Doç. Dr. Tansu ULUKAVAK ÇİFTÇİ Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları A.D.

Transkript

1 Uykuda kayıt teknikleri: polisomnografi, portabl teknikler, laboratuvar standartları Doç. Dr. Tansu ULUKAVAK ÇİFTÇİ Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları A.D.

2 Polisomnografi: Tanım Uyku sırasında çok sayıda fizyolojik parametrenin kaydedilmesidir

3 Polisomnografi 1. Elektroensefalografi (EEG) 2. Elektrookülografi (EOG) 3. Elektromiyografi (EMG) 4. Elektrokardiyografi (EKG) 5. Solunum monitorizasyonu Solunum Monitorizasyonu 1) Solunum çabası kaydı strain gauges, respiratory inductive plethysmography, impedance pneumography, respiratory magnetometers, respiratory muscle electromyography 2) Hava akımı kaydı nasal basınç ölçer, pnömotakograf, intraözofageal basınç ölçer, ekspire edilen CO2, SaO2

4 6. Özefageal ph 7. Vücut pozisyonu 8. Horlama 9. Penil tümesans monitorizasyonu 10. Video kaydı

5 Uyku EEG si Polisomnografi Çalışma süresi 30 dakika 6-8 saat Kaydedilen uyku evreleri NREM ağırlıklı EEG derivasyonları Mutlaka NREM ve REM Diğer poligrafik derivasyonlar EEG düşük frekanslı filtresi Değerlendirme penceresi Uyku evrelerinin skorlanması Genellikle (-) Her zaman çok sayıda 1 Hz 0.5 Hz 10 sn sn (-) (+)

6 Taşınabilir kayıt teknikleri

7 Amaç Tarama yaparak semptomu olmayan ama uyku bozukluğu açısından risk faktörü taşıyan kişileri saptamak Uyku bozukluklarına tanı koymak

8 ATS (American Thoracic Society), ACCP (American College of Chest Physicians), AASM (American Academy of Sleep Medicine), Taşınabilir kayıt teknikleri ile ilgili olarak arasında yapılmış çalışmaların ışığında ortak rapor oluşturmuşlar.

9 AASM nin mini sözlüğü Recording (Kayıt): Fizyolojik ve davranışsal sinyallerin pasif olarak toplanması Attended (Refakatli): Tüm kayıt süresi boyunca bir personelin hastaya fiziksel olarak refakat etmesi Unattended (Refakatsiz): Hastaya uyku personelinden kimsenin fiziksel olarak refakat etmemesi Monitoring (Gözlem): Yönetici personel tarafından dataların sürekli gözlenmesiyle gerçekleştirilen kayıt

10 Portable recording (Taşınabilir kayıt): Uyku laboratuvarı dışına kolayca taşınabilen kayıt sistemi Home recording (Evde kayıt): Taşınabilir kayıt sisteminin hastanın evinde gerçekleştirilmesi Ambulatory recording (Hareket halinde kayıt): Hastanın yürümesine ve başka günlük aktivitelerini yapmasına engel olmadan gerçekleştirilen kayıt türü. Screening (Tarama): OSAS lehine semptomu olmayan ama risk faktörlerine sahip kişilere uygulanan test.

11

12

13

14 AASM nin 1994 de belirlediği kayıt sistemlerinin sınıflaması: Tip I: Standart polisomnografi Tip II: Geniş kapsamlı taşınabilir polisomnografi Tip III: Modifiye taşınabilir uyku apne testi Tip IV: Tek veya çift biyoparametre kaydı

15 Tip I:Standart Polisomnografi Uyku laboratuvarı veya merkezinde uygulanır. EEG (C4-A1 veya C3-A2) EOG EMG (çene) EKG Hava akımı Solunum çabası Oksijen satürasyonu

16 Tip II: Geniş kapsamlı taşınabilir polisomnografi EEG (C4-A1 veya C3-A2) EOG EMG (çene) EKG Hava akımı Solunum çabası Oksijen satürasyonu

17 OSAS tanısında evde taşınabilir cihazlarla kayıt Avantajları Hasta tarafından kabul edilebilirlik oranı yüksektir Daha rahat bir ortam sağlanmış olur ve hasta normal uykusunu uyuyabilir Fiyat daha düşüktür İlk gece etkisinin minimalize edilmesi sağlanabilir

18 OSAS tanısında evde taşınabilir cihazlarla kayıt Dezavantajları Teknisyen kontrolü bulunmadığı için artefaktsız kaliteli kayıt almada zorluk çekilir Genel durumu iyi olmayan hastalara müdahele edilemez Yetersiz verilerin yorumlanmasında sıkıntı çekilir Multipl sleep latency test (MSLT) nin uygulanamaz

19 Tip III: Modifie taşınabilir uyku apne testi 4 kanal içerir: Solunum kaydı (En az iki solunumsal hareket kanalı veya 1 solunumsal hareket + 1 hava akımı kanalı) EKG veya kalp hızı kaydı Oksijen satürasyonu

20 Tip IV: Tek veya çift biyoparametre kaydı Bir veya iki kanal kullanılır: Oksijen satürasyonu ve/veya Hava akımı

21 Tip I Tip II Tip III Tip IV Kanallar EEG, EOG, EMG, EKG, hava akımı, solunum çabası, SaO2 EEG, EOG, EMG, EKG, hava akımı, solunum çabası, SaO2 Ventilasyon kaydı, EKG veya kalp hızı, SaO2 SaO2 veya Hava akımı Vücut pozisyonu Kaydedilebilir ya da gözlenebilir Kaydedilebilir ya da Gözlenebilir Gözlenebilir Ölçülemez Bacak hareketleri EMG veya hareket sensörü kullanılabilir EMG veya hareket sensörü kullanılabilir Kaydedilebilir Kaydedilemez Personel Refakatçi personel vardır Refakatçi personel olabilir Refakatçi personel yoktur Refakatçi personel yoktur Girişim Mümkündür Mümkün değildir Mümkün değildir Mümkün değildir

