cemâl ÖZTÜRK ** Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî bir rivâyete göre 800/1398 de doğmuş ve o dönem Şirvanşâhlar Devleti nin başşehri olan Şemâhi de gençliğini

Detaylı

İSİMLER VE EL TAKISI

İSİMLER VE EL TAKISI İSİMLER VE EL TAKISI Bu ilk dersimizde günlük hayatımızda kullandığımız isimleri öğreneceğiz. Bu isimleri ezberlememiz gerekmekte ancak kendimizi çokta fazla zorlamamıza gerek yok çünkü ilerleyen derslerimizde

Detaylı

Orucun fazîleti hakkında Selmân'ın rivâyet ettiği zayıf hadis. İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi

Orucun fazîleti hakkında Selmân'ın rivâyet ettiği zayıf hadis. İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi Orucun fazîleti hakkında Selmân'ın rivâyet ettiği zayıf hadis ] ريك Turkish [ Türkçe İlmî Araştırmalar ve Fetvâ Dâimî Komitesi Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2011-1432 حديث سلمان يض االله

Detaylı

Kur an-ı Kerim de şöyle bir ayet bulunmaktadır: Sana ruh hakkında soru soruyorlar. De ki:

Kur an-ı Kerim de şöyle bir ayet bulunmaktadır: Sana ruh hakkında soru soruyorlar. De ki: Question Kur an-ı Kerim de şöyle bir ayet bulunmaktadır: Sana ruh hakkında soru soruyorlar. De ki: Ruh, Rabbimin emrindendir. Size pek az ilim verilmiştir. (İsra, 85). Birincisi, neden Hz. Peygamber (s.a.a)

Detaylı

Yedinci ي و م الس ب ت م ب ر وك. ج ي د م ع د خ ل / ي د خ ل ص ف ج ص فو ف الر ي ض ي ات Ayağa kalktı / ا ح ت ر م /

Yedinci ي و م الس ب ت م ب ر وك. ج ي د م ع د خ ل / ي د خ ل ص ف ج ص فو ف الر ي ض ي ات Ayağa kalktı / ا ح ت ر م / KELĐMELER 5 (9. Sınıf sayfa 80-91) قص ير ة طو ي ل ة Kısa Uzun ا لا و ل مو ا لا و لى Birinci ي و م ا لاح د Pazar Geç Kapıyı çaldı Açtı Açıyor ا ح س ن ت Aferin م ت ا خ ر ة م د ة ثم ال ثان ي مو ال ثان ي ة

Detaylı

Kabir azabı kıyâmet kopuncaya kadar devam eder mi?

Kabir azabı kıyâmet kopuncaya kadar devam eder mi? Kabir azabı kıyâmet kopuncaya kadar devam eder mi? ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 03-434 هل ستمر اب القرب إىل قيام الساعة» اللغة الرت

Detaylı

audio emsile dersleri

audio emsile dersleri audio emsile dersleri http://www.halisiyye.com/sarf_nahiv_dersleri/sarf_nahiv_dersleri.htm http://www.halisiyye.com/sarf_nahiv_dersleri/sarf_nahiv_dersleri.htm http://www.halisiyye.com/sarf_nahiv_dersleri/sarf_nahiv_dersleri.htm

Detaylı

Borçlunun sadaka vermesinin hükmü

Borçlunun sadaka vermesinin hükmü Borçlunun sadaka vermesinin hükmü ] رك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn 3Terceme3T 3T: 3TMuhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2013-1434 ح م صدقة املدن» اللغة الرت ة «بن صالح العثم مد رمجة:

Detaylı

SURE VE AYET SIRASIYLA KUR AN SÖZLÜĞÜ KİTABINDAN ÖRNEK SAYFALAR OTUZUNCU CÜZ سورة النبا (78)

SURE VE AYET SIRASIYLA KUR AN SÖZLÜĞÜ KİTABINDAN ÖRNEK SAYFALAR OTUZUNCU CÜZ سورة النبا (78) ( Cüz: 30) ( 78 / Nebe Sûresi) 1 SURE VE AYET SIRASIYLA KUR AN SÖZLÜĞÜ KİTABINDAN ÖRNEK SAYFALAR OTUZUNCU CÜZ سورة النبا (78) (NEBE (Önemli Haber) SÛRESİ) (Mekke de inmiştir. 40 ayettir.) CÜZ: 30, KUR

