EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ (YÜKSEK LİSANS TEZİ) İZMİR KÖRFEZİ NDEKİ TELEOST BALIK POSTLARVALARININ BOLLUK VE DAĞILIMI.

Transkript

1 EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ (YÜKSEK LİSANS TEZİ) İZMİR KÖRFEZİ NDEKİ TELEOST BALIK POSTLARVALARININ BOLLUK VE DAĞILIMI Burcu TAYLAN Su Ürünleri Temel Bilimler Anabilim Dalı Bilim Dalı Kodu: Sunuş Tarihi: 23/07/2007 Tez Danışmanı : Prof. Dr. Belgin HOŞSUCU Bornova-İZMİR

2 II

3 III Burcu TAYLAN tarafından Yüksek Lisans Tezi olarak sunulan İzmir Körfezi ndeki Teleost Balık Postlarvalarının Bolluk ve Dağılımı başlıklı bu çalışma E.Ü. Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği ile E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Eğitim ve Öğretim Yönergesi nin ilgili hükümleri uyarınca tarafımızdan değerlendirilerek savunmaya değer bulunmuş ve 23/07/2007 tarihinde yapılan tez savunma sınavında aday oybirliği/oyçokluğu ile başarılı bulunmuştur. Jüri Üyeleri İmza Jüri Başkanı: Prof. Dr. Belgin HOŞSUCU... Üye: Prof. Dr. Murat KAYA... Üye: Prof. Dr. Şevket Gökpınar...

4

5 V ÖZET İZMİR KÖRFEZİ NDEKİ TELEOST BALIK POSTLARVALARININ BOLLUK VE DAĞILIMI TAYLAN, Burcu Yüksek Lisans Tezi, Su Ürünleri Temel Bilimler A.B.D. Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Belgin HOŞSUCU Temmuz 2007, 84 Sayfa Bu çalışmada; yılları arasında İzmir Körfezi nde yaşayan bazı Teleost balık türlerine ait larvaların bolluk ve dağılımları araştırılmıştır. Bu amaçla İzmir Körfezi nde 8 istasyon belirlenmiş ve bu 8 istasyona ait olan plankton materyali değerlendirilmiştir. Morfolojik tayinlerin yanı sıra türlere ait orijinal çizimler yapılmıştır. Larva örnekleri; horizontal çekimler ile, 200 µm göz genişliğinde HENSEN tipi plankton kepçesi kullanılarak toplanmıştır. Bu çalışma sonucunda toplam 22 tür tespit edilmiş ve İzmir Körfezi nde özellikle E. encrasicolus türünün dominant olduğu saptanmıştır. Anahtar sözcükler: İzmir Körfezi, İhtiyoplankton, Balık larvalarının dağılımı

6

7 VII ABSTRACT THE ABUNDANCE AND DISTRIBUTION OF TELEOST FİSH LARVAE IN IZMIR BAY TAYLAN, Burcu MSc. in Faculty of Fisheries Supervisor: Prof. Dr. Belgin Hoşsucu July 2007, 84 pages This study were about distribution and abundance of some Teleost fish species in İzmir Bay, carried out between For this aim, 8 sampling stations were selected from various region of İzmir Bay and planktonic materials belonging to these stations were investigated. In addition to morphological identification, original morphological features were drawed. The larvae samples were horizontally with the aid Hensen plankton net having 200 µm mesh size. Results of this research, a total of 22 species were recorded and especially E. encrasicholus was dominant in the bay. KEYWORDS: Izmir Bay, Ichthyoplankton, Distribution of Fish Larvae

8

9 IX TEŞEKKÜR Bu çalışma konusunu bana öneren merhum hocam Prof. Dr. Savaş MATER e, çalışmalarım sırasında gerek literatür katkıları gerekse teşhislerdeki yardımlarıyla bana yardımcı olan ve fikirlerini esirgemeyen danışmanım Sayın Prof. Dr. Belgin HOŞSUCU ya teşekkürlerimi sunarım. Çalışmalarımı yakından izleyen ve fikirleriyle bana yardımcı olan Araş. Gör. Dr. Tülin ÇOKER e, tezimin haritalarının yapılmasında yardımını esirgemeyen değerli arkadaşım Efe ULUTÜRK e teşekkür ederim. Desteklerini hiçbir zaman benden esirgemeyen, şuanda hayatta olmasalar bile manevi olarak yanımda hissettiğim merhum babam Ferit TAYLAN ve merhum annem Hayriye TAYLAN a teşekkürü bir borç bilirim. Ayrıca tüm yaşamımda benden maddi, manevi desteğini esirgemeyen sevgili ağabeyim Mustafa TAYLAN a en derin teşekkürlerimi sunarım.

10

11 XI İÇİNDEKİLER DİZİNİ Sayfa ÖZET... ABSTRACT... TEŞEKKÜR... ŞEKİLLER DİZİNİ... ÇİZELGELER DİZİNİ... V VII IX XIII XV 1. GİRİŞ ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR MATERYAL VE METOD Araştırma Ortamının Özelikleri Örneklerin İncelenmesi BULGULAR Sistematik Bulgular Araştırma Sahasında Tespit Edilen Teleost Balık Türlerinin Postlarvalarına Ait Bulgular Morfolojik Bulgular Familya: CLUPEIDAE Familya: ENGRAULIDAE Familya: SYNGNATHIDAE Familya: GADIDAE Familya: SERRANIDAE Familya: CARANGIDAE

12 XII Familya: SPARIDAE Familya: LABRIDAE Familya: GOBIIDAE Familya: CALLIONYMIDAE Familya: MUGILIDAE Familya: SOLEIDAE Tespit Edilen Teleost Balık Larvalarının İstasyonlara Göre Dağılımları TARTIŞMA VE SONUÇ KAYNAKLAR DİZİNİ LEVHALAR ÖZGEÇMİŞ 84

13 XIII ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil Sayfa 3.1. İzmir Körfezi ne ait bölümler ve örnekleme yapılan istasyonlar İzmir Körfezi ndeki Teleost balıkların familyalara göre % dağılımı no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı... 50

14 XIV ŞEKİLLER DİZİNİ (devam) Şekil Sayfa no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı... 51

15 XV ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge Sayfa 3.1 Araştırma istasyonlarının koordinatları ve örnekleme ayları... 12

16 1 1. GİRİŞ Son yıllarda dünya nüfusuna paralel olarak artan protein ihtiyacı özellikle denizlere yönelik çalışmaları hızlandırmıştır. İyi kullanıldığı takdirde son derece iyi bir besin kaynağı olan denizler; büyük çoğunluğu açlık sınırında olan insanlığın en büyük ümididir. Denizlerin de en önemli ürünü olan balıkların bu konu kapsamında özel bir değeri vardır. Bu nedenle balıkçılık biyolojisi gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Balıkçılık biyolojisi açısından balık türlerinin yumurta ve larvalarının tanınması çok önemlidir. Balıkların yumurta ve larvalarını kısmen de genç bireylerini inceleyen bilim dalı ihtiyoplankton olarak adlandırılmaktadır. Balıkların hayat evresi; embriyonik evre, larval evre (postlarva evresi), gençlik evresi, erginlik ve ihtiyarlık evresi olmak üzere başlıca 5 bölümden oluşmaktadır. Balıkların büyük bir bölümü bu hayat evrelerinden ilk ikisini yani embriyo ve larval evreyi planktonda geçirirler. Ekonomik öneme sahip pelajik ve demersal pek çok balık yaşamına plankton olarak başladığı için balık yumurta ve larvaları, denizel ekosistemin en önemli bileşeni olan denizel zooplanktonun bir parçasıdır (Hempel, 1984). Zooplanktonik organizmalar yaşamları süresince planktonik durumlarını koruma, nektonik veya bentik form haline dönüşme durumlarına göre Holoplankton ve Meroplankton olarak ikiye ayrılırlar. Balık yumurta ve larvaları; yaşamlarının belli bir evresi veya evrelerinde planktonik olan, daha sonraki evrelerinde benthosa inen veya serbest yaşayan canlıların dahil olduğu

17 2 meroplankton kapsamında yer alır (Özel, 1992). İhtiyoplankton, tür çeşitliliği ve miktarının zamana bağlı değişiminin takibi ile ekosistemdeki değişimin yönünü belirlemede önemli veriler sunar (Demirel, 2004). Türlerin yumurtlama periyotları ve yumurtlama yerleri, mortalite oranları ile bunlara etki eden biotik ve abiotik faktörlerin tahmini ve balık stoklarının hesaplanmasında ihtiyoplanktonik çalışmalar büyük önem taşır. Ayrıca ekosistemde meydana gelen değişimlerin balık stokları ve tür çeşitliliği üzerindeki etkilerinin incelenmesinde ihtiyoplankton araştırmalarından elde edilen verilerin önemi büyüktür. Erginleri ister pelajik ister demersal olsun birçok denizel Teleost un postlarvası planktonik olup ihtiyoplankton en fazla postlarvaca zengindir. Bir bölgedeki balık kaynaklarının değerlendirilmesini yapmak, yumurtlayan ergin populasyonun biyomasını hesaplamak, mortalite ve bunlara etki eden faktörleri anlamak amacıyla yürütülen ihtiyoplankton çalışmaları; ergin balığa nazaran örnek toplamadaki kolaylıklar yüzünden günümüzde önem kazanmıştır. Sonuç olarak bu çalışmanın amacı; İzmir Körfezi ndeki Teleost balıkların pelajikte yaşayan postlarvalarının tür çeşitliliği, bolluğu ve dağılımının tespit edilerek gelecekte yapılacak ayrıntılı çalışmalarla körfezin ihtiyoplanktonik açıdan değişimlerini saptayabilmektir.

18 3 Bu çalışmada; periyodunda İzmir Körfezi nden toplanan plankton materyali içinden pelajik teleost balık larvaları incelenmiştir. Bu çalışmanın ileride yapılacak ihtiyoplanktonik araştırmalar için faydalı olması umulmaktadır. 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR İhtiyoplanktonik çalışmalar 18. yy ın sonlarında aşırı avcılığın stoklar üzerindeki yıpratıcı etkilerinin gündeme gelmesiyle önem kazanmaya başlamıştır. İhtiyoplankton çalışmaları ilk kez Cunnigham (1810) tarafından Plymouth kıyılarında yapılan çalışmalarla başlamıştır larda İngiltere den Holt, M intosh ve Cunnigham; Almanya dan Ehrenbaum; Fransa dan Guitel gibi araştırmacılar döllenme ile yumurta ve larvaların tanımlanması üzerine başarılı çalışmalar yapmışlardır. Bu sırada İtalya da Emercy, Facciola ve Raffaelle adlı araştırmacılar da balık yumurta ve larvaları üzerine yapmış oldukları çalışmaları yayınlamışlardır. İhtiyoplankton alanında yapılan çalışmalardan; Akdeniz de; Raffaele (1888), Holt (1899), Lo Bianco (1909), Sparta ( ), D Ancona ( ), Padoa (1956), Aboussouan (1964) ve Marinaro (1971), Karadeniz de; Vodyanitskii ve Kazanova (1954), Dekhnik (1973), Ege Denizi nde ise Laskarides, Yannopoulos ve Caragitsu gibi Yunanlı araştırmacıların yapmış oldukları çalışmalarla ihtiyoplankton bilimi ilerlemiştir.

19 4 Son yıllarda ihtiyoplankton çalışmaları dünyanın farklı yerlerinde de yürütülmekte; Olivar ve Furtuno (1991) de Guide Ichthyoplankton of the Southeast Atlantic (Benguela Current Region), Leis ve Trnski (1989) da The Larvae of Indopacific shore fishes, Leis ve Carson-Ewart (2000) de The larvae of Indopacific coastal fishes, Leis ve Rennis (1999) da The Larvae of Indo-pacific coral reef fishes gibi önemli eserler ortaya çıkmaktadır (Çakır, 2004). Akdeniz kıyılarında İspanya lı araştırmacılar özellikle hamsi ve sardalya türlerinin yumurta ve larvaları üzerine kapsamlı çalışmalar gerçekleştirmektedirler. Palomera ve ark. (1988), Batı Akdeniz de E. encrasicolus larvasının büyüme parametrelerini vermiş, Leonart ile (1989) aynı türün ölüm oranının tespitini gerçekleştirmiş, Sabates ile 1990 yılında E. encrasicolus ve S. aurita türlerinin Kuzey Akdeniz de yumurta ve larva dağılımı üzerine araştırma yapmıştır. Palomera ve Pertierra (1993), aynı bölgede hamsi biyomasının günlük yumurta verimi metoduyla tespiti üzerine çalışmışlar, Garcia ve Palomera (1996), Kuzey Akdeniz de çevresel faktörlerin hamsi türünün erken gelişim safhasına etkisini ortaya koymuşlardır. Olivar ve Sabates (1997), Kuzey-Batı Akdeniz de balık larvalarının vertikal dağılımlarını vermişlerdir. Townsend ve El Rashidi (1991), Güney-Doğu Akdeniz de ihtiyoplankton kompozisyonunun mevsimsel dağılımı üzerine çalışmalarını yürütmüşlerdir (Ak, 2004). Türkiye sularındaki ilk çalışmalar; Demir (1957) tarafından Marmara ve Karadeniz de bazı Teleost balıkların (Engraulis encrasicolus, Clupea pilchardus, Scomber scomber, Trachurus trachurus, Trachurus mediterraneus, Mullus surmuletus, Mullus

20 5 barbatus) yumurta ve larvalarının morfoloji ve ekolojilerini içeren çalışmalarıyla başlamıştır. Demir 1958 de Marmara Derin Deniz Balıklarının Yumurta ve Larvaları üzerine çalışmıştır. Araştırıcı Karadeniz populasyonunda T. mediterraneus yumurta ve larvalarının morfolojik özellikleri ile hamsi yumurtalarının yumurta çaplarının Türkiye Denizleri nde gösterdiği değişimler ve Scomber colias türünün Marmara daki yumurtlama periyodu ve yumurtlama sahalarını bildirmiştir yılında Türkiye sularında bulunan Clupeidae ve Engraulidae familyalarına ait iki çalışması bulunmaktadır. Ayrıca 1970 yılında Xiphias gladius yumurtalarının tanımlanması ve yıllarında Kuzeydoğu Atlantik ve Plymouth kıyılarındaki Callionymidae türlerinin tayini, bolluk ve dağılımı üzerine yapmış olduğu çalışmalar da önemlidir. Karadeniz de 1997 yılında Bingel ve ark. balık yumurta ve larvalarının dağılımını araştırmış, Satılmış (2001) Sinop Yarımadası ndaki yumurta ve larvaların mevsimsel dağılımını incelemiştir. Demir den sonra Marmara Denizi nde Yüce (1983) Haskefal (Mugil cephalus) ve Kastros (Liza saliens) türlerinin ontogenetik gelişimleri üzerine, Yüksek (1993), Marmara Denizi nin kuzey bölgesinde Teleost balıkların pelajik yumurta ve larvaları üzerine araştırmalar yapmışlardır. Bu arada Gücü ve Yüksek 1994 yılında Karadeniz pelajik yumurtalarının tayini için bilgisayar yazılımı gerçekleştirmişlerdir. Yüksek ve ark. (2001), İzmit Körfezi nde balık yumurta ve larvalarının dağılım, bolluğu ve çeşitliliği üzerine

21 6 çalışmışlar; Yüksek ve Demirel (2004), Marmara Denizi nde E. encrasicolus yumurta ve larvasının dağılımı ile zamana bağlı değişimleri belirtmişlerdir. İzmir Körfezi nde ilk çalışma Demir (1959) tarafından gerçekleştirilmiştir. İzmir Körfezi ndeki en kapsamlı çalışma ise Mater tarafından 1977 yılında Sardalya (Sardina pilchardus) yumurta ve larvalarının biyolojisi ve ekolojisi üzerine yaptığı çalışmadır yılında İzmir Körfezi nde hamsi yumurtalarının dağılımı, bolluğu, morfolojisi ve mortalitesi, 1970 ve 1980 yılında Pollusyonun teleost balıkları üzerine etkisi, 1981 yılında İzmir Körfezi ndeki bazı Teleost balıkların pelajik yumurta ve larvaları üzerine araştırma yapmıştır. Aynı yıl İzmir Körfezi nde Callionymidae türlerinin pelajik yumurta ve larvaları üzerine de çalışmıştır yılında ise Yalçın ile birlikte Urla Limanı ve çevresinde bazı pelajik teleost balıkların yumurta ve larvalarının bolluğu ve dağılımı üzerine çalışmışlar, 1990 yılında ise Mater ve Cihangir Karadeniz İstanbul Boğazı girişinde balık yumurta ve larva dağılımını araştırmışlardır yılında Karadeniz de Hamsi (Engraulis encrasicolus), ve Sarıkuyruk istavrit (Trachurus mediterraneus) yumurtalarının bolluk ve dağılımı üzerine araştırma yapmıştır. Son olarak Çoker (2002) Türkiye Denizleri İhtiyoplankton Atlası çalışmalarını gerçekleştirmiştir. Alper (1980), İzmir Körfezi nde Hamsi balığı yumurta ve larvaları üzerine biyo-ekolojik çalışmalar gerçekleştirmiş ve körfezde dominant tür olduğunu belirtmiştir.

