Medikal Turizm İşletmelerinde Misyon İfadeleri: Sağlık Kuruluşlarına Yönelik Bir Araştırma

Transkript

1 Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi International Journal of Alanya Faculty of Business Yıl:2016, C:8, S:2, s Year:2016, Vol:8, No:2, s Medikal Turizm İşletmelerinde Misyon İfadeleri: Sağlık Kuruluşlarına Yönelik Bir Araştırma Missions Statements in Medical Tourism Enterprises: A Research on Healthcare Providers Nedim YÜZBAŞIOĞLU Prof. Dr., Akdeniz Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği, (nedimy@akdeniz.edu.tr) Oğuz DOĞAN Doktora Öğrencisi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik ABD, (oguzzdogann@gmail.com) Anahtar Kelimeler: Misyon İfadesi, Sağlık Kuruluşu, Medikal Turizm, İçerik Analizi Keywords: Mission Statement, Healthcare Provider, Medical Tourism, Content Analysis ÖZ Medikal turizm Türkiye nin turizm faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve turizmden elde edilen gelirlerin artırılması açısından büyük bir fırsat sunmaktadır. Sağlık kuruluşları medikal turizm sektörünün itici gücü olarak kabul edilmektedir. Bu sebeple medikal turizm sektöründe önemli bir role sahip olan sağlık kuruluşlarının, stratejik yönetimde önemi vurgulanan misyon ifadelerine verdikleri önemin incelenmesi bir gereklilik olarak karşımıza çıkmaktadır. Araştırma bir taraftan konuyla ilgili literatürdeki eksikliğin giderilmesine katkı sağlamayı, diğer taraftan da sağlık kuruluşlarının sahip oldukları misyon ifadelerinde yer alan bileşenlerin belirlenmesini amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda medikal turizm sektöründe faaliyet gösteren sağlık kuruluşlarının misyon ifadeleri içerik analizine tabi tutulmuştur. Elde edilen bulgulara göre sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde yaygın olarak yer verdikleri bileşenlerin; hasta odaklılık, kalite, hedeflenen değerler ve çalışanlar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yine bulgulara göre misyon ifadelerinde en az yer verilen bileşenlerin; fiyat, takım çalışması, kimlik ve erişilebilirlik olduğu belirlenmiştir. ABSTRACT Medical tourism offers a great opportunity in terms of diversification of Turkey s tourism activities and enhancement of tourism revenue derived from tourism activities. Healthcare providers are regarded as the driving force of medical toıurism industry. Therefore, it is emerges as a requirement that the examining the importance given to the mission statements by the healthcare providers that has an extremely important role in the medical tourism industry. On the one hand, the research aims to contribute to gaps in the literature, on the other hand, to determinate the components of mission statements of the healthcare providers. For this purpose, the mission statements of healthcare providers operating in medical tourism industry, were examined by content analysis. The findings revealed that the widely used components in mission statement by the healthcare providers are patient-oriented quality, target values and employees. The findings also revealed that the least used components in the mission statements are cost, teamwork, identity and accessibility. 1. GİRİŞ Misyon ifadeleri stratejilerin, planların, programların oluşturulması ve geliştirilmesi konusunda işletmeler açısından oldukça önem arz etmektedir (Bolon, 2005). Çoğunlukla kalıcı ve benzersiz amaçları belirten ifadeler olarak tanımlanan misyon ifadeleri (Ireland ve Hitt, 1992; Bart ve Hupfer, 2004), yıllardır stratejik planlama sürecinin ilk adımı olarak kabul edilmektedir (Bolon, 2005). Bir organizasyonun benzersiz ve uzun süreli amaçlarını, uygulamalarını ve öz değerlerini ifade eden resmi, yazılı belge olarak tanımlanan misyon ifadeleri (Bart, 2002), son yıllarda oldukça popüler ve yaygın bir yönetim aracı haline gelmiştir (Rigby ve Barbara, 2007). Misyon ifadeleri, organizasyonun kalıcı başarılarına yaptığı katkılar nedeniyle, modern yönetim teorisinde bir organizasyonun köşe taşlarından birisi olarak kabul edilmektedir (Bart ve Tabone, 1998). Hatta bazı araştırmacılar misyon ifadelerinin iş yapmanın önkoşulu haline geldiğini belirtmektedir (Smith vd., 2001). Misyon ifadeleri, sunulan hizmetlerde meydana gelen yenilikler ve uygun maliyetli hizmete olan talebin artması sebebiyle oluşan rekabet