Detaylı

Zilhicce ayının günlerinde getirilen mutlak ve mukayyed tekbir ا كب ا طلق وا قيد أيام ذي ا جة. Abdulaziz b. Abdullah b. Baz

Zilhicce ayının günlerinde getirilen mutlak ve mukayyed tekbir ا كب ا طلق وا قيد أيام ذي ا جة. Abdulaziz b. Abdullah b. Baz Zilhicce ayının günlerinde getirilen mutlak ve mukayyed tekbir ا كب ا طلق وا قيد أيام ذي ا جة ] تر [ Türkçe Turkish Abdulaziz b. Abdullah b. Baz Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 00 - ا

Detaylı

Not: Avrup finali sınavında Raviler de sorulacak. 1. Sünnet. 2. Mütevâtir Hadis sartlarini taşımayan hadise ne denir?

Not: Avrup finali sınavında Raviler de sorulacak. 1. Sünnet. 2. Mütevâtir Hadis sartlarini taşımayan hadise ne denir? Not: Avrup finali sınavında Raviler de sorulacak. 1. Sünnet I - Kuran ı Kerim ayetlerini pekiştirir II - Kuran ı Kerim ayetlerini açıklar. III - Kuran ı Kerim de izahı yapılmamış hükümleri açıklar IV -

Detaylı

konuyu görüntülü olarak izlemek için lütfen tıklayınız!

konuyu görüntülü olarak izlemek için lütfen tıklayınız! الوحدة 3 الأS سر رة والب ير ت م نر ت ت ك و ن GأSس ت ك الد ررS س الأ و ل : اأ فر راد الأS سر ة ت ر هيد konuyu görüntülü olarak izlemek için lütfen tıklayınız! İHL 9.sınıf Arapça 3.ünite 1.ders Aile ve Ev,

Detaylı

Şiddetli soğuk günlerde cünüplükten arınmak için teyemmüm almanın hükmü. Abdulaziz b. Abdullah b. Baz

Şiddetli soğuk günlerde cünüplükten arınmak için teyemmüm almanın hükmü. Abdulaziz b. Abdullah b. Baz Şiddetli soğuk günlerde cünüplükten arınmak için teyemmüm almanın hükmü ] ريك Turkish [ Türkçe Abdulaziz b. Abdullah b. Baz Terceme: Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 0-433 اتليمم من اجلنابة أيام

Detaylı

A) 9 B) 4. ( 1)

A) 9 B) 4. ( 1) 1. m, n, s, t, k, p Z +, 3. x y = 5 xy = 17 } x + y =? A) 9 ) 85 C) 90 D) 93 E) 11 p =? A)1 )3 C) D)4 E)5. ir malın fiyatında indirim yapıldıktan sonra bir günde satılan mal miktarı %5 artarken satışlardan

Detaylı

Münker ve Nekir'in vasfı konusundaki sahih hadisler

Münker ve Nekir'in vasfı konusundaki sahih hadisler Münker ve Nekir'in vasfı konusundaki sahih hadisler ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2013-1434 ما صح ن الا حاديث يف وصف منكر ون» اللغة

Detaylı

Öğretim İlke ve Yöntemleri 1

Öğretim İlke ve Yöntemleri 1 Öğretim İlke ve Yöntemleri 1 Dr. Öğr. Ü. M. İsmail BAĞDATLI mismailbagdatli@yahoo.com EĞİTİM Bireyin kendi iradesi ile belirli bir program dahilinde davranış kazandırma, davranış geliştirme, davranış değiştirme

Detaylı

Kabirleri ziyaret etmenin, Fatiha sûresi okumanın ve kadınların kabirleri ziyaret etmelerinin hükmü

Kabirleri ziyaret etmenin, Fatiha sûresi okumanın ve kadınların kabirleri ziyaret etmelerinin hükmü Kabirleri ziyaret etmenin, Fatiha sûresi okumanın ve kadınların kabirleri ziyaret etmelerinin hükmü ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin

Detaylı

Her elini uzatana (isteyene) zekât verilir mi?