22 7 Yalçın (1984), Urla Limanı ve çevresinde yaşayan bazı Teleost balıkların yumurta ve larvalarının morfolojileri ile bolluk ve dağılımlarını çalışmıştır. Cihangir (1990) sardalyanın planktonda rastlanan yumurtalarının yaş saptamalarını yapmış, 1991 yılında ise Ege Denizi nde sardalyanın üreme biyolojisi ve büyümesi üzerine çalışmıştır yılında İzmir Körfezi nde üreme döneminde sardalya yumurtalarının bolluk ve dağılımını rapor etmiştir. Hoşsucu 1991 yılında Dil balığı (Solea solea) nın biyoekolojik ve akuakültüre alma olanaklarını çalışmıştır. Ayrıca, İzmir Körfezi nde yılları arasında Sardina pilchardus, Engraulis encrasicolus, Sardinella aurita yumurta ve larvalarının biyoekolojisi ve bolluk dağılımları ile ilgili çalışmalarda bulunmuştur. Aynı zamanda 1995 yılında Mater ile, İzmir Körfezi nde Tirsi balığının yumurta ve larvaları üzerine çalışmalar yapmışlardır. Hoşsucu ve Ak (2000) Homa Dalyanı (İzmir Körfezi) ihtiyoplanktonunu değerlendirmiş, yıllarında ise İzmir Körfezi nde 5 istasyonda gerçekleştirilen çalışmalar sonucu elde edilen ihtiyoplanktonik materyalin bolluk ve dağılımı, tür çeşitliliği ile bölgesel farklılıkların belirtildiği iki ayrı çalışma gerçekleştirmişlerdir. Ayrıca; Hoşsucu, Çakır ve Ak tarihleri arasında 3 istasyonda yapmış oldukları çalışmada İzmir İç Körfezi İhtiyoplankton Kompozisyonunu değerlendirmişlerdir. Yine Hoşsucu ve Çakır (2006); Edremit Körfezi nde (Ege Denizi, Türkiye) yaşayan hamsi balığının yumurta ve larvalarının dağılım, bolluk ve mortalite oranını vermişlerdir.

23 8 Türköver (1992) İzmir Körfezi nde Gobiidae familyası türleri larvalarının bolluğu ve dağılımı üzerine çalışmıştır. Çoker (1996; 2003) sırasıyla, İzmir Körfezi nde Blenniidae familyası üyelerinin bolluğu, dağılımı ve morfolojik özellikleri ile İzmir Körfezi ndeki teleost balıkların pelajik yumurta ve larvalarının morfolojisi ve ekolojisini çalışmıştır. Ak (2000), İzmir Körfezi nde yaşayan bazı teleost balıkların pelajik yumurta ve larvalarının dağılım ve bolluğu üzerine çalışmış ve tespit ettiği 69 türün yumurta ve larvalarının körfezdeki dağılım bölgeleri ve bolluğuna değinmiştir. Ayrıca (2004) doktora çalışmasında, Mersin İli Erdemli Açıklarında Yaşayan Bazı Teleost Balıkların Pelajik Yumurta ve Larvalarının Dağılımı ve Bolluğu üzerine çalışmıştır. Çakır (2004) doktora çalışması sırasında; Edremit Körfezi nin (Ege Denizi) ihtiyoplanktonunu değerlendirmiştir. Taylan (2005), İzmir Körfezi ndeki Gobiidae türleri postlarvalarının bolluk ve dağılımını araştırmıştır.

24 9 3. MATERYAL VE METOD Araştırma Ortamının Özellikleri Araştırmanın yapıldığı İzmir Körfezi; 38" 20' N ve 38" 40' N enlemleri ile 26" 30' E ve 27" 10' E boylamları arasında yer alan Ege Denizi nin en büyük körfezlerindendir. Doğudan batıya uzunluğu 24 km, ortalama genişliği ise yaklaşık 5 km olan İzmir Körfezi nin toplam hacmi 10 milyar m³ civarındadır (Kontaş, 1997). Körfez; İç Körfez, Orta Körfez ve Dış Körfez olmak üzere 3 bölüme ayrılmaktadır (Şekil 3.1). Şekil 3.1: İzmir Körfezi ne ait bölümler. A: İç Körfez; B: Orta Körfez; C: Dış Körfez (C1: Dış Körfez 1; C2: Dış Körfez 2; C3: Dış Körfez 3) (Cihangir ve ark., 1999) ve örnekleme yapılan istasyonlar.

25 10 Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan Dış Körfez; Karaburun Yarımadası ile Gediz Deltası arasında yer almaktadır. Dış Körfezi kuzeybatıdan Gediz Deltasının Halosen yaşlı çökelleri ve güneydoğudan ise Urla Yarımadası, Hekim Adası ve irili ufaklı Çiçek adaları sınırlar. Dış Körfez in Ege Denizi ne açıldığı Foça- Karaburun hattında derinlik genellikle yaklaşık 70 m civarındadır. Dış Körfez güneyde daha sığ olan Gülbahçe koyu ile sona ermektedir. Bu koyun ortalama derinliği 30 m dir. Dış Körfez in güneydoğusunda başlayan Orta Körfez bir geçiş zonudur. Yenikale fenerleri ile Urla dan Tuzla nın kuzeybatısına kadar uzanmaktadır. Ortalama derinliği 43 m dir. Yaklaşık 10 km uzunluğundaki Orta Körfez, İç Körfez den Yenikale Geçidi diye adlandırılan, 13 m derinliğinde çok dar bir sığlıkla ayrılır (Aksu& Piper, 1984). İç Körfez İzmir şehrinin kıyıları boyunca uzanmaktadır. Oldukça sığ olan İç Körfez in en derin yeri 21 m., en sığ yeri m dır (Ak, 2000). İzmir Körfezi ndeki Teleost balıkların postlarvalarının bolluk ve dağılımının incelendiği bu çalışmada; yılları arasında Piri Reis araştırma gemisiyle horizontal çekimler ile alınan örnekler %4 lük formalin solusyonu içinde fiksedilerek, mikroskobik incelemelere kadar saklandı. Çekimler; 57 cm çapında, 200 µm göz genişliğinde olan Hensen tip plankton kepçesi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Kepçenin torba kısmı nytal naylon bezden yapılmıştır. Torba bölümünün alt

26 11 kısmında, süzülen planktonun içinde toplandığı ve aynı bezden parçalarla kapatılmış 2 açıklığı olan PVC den yapılmış kolektör bulunur. Büyük Kanal Projesi amacıyla araştırma bölgesinde yürütülen çalışmalarda belirlenmiş 38 istasyon bulunmaktadır. Bu istasyonlar arasından İzmir Körfezi nin dış, orta ve iç kesimlerinden 8 adet istasyon belirlenmiş ve numaralandırılmıştır. 1 numaralı istasyon (orjinal istasyon numarası 6 ) Karaburun ve Foça arasında; yani İzmir Körfezi nin Ege Denizi ne açıldığı yerde bulunmakta olup, suları İç Körfez e oranla daha temizdir. 2 no lu istasyon (orjinal istasyon numarası 11) ve 4 no lu istasyon (orjinal istasyon numarası 13) Kırdeniz Bölgesi nde yer almaktadır. Uzunada Bölgesi nde yer alan istasyonlar; 3 no lu istasyon (orjinal istasyon numarası 12) ve 5 no lu istasyon (orjinal istasyon numarası 15) lardır. 6 no lu istasyon (orjinal istasyon numarası 17) Gülbahçe Bölgesi nde yer almakta, 7 no lu istasyon (orjinal istasyon numarası 23) kirliliğin oldukça etkin olduğu İç Körfez de bulunmaktadır. Son istasyon ise; Güzelbahçe Bölgesi nde bulunan 8 no lu istasyondur (orjinal istasyon numarası 23) (Şekil 3.1). Ayrıca araştırma istasyonlarının koordinatları ve örnekleme yapılan aylar Tablo 3.1 de verildiği gibidir.

27 12 Tablo 3.1: Araştırma istasyonlarının koordinatları ve örnekleme ayları. VERİLEN İSTASYON NUMARASI ORJİNAL İSTASYON NUMARASI ENLEM BOYLAM ÖRNEKLEME YAPILAN AYLAR '50''N 26 64'83''E Aralık, Ocak, Nisan, Mayıs, Ağustos '17''N 26 76'83''E Kasım, Aralık, Ocak, Nisan, Ağustos '17''N 26 66'67''E Aralık, Mart, Haziran, Ağustos '33''N 26 78'00''E Mart, Mayıs, Ağustos '38''N 26 78'42''E Nisan, Temmuz, Ağustos '33''N 26 65'00''E Kasım, Aralık, Mart, Nisan, Mayıs '83''N 27 04'77''E Kasım, Ocak, Nisan, Mayıs, Ağustos '17''N 26 91'67''E Kasım, Aralık, Mart, Nisan, Temmuz, Ağustos

28 Örneklerin İncelenmesi Çekimler; 57 cm çapında, 200 µm göz genişliğinde olan Hensen tip plankton kepçesi kullanılarak horizontal olarak gerçekleştirilmiştir. Çekim yapılan zooplankton örnekleri kavanozlarda %4 lük formalin solusyonu içinde korunmuşlardır. Balık larvaları bu zooplankton materyali içinden ayıklanarak küçük tüplerde etiketlenerek saklanmıştır. Örnekler 10x4 büyütmeli steroskopik binoküler (Olympus SZ 40) ile incelenerek tür tayinleri gerçekleştirilmiştir. Mikrometrik oküler kullanılarak larvaların total ve preanal (müzo ucundan anüs açıklığına kadar olan) boy ölçümleri yapılmıştır. Tayinlerin yapılmasında; Cunnıngham (1889), Ehrenbaum (1909), Lebour ( ), D ancona (1931), Vodyanıtskıı ve Kazanova (1954), Padoa (1956), Demir ( ), Dekhnıkh (1973), Russell (1976) ve Mater (1981) eserlerinden faydalanılmıştır. Ayrıca türlerin tayini sırasında postlarvaların tayininde kullanılan temel kriterler baz alınmıştır. Bu kriterler; postlarvanın şekli, büyüklüğü, vücut oranları, yüzgeçlerin oluşum sıraları ve şekilleri, organların gelişim şekilleri ve sıraları, miyomer sayısı, anüs açıklığının yeri, anüs açıklığının total boya nazaran oranı, vücut üzerindeki pigmentasyonun durumu, varsa baş bölgesindeki dikenlerin yeri, sayısı, oluşum zamanları, varsa tentaküllerin yeri ve sayısıdır. Tayin sırasında Türkiye Denizleri İhtiyoplankton Atlası ndan yararlanılarak türlerin üreme periyotları dikkate alınmış, böylece tayinler desteklenmiştir.

29 14 Ölçümler sırasında larvaların orjinal çizimleri yapılmış ve böylece laboratuvar işlemleri tamamlanmıştır. Tayinler sonucu tespit edilen türler sistematik sırası ile verilmiştir. Örneklerin istasyonlara ve aylara göre dağılım ve bolluk durumları harita üzerinde gösterilmiştir. Horizontal çekim olmasından dolayı türlerin dağılımlarının belirlenmesinde öncelikle; süzülen deniz suyu miktarı tespit edilmiş ve bu elde edilen değerler kullanılarak da 100 m³ deniz suyundaki miktar hesaplanmıştır.

30 15 4. BULGULAR 4.1. Sistematik Bulgular Phylum: CHORDATA Subphylum: VERTEBRATA Classis: OSTEICHTHYES Süperordo: TELEOSTEI ORDO: CLUPEIFORMES Fam: CLUPEIDAE Sardina pilchardus (Sardalya) Sardinella aurita (Büyük Sardalya) Fam: ENGRAULIDAE Engraulis encrasicolus (Hamsi) ORDO: SYNGNATHIFORMES Fam: SYNGNATHIDAE Syngnathus acus (Deniziğnesi) ORDO: GADIFORMES Fam: GADIDAE Gaidropsarus mediterraneus (Gelincik Balığı) ORDO: PERCIFORMES Fam: SERRANIDAE Serranus scriba (Benekli Hani) Fam: CARANGIDAE Trachurus mediterraneus (Sarıkuyruk İstavrit)

31 16 Fam: SPARIDAE Boops boops (Kupez) Diplodus annularis (Isparoz) Diplodus vulgaris (Karagöz) Pagellus sp. Pagrus pagrus (Fangri) Fam: LABRIDAE Symphodus roissali (Çırçır) Fam: GOBIIDAE Gobius niger (Kömürcü kayabalığı) Gobius paganellus (Kayabalığı) Pomatoschistus minutus (Küçükkayabalığı) Pomatoschistus microps (Kumkayabalığı) Fam: CALLIONYMIDAE Callionymus pusillus (Üzgün Balığı) Callionymus sp. Fam: MUGILIDAE Liza saliens (Kastros) Mugil cephalus (Haskefal) ORDO: PLEURONECTIFORMES Fam: SOLEIDAE Buglossidium luteum (Küçük Dil Balığı)

32 Araştırma Sahasında Tespit Edilen Teleost Balık Türlerinin Postlarvalarına Ait Bulgular yılları arasında İzmir Körfezi nin Dış, Orta ve İç bölgelerinden elde edilen örneklemelerden yararlanılarak gerçekleştirilen bu çalışma sonucu toplam 186 adet postlarvaya rastlanmıştır. 12 familyaya ait 22 tür Teleost balık türünün tespit edildiği bu çalışmada; Clupeidae, Engraulidae, Syngnathidae, Gadidae, Serranidae, Carangidae, Sparidae, Labridae, Gobiidae, Callionymidae, Mugilidae ve Soleidae familyalarının varlığı belirlenmiştir. Körfez de tespit edilmiş olan bu familyaların bulunma % leri incelendiğinde; %32 lik bir oranla Engraulidae familyasının dominant durumda olduğu görülmektedir. İkinci sırada %24 lük oranla Gobiidae familyası, üçüncü sırada ise yüzde olarak Gobiidae familyasına çok yakın %23 lük bir oranla Sparidae familyası bulunmaktadır. Mugilidae familyasının körfezde %10 oranında bulunarak dördüncü sırada yer aldığı görülmektedir. Callionymidae familyasının %3 oranında, Clupeidae familyasının ise %2 oranında bulunduğu tespit edilmiştir. Geriye kalan 6 familya; Syngnathidae, Gadidae, Serranidae, Carangidae, Labridae ve Soleidae familyalarının aynı oranda %1 lik bir dilimle körfezde bulundukları görülmektedir (Şekil 4.1).