22 Tip III cihazlar: Edentrace 2700: Nazal/oral hava akımı ( termistörle) Göğüs duvarı hareketi (impedans pletismografi ile) Kalp hızı Oksijen satürasyonu (pulse oksimetre ile)

23 Edentrace 4700 Nazal/oral hava akımı ( termistörle) Göğüs duvarı hareketi (impedans pletismografi ile) Kalp hızı Oksijen satürasyonu (pulse oksimetre ile) Vücut pozisyonu EKG

24 Medilog: Tam bir Tip III cihaz değil. SaO2 ve kalp hızı (ya da EKG) ölçümü yok

25 Static Charge Sensitive Bed (SCSB): 2 kg ağırlığında, 1.5cm x 0.9 m x 1.9 m ölçülerinde fleksibl bir yatak. Ballistocardiogram Solunum çabası Vücut hareketi

26 MESAM: Hava akımı ve kalp hızının kaydedildiği cihazlardır. Oksimetre ve/veya vücut pozisyonu kaydı ile kombine edilebilir.

27 MESAM 4: Ek olarak; Oksijen satürasyonu indeksi Kalp hızı değişim indeksi Horlama indeksi

28 Tip IV cihazlar 1. Hava akımı ve tarkeal ses kaydı Nazal ve oral hava akımını kaydeden termistörün yerleştirildiği maske Stetoskop ve mikrofondan geliştirilen ve hava akımını, hava akımının çıkardığı sese göre kaydeden bir cihaz (dijital olarak horlamayı kaydeden ve sistemine SaO2 eklenebilen türleri var) Apnea-Check Sistem: Termistör + pulse oksimetre kombinasyonu

29 2. Oksimetre Parmak probu Kulak memesi probu Ayrıca hafızaya alma özelliklerine göre de farklı çeşitleri var.

30 3. Diğerleri: Holter monitoring: R-R interval değişikliği Kan basıncı monitorizasyonu Parmak pletismografisi Vücut hareketleri kaydı

31 Pulse oksimetri kaydı Hasta ile ilgili faktörler Teknik faktörler Apne hipopne ve AHI sınırındaki farklılıklar Oksijen satürasyonundaki düşme oranındaki farklılıklar Obez hastalarda FRC düşüktür, V/Q dengesizliği söz konusudur, bu nedenle hipoksemi gelişir Altta yatan akciğer hastalığınedeniyle hipoksemi söz konusu olabilir Hasta uyumadığı için oksijen satürasyonu normal olabilir Oksimeti probunun pozisyonu değişebilir Kabul edilen apne hipopne tanımı için desatürasyon varlığı şartsa oksimetrinin sensitivitesi artar %3? %4?

32 Pulse oksimetri kaydını yorumlama OSAS için klinik şüphe zayıf, oksimetri kaydı normal ise hastalık ekarte edilebilir Belirgin gündüz aşırı uyku hali varken oksimetri normalse standart PSG endikasyonu vardır. OSAS için klinik şüphe güçlü, oksimetri bulguları uyumlu ise doğrudan CPAP titrasyonu yapılabilir.

33 Laboratuvar Standartları

34 Laboratuvar standartları İlk kez gönüllü uyku laboratuarlarının akredite edilmesi Almanya da Deutsche Gesellschaft für Schlafforschung und Schlafmedizin (DGSM) tarafından ve 1989 da gerçekleşmiştir. European National Sleep Societies (ENSS) nin, 2004 de Mallorca daki toplantısında bir akreditasyon prosedürü hazırlanmıştır European guidelines for the accreditation of Sleep Medicine Centers. J Sleep Res 2006; 15:

35 Minimum montaj kanalları 2 EEG (C3-A2 ve C4-A1 gibi) 2 EOG 1 mental/submental EMG SaO2 Horlama horlama kaydı Vücut pozisyonu sensörü Nazal basınç/akım sinyali (termistör tek başına bir kayıt metodu olarak kabul edilemez) 2 tibialis anterior için EMG EKG, tek kanal Video kayıt

36 İsteğe bağlı diğer kanallar Özefageal basınç Özefageal ph Vücut ısısı ölçümü Penil tümesans Non-invaziv kan basıncı Uzun süreli kan basıncı ölçümü Çok kanallı EKG kaydı Transkütanöz O2 ve CO2 Genişlemiş EEG Genişlemiş EOG (vertikal göz hareketleri) Genişlemiş EMG, çok kanallı ya da diğer ekstremiteler için Görüntü ve elektrod sinyallerini eş zamanlı kayıt edebilen video sistemi Pulse pletismografi veya tonometri Pulse transit time

37 Personel Sorumlu hekim Uyku teknisyeni ve hemşire Sekreter

38

39

40 Hasta raporları, dökümantasyon ve arşiv

41 Tanı prosedürü Anamnez ve fizik muayene Klinik testler (laboratuar, radyoloji, solunum fonksiyon testleri vs) MSLT MWT Uyku hijyeni Uyku anketi (Pittsburg Sleep Quality Index, Epworth Sleepiness Scale, Stanford Sleepiness Scale vs)

42 Teşekkürlerimle