Her elini uzatana (isteyene) zekât verilir mi? Her elini uzatana (isteyene) zekât verilir mi? ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2013-1434 هل لك من مد يده ستحق الز ة» اللغة الرت ية «بن

Detaylı

a,bcabc =?

a,bcabc =? İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MTEMTİK-MTHEMTICS YÖS 017 1. ( 1)3 +1 1+ 7 3 =? )-4 B) -3 C) 0 D) 3 E) 4 4. 3 = 1 x y } x =? x 3y = 0 )-6 B)-3 C) -1 D)1 E) 3. abc,abc a,bcabc + 1111 11 + 0 =? 5. x y = 5 xy = 17 } x

Detaylı

AHISKALI BEYZADE MUSTAFA EFENDİ NİN MALÛM VE MECHÛL RİSALESİ. Risalat of Malum and Majhul of Ahıskalı Mustafa Efendi

AHISKALI BEYZADE MUSTAFA EFENDİ NİN MALÛM VE MECHÛL RİSALESİ. Risalat of Malum and Majhul of Ahıskalı Mustafa Efendi A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı 35 Erzurum 2007-73- AHISKALI BEYZADE MUSTAFA EFENDİ NİN MALÛM VE MECHÛL RİSALESİ Risalat of Malum and Majhul of Ahıskalı Mustafa Efendi Dr. Nurullah

Detaylı

KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK

KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK Yâsîn Suresi 13-27 Ayetlerinin Tilaveti Ve Tecvid Tahvilleri Ünite 6 İlahiyat Lisans Tamamlama Programı KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK 1 Ünite 6 YÂSÎN SURESİ 13-27 AYETLERİ TİLAVET VE

Detaylı

Tedbir, Tevekkül Ve Kader Anlayışımız Gönderen Kadir Hatipoglu - Ağustos :14:51

Tedbir, Tevekkül Ve Kader Anlayışımız Gönderen Kadir Hatipoglu - Ağustos :14:51 Tedbir, Tevekkül Ve Kader Anlayışımız Gönderen Kadir Hatipoglu - Ağustos 26 2015 06:14:51 Kainatı yoktan var eden ve bizlere rahmetiyle, sevgisiyle ve şefkatiyle muamele eden Yüce Mevla mıza bizlere bahşetmiş

Detaylı

150. Sohbet TEVHÎDİN TARÎFİ VE MAHİYETİ (2/2)

150. Sohbet TEVHÎDİN TARÎFİ VE MAHİYETİ (2/2) 150. Sohbet - 23.02.2018 TEVHÎDİN TARÎFİ VE MAHİYETİ (2/2) Lûgatte tevhîd, "bir şeyin bir olduğuna hükmetmek ve onun bir olduğunu bilmektir." 1 İşte bu mânada tevhîd, her şeyi Bir e yani yegâne tek olan

Detaylı

TEVBE ETMİŞ BİRİSİNİN KISSASI

TEVBE ETMİŞ BİRİSİNİN KISSASI TEVBE ETMİŞ BİRİSİNİN KISSASI لاي ب ن قق صص ] ريك kish [ Tür kçe Tur Râşid b. Hüseyin el -Abdulker im 0Ter ceme0t 0T: 0TMuhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2011-1432 لاي ب قق صص» اللغة الرت ية «ن راشد

Detaylı

1 Bahattin Akbaş, Din işleri Yüksek Kurulu Uzmanı 2 İbn Manzur, Lisanu'l- Arab, Xlll/115 3 Kasas, 28/77. 4 İbrahim, 14/34. 5 İsrâ, 17/70.