33 18 3% 10% 1% 2% Clupidae Engraulidae 32% Syngnathidae Gadidae Serranidae Carangidae 24% 1% 23% 1% 1% 1% 1% Sparidae Labridae Gobiidae Callionymidae Mugilidae Soleidae Şekil 4.1: İzmir Körfezi ndeki Teleost balıkların familyalara göre % dağılımı

34 Morfolojik Bulgular Familya: CLUPEIDAE Tipik olarak ergin halde pelajik olan balıklardır. Bir kısmı yumurtlama sırasında tatlı suya geçerek yumurtalarını oraya bırakırlar, yani anadromdurlar. Türkiye Denizleri nde 11 türle temsil edilirler. Ege Denizi nde yaşayan 4 türü bildirilmiştir (Mater, Kaya, Bilecenoğlu, 2003). İzmir Körfezi nde daha önce yapılan çalışmalarda bu familyaya ait 3 türe rastlanmış olup bizim çalışmamızda 2 tür tespit edilmiştir. Bu türler; Sardina pilchardus ve Sardinella aurita dır. Sardina pilchardus (Walbaum, 1792) (Sardalya) İzmir Körfezi nde (Mater, 1981), (Yalçın, 1984), (Hoşsucu, 1992) türün yumurta ve larvalarının morfolojik tanımlarını vermişler ve biyoekolojik özelliklerini ortaya koymuşlardır (Çoker, 2003). Çalışmamız sırasında; mm boylardaki iki larvaya rastlanmıştır. Larvaların özelliklerine baktığımızda vücudun ince uzun olduğu görülmektedir. Barsak ince olup, düz bir boru şeklinde uzanmaktadır, ancak posterior bölümde hafif kalınlaşmıştır. Anüs vücudun oldukça gerisinde; 4/5 inde yer almaktadır. Toplam 51 miyomer sayılmıştır. Ürostil düz bir şekilde uzanmaktadır. Otosistler belirgindir. Pigmentasyon; barsak dorsolateralleri boyunca ince çizgi şeklinde pigment vardır. Yine barsak posterior ventralinde uzun çizgi pigmentler yer almaktadır. Ancak bu pigmentlerin aralıklı bir şekilde dizilmiş oldukları görülmektedir. Sonbarsak dorsalinde tek nokta

35 20 pigment bulunmaktadır mm lik bireyde dorsal yüzgeç oluşumu gözlenmektedir. Larvaların bulunduğu aylar; Mart ve Nisan dır. Sardinella aurita (Valenciennes, 1847) (Büyük Sardalya) İzmir Körfezi nde (Mater, 1981) yumurtalarını (Yalçın, 1984) (Hoşsucu ve Mater, 1995) yumurta ve larval safhalarını tanımlamışlardır. Yapılan çalışmada bu türe ait bir adet larvaya rastlanmıştır mm boyundadır. Vücut ince uzundur. Baş yuvarlaklaşmıştır, barsak düzdür ve ortadan itibaren kalınlaşmaya başlamıştır. Ovoidal şekilli bir gaz kesesi vardır. Anüs vücudun 4/5 inde bulunmaktadır. Miyomer sayısı 48 olarak sayılmıştır. Pigmentasyon; barsak dorsolateralleri boyunca kısa kesik çizgi şeklinde pigmentler bulunmaktadır. Bu pigmentler posteriorde aralıklı noktalar şeklindedir. Anüste iki adet nokta şeklinde pigment dikkat çekmektedir. Dorsal ve anal yüzgeç taslakları oluşmuştur. Larvanın bulunduğu ay; Ağustos Familya: ENGRAULIDAE Bütün tropikal ve ılıman denizlerde yaşayan küçük ve orta boylu balıklardır. Büyük sürüler oluşturarak sahile yakın dolaşan formlardır. Acı ve tatlı sulara girebilirler. Bu familyanın denizlerimizdeki tek temsilcisi Engraulis encrasicolus tur.

36 21 Engraulis encrasicolus (Linnaeus, 1758) (Hamsi Balığı) Bu çalışma sırasında mm boydaki larvalarına rastlanmıştır. Türün larval özellikleri; vücut ince uzundur. Barsak düz bir boru biçimindedir, ancak orta kısmından itibaren kalınlaşmaya başlamıştır ve kalınlaşan bölgedeki helezonlu yapı dikkat çekmektedir. Sonbarsak hafifçe aşağıya doğru eğim yapmıştır. Miyomer sayısı dir. Anüs vücudun oldukça gerisinde; total boyun ¾ ünde yer almaktadır. Pigmentasyon; barsak posterior ventralinde çizgi şeklinde pigmentler vardır. Postanalın ortası nokta şeklinde pigmentlidir ve kuyrukta çizgi şeklinde pigment vardır. Gırtlakta, barsak dorsolaterali boyunca, çizgi şeklinde pigment bulunur. Gelişimin ilerleyen safhalarında gaz kesesi belirmeye başlar. Pigmentasyon; diğer safhalarda olduğu gibidir, anüsteki tek pigment, postanal ortası ve kuyruk pigmenti belirgindir. Larvaların bulunduğu aylar; Aralık, Mart ve Ağustos tur Familya: SYNGNATHIDAE Bölgemiz denizlerinde çok yaygın olarak bulunan bu familya üyeleri; genellikle sıcak denizlerden fazla soğuk olmayan denizlere kadar, sahillerin sığ bölgelerinden hemen hemen m ye kadar uzanan derinliklerde yaşarlar (Akşıray, 1987). Syngnathidae familyasında yumurtalar dişi tarafından erkek bireyin kesesine bırakılır ve postlarva aşamasına kadar bu kese içinde gelişirler. Yapılan çalışmada tespit edilen tür; Syngnathus acus olup bu türe ait 1 adet postlarvaya rastlanmıştır.

37 22 Syngnathus acus (Linnaeus, 1758) (Deniziğnesi) S. acus larvalarında vücut uzamış ve kendine özgü vücut şekillidir. Müso uzundur. Anüs total boyun 1/3 ünden geride açılmaktadır ve dorsal yüzgeç başlangıcı hizasında yer almaktadır. Miyomer sayısı 56 olarak tespit edilmiştir. Baş bölgesinde plaklar bulunmaktadır. Kuyruk bölümleri çok incelmiştir. Vücut üzerinde; baş bölgesinde, vücudun lateralinde, anüsün dorsalinde ve kuyruk bölgesinde kümelenmiş pigmentler görülmektedir. Bu türe ait postlarvada kuyruk içe doğru kıvrılmış olduğu için ölçümü digital kumpas yardımıyla gerçekleştirilmiş olup mm olarak tespit edilmiştir. Larvanın bulunduğu ay; Ağustos tur Familya: GADIDAE Ilıman ve oldukça soğuk denizlerin sularında yaşarlar. Özellikle Kuzey Avrupa ülkelerinde bazı türleri ekonomik olarak önemlidir. Büyük çoğunluğu derin suları tercih ettikleri için daha çok çamurlu, kumlu-çamurlu biyotoplarda yaşarlar. Bu familya Türkiye Denizleri nde 10 türle temsil edilir ve bu türlerin tamamı Ege Denizi nden bildirilmiştir (Mater ve ark., 2003). Yapılan çalışmada İzmir Körfezi nde bu familyaya ait tek bir türe rastlanmıştır.

38 23 Gaidropsarus mediterraneus (Linnaeus, 1758) (Gelincik Balığı) İzmir Körfezi nde bu türe ait yumurta ve larva kaydı Çoker (2003) tarafından bildirilmiştir. Yapılan çalışma sırasında mm boydaki 2 adet larvaya rastlanmıştır. Bireyler incelendiğinde; vücudun fusiform yapıda olduğu ve kuyruk kısmına doğru daralmış olduğu görülmektedir. Baş vücudun en yüksek yeridir. Anüs ½ ye doğru kaymıştır. Miyomer sayısı olarak tespit edilmiştir. Küçük, yuvarlak bir gaz kesesi vardır ve peritonealin anteriodorsalinde yer almaktadır. Barsak sonu orta kalınlıkta olup, kat yapmıştır ve hafif kıvrımlı yapıdadır. Pelvik yüzgeçler oldukça gelişmiştir, abdominalin lateralinde yer alır ve gaz kesesi hizasında başlamıştır. Pigmentasyon; peritoneal boyunca yıldız şeklindeki kromatoforlar aralıklı olarak dizilmiştir. Alt çenede 2 adet, gırtlakta 1 adet, abdominal bölgenin ventralinde 1 adet olmak üzere 4 tane yıldız şeklindeki pigment dikkat çeker. Larvanın üzerinde pigmentasyon oldukça zayıftır. Sadece peritoneal bölgedeki pigmentasyon oldukça belirgindir. Larvaların bulunduğu ay; Aralık olup, 2 adet larva da aynı istasyonda (8 numaralı istasyon) tespit edilmiştir Familya: SERRANIDAE Bütün tropikal ve ılıman denizlerde, nisbeten derin ve taşlık bölgelerde yaşayan bu familya üyeleri arasında hermafrodit olanlara da rastlanır. Ege Denizi nde 11 türü bulunan Serranidae familyasının daha önce yapılan çalışmalar sonucu İzmir Körfezi nde 3 türü tespit edilmiştir. Bu türler; Serranus cabrilla, Serranus hepatus ve Serranus

39 24 scriba dır. Çalışmamız sırasında ise bu familyaya ait Serranus scriba türü elde edilmiş olup, 1 adet larva da hasara uğramış olması sebebiyle tayin edilememiştir. Serranus scriba (Linnaeus, 1758) (Çizgili Hani Balığı) 1.9 mm lik postlarval evrede baş ve gövde hemen hemen aynı yükseklikte olup postanal bölge kuyruğa doğru daralmaktadır. Barsak uzundur ve sonbarsak aşağıya doğru eğilmiştir. Anüs ½ de yer almaktadır. Miyomer sayısı 24 olarak tespit edilmiştir. Başın üzerinden itibaren başlayan primordiyal yüzgeç; sonbarsak ile sonlanır. Pigmentasyon; başın üzeri, sonbarsak ucu, barsak dorsali ve ventrali, alt çene dağınık bir şekilde pigmentlidir. Vücudun dorsalinde yıldız şeklindeki pigmentlerin oluşturduğu bir grup pigment vücudun ortasına yakın bir yerde konumlanmıştır. Bu şekilde grup halindeki pigmentasyona postanal ventralde de rastlanmaktadır. Bunlardan 1 tanesi anüs bitiminde, diğer 2 si ise vücudun ortasında ve kuyruğa yakın bir yerde bulunmaktadır. Ayrıca bu grup pigmentlerden sonra yıldız şeklindeki pigmentlerin seyrek bir şekilde kuyruğa kadar devam ettiği görülmektedir. Primordiyal yüzgeç üzeri de yoğun bir şekilde pigmentlidir. Ancak primordiyal yüzgeç üzerindeki pigmentler özellikle dorsalde yoğunlaşmıştır. Larvanın bulunduğu ay; Mayıs.

40 Familya: CARANGIDAE Bu familya üyeleri genellikle tropikal ve ılıman denizlerde yaşarlar, pelajiktirler. En sığ sahillerden açık denizlerin 200 m derinliklerine kadar yaygın durumda bulunan bu familya üyeleri genellikle pelajik ve kısmen de littoral olarak yaşamlarını sürdürmektedirler. Üremeleri; Nisan ayında başlayan yumurtlama dönemi cins ve türlere göre çoğunlukla Haziran- Temmuz- Ağustos sonlarına hatta Eylül ayı ortalarına kadar sürmektedir. Çalışmamız sırasında bu familyaya ait tek bir türe rastlanmıştır. Trachurus mediterraneus (Steindachner, 1868) (Sarıkuyruk İstavrit) 4.3 mm larvada vücut tıknaz yapıda olup, baş büyüktür. Postanalda vücut daralmıştır. Preoperkülerde kısa dikenler görülür. Barsak uzundur ve yaklaşık abdominalin ortalarında kıvrım oluşturur. Anüs ½ de yer almaktadır. Miyomer sayısı 24 tür. Otosistler yuvarlak ve oldukça belirgindir. Gaz kesesi vardır ve başa yakın konumlanmıştır. Pigmentasyon; gaz kesesinin dorsalinde, vücudun dorsalinde birkaç tane olmak üzere ve postanal ventralde anüsten kuyruğa kadar seyrek bir şekilde sıralanmış pigmentler bulunmaktadır. Baş üzerinde de 2 adet nokta pigment görülmektedir. Larvanın bulunduğu ay; Mart tır.

41 Familya: SPARIDAE Ilıman ve tropik denizlerin sahil kesimlerinden 500 m ye kadar olan derinliklerde demersal veya pelajik olarak yayılım gösterirler. Türkiye Denizleri nde 21 türle temsil edilen bu familyaya ait türlerden İzmir Körfezi nde tespit edilen türler arasında; Boops boops, Dentex dentex, Dentex gibbosus, Diplodus annularis, Diplodus sargus, Diplodus vulgaris, Lithognathus mormyrus, Oblada melanura, Pagellus bogaraveo, Pagellus erythrinus, Pagrus pagrus, Sparus aurata bulunmaktadır. Ekonomik açıdan büyük öneme sahip türlerin bulunduğu bu familya üyelerinin yumurta ve larvaları birbirine çok benzediği için türleri ayırt etmek oldukça güçtür. Yapılan çalışmada; Boops boops, Diplodus annularis, Diplodus vulgaris, Pagellus sp., Pagrus pagrus olmak üzere 5 türe rastlanmıştır. Ancak bunlardan Pagellus cinsine ait larvaların türleri kesin olarak belirlenemediği için Pagellus sp. olarak genus seviyesinde bırakılmıştır. Boops boops (Linnaeus, 1758) (Kupez) Çalışmamızda mm lik bireylerine rastlanmıştır. Larvalarda baş vücudun en yüksek yeridir. Vücut arkaya doğru daralmaktadır. Abdominal bölge şişkindir, sonbarsak aşağıya yönelmiştir. Miyomer sayısı; 24 dür. Anüs total boyun 1/3 ünde yer almaktadır. Küçük bir gaz kesesi vardır ve başa yakın konumlanmıştır. Pigmentasyon; gaz kesesinin dorsali ve peritoneal bölge pigmentlidir. Postanal ventralde yıldız pigmentler kuyruğa kadar dizilmiştir ancak kuyruğa yakın bir yerde bu yıldız pigmentlerin 2-3 tanesi birleşerek

42 27 çizgi şeklini almıştır. Bu pigmentin tam karşısında yani postanal dorsalde de yine buna benzer çizgi şeklinde bir adet pigment yer almaktadır. Otosistler belirgindir. Larvaların bulunduğu aylar; Mart ve Mayıs. Diplodus annularis (Linnaeus., 1758) (Isparoz Balığı) Çalışmamız sırasında mm boydaki bireylerine rastlanmıştır. Postlarvalarda vücut ince uzun ve fusiform yapıdadır. Baş ve vücut yüksekliği hemen hemen aynıdır, ancak gelişimin ilerleyen safhalarında baş yüksekliği hafifçe artar. Vücut arkaya doğru daralmaya başlar. Anüs 1/3 te yer alır. Miyomer sayısı 24 dür. Gözler yuvarlak ve oldukça büyüktür. Abdominal bölüm kısa ve şişkindir. Sonbarsak çok kısadır. Sparidae familyasına ait larvaların en önemli özelliklerinden biri olan otosistler bu türde de oldukça belirgindir. Pigmentasyon; gaz kesesi üzerinde tek nokta pigment vardır. Abdominalin ventralinde, son barsak ventralinde tek nokta pigment bulunur. Peritoneal bölgede yıldız şekilli pigmentler bulunmaktadır. Postanal ventral boyunca küçük yıldız şekilli pigmentler sık bir şekilde sıralanmıştır. Larvaların tespit edildiği aylar; Mart, Nisan, Mayıs ve Ağustos tur.

43 28 (Karagöz) Diplodus vulgaris (E. Geoffroy Saint-Hilaire, 1817) Çalışmamız sırasında 13.5 mm boydaki tek bir bireye rastlanmıştır. Larvada baş ve vücut hemen hemen aynı yüksekliktedir. Gözler büyük ve siyahtır. Otosist oldukça büyük ve yuvarlaktır. Ürostil yukarıya doğru yönelmiştir. Sparidae familyasında anüs total boyun 1/3 ünde yer almasına rağmen bu larvada, gelişime bağlı olarak anüs total boyun ½ sine yakın konumlanmıştır. Miyomer sayısı 24 olarak tespit edilmiştir. Pigmentasyon; peritoneal bölge, baş üzeri, üst çene ve abdominal bölgenin ventrali yıldız şeklindeki pigmentlerle kaplıdır. Ayrıca vücudun ortasına yakın bir bölümde, vücuda dikey bir şekilde uzanan yıldız şeklindeki pigmentlerin oluşturduğu bir bant yer almaktadır. Postanal ventralde 2-3 adet pigment bulunmaktadır. Son olarak ürostile yakın bir yerde kısa çizgi şeklini almış pigmentler dikkati çekmektedir. Larvanın bulunduğu ay; Kasım dır. Pagellus sp. Çalışmamız sırasında mm boydaki bireylerine rastlanmıştır. Ancak türü kesin olarak belirlenememiş Pagellus sp. olarak tayin edilmiştir. Larvada baş ve vücut hemen hemen aynı yüksekliktedir. Çene köşesi sivrilmiştir, gözler oldukça büyüktür. Sonbarsak çok kısadır ve hafif bir meyille ayrıdır. Otosist belirgindir. Anüs ½.5 ta yer alır. Miyomer sayısı 24 dür. Pigmentasyon; baş üzeri, üst ve alt çene üzeri ve gırtlak pigmentlidir. Peritoneal bölge yoğun bir

44 29 pigmentasyonla kaplanmıştır. Otosist üzerinde ve operküler bölge üzerinde birkaç tane pigment bulunmaktadır. Vücudun dorsalinde, mediyalinde çizgi şeklini almış pigmentasyon görülmektedir. Ayrıca postanal ventralde çizgi şeklindeki 6-7 adet pigment belirgindir. Ürostilin ventralinde de tek bir pigment bulunmaktadır. Larvaların bulunduğu ay; Mayıs tır. Pagrus pagrus (Linnaeus, 1758) (Fangri Balığı) (Ak, 2000) Ağustos ayında bulduğu 3.10 mm larvayı çizerek tanımını vermiştir. Yapılan çalışmada ise tespit edilen larva 4.6 mm boyundadır. Larva incelendiğinde; vücudun fusiform şekilli olduğu görülmektedir. Baş vücudun en yüksek yeri olup vücut kuyruk bölümüne doğru daralan yapıdadır. Çene köşesi belirgindir. Otosistler büyük ve yuvarlaktır. Abdominal bölge hafif şişkindir, sonbarsak çok kısadır ve ön bölümden küçük bir kavisle ayrı durur. Gaz kesesi oldukça küçüktür ve anterior konumludur. Anüs ½ den biraz önde yer alır. Miyomer sayısı 24 dür. Pigmentasyon; gaz kesesinin dorsali, peritoneal bölgenin dorsali yıldız şeklindeki pigmentlerle kaplıdır. Gırtlakta 1 adet, sonbarsak ventralinde 1 adet pigment yer almaktadır. Ayrıca postanal ventralde 2-3 adet pigment bulunmaktadır. Oksipital bölgede baş ve gövde arasındaki bölümde üçgen şeklinde oksipital bir diken yer almaktadır. Preoperküler bölgede biri oldukça uzun olan 5 adet diken bulunmaktadır. Larvanın bulunduğu ay; Nisan dır.

45 Familya: LABRIDAE Genellikle sıcak ve ılık denizlerin en sığ yerlerinden itibaren 250 m derinliklere kadar uzanan sahil bölgelerinin kayalık, taşlık, kumluk ve kısmen de çamurlu olan bölgelerinde batipelajik olarak yaşayan küçük balıklardandır. Özellikle sahillerin bitkilerle kaplı olan kesimlerinde yaygın olarak bulunmaktadırlar. Türkiye Denizleri nde 19 türle temsil edilen bu familyanın 18 türü Ege Denizi nden bildirilmiştir. Çalışmamız sırasında Symphodus roissali türü tespit edilmiştir. 1 adet larva da hasara uğramış olması sebebiyle tayin edilememiştir. 1826) Symphodus roissali (Risso, 1810) (Çırçır, Otbalığı) Sin: Symphodus (Crenilabrus) quinquemaculatus (Risso, Çalışmamız sırasında elde edilmiş olan larva 3.00 mm boyundadır. Larva fusiform şekilli olup, baş orta büyüklüktedir. Anüs ½ den biraz geridedir. Miyomer sayısı 32 dir. Pigmentasyon; vücudun dorsalinde başın hemen arkasından başlayan ve kuyruğa yakın bir bölgede sonlanan 13 adet yıldız şekilli pigment bulunmaktadır. Barsak dorsali ve ventrali boyunca nokta pigmentler sıralanmıştır. Ayrıca anüs bitiminden biraz ileride başlayan nokta pigmentlerden oluşan bir küme dikkat çekmektedir. Kuyruk bölümünde birkaç nokta pigment bulunmaktadır. Larvanın bulunduğu ay; Nisan.

46 Familya: GOBIIDAE Türkiye denizlerinde 29 türle, Ege Denizi nde ise 15 türle temsil edilen bu familya üyelerinin erginleri, 0-80 m. ye kadar derinliklerde, kumlu-çamurlu zeminlerde yaşayan demersal türlerden oluşur. Sadece Aphia cinsi erginleri diğerlerinden farklı olarak pelejiktir. Üremeleri genel olarak ilkbahar ve yaz aylarında gerçekleşmektedir. Gobiidae türlerinin yumurtaları demersal,larvaları ise pelajiktir. İzmir Körfezi nde tespit edilen Gobiidae türleri; Gobius niger, Pomatoschistus minutus, Pomatoschistus microps ve Gobius paganellus tur. Ayrıca kesin tayini yapılamayan 2 tür; Gobius spp. olarak belirlenmiştir. Gobius niger (Linnaeus,1758) (Kömürcü Kayabalığı) Literatürde en iyi şekilde Petersen tarafından incelenip tanımlanmıştır. (Mater, 1981) bu türe ait 5.37 mm bir larvayı tanımlamış ve çizimini vermiştir. (Yalçın, 1984) mm larvaları, (Ak, 2000) mm arasındaki larvaları genel olarak tanımlamıştır (Çoker, 2003). Yapılan çalışmada mm arasındaki bireylere rastlanmıştır mm larvalarda; vücut ince uzundur. Ovoidal şekilli, küçük bir gaz kesesi vardır ve başa yakın konumlanmıştır. Anüs total boyun ½ sinde yer alır. Barsak orta kalınlıktadır ve son barsak aşağıya doğru hafif bir eğim yapmıştır. Miyomer sayısı 28 dir. Pigmentasyon; gaz kesesinin dorsali tek, yıldız şeklinde bir pigmentle kaplanmıştır.

47 32 Gaz kesesinin anteriörü hizasında bir tane, barsağın ortasında, son barsağın ventralinde ve anüsün dorsalinde birer tane yıldız şeklinde pigment bulunur. Postanal ventralde 6-7 adet yıldız şeklinde pigment sıralanmıştır, bunlardan kuyruğa yakın olan bir tane dallanmış pigment dikkat çekecek büyüklüktedir. Her zaman olmamakla birlikte bu pigmentin tam karşısında yani postanal dorsalde de yine yıldız şeklinde bir pigment görülebilir mm larvalarda ise çene köşesinin sivrilmiş olduğu görülür. Ayrıca gelişime bağlı olarak gaz kesesinin büyüklüğü biraz daha artmıştır ve barsağın ortasına yakın bir şekilde konumlanmıştır. Gözler büyüktür. Larvanın başlangıçtaki ince uzun görünümü özellikle 4.80 mm ye yaklaştığında giderek kaybolur, baş ve gövde hemen hemen aynı yükseklikte görülür. Anüs total boyun ½ sinde yer alır. Pigmentasyon daha önceki safhalarda olduğu gibidir. Ancak postanal ventraldeki pigmentler daha aralıklı olarak dizilmiştir. Postanal dorsalde pigment bulunan larvalarda pigmentin kuyruğa yakın bir konuma geldiği görülür. Larvaların Bulunduğu Aylar; Ocak, Nisan, Mayıs, Haziran, Ağustos. Gobius paganellus (Linnaeus, 1758) (Kayabalığı) (Lebour, 1919) G. paganellus un yumurtadan yeni çıkmış larvasını 4.00 mm olarak (Plymouth ta) kaydetmiştir. (Mater, 1981) 4.50 mm bir larvayı ayrıntılı olarak tanımlamış ve şeklini vermiştir. (Yalçın, 1984) mm larvaların genel tanımını yapmıştır (Ak,

48 2000) mm arasındaki larvaların genel tanımını vermiştir (Çoker, 2003). 33 Çalışmada mm arasındaki bireylere rastlanmıştır. Vücut ince uzundur. Ovoidal şekilli, büyük bir gaz kesesi vardır ve abdominalin ortasına yakın bir şekilde konumlanmıştır. Baş vücuda oranla biraz yüksektir. Anüs total boyun ½ sinde yer alır. Barsak arkaya doğru incelir. Miyomer sayısı 28, nadiren 29 dur. Pigmentasyon; gaz kesesinin dorsali yoğun pigmentlidir. Barsağın ventralinde yıldız şeklinde 3-4 adet pigment sık bir şekilde sıralanmıştır. Postanal ventralde de kuyruğa kadar devam eden kısa aralıklarla dizilmiş pigmentler görülür. Bunlardan özellikle postanal ventralin ortasında yer alan dallanmış bir pigment dikkat çeker. Larvaların Bulunduğu Aylar; Nisan, Ağustos. Pomatoschistus minutus (Pallas,1770) (Hurma Kayası) Bu türün larvaları ilk olarak Petersen (1919) ve Lebour (1920) tarafından çalışılmıştır. (Mater, 1981) 4.20 mm bir postlarvayı tanımlamış ve çizimini vermiştir. (Ak, 2000) mm larvalardaki özellikleri tanımlamıştır (Çoker, 2003). Yapılan çalışmada mm arasındaki larvalara rastlanmıştır.2.20 mm larvalarda vücut ince uzundur. Bu türde gaz kesesi oldukça küçük ve yuvarlaktır, başa yakın konumlanmıştır. Anüs ½ den biraz öndedir. Pigmentasyon; gaz kesesinin dorsali tek, dallanmış bir pigmentle kaplanmıştır.

49 34 Barsağın ventralinde 2-3 adet yıldız şeklinde pigment bulunur. Postanal ventralde yer alan pigmentlerin ise G.niger e oranla daha sık bir şekilde dizilmiş olduğu görülür. Vücudun dorsalinde de seyrek bir şekilde sıralanmış pigmentler yer alır. Miyomer sayısı 33, nadiren 31 dir mm larvalarda çene köşesi sivrilmiştir. Yine küçük, yuvarlak bir gaz kesesi vardır. Anüs total boyun ½ sinde yer alır. Pigmentasyon; gırtlaktan barsağın sonuna kadar yıldız şekilli pigmentler kısa aralıklarla dizilmiştir. Postanal ventraldeki pigmentler daha önce görüldüğü gibidir. Postanal dorsalde, kuyruğa yakın bir bölümde yer alan yıldız şekilli pigment karakteristiktir mm larvalarda ise vücut kalınlaşmıştır. Baş ve gövde aynı yüksekliktedir. Gaz kesesi ovoidaldir, büyüklüğü artmış ve abdominalin ortasına doğru yerleşmiştir. Anüs total boyun ½ sinde yer alır. Dorsal ve anal yüzgeçler oluşmuştur. Pigmentasyon; gaz kesesinin dorsali oldukça yoğun bir şekilde pigmentlidir. Postanal ventraldeki pigmentler önceki safhalara göre daha seyrektir; fakat daha dallanmış bir şekilde bulunurlar. Postanal dorsalde bulunan karakteristik pigment de oldukça dallanmıştır. Larvaların Bulunduğu Aylar; Nisan, Mayıs, Haziran, Ağustos, Kasım. Pomatoschistus microps (Krqyer,1938) (Kayabalığı) Erginleri Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz de kaydedilmiştir (Bilecenoğlu ve ark, 2002). Padoa ( ) Akdeniz

50 (Messina Boğazı nda) da türün üreme dönemini Nisan-Haziran olarak vermiştir (Çoker, 2003). 35 Bu çalışma sırasında mm arasındaki bireylere rastlanmıştır mm larvalarda vücut ince uzundur. Çene köşesi sivridir. Barsak ince uzundur. Gaz kesesi ovoidaldir. Anüs total boyun ½ sinde yer alır. Miyomer sayısı 31, nadiren 30 dur. Pigmentasyon; gaz kesesinin dorsali tipik bir pigmentle kaplanmıştır. Postanal ventralde ve dorsalde dallanmış, yıldız şeklinde pigmentler sıralanmıştır mm larvalarda ise vücudun aşağıya doğru eğilmeye başladığı görülür. Çene köşesi sivridir. Anüs yine total boyun ½ sinde yer alır. Pigmentasyon; postanal ventraldeki pigmentler daha sık bir şekilde bulunur, gaz kesesinin dorsali yine pigmentlidir. Vücudun dorsalindeki pigmentler seyrek ve küçüktür mm larvalarda ise vücudun daha çok eğilmiş olduğu görülür. Çene köşesi sivridir. Gaz kesesi yassılaşmıştır ve abdominalin ortasına doğru kaymıştır. Gözler büyüktür. Dorsal ve anal yüzgeçler oluşmuştur. Pigmentasyon; gaz kesesinin dorsali tipik bir pigmentle kaplanmıştır. Anüsün dorsalinde bir tane dallanmış pigment bulunur. Postanal ventraldeki pigmentler seyrektir. Vücudun dorsali boyunca nokta şekilli küçük pigmentler dağınık bir şekilde görülür. Larvaların Bulunduğu Ay; Nisan.