1 Bahattin Akbaş, Din işleri Yüksek Kurulu Uzmanı 2 İbn Manzur, Lisanu'l- Arab, Xlll/115 3 Kasas, 28/77. 4 İbrahim, 14/34. 5 İsrâ, 17/70. ALLAH İHSANI EMREDER 1 Yüce Allah'ın Kur'an-ı Kerim'de üzerinde önemle durduğu hususlardan biri de ihsandır, ihsan, kök ve müştakları ile birlikte Kur'an-ı Kerim'de ikiyüze yakın yerde geçmektedir. Güzel

Detaylı

Cenaze namazının kılınışı

Cenaze namazının kılınışı Cenaze namazının kılınışı ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2013-1434 فة صلاة اجلنازة» باللغة ارت ية «بن صالح العثيم مد رمجة: مد مسلم

Detaylı

Okul Öncesi İçin DUÂLAR SÛRELER. Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN

Okul Öncesi İçin DUÂLAR SÛRELER. Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN Okul Öncesi İçin DUÂLAR ve SÛRELER Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN KİTAPTAN SEÇİLMİŞ ÖRNEK SAYFALAR Okul Öncesi İçin DUÂLAR ve SÛRELER Melek BOZDOĞAN Murat BOZDOĞAN OKUL ÖNCESİ İÇİN DUALAR VE SURELER 3 Melek

Detaylı

Mevlid-i Nebevî münâsebetiyle Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'e milyarlarca salât toplama bid'atı

Mevlid-i Nebevî münâsebetiyle Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'e milyarlarca salât toplama bid'atı Mevlid-i Nebevî münâsebetiyle Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-'e milyarlarca salât toplama bid'atı بدعة جتميع مليا من لصلا بل سو الله بمناسبة ملو جگبو ] تريك Turkish [ Türkçe Muhammed Salih el-muneccid

Detaylı

şeyh Muhammed Salih el-muneccid

şeyh Muhammed Salih el-muneccid MÜSLÜMAN KARDEŞLERİ VE ARKADAŞLARI SEVDİĞİNİ AÇIKÇA BEYAN ETMEK مصارحة الا خوان والا صحاب املحبة ] ريك - Turkish [ Türkçe - şeyh Muhammed Salih el-muneccid الشيخ مد صالح املنجد Terceme: IslamQa koordinasyon:

Detaylı

Belirli bir ülkede para çekmenin komisyon ücretine tabi olup olmadığını sormak

Belirli bir ülkede para çekmenin komisyon ücretine tabi olup olmadığını sormak - Genel [ülke] sınırları içinde para çekersem komisyon ücreti öder miyim? Belirli bir ülkede para çekmenin komisyon ücretine tabi olup olmadığını sormak Başka bankamatikleri kullanırsam ne kadar komisyon

Detaylı

Altı aylık iken anne karnından düşen ceninin cenaze namazını kılmanın hükmü

Altı aylık iken anne karnından düşen ceninin cenaze namazını kılmanın hükmü Altı aylık iken anne karnından düşen ceninin cenaze namazını kılmanın hükmü ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2013-1434 الصلاة ىلع السقط

Detaylı

Ehl-i Sünnet ve l-cemaat in akîde ve diğer dîni konulardaki esasları

Ehl-i Sünnet ve l-cemaat in akîde ve diğer dîni konulardaki esasları Ehl-i Sünnet ve l-cemaat in akîde ve diğer dîni konulardaki esasları ] ريك Turkish [ Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn 3Terceme3T 3T: 3TMuhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 202-434 ول أهل السنة واجلماعة

Detaylı

REHBERLİK VE İLETİŞİM 1

REHBERLİK VE İLETİŞİM 1 REHBERLİK VE İLETİŞİM 1 Yrd. Doç Dr. M. İsmail Bağdatlı mismailbagdatli@yahoo.com HİDAYET Hidâyet kelimesi türevleriyle birlikte 316 âyet- i kerimede yer almaktadır. Arap dilinde "hedâ" kökünden gelir.

Detaylı

Terceme : Muhammed Şahin

Terceme : Muhammed Şahin Bir kimsenin doğum gününü kutlamanın hükmü [ تريك Turkish ] Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2014-1436 حكم االحتفال بعيد ميالد الشخص «باللغة الرتكية» حممد

Detaylı

[Duhâ Sûresi] [İnşirâh Sûresi] [Tîn Sûresi]

[Duhâ Sûresi] [İnşirâh Sûresi] [Tîn Sûresi] ب س م ا ال رحم ن ال رح يم ا س ت غ ف ر ا ا س ت غ ف ر ا ا س ت غ ف ر ا ا س ت غ ف ر ا ال ع ظ يم ال ك ر يم ال ذ ي لا ا ل ه ا لا ه و ا لح ي ال ق ي وم و ا ت وب ا ل ي ه ا لل ه م ا ن ت ال سلا م و م ن ك ال سلا م