51 36 Gobius sp.1 (Kayabalığı) Tayin edilemeyen 1. larva; vücut ince uzundur. Çene köşesi sivridir. Ovoidal şekilli, başa yakın konumlanmış bir gaz kesesi bulunur. Anüs total boyun ½ sindedir. Pigmentasyon; gaz kesesinin dorsali yıldız şeklinde bir pigmentle kaplanmıştır. Pigmentasyon çok yoğundur. Gırtlakta, barsak boyunca dallanmış yoğun pigmentler görülür. Ayrıca anüsün dorsali, postanal ventral boyunca yer alan pigmentler de dallanmıştır. Bu pigmentlerden anüsün hizasında ve postanal ventralin kuyruğa yakın bir kısmında bulunan pigmentlerin dorsale doğru dallanmış olduğu görülür. Bu larvaya Mayıs ayında 4 no lu istasyonda rastlanmıştır. Gobius sp.2 (Kayabalığı) Tayin edilemeyen 2. larva; vücut ince uzundur. Baş vücudun en yüksek yeridir. Ovoidal şekilli, basık bir gaz kesesi vardır ve başa yakın konumlanmıştır. Anüs total boyun ½ sinde yer alır. Alt çene ileriye doğru bir çıkıntı yapmıştır. Barsak orta kısmında şişkindir. Pigmentasyon; gaz kesesinin dorsali yıldız şeklinde pigmentle kaplanmıştır. Gırtlakta yoğun pigment görülür. Postanal ventral boyunca dallanmış, yıldız şeklinde pigmentler sıralanmıştır ve bu pigmentlerden postanal ventralin ortasında yer alan pigmentler yukarıya doğru dallanarak postanal dorsalde yer alan pigmentle birleşmişlerdir. Bu larvaya Ocak ayında 7 no lu istasyonda rastlanmıştır.

52 Familya: CALLIONYMIDAE Genellikle sıcak ve ılıman denizlerde, sığ sulardan m derinliklere kadar yaşayabilen balıklardır. Ekonomik öneme sahip olmayan bu familya üyeleri Türkiye Denizleri nde 7 türle temsil edilirler. Ege Denizi nden 6 türü bildirilmiştir (Mater ve ark., 2003). Çalışmamız sırasında İzmir Körfezi nde bu familyaya ait iki tür tespit edilmiştir. Bu iki türden birisi kesin olarak belirlenemediği için genus seviyesinde bırakılarak Callionymus sp. olarak tayin edilmiştir. Diğer tür ise; Callionymus pusillus olarak belirlenmiştir. Callionymus pusillus (Delaroche, 1809) (Üzgün Balığı) Sin: Callionymus festivus (Linnaeus, 1758) mm lik larvalarda baş ve vücudun ön bölümü yüksektir. Abdominal bölge şişkindir. Çene köşesi sivridir. Anüs ½ de yer alır. Miyomer sayısı 22 dir. Ürostil uzundur. Pigmentasyon; gaz kesesi üzeri pigmetlidir. Peritoneal bölgenin dorsali ve ventrali çizgi şeklindeki pigmetlerle kaplıdır. Postanal ventralde anüs bitiminden itibaren başlayarak kuyruğa yakın bir bölgede sonlanan pigmentler bulunmaktadır. Ayrıca omurganın ortasında nokta şeklindeki pigmentler birleşerek çizgi şeklini almıştır, bunun tam karşısında yani postanal dorsalde de benzer pigmentasyon görülmektedir. Larvaların bulunduğu aylar; Mart ve Nisan.

53 38 Callionymus sp mm lik larvalarda baş ve vücudun ön bölümü oldukça yüksektir. Postanal bölüm geriye doğru belirgin şekilde daralmaktadır. Abdominal bölüm şişkindir ve sonbarsak aşağıya doğru yönelmiştir. Miyomer sayısı 22 dir ve anüs total boyun ½ sinde yer almaktadır. Çene köşesi sivridir. Küçük bir gaz kesesi vardır ve başa yakın konumlanmıştır. Pigmentasyon; gaz kesesinin dorsali, barsak dorsali yoğun bir şekilde pigmentlidir. Abdominal bölgenin ventralindeki pigmentasyon ince çizgi şeklindedir ancak diğer bölgelerdeki kadar yoğun bir pigmentasyon görülmez. Anüs bitiminde tek nokta şeklinde ve postanal ventralde 1-2 adet yıldız pigment bulunmaktadır. Vücudun dorsalinde pigmentasyon yoktur. Larvaların bulunduğu aylar; Kasım ve Mart Familya: MUGILIDAE Tropikal ve ılıman denizlerin tatlı, acı sularında ve denizlerde yaşayan euribiont balıklar olup Türkiye Denizleri nde 8 türle temsil edilirler. Bu türler; Mugil cephalus, Liza aurata, Liza ramada, Liza saliens, Chelon labrosus, Oedalechilus labeo, Liza carinata, Mugil suivy dir. %040 tuzluluktan %00,9 tuzluluğa kadar yaşayabilen eurybiont balıklardır. Beslenmek amacıyla lagün, nehir ağızları ve denizle ilişkili acı sulara geçen bu familya üyeleri yumurtalarını kesinlikle denize bırakmaktadır. Yapılan çalışmada; Liza saliens ve Mugil cephalus türlerine rastlanmıştır.

54 39 Liza saliens (RISSO, 1810) (Kastros Balığı) (Mater, 1981) Mayıs-Ağustos ayında ( ) mm çaplı yumurtaları tanımlamıştır, türün yumurtasının ve 1.94 mm prelarvasının çizimini ve fotoğraflarını vermiştir. (Ak, 2000) ( ) mm yumurtaları tanımlamıştır. Yapılan çalışmada mm boydaki bireylerine rastlanmıştır. Baş büyüktür, vücut arkaya doğru daralan yapıdadır. Gözler büyüktür. Gaz kesesi belirgindir ve anterior konumludur. Anüs ½ de yer alır. Miyomer sayısı; 24 dür. Otosistler büyük ve yuvarlaktır. Pigmentasyon; vücudun dorsal, ventral ve mediyal bölümleri ile peritonealde yoğun bir pigmentasyon bulunuyor. Abdominal bölgenin ventrali, postanal ventral ve peritoneal bölgede yıldız şekilli pigmetler yer almaktadır. Ürostil pigmentsizdir. Larvanın bulunduğu aylar; Aralık, Nisan, Mayıs ve Ağustos tur. Mugil cephalus (Linnaeus.,1758) (Has Kefal Balığı) Yapılan çalışmada mm boydaki bireylerine rastlanmıştır. Vücut kısa ve tıknazdır. Preanal biraz daha geniş olup, vücut kuyruğa doğru oldukça incelmiştir. Çene köşesi sivrilmiştir. Anüs mesafesi ½ den biraz geridedir. Ürostil düzdür. Büyük ovoidal bir gaz kesesi vardır ve anteriorde yer alır. Sonbarsak orta kalınlıkta olup ön bölümden hafif bir meğille ayrılmıştır. Pigmentasyon; dorsolateral, ventrolateral ve mediolateral pigmentlidir ve laterallere doğru yayılmıştır. Dorsal ve analda kuyruğa kadar nokta şekilli birkaç pigment bulunur. Peritoneal bölgede devamlı büyük melanoforlar

55 40 vardır. Abdominalin ventralinde büyük pigmentler anüse kadar sıralanmıştır. Postanal ventral sıra pigmentasyonu kuyruğa kadar küçük noktalar şeklinde uzanır. Larvaların bulunduğu ay; Ağustos tur Familya: SOLEIDAE Bu familya Türkiye Denizleri nde 9 türle temsil edilir. Ege Denizi nde yaşayan 8 türü bildirilmiştir (Mater ve ark., 2003). İzmir Körfezi nde yaptığımız bu çalışmada ise sadece Buglossidium luteum türüne ait bir adet postlarvaya rastlanmıştır. Soleidae familyasına ait larvaların en önemli özelliği; erginlerinde gözler vücudun sadece bir tarafında olmasına karşılık larvalarda gözler başın her iki tarafında da yer almaktadır yani simetrik bir durum söz konusudur. Her iki gözün bir tarafa geçişi ve baş iskeletinin asimetrik oluşu metamorfoz sırasında gerçekleşir. Buglossidium luteum (Risso, 1810) (Küçük Dil Balığı) Sin: Solea lutea (Risso, 1810) 3.6 mm lik larvada baş ve gövde yüksektir. Çene köseşi belirgindir. Abdominal bölge şişkindir. Büyük bir gaz kesesi vardır ve peritoneal bölgenin dorsalinde bulunmaktadır. Anüs ½.5 ta yer almaktadır. Miyomer sayısı; 36 dır. Gözler orta büyüklüktedir. Üst çeneden itibaren başlayan primordiyal yüzgeç bütün vücudu kaplayarak anüs bitiminde sonlanır. Pigmentasyon; baş üzerinde, vücudun dorsali boyunca, postanal ventralde, gaz kesesi üzerinde ve abdominal bölgede

56 41 yıldız şeklinde yoğun pigmentasyona rastlanmaktadır. Ayrıca vücudun mediyalin de de daha seyrek olarak bu pigmentler görülmektedir. Primordiyal yüzgeç üzerinde çok yoğun olmamakla beraber pigmentasyon bulunmaktadır. Larvanın bulunduğu ay; Nisan Tespit Edilen Teleost Balık Larvalarının İstasyonlara Göre Dağılımları yılları arasında gerçekleştirilen bu çalışmada türlerin istasyonlara ve aylara göre bulunma durumları ve yoğunlukları farklılık göstermektedir. İstasyonlardaki çalışmalar sonucunda saptanmış olan bulgular aşağıdaki gibidir.

57 42 İSTASYON 1 Şekil 4.2: 1 no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı Yapılan çalışma sonucunda 1 no lu istasyonda 3 familyaya ait larvalara rastlanmıştır. Bu familyalar ve familyalara ait türler sırasıyla; Engraulidae familyasından Engraulis encrasicolus, Gobiidae familyasından Gobius niger, Pomatoschistus microps, Gobius paganellus ve Mugilidae familyasından Liza saliens tir.. Bu türlerin bolluk durumları incelendiğinde; 100 m³ deki yoğunlukları şu şekildedir. Engraulis encrasicolus 1.3 birey/100m³, Gobius niger 1.3 birey/100m³, Gobius paganellus 1.3 birey/100m³, P. microps 0.6 birey/100m³ dür. Liza saliens te 1.3 birey/100m³ yoğunluğunda bu istasyonda tespit edilmiştir. Bulundukları aylar; Engraulis encrasicolus

58 larvalarına Ağustos ayında, Liza saliens bireylerine de yine Ağustos ayında rastlanmıştır. 43 İSTASYON 2 Şekil 4.3: 2 no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı Körfez deki Teleost balıkların postlarvalarının incelendiği bu çalışmada; 2 no lu istasyonda 5 familyaya ait türlerin dağılım gösterdiği saptanmıştır. Bu familyalar; Clupeidae, Engraulidae, Sparidae, Gobiidae ve Mugilidae dir. Clupeidae familyasından Sardinella aurita türü; 100 m³ de 0.6 birey oranında bulunmuştur ve bu türe ait larvaya Ağustos ayında rastlanmıştır. Engraulidae familyasının denizlerimizdeki tek temsilcisi olan Engraulis encrasicolus türü ise 100 m³ de 1.3 birey olarak bulunmaktadır. Ağustos ayındaki

59 44 örneklemelerden elde edilmiştir. Bu istasyonda Sparidae familyasından iki türün varlığı görülmektedir. Bu türler; Diplodus annularis ve Pagrus pagrus tur. Her ikisinin de bu istasyonda bulunma oranı aynı olup 100 m³ de 0.6 bireydir. D. annularis türüne Ağustos ayında, P. pagrus türüne ise Nisan ayında rastlanmıştır. Bu istasyonda Gobiidae familyasına ait 3 tür bulunmaktadır. Bunlar; Gobius paganellus, Pomatoschistus minutus ve Pomatoschistus microps tur. Yoğunluklarına bakıldığında; Gobiidae familyasına ait üç türün de aynı oranda yani 0.6 birey/100m³ yoğunluğunda bulunduğu gözlenmiştir. Son olarak Mugilidae familyasının iki türüne rastlanmıştır. Bu türler; Liza saliens ve Mugil cephalus tur. Liza saliens in bu istasyonda bulunma oranı 100 m³ de 6.4 birey olarak tespit edilmiştir ve bu istasyonda dominant durumda bulunmaktadır. Bulundukları ay; Ağustos tur. Mugil cephalus ise L. saliens e oranla daha az yoğun olarak bulunmaktadır. 100 m³ deki yoğunluğu 1.3 bireydir. Yine M. cephalus ta Ağustos ayındaki örneklemelerden elde edilmiştir.

60 45 İSTASYON 3 Şekil 4.4: 3 no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı Uzunada Bölgesi ndeki 3 no lu istasyonda bulunan familyalar; Clupeidae, Engraulidae, Carangidae, Gobiidae ve Mugilidae dir. Clupeidae familyasından Sardina pilchardus türü 100 m³ de 0.6 birey oranında bulunurken, Engraulidae familyasından Engraulis encrasicolus türünün bu istasyonda oldukça yoğun bulunduğu dikkati çekmektedir. 100 m³ deki yoğunluğu; 21 bireydir. Bu istasyonda dominant durumda bulunmaktadır. S. pilchardus bu istasyonda Mart ayında, E. encrasicolus ise Ağustos ayındaki örneklemelerden elde edilmiştir. 3 no lu istasyonda tespit edilen diğer bir familya ise

61 46 Carangidae dir. Bu familyaya ait tek bir tür (Trachurus mediterraneus) ve tek bir birey bulunmuş olup 100 m³ deki yoğunluğu; 0.6 bireydir. Larvanın bulunduğu ay; Mart tır. Gobiidae familyasının 2 türü olan Gobius niger ve Pomatoschistus minutus aynı yoğunlukta 1.9 birey/100 m³ oranında bulunmaktadırlar. Son olarak Mugilidae familyasına ait Liza saliens türü 100 m³ de 0.6 birey olarak tespit edilmiş olup Ağustos ayında rastlanmıştır. İSTASYON 4 Şekil 4.5: 4 no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı Kırdeniz Bölgesi nde yer alan 4 no lu istasyonda Engraulidae, Sparidae, Gobiidae ve Callionymidae familyalarına rastlanmıştır. Bu

62 47 familyalara ait türler sırasıyla; Engraulis encrasicolus, Diplodus annularis, G. niger, P. minutus, Gobius sp. ve Callionymus sp. dir. Bunlardan Gobiidae ve Callionymidae familyalarına ait 2 tür tam olarak belirlenememiş ve bu nedenle Gobius sp. ve Callionymus sp. olarak genus seviyesinde bırakılmıştır. Bu 4 familyaya ait türler içerisinde 100 m³ deki yoğunluğu açısından diğerlerine göre E. encrasicolus türü birinci sırada yer almaktadır. 100m³ deki yoğunluğu; 14.6 bireydir ve larvaların bulunduğu ay; Mart tır. Sparidae familyasından D. annularis in bu istasyondaki bulunma durumuna bakıldığında 100 m³ de 3.8 birey yoğunlukta olduğu ve Mart ayındaki örneklemelerden elde edildiği görülmektedir. G. niger ve P. minutus ve Gobius sp nin bu istasyonda aynı oranda 0.6 birey/100m³ yoğunlukta olduğu, Callionymus sp. nin ise 100 m³ de 1.3 birey oranında bulunduğu saptanmıştır. Bu istasyonda da dominant durumda olan tür E. encrasicolus tur.

63 48 İSTASYON 5 Şekil 4.6: 5 no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı Yapılan çalışma sonucunda bu istasyonda 4 familyaya ait türlere rastlanmıştır. Bu türler yoğunluklarına göre verilecek olunursa; 2.5 birey/100m³ yoğunlukla G. niger türünün ilk sırada olduğu görülmektedir. Diğer türler yoğundan az yoğuna doğru şu şekilde sıralanmaktadırlar; Liza saliens 1.3 birey/100m³, Sardina pilchardus 0.6 birey/100m³ ve E. encrasicolus 0.6 birey/100m³ dür. Bu larvalara özellikle Nisan ve Ağustos aylarında rastlanmıştır. 5 no lu istasyonda G. niger türünün dominant olduğu görülmektedir.

64 49 İSTASYON 6 Şekil 4.7: 6 no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı Gülbahçe Bölgesi nde bulunan 6 no lu istasyonda özellikle Sparidae familyasına ait türlerin dominant durumda bulunması dikkat çekmektedir. Ayrıca bu istasyonda 2 no lu istasyona benzer şekilde tür çeşitliliği fazladır. Sparidae familyası dışında tespit edilen diğer familyalar; Gobiidae, Callionymidae, Serranidae, Labridae ve Mugilidae dir. Yoğunluklarına göre türlerin sıralaması ve bulunma oranları şu şekildedir; B. boops 14.6 birey/100m³, D. annularis 3.2 birey/100m³, Pagellus sp. 2.5birey/100m³, G. niger 1.3 birey/100m³, P. minutus 1.3 birey/100m³, C. pusillus 1.3 birey/100m³, S. scriba 0.6 birey/100m³, S. roissali 0.6 birey/100m³ ve L. saliens 0.6 birey/100

65 50 m³ dür. Tespit edilen türlerin özellikle Mart, Nisan ve Mayıs aylarında yani bahar döneminde bulundukları saptanmıştır. İSTASYON 7 Şekil 4.8: 7 no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı Kirliliğin oldukça etkin olduğu İç Körfez de yer alan 7 no lu istasyonda Gobiidae familyası türlerinin özellikle G. niger in baskın durumda olması Mater in 1984 te bu türü kirlilik indikatörü olarak göstermesiyle paralellik göstermektedir. Gobiidae türlerinin yoğunluklarına bakıldığında ilk sırada 3.8 birey/100m³ ile G. niger türü bulunmakta, P. minutus, P. microps türleri 1.9 birey/100m³ oranında, Gobius spp. ise 0.6 birey/100m³ yoğunlukta bulunmaktadırlar. Bu

66 51 istasyonda tespit edilen diğer türler ve yoğunlukları şu şekilde sıralanmaktadır; S. acus 0.6 birey/100m³, D. annularis 0.6 birey/100m³, D. vulgaris 0.6 birey/100m³, Callionymus sp. 0.6 birey/100m³ ve L. saliens 0.6 birey/100m³ dür. Larvalardan D. vulgaris ve Callionymus sp. Kasım ayındaki örneklemelerden elde edilmiş olup diğer türler; Mayıs ve Ağustos aylarında tespit edilmiştir. İSTASYON 8 Şekil 4.9: 8 no lu istasyonda tespit edilen türlerin bolluk ve dağılımı Güzelbahçe Bölgesi nde yer alan 8 no lu istasyonda yine G. niger türünün dominant durumda olduğu görülmektedir. Yoğunluğu 100 m³ de 3.2 bireydir. Tespit edilen diğer türler ve yoğunlukları;

67 52 Gaidropsarus mediterraneus 1.3 birey/100m³, P. minutus 1.3 birey/100m³, E. encrasicolus 0.6 birey/100m³, C. pusillus 0.6 birey/100m³, Buglossidium luteum 0.6 birey/100m³ dür. Bu türlerden G. mediterraneus a ait bireylere ve E. encrasicolus bireylerine Aralık ayında rastlanmış olup, diğer türler Nisan ayında elde edilmiştir.

68 53 5. TARTIŞMA ve SONUÇ İzmir Körfezi ndeki Teleost balıkların postlarvalarının incelendiği bu çalışmada örneklemeler; yılları arasında Dokuz Eylül Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü nün İzmir Körfezi İzleme Projesi kapsamında Piri Reis araştırma gemisiyle yapılmış olan horizontal plankton çekimlerinden elde edilmiştir. Toplam 22 türe ait 186 adet postlarvaya rastlanmıştır. Tespit edilen familyalar ve türleri sırasıyla; Clupeidae (Sardina pilchardus, Sardinella aurita), Engraulidae (Engraulis encrasicolus), Syngnathidae (Syngnathus acus), Gadidae (Gaidropsarus mediterraneus), Serranidae (Serranus scriba), Carangidae (Trachurus mediterraneus), Sparidae (Boops boops, Diplodus annularis, Diplodus vulgaris, Pagellus sp. ve Pagrus pagrus), Labridae (Symphodus roissali), Gobiidae (Gobius niger, Gobius paganellus, Pomatoschistus minutus, Pomatoschistus microps, Gobius spp.), Callionymidae (Callionymus pusillus, Callionymus sp.), Mugilidae (Liza saliens, Mugil cephalus) ve Soleidae (Buglossidium luteum) dir. Yapılan çalışmada familyaların % dağılımları incelendiğinde; İzmir Körfezi nde özellikle Engraulidae familyasının %32 lik bir oranla dominant durumda olduğu gözlenmektedir. Hamsi larvalarının da istasyonlara göre dağılımları incelendiğinde; Uzunada Bölgesi nde yer alan 3 no lu istasyonda diğer türlere göre baskın durumda oldukları (21 birey/100m³) saptanmıştır. Buna karşın; Gülbahçe Bölgesi ndeki 6

69 54 no lu istasyonda ve kirliliğin oldukça etkin olduğu iç körfezde yer alan 7 no lu istasyonda bu türe ait larvalara rastlanamamıştır. Bununla beraber hamsi larvalarının aylara göre bulunma durumlarına bakıldığında; özellikle Ağustos ayındaki örneklemelerde yoğun olarak bulundukları, ayrıca Aralık ve Mart aylarında da bu türe ait larvalara rastlandığı tespit edilmiştir. Kirli suların hakim olduğu iç körfezde hamsi larvalarının bulunmamasına karşın; körfezde bolluk bakımından 2. sırada yer alan Gobiidae familyasından Gobius niger in iç körfezde dominant olarak bulunması (3.81 birey/100m³) dikkat çekmektedir. Mater (1981), hamsi yumurtalarının kirli sularda fazla bulunmasına karşılık larvalarının yumurtalarına oranla daha az rastlandığını açıklamış, hamsinin de kirli sulara toleranslı olan bir tür olduğunu tespit etmiştir. Ancak çalışmamızda iç körfezde hamsi larvalarına rastlanamamıştır. Buna karşın Mater (1981) tarafından özellikle G. niger in kirlilik indikatörü olarak saptanmış olması yaptığımız çalışmanın paralellik teşkil ettiğini göstermektedir. Gobiidae familyasına ait türlerin körfezdeki dağılımı %24 olup, bu türe ait larvalara özellikle Nisan- Ağustos aylarında rastlanmıştır. En az Gobiid postlarvaları ise Kırdeniz Bölgesi ndeki 4 no lu istasyonda (1.2 birey/100m³) tespit edilmiştir. Bunun sebebinin; Kırdeniz Bölgesi sularının iç körfeze oranla daha temiz olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. İstasyonlara göre türlerin dağılımına bakıldığında; İzmir Körfezi nin Ege Denizi ne açıldığı yerde bulunan ve suları iç körfeze oranla daha temiz olan 1 no lu istasyonda 5 türe ait toplam 9 adet larvaya rastlanmıştır. Bunlardan; E. encrasicolus, G. niger, G.

70 55 paganellus, L. saliens türlerinin aynı yoğunlukta (1.3 birey/100m³) oldukları, buna karşın P. microps türünün diğer türlere oranla daha az yoğun olduğu (0.6 birey/100m³) saptanmıştır. Gobiidae ve Engraulidae familyası türlerinin yoğun olarak bulunduğu aylar yukarıda belirtilmiştir. Buna ek olarak Liza saliens in bu istasyonda yoğun olarak bulunduğu ay Ağustos olarak belirtilmiştir. 2 no lu istasyonda ise 9 türe ait toplam 20 adet larva tespit edilmiştir. Bu istasyonda özellikle; L. saliens türünün dominant durumda (6.4 birey/100m³) bulunduğu, buna karşın, S. aurita, D. annularis, P. pagrus, G. paganellus, P. minutus ve P. microps türlerinin ise en az yoğunlukta (0.6 birey/100m³) bulundukları saptanmıştır. Bu türlere ait postlarvalara özellikle Nisan ve Ağustos aylarında rastlanmıştır. 3 numaralı istasyonda 6 türe ait toplam 42 adet larva saptanmıştır ve yukarıda belirtildiği gibi hamsi larvaları baskın durumdadır. S. pilchardus, T. mediterraneus ve L. saliens ise bu istasyonda en az (0.6 birey/100m³) larvasına rastlanan türler olarak belirlenmiştir. Bu larvalara Mart ve Ağustos aylarında rastlanmıştır. Dış Körfez de yer alan 4 no lu istasyonda 5 türe ait toplam 33 adet larvaya rastlanmıştır ve yine hamsi larvalarının baskın olduğu (14.6 birey/100m³) gözlenmektedir. Buna karşın; G. niger ve P. minutus larvalarının ise oldukça az bulundukları (0.6 birey/100m³) görülmektedir. 5 no lu istasyonda 4 türe ait 8 adet larva tespit edilmiştir. G. niger in yoğun bir şekilde (2.5 birey/100m³) bulunmasına karşılık, S. pilchardus ve E. encrasicolus larvaları 100m³ de 0.6 birey olarak saptanmıştır. Larvalara Nisan ve Ağustos aylarında rastlanmıştır. 6 numaralı istasyonda ise 9 türe ait toplam 41 adet larva tespit edilmiş olup, baskın durumda olan tür; Sparidae familyasından Boops boops (14.6 birey/100m³) olarak belirlenmiştir.

71 56 En az larvasına rastlanan türler ise; S. scriba, S. roissali ve L. saliens (0.6 birey/100m³) şeklinde tespit edilmiştir. Mart, Nisan ve Mayıs; bu türlere ait larvalara rastlanan aylardır. İç Körfez de yer alan 7 no lu istasyonda 8 türe ait toplam 17 adet larva tespit edilmiştir ve yukarıda belirtildiği gibi G. niger başta olmak üzere (3.8 birey/100m³) Gobiidae familyası türlerinin baskın olduğu görülmektedir. Buna karşılık, S. acus, D. annularis, D. vulgaris, Callionymus sp. ve L. saliens gibi türlerin daha az yoğunlukta (0.6 birey/100m³) olduğu tespit edilmiştir. Bunlardan D. vulgaris ve Callionymus sp. türlerine ait larvalara Kasım ayında rastlanmış, diğer türler ise Nisan, Mayıs ve Ağustos aylarında tespit edilmiştir. Son istasyon olan 8 numaralı istasyonda 6 türe ait 12 adet larvaya rastlanmıştır ve yine G. niger türünün dominant durumda (3.2 birey/100m³) olduğu gözlenmiştir. En az larvasına rastlanmış olan türler ise; E. encrasicolus, C. pusillus ve B. luteum (0.6 birey/100m³) olarak saptanmış olup bu türlere Aralık ve Nisan aylarında rastlanmıştır. Sonuç olarak körfezde dominant durumda olan türün Engraulidae familyasından E. encrasicolus olduğu, ay olarak bakıldığında da en fazla türün Ağustos ayındaki örneklemelerden tespit edildiği görülmektedir. Ak (2000) İzmir Körfezi nde yaşayan bazı Teleost balıklarının pelajik yumurta ve larvalarının dağılım ve bolluğu üzerine yaptığı çalışmasında; körfezde toplam 27 familyaya ait 69 tür Teleost balık türünün varlığını saptamıştır. Çalışmamızda belirlediğimiz familyalara ek olarak Ak ın tespit etmiş olduğu familyalar şu şekilde sıralanabilmektedir; Cepolidae, Sciaenidae, Mullidae, Maenidae, Trachinidae, Uranoscopidae, Scombridae, Scomberomoridae,