Detaylı

Kişisel Mektup السي د ا حمد رامي ٣٣٥ شارع الجمهوري ة القاهرة ١١٥١١. Jeremy Rhodes 212 Silverback Drive California Springs CA 92926

Kişisel Mektup السي د ا حمد رامي ٣٣٥ شارع الجمهوري ة القاهرة ١١٥١١. Jeremy Rhodes 212 Silverback Drive California Springs CA 92926 - Adres Sayın Ahmet Koril, Kalapak A.Ş. Kadife sokak no:17 34705, Bostancı, Kadıköy, İstanbul adres formatı:, şirket ismi sokak / cadde ismi + numarası posta kodu, mahalle / semt ismi, ilçe, il Jeremy

Detaylı

Kişisel Mektup السي د ا حمد رامي ٣٣٥ شارع الجمهوري ة القاهرة ١١٥١١. Jeremy Rhodes 212 Silverback Drive California Springs CA 92926

Kişisel Mektup السي د ا حمد رامي ٣٣٥ شارع الجمهوري ة القاهرة ١١٥١١. Jeremy Rhodes 212 Silverback Drive California Springs CA 92926 - Adres Sayın Ahmet Koril, Kalapak A.Ş. Kadife sokak no:17 34705, Bostancı, Kadıköy, İstanbul adres formatı:, şirket ismi sokak / cadde ismi + numarası posta kodu, mahalle / semt ismi, ilçe, il Jeremy

Detaylı

İslamda Kardeşlik Ve Kardeşler Arası Hukuk Gönderen Kadir Hatipoglu - Ocak :00:00

İslamda Kardeşlik Ve Kardeşler Arası Hukuk Gönderen Kadir Hatipoglu - Ocak :00:00 İslamda Kardeşlik Ve Kardeşler Arası Hukuk Gönderen Kadir Hatipoglu - Ocak 31 2014 00:00:00 İslamda Kardeşlik Ve Kardeşler Arası Hukuk Allah Tealaya insanı yaklaştıran birçok yol ve vesileler vardır Bu

Detaylı

كتاب اإلجماع البن المنذر

كتاب اإلجماع البن المنذر Abdest Hakkında İcma Edilenler كتاب اإلجماع البن المنذر İbni Munzir, el-icma Bismillahirrahmanirrahim, Allah ın Salat ve Selam'ı Muhammed in ve Al'inin üstüne olsun!.. كتاب الوضوء Abdest Babı Abdesti Bozan

Detaylı

MUSKA VE NAZARLIK TAKMANIN HÜKMÜ

MUSKA VE NAZARLIK TAKMANIN HÜKMÜ MUSKA VE NAZARLIK TAKMANIN HÜKMÜ م تعليق اتلماي م ] ريك Turkish [ Türkçe Râşid b. Hüseyin el-abdulkerim 0Terceme0T 0T: 0TMuhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 2011-142 م تعليق اتلماي م» اللغة الرت ية

Detaylı

KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK

KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK Bakara Suresi 285-286 Ayetlerinin Tilaveti Ve Tecvid Tahvilleri Ünite 4 İlahiyat Lisans Tamamlama Programı KUR AN-I KERİM II Yrd. Doç. Dr. Remzi ATEŞYÜREK 1 Ünite 4 BAKARA SURESİ 285-286 AYETLERİ TİLAVET

Detaylı

Kadir gecesi, her yıl belirli bir gece ile sâbit midir?

Kadir gecesi, her yıl belirli bir gece ile sâbit midir? Kadir gecesi, her yıl belirli bir gece ile sâbit midir? [ تريك Turkish ] Türkçe Muhammed b. Salih el-useymîn Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 204-436 هل يللة القدر ثابتة يف يللة معينة من

Detaylı

CAMİ VE GENÇLİK. 1- CAMİ ve MESCİT KAVRAMI. 2- GENÇLİK ve ÖNEMİ I-KONUNUN PLANI

CAMİ VE GENÇLİK. 1- CAMİ ve MESCİT KAVRAMI. 2- GENÇLİK ve ÖNEMİ I-KONUNUN PLANI CAMİ VE GENÇLİK I-KONUNUN PLANI 1- CAMİ ve MESCİT KAVRAMI A- İslam da Mescit / Cami İnşası nın Önemi 1-Kur an-ı Kerimde Cami 2-Hadis-i Şeriflerde Cami B- Camilerin Dini Hayattaki Yeri C- Camilerin Sosyal

Detaylı

Rükû halinde iken secde yerine bakılacağına dâir delil nedir?

Rükû halinde iken secde yerine bakılacağına dâir delil nedir? Rükû halinde iken secde yerine bakılacağına dâir delil nedir? [ تريك Turkish ] Türkçe Muhammed Salih el-muneccid Terceme : Muhammed Şahin Tetkik : Ali Rıza Şahin 202-433 نا هو ادليلل ىلع انلظر إىل موضع

Detaylı

tyayin.com fb.com/tkitap

tyayin.com fb.com/tkitap 2. Dönem konu 7 İşaret isimleri tyayin.com fb.com/tkitap Yakın İçin Kullanılan İşâret İsimleri Cemi(Çoğul) Müsenna(İkil) Müfred(Tekil) ه ذ ا ه ذ ه ه ذ ان - ه ا ت ن - ه ذ ي ن ه ات ي ه ؤال ء هؤ ال ء Bunlar

Detaylı

Kadir gecesi Gönderen Kadir Hatipoglu - Haziran :00:00

Kadir gecesi Gönderen Kadir Hatipoglu - Haziran :00:00 Kadir gecesi Gönderen Kadir Hatipoglu - Haziran 21 2017 00:00:00 Kadir Gecesi ب س م الل ه الر ح من الر حيم ا ن ا ا ن ز ل ن ا&#16 07; فى ل ي ل ة ال ق د ر (1) و م ا ا د ريك م ال ي ل ة ال ق د ر (2) ل ي ل

Detaylı

Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II

Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuk Usulü II -Ders Planı- Dersin konusu: istinbat metotları ve va z olunduğu mana bakımından lafızlar [hâs] Ön hazırlık: İlgili tezler: ibrahim özdemir

Detaylı

İSLÂM DA CEZA SİSTEMİ

İSLÂM DA CEZA SİSTEMİ Hadler 31 - Hadler - Zina Haddi - Livata Haddi - Kadına Arkadan Yanaşmanın Hükmü - Kazf Haddi - İçki İçme Haddi - Sirkat - Yol Kesen kimselere Uygulanan Had - Bagilere Uygulanan Had - Bagilerin Kafirlerden

Detaylı

DUALAR DUANIN ÖNEMİ Dua

DUALAR DUANIN ÖNEMİ Dua DUANIN ÖNEMİ Dua, insanda doğuştan var olan bir duygudur. Bu sebeple bütün dinlerde dua mevcuttur. Üstün bir varlığa inanan her insan, hayatının herhangi bir anında dua ihtiyacını hisseder. Çünkü her insan,

Detaylı

AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ

AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ BİLİM ve İNSAN VAKFI ELMALILI HAMDİ YAZIR KUR AN AKADEMİSİ KUR ÂN-I KERÎM EĞİTİM ve ÖĞRETİM PROGRAMLARI TASHÎH-İ HURÛF DERSLERİ AÇIKLAMALI SÛRE MEÂLLERİ Hazırlayan : Yrd. Doç. Dr. Fatih Çollak 1 ÂYETLERİN

Detaylı

1 Doç. Dr. Halil Altuntaş, Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi 2 Nisa, 4/ Tâhâ, 20/15. 4 Enbiya, 21/104.

1 Doç. Dr. Halil Altuntaş, Din İşleri Yüksek Kurulu Üyesi 2 Nisa, 4/ Tâhâ, 20/15. 4 Enbiya, 21/104. AHİRET GÜNÜNE İMAN 1 Ölüm denen gerçek her gün yaklaşıyor. Her geçen gün, yaşlı olsun, genç olsun, bütün insanların ömür takviminden bir yaprak daha düşürüyor ve herkes kaçınılmaz biçimde hayatının sonuna

Detaylı