72 57 Blenniidae, Sphyraenidae, Atherinidae, Scorpaenidae, Triglidae, Bothidae, Pleuronectidae. Ak bu çalışmasında; İzmir Körfezi nin dış ve orta körfez bölümlerinden belirlenmiş 5 adet istasyondan horizontal çekimler ile elde etmiş olduğu plankton materyalini değerlendirmiştir. Çekimler; 57 cm çapında, 500 µm göz açıklığına sahip Hensen tip plankton kepçesiyle aylık olarak gerçekleştirilmiştir. Güzelbahçe (ist 1), Tuzla (ist 2), Kırdeniz (ist 3), Uzunada (ist 4) ve Gülbahçe (ist 5); araştırma bölgesinde belirlemiş olduğu istasyonlardır. Bunlardan; Güzelbahçe, Kırdeniz, Uzunada ve Gülbahçe Bölgeleri ndeki istasyonlar bizim istasyonlarımızla benzer bölgelerde bulunmaktadır. İstasyonlara göre değerlendirme yaptığımızda; Ak; Güzelbahçe Bölgesi nde yer alan 1 numaralı istasyonda toplam 19 türe ait 542 adet larva saptamıştır. Bu istasyonda larvaların özellikle Ağustos ayında yoğunlaştığı görülmüştür ve tespit edilmiş 19 tür arasından en fazla Crenilabrus sp. türüne ait larvaların (4.78 birey/10m³) bulunduğu saptanmıştır. Güzelbahçe bölgesindeki istasyon, çalışmamızda belirlenmiş 8 numaralı istasyon ile aynı bölgede yer almaktadır. Yaptığımız çalışmada; Ak tan farklı olarak Gobius niger türünün bu bölgede dominant durumda olduğu saptanmıştır. Ak, Kırdeniz Bölgesi nde yer alan 3 numaralı istasyonda yapmış olduğu incelemeler sonucu, 24 türe ait 740 larva tespit etmiştir. Bu bölgede Gobiidae türlerinin dominant durumda olduğunu saptamıştır. Özellikle G. niger türünün yoğun bir şekilde (5.37 birey/10m³) bulunduğunu ve Mayıs ayında larva yoğunluğu bakımından bir artış olduğunu belirtmektedir. Kırdeniz Bölgesi ndeki bu istasyon, çalışmamızda 2 numaralı istasyon ile benzer bölgededir ve yaptığımız çalışmada bu istasyonda L. saliens türünün dominant olduğu yukarıda belirtilmiştir. Çalışmamızda yine

73 58 bahar döneminde larvaların yoğun olarak bulunduğu belirtilmiş olup bu konuda benzerlik görülmektedir. Uzunada Bölgesi ndeki istasyonda Ak; 20 türe ait toplam 498 larva tespit etmiştir. Mayıs ayının tür bakımından zengin olduğu, ancak en yoğun larvaya Ekim ayında rastlanıldığı belirtilmiştir. Bu istasyonda özellikle S. aurita türüne ait larvalar yoğun miktarda (8.84 birey/10m³) tespit edilmiştir. Çalışmamızla karşılaştırıldığında 3 numaralı istasyonumuzla benzer bölgede bulunmakta olup; çalışmamızda bu istasyonda hamsi larvalarının baskın olduğu ve bahar döneminde larvaların yoğun miktarda bulunduğu belirtilmiştir. Gülbahçe Bölgesi nde Ak; 16 türe ait toplam 403 adet larva tespit etmiş olup, larvaların özellikle Nisan ayında tür sayısı bakımından yoğunlaştığını belirtmiştir. Bu bölgede saptamış olduğu larvalar yoğunluklarına göre sırasıyla; Diplodus sp. (10.24 birey/10m³), Crenilabrus sp. (2.28 birey/10m³) ve D. annularis (2.07 birey/10m³) şeklindedir. Ak ın çalışmış olduğu bu istasyonla 6 numaralı istasyonumuz benzer bölgede yer almaktadır. Çalışmamızda 6 numaralı istasyonda Sparidae familyasından Boops boops türünün dominant durumda bulunduğu (14.6 birey/100m³) ve yine benzer şekilde bahar döneminin larva yoğunluğu açısından baskın durumda olduğu saptanmıştır. Ak la benzer şekilde bu istasyonda özellikle Sparidae familyasına ait türlerin dominant durumda olduğu görülmektedir. Ak (2000); yıllarında yapmış olduğu çalışmada; toplam 69 türe ait 6582 adet larva saptamıştır. Yaptığımız çalışmada 22 türe ait 186 adet postlarvaya rastlanması; kullanılan plankton kepçesinin göz açıklığının farklı olması, örneklemelerin Ak (2000)

74 59 tezinde olduğu gibi aylık düzenli periyotlarda olamaması gibi nedenlerden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. Daha iyi bir örnekleme periyodu ve uygun göz açıklığı kullanılarak ileride yapılacak çalışmalarda bu sorunun çözümlenmesi umut edilmektedir. Çoker (2003), İzmir Körfezi ndeki Teleost balıkların pelajik yumurta ve larvalarının morfolojisi ve ekolojisini incelediği doktora çalışmasını; yılları arasında gerçekleştirilen İzmir Körfezi Projesi kapsamındaki biyoçeşitlilik programının bir parçası olan ihtiyoplankton incelemelerine dayalı olarak gerçekleştirmiştir. İhtiyoplankton çekimleri; yılları arasında su sütununa dikey yönde yani vertikal olarak 28 istasyonda yapılmıştır. 31 aya ait örnekler değerlendirilmiştir. Örneklemeler sırasında 300 µm göz açıklığında 57 cm çaplı Hensen kepçesi kullanılmıştır. Çoker çalışmasında 36 familyaya ait 105 tür larva (prelarva ve postlarva) tayin etmiştir. Larvaların familyalara göre dağılımı incelendiğinde; %51 lik bir oranla E. encrasicolus türüne ait larvaların körfezde dominant durumda oldukları görülmektedirki bu da yaptığımız çalışma ile paralellik göstermektedir. Diğer familyaların % dağılımlarına bakıldığında ikinci sırada Clupeidae familyasının (%20), üçüncü sırada ise %8 lik bir oranla Sparidae familyasının yer aldığı görülmektedir. Yaptığımız çalışmada ise; ikinci sırada %24 lük bir oranla Gobiidae familyası, üçüncü sırada ise Sparidae familyası (%23) tespit edilmiştir. % dağılımlara göre Sparidae familyasının her iki çalışmada da 3. sırada bulunması da benzerlik teşkil etmektedir. Ancak Çoker tarafından %7 lik bir oranla 4. sırada bulunan Gobiidae familyası çalışmamızda %24 lük bir oranla 2. sırada yer almaktadır. Ayrıca çalışmamızda

75 60 Mugilidae familyası dördüncü sırada (%10) bulunurken Çoker tarafından bu familyanın körfezde bulunma yüzdesi %1 olarak saptanmıştır. Larva çeşitliliğinin en düşük olduğu aylar; Aralık, Ocak, en yüksek olduğu ay ise çalışmamıza benzer şekilde Ağustos olarak tespit edilmiştir. Tür sayısının bu kadar fazla olmasının sebebinin; çalışma periyodunun uzunluğu (8 yıl), örnekleme ve istasyon sayısının çok fazla olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Sonuç olarak, İzmir Körfezi Deniz Araştırmaları Projesi kapsamında yılları arasında yürütülen çalışmalar sonucunda İzmir Körfezi genelinde 26 familyaya ait 70 civarında balık türünün yumurta ve larvasına rastlanıldığı belirtilmektedir yılları arasında gerçekleştirilen çalışmamızda ise 12 familyaya ait 22 tür tespit edilmiştir. İzmir Körfezi nde yapılmış olan diğer çalışmalara göre daha az sayıda türe rastlanmış olmasının nedenlerinden bir tanesi de; diğer çalışmalarda yumurta, prelarva ve postlarvaların incelenmiş olmasına karşın bizim çalışmamızda sadece postlarvaların değerlendirilmiş olmasıdır. İleride yapılacak çalışmalarda; hem vertikal hem de horizontal çekimlerle daha fazla istasyonda çalışılması, düzenli bir örnekleme periyodu ile uygun göz açıklığı kullanılması ve ayrıca gece çekimleri yapılması sonucunda bu sayının daha da artacağı düşünülmektedir.

76 61 6. KAYNAKLAR DİZİNİ ABOUSSOUAN, A., 1964, Contribution I Etude des Oeufs et Larves pelagiques des Poissons Teleosteens dans le Golfe de Marseille, Rech. Trav. Stn. Mar. Endoume, Bull., 32 Fasc. 48, ABOUSSOUAN, A., 1969, Sur une petite collection des larves de teleosteens recoltes au large du Brasil (Campagne CALYPSO, 1962). Vie Milieu (A Biol. Mar.), 20(3): AHLSTROM, E. H., MOSER, H. G., 1980, Characters useful in identification of pelagic marine fish eggs. CALCOFI Rep., Vol. XXI, p. AK, Y., 2000, İzmir Körfezi nde Yaşayan Bazı Teleost Balıklarının Pelajik Yumurta ve Larvalarının Dağılım ve Bolluğu Üzerine Araştırmalar, E.Ü. Fen Bilimleri Enst., Yüksek Lisans Tezi, 142 s. AK, Y., 2004, Mersin İli Erdemli Açıklarında Yaşayan Bazı Teleost Balıkların Pelajik Yumurta ve Larvalarının Dağılımı ve Bolluğu, Doktora Tezi, E. Ü. Fen Bilimleri Enst., Su Ürünleri Anabilim Dalı, 387 s. AKSU, A.E., PIPER, D.J.W., 1984, Progradation of the Late Quaternary Gediz Delta. Marine Geology Vol. 54, pp.1-25.

77 62 KAYNAKLAR (Devam) AKŞIRAY, F., 1987, Türkiye Deniz Balıkları ve Tayin Anahtarı, İ.Ü. Rektörlüğü Yayınları No: 3490, 811 s. ALPER, B., 1980, İzmir Körfezi nde Hamsi Balığı (E. encrasicolus (L.)) yumurta ve larvaları üzerine biyo-ekolojik araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, E.Ü.F.F. Biyolojik Oseanografi Böl., 31 s. ARIM, N., 1957, Marmara ve Karadeniz de Bazı Kemikli Balıkların (Teleost ların) Yumurta ve Larvalarının Morfolojileri İle Ekolojileri. İ. Ü Fen Fak. Hid.Araş. Ens. Hidrobiyoloji Mecmuası, SERİ A, CİLT IV. Sayı 1-2.(7-57). Şekil BAUCHOT, M. L., FISCHER, W., SCHNEIDER, M., 1987, Mediterranee Et Mer Noire. Volume II. VERTEBRES. Fıches FAO D Identification Des Especes Pour Les Besoins De La Peche. Zone De Peche 37. Revision p. BİLECENOĞLU, M., TAŞKAVAK E., MATER, S., KAYA, M., 2002, Checklist of the marine fishes of Turkey. 194 p. Magnolia Pres, Auckland, New Zeland.

78 63 KAYNAKLAR (Devam) BİNGEL, F., KİDEYŞ, A.E., GÜCÜ, A.C., UYSAL, Z., MUTLU, E., 1997, Karadeniz Stok Tespiti Projesi. Balıkçılık Araştırmaları TÜBİTAK- YDABÇAĞ- 255.G.Kesin Raporu. ODTÜ-Deniz Bilimleri Enstitüsü. Erdemli- İçel.28 s. CİHANGİR, B., 1990, The development rates of European pilchard (Sardina pilchardus Walb., 1792) eggs, Rapp. Comm. Int. Mer. Medir., 32.1: 305. CİHANGİR, B., 1991, Ege Denizi İzmir Körfezi nde üreme döneminde sardalya balığı Sardina pilchardus (Wal., 1792) un yumurtalarının bolluk ve dağılımı, J. Of Zoology 19: CİHANGİR, B., 1995, Ege Denizi, İzmir Körfezi nde Üreme Döneminde Sardalya Balığı Sardina pilchardus (Walbaum, 1792) un Yumurtalarının Bolluk ve Dağılımı. Tr. J. Of Zoology 19 (1995) TÜBİTAK. CUNNINGHAM, J. T., 1889, Studies of the reproduction and development of teleosteans fishes occuring in the neighbourhood of Plymouth. J. Mar. Biol. Ass. U.K., 1: ÇAKIR, T.-D., 2004, Edremit Körfezi nin (Ege Denizi) İhtiyoplanktonu, Doktora Tezi, E. Ü. Fen Bilimleri Enst. Su Ürünleri Anabilim Dalı, 196 s.

79 64 KAYNAKLAR (Devam) ÇAKIR, T.-D., AK, Ö.-Y., HOŞSUCU, B., SEVER, M.-T., SUNLU, U., 2005, İzmir İç Körfezi İhtiyoplankton Kompozisyonu, E. Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt No. 22. Sayı:3-4: ÇAKIR, T.-D., HOŞSUCU, B., 2006, Edremit Körfezi nde (Ege Denizi, Türkiye) Yaşayan Hamsi Balığının Engraulis encrasicolus (Linnaeus, 1758) Yumurta/Larvalarının Dağılım, Bolluk ve Mortalite Oranı, BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi, 8.2. ÇOKER, T., 1996 İzmir Körfezi nde Blenniidae familyası üyelerinin larvalarının bolluğu, dağılımı ve morfolojik özellikleri üzerine bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, E. Ü. Su Ürün. Fak., 1-52 s. ÇOKER., T., 1997 İzmir Körfezi İhtiyoplanktonunun Durumu ( ). Doktora Semineri. SUFAK Temel Bilimler Bölüm Seminerleri. Bornova/İZMİR. ÇOKER, T., AK, Y., MATER, S., 2001 İzmir Körfezi nde İhtiyoplanktonun mevsimsel (2000 yılı) dağılımı ve bolluğu. Mustafa Kemal Üniversitesi XI. Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu (4-6 Eylül 2001), Hatay, TÜRKİYE. ÇOKER, T., 2003, İzmir Körfezi ndeki Teleost Balıkların Pelajik Yumurta ve Larvalarının Morfolojisi ve Ekolojisi, E.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 539 s.

80 65 KAYNAKLAR (Devam) D ANCONA, U., , Clupeidoi, In Uova, larve e stadi giovanili di Teleostei, Fauna Flora Golfo di Napoli. Pub. Stazione Zoologica Di Napoli. Monographia 38., part I-II-III 1064 p. Napoli. DEKHNIK, T.V., 1973, İhtiyoplankton Cernovo Moria, Haukova Dumka, Kiev., DEMİR, M., ARIM, N., 1957, Marmara ve Karadeniz deki Uskumru Balığı (Scomber scomber L.) grubunun üremesi ile alakalı hususlar üzerinde araştırmalar, Hidrobiyoloji Mecmuası, Seri A, Cilt IV, sayı 1-2, İstanbul DEMİR, M., 1958, Sarıkuyruk İstavrit Balığı (Trachurus mediterraneus LUTKEN, 1880) nın üremesi hakkında. İ. Ü Fen Fak. Hid. Araş. Ens. SERİ A, CİLT IV DEMİR, N., 1958, Marmara Derin Deniz Balıklarının Yumurta ve Larvaları Hakkında. İ. Ü. Fen Fak. Hid. Araş. Ens. Yay. SERİ A, CİLT IV, SAYI DEMİR, N., (1959), Karadeniz populasyonuna ait Trachurus mediterraneus LTKN. (Sarıkuyruk İstavrit balığı) yumurta ve larvalarının morfolojik hususiyetleri hakkında İst. Üniv. Fen Fak. Hidrobiol. Mecm. Seri, A Cilt. 4 Sayı 3-4,

81 66 KAYNAKLAR (Devam) DEMİR, N., 1969, The pelagic eggs and larvae of Teleostean fishes in Turkish waters, I. Clupeidae, İstanbul Üniv. Fen Fak. Mec., seri B, 34, (1-2): DEMİR, N., 1970, Contribution to the knowledge of the swordfish (Xiphias gladius L.) egg. Journees Etud. Planctonal., C.I.E.S.M., Monaco, DEMİR, N., 1972, The Abundance and Distribution of the eggs and larvae of some Teleost Fishes off Plymouth in 1969 and II. The Postlarvae of Callionymus. J. Mar. Biol. ASS. UK Great Britain. DEMİR, N., 1976, Callionymidae Of the northeastern North Atlantic. Fıches D Identification Du Zooplancton 148: 5 pp. DEMİREL, N., 2004, Marmara Denizi nde Bulunan Teleost Balıkların Pelajik Yumurta ve Larvalarının Dağılım ve Bolluğu, İ.Ü. Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 73 s. DEMİREL, N. ve YÜKSEK, A., 2004, Marmara Denizi nde Engraulis encrasicolus (Linnaeus, 1758) Yumurta ve Larvasının Dağılımı ve Zamana Bağlı Değişimi, V. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi, 2004, Bolu, Türkiye.

82 67 KAYNAKLAR (Devam) D.E.Ü., D.B.T.E., 2003, İzmir Körfezi Deniz Araştırmaları, 2002 Yılı Final Raporu, Proje No: DPTE EHRENBAUM, E., , Eier und Larven von Fischen des Nordisches Planktons. Teil 1. Labridae- Pleuronectidae. Pp Reprinted 1964, Amsterdam, Asher, 216 p. FAGE, L., 1918, Shorefishes: Macrorhamphosidae, Ammodytidae, Atherinidae, Serranidae, Chilodipteridae, Cepolidae, Sparidae, Mullidae, Pomacentridae, Labridae, Caproidae, Gobiidae, Scorpaenidae, Triglidae, Cyclopteridae, Trachinidae, Uranoscopidae, Callionymidae, Blenniidae, Ophidiidae. Rep. Dan. Oceanogr. Exped. Mediterr. Adjac. Seas 2, Biology A., 3., GELDİAY, R., 1969, İzmir Körfezi nin Başlıca Balıkları ve muhtemel İnvasionları, Ege Üniv. Fen Fak. Monogr. Ser. 11. GÜCÜ, A. C., YÜKSEK, A., 1995, Computer aided fish identification Black Sea pelagic eggs, J. Of Engineering and Environmental Sciences 19, HEMPEL, G., 1984: Early life history of marine fish. ISBN: , University of Washington Pres, USA.

83 68 KAYNAKLAR (Devam) HOLT, E. W.L., 1899, Recherches sur le reproduction des Poissons osseux principalement dans le Golfe de Marseille, Anuls, Mus. Hist. Nat., Marseille, 5, Mem. 2., HOŞSUCU, B., 1991, İzmir Körfezi ndeki Dil Balığı (Solea solea L., 1758) nın biyoekolojisi ve akuakültüre alınma olanakları üzerinde araştırmalar Doktora Tezi, E. Ü. Fen Bilimleri Enst. Su Ürünleri Anabilim Dalı, 1-91s. HOŞSUCU, B., 1992, İzmir Körfezi nin Sardalya Balığı (Sardina pilchardus, Walb.) yumurta ve larvaları üzerinde bazı biyoekolojik araştırmalar, İstanbul Üniversitesi Su Ür. Dergisi, 2: HOŞSUCU, B., HOŞSUCU, H., 1992, İzmir Körfezi hamsi balığı (Engraulis encrasicholus Cuv.) Yumurta ve larvalarının dağılımı ve bolluğu üzerine araştırmalar, XI: Ulusal Biyoloji Kongresi, Hidrobiyoloji, HOŞSUCU, B., MATER, S., 1995, İzmir Körfezi nde (Ege Denizi, Türkiye) Tirsi Balığının (Sardinella aurita, Val., 1847) yumurta ve larvaları üzerine biyo-ekolojik bir çalışma, Su Ürünleri Dergisi, Cilt no:12, Sayı: 1-2,

84 69 KAYNAKLAR (Devam) HOŞSUCU, B., ÇOKER, T., 1997, İzmir Körfezi Dil Balığının (Solea vulgaris Quensel, 1806) bir defadaki yumurtlama miktarının saptanması. E. Ü. Su Ürünleri Dergisi, 14, HOŞSUCU, B., AK, Y., 2000, Homa Dalyanı İhtiyoplanktonu. E. Ü. Su Ürünleri Dergisi, Cilt No. 17. Sayı: HOŞSUCU, B., AK, Y., 2001, Ichthyoplancton of İzmir Bay: A One- Year Study of Fish Eggs and Larvae. Turk. J. Vet. Ani. Sci KAYA, M., MATER, S., 1986, İzmir Körfezi nde LABRIDAE türlerinin sistematiği üzerinde bir çalışma. VIII. Ulusal Biyoloji Kongresi (3-5 Eylül) KAYA, M., MATER, S., 1987, Türkiye Denizleri için yeni bir kayabalığı cinsi ve üç kayabalığı türü (Pisces, Gobiidae). Turkish J. Of Biology. Vol. 11, No KONTAŞ, A., 1997, İzmir Körfezi nde Civa (Hg) Dağılımı Doktora Tezi Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enst. Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Anabilim Dalı, 78 s. LASCARIDIS, K., 1948, Study of the biology of the Sardine (Clupea pilchardus Walb.) in Grek Water s. Prakt. Helenic. 2(1), 11 p.

85 70 KAYNAKLAR (Devam) LEBOUR, M. V., 1919, The young of the Gobiidae from the Neighbourhood of Plymouth. Journal of Marine Biol. Assoc. Vol. XII p Text. Figs 1-3, PI II-V. LO BIANCO, S., 1909, Notizie biologische riguardanti specialmente il periodo di maturitá sessuale delgi animali del golfo di Napoli. Mitt. Zool. STN Neapel, 19, Berlin. MARINARO, J., 1991, Eggs and larvae in some species of genus Solea (Piscesi Soleidae) of the North- Eastern Atlantic and the Mediterranean, Boll. Zool., 58: MATER, S., 1977, İzmir Körfezi nde sardalya balığı (Sardina pilchardus Wal., 1792) yumurta ve larvaları üzerine biyolojik ve ekolojik çalışmalar, TÜBİTAK VI. Bilim Kongresi, 47. MATER, S., 1978, Investigations on size, abundance, distrıbution and mortality of eggs of Anchovy (Engraulis encrasicolus L.) in the Gulf of İzmir (Aegean Sea, Turkey), Rapp. Comm. Int. Mer. Médit., 25/26, 10: MATER, S., 1981, Effects of pollution on abundance and distribution of Teleost fishes eggs in İzmir Bay (Aegean Sea, Turkey), Rapp. Comn. Int. Mer. Médit., 27, 5:

86 71 KAYNAKLAR (Devam) MATER, S., 1981, İzmir Körfezi nde bazı Teleost balıkların pelajik yumurta ve larvaları üzerine araştırmalar, Doçentlik Tezi, E. Ü. Fen Fak. B. Oseanografi Böl. ve Hidrobiyoloji Enst., Bornova, İzmir, 117 s. MATER, S., 1983, Effects of pollution on abundance and distribution of Sardine eggs (Sardina pilchardus, Wal., 1792) in İzmir Bay (Aegean Sea, Turkey), Rapp. Comm. Int. Mer. Médit., 28, 5: MATER, S., 1983, İzmir Körfezi nde Callionymidae (Pisces, Teleostei) türlerinin pelajik yumurta ve larvaları üzerine araştırmalar, I. Ulusal Deniz ve Tatlı su Araş. Kong. Ege Üniv. Fen Fak. Ilm. Rap. Ser. B, Özel Sayı MATER, S., UÇAL, O., KAYA, M., 1989, Türkiye Deniz Balıkları Atlası, Ege Üniv. Fen Fak. Kitap Serisi No: 123, 94 sayfa. MATER, S., CİHANGİR, B., 1990, Karadeniz İstanbul Boğazı Girişinde Balık Yumurta ve Larva Dağılımı Üzerine Bir Çalışma. Türk Biol. Der. X. Bil. Kong. Erzurum. MATER, S., UÇAL, O., KAYA, M., 1990, Investigations on abundance, distribution of pelagic eggs and larvae of Teleost fishes from İzmir Bay, XXXIIe Congres- Assemble (Comm. Int. Mer. Médit. In pres.) 249.

87 72 KAYNAKLAR (Devam) MATER, S., CİHANGİR, B., USLU, O., 1994, Güneybatı Karadeniz de hamsi (Engraulis encrasicolus, Steindacher, 1868) yumurtalarının bolluk ve dağılımı, XII. Ulusal Biy. Kong. Edirne. MATER, S., ÇOKER, T., 2002, Türkiye Denizleri İhtiyoplankton Atlası. E.Ü. Su Ürünleri Fak. Yayınları No. 71, Yardımcı Ders Kitapları Dizisi No: 12. ISBN MATER, S., KAYA, M., BİLECENOĞLU, M., 2002, Türkiye Deniz Balıkları Atlası. E.Ü. Su Ürünleri Fakültesi Yayınları. No: 68 Yardımcı Ders Kitapları Dizisi No: 11. E.Ü. Basımevi. Bornova-İZMİR. ISBN NIERMANN, U., BİNGEL, F., GORBAN, A.D., GÜCÜ, A.C., KIDEYŞ, A.E., KONSULOV, A.E., RADU, G., SUBBOTIN, A.A., ZAIKA V.E., 1994, Distribution of anchovy eggs and larvae (E. encrasicolus Cuv.) in the Black Sea in , ICES, J. Mar. Sci., 51: ÖZEL, İ., 1992, Planktonoloji I. ISBN: , Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Yayınları, No: 145, İzmir. PADOA, E., 1956, In uova, larve e stadi giovanili di Teleostei, Fauna Flora Golfo di Napoli, Monogr. 38, (3/2),

88 73 KAYNAKLAR (Devam) PAPACONSTANTINOU, C., 1988, Checklist of Marine Fishes of Greece. Fauna Graeciae, Athens, 257 pp. PETERSEN, C.G.J., 1919, Our Gobies (Gobius) from the egg to the adult stages etc. Rep. Dan. Biol. Stn, 24, (1916), 5-16, Pl.I. RAFFAELE, F., 1888, Le uova gallegianti e le larve di Teleostei nel Golfo di Napoli., Mitth. Zool. Sta. Neapel., 8., RUSSELL, F., S., 1976, The eggs and planktonic stages of British marine Fishes, Academic Pres, London, 524 pp. SANZO, A., 1936, Mugilidae, In uova, larve e stadi giovanili di Teleostei, Fauna E Flora Del Golfo Di Napoli, 38. Monografia (2), SATILMIŞ, H.H., 2001, Balık Yumurta ve Larvalarının Sinop Yarımadası nda Mevsimsel Olarak Dağılımı. Ondokuz Mayıs Üniv. Su Ürünleri Yetiştiriciliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 82 s. SPARTA, A., 1963, Uova, Larva Alla Schıusa ed Al 4º Gıorno Dı Vıta Dı Pomatomus saltatrix GILL. (SIN. Temnodon saltator C.V.) Boll. Pesca Piscicolt. Idrobiol., 17 (1)., 8 p.

89 74 KAYNAKLAR (Devam) TAYLAN, B., 2005, İzmir Körfezi nde Yaşayan Gobiidae Familyası Türlerinin Postlarvalarının Bolluk ve Dağılımı, Lisans Tezi, 44 s. TÜRKER, D., 1998, Ege Denizi Edremit Körfezi nde sardalya balığı S. pilchardus (W., 1792) un yumurta ve larvalarının biyolojik ve ekolojik özellikleri üzerine bir araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Ü. Biyoloji Anabilim Dalı, 58 s. TÜRKÖVER, F., 1992, İzmir Körfezi nde Gobiidae familyası türleri larvalarının bolluğu ve dağılımı üzerine çalışmalar, D.E.Ü. Deniz Bil. Ve Tek. Enst. Yüksek Lisans Tezi, 39 s. USLU, O., CİHANGİR, B., SANER, E.&E., SAYIN, 1999, Izmir Bay Marine Research MEDCOAST 99- EMECS 99 Joint Conference, Land Ocean Interactions: Managing Coastal Ecosystems, 9-13 November 1999, Antalya, Erdal Özhan (Ed.) pp VODYANITSKII, V.A., and KAZANOVA, I., 1954, Opredelitel Pelagices Kihikrinok:Licinok ryb Cernogomorja., Trudy Vniro, 28, YALÇIN, K., MATER, S., 1984, Urla Limanı ve çevresinde yaşayan bazı Teleost balıkların pelajik yumurta ve larvalarının dağılışı ve bolluğu üzerinde araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniv. Fen Fak. Biyoloji Bölümü.

90 75 KAYNAKLAR (Devam) YANNOPOULOS ve ark., 1972, The repdoduction and eggs size variations of S. pilchardus in the Thermaikos Gulf, Aegean Sea, Rapp. Comm. Int. Mer. Medit. 24, 5, p 73. YÜCE, R., 1983, Haskefal (Mugil cephalus) ve Sivriburun kefal (Liza saliens) in Marmara Denizi ndeki ontogenetik gelişmeleri üzerine araştırmalar, Doktora Tezi, İ.Ü. Biyoloji Bölümü, 40 s. YÜKSEK, A., 1993, Marmara Denizi nin Kuzey bölgesinde Teleost balıkların pelajik yumurta ve larvalarının dağılımı ve bolluğu İstanbul Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enst. İstanbul, Doktora Tezi: 143 s. YÜKSEK, A. ve GÜCÜ, A.C., 1994, Balık yumurtaları tayini için bir bilgisayar yazılımı ; Karadeniz pelajik yumurtaları (Sürüm 1.2). Karadeniz Eğitim ve Kültür Çevre Vakfı, İstanbul. YÜKSEK, A., OKUŞ, E. ve UYSAL, A., 2001, İzmit Körfezi nde balık yumurta ve larvalarının dağılımı, bolluğu ve çeşitliliği. IV. Ekoloji ve Çevre Kongresi, 5-8 Ekim 2001, Bodrum.

91 76 7. LEVHALAR Sardina pilchardus (7.4 mm) Sardinella aurita (11.4 mm) E. encrasicolus (8.3 mm)

92 77 Syngnathus acus (22.79 mm) Gaidropsarus mediterraneus (2.4 mm)

93 78 Serranus scriba (1.9 mm) Trachurus mediterraneus (4.3 mm) Boops boops (6.5 mm)

94 79 Diplodus annularis (6 mm) Diplodus vulgaris (13.5 mm) Pagellus sp. (5.1 mm)

95 80 Pagrus pagrus (4.6 mm) Symphodus roissali (3.00 mm) Gobius niger (4.80 mm)

96 81 Gobius paganellus (2.40 mm) Pomatoschistus minutus (6.30 mm) Pomatoschistus microps (3.20 mm)

97 82 Callionymus pusillus (2.5 mm) Callionymus sp. (2 mm) Liza saliens (2.2 mm)

98 83 Mugil cephalus (5.4 mm) Buglossidium luteum (3.6 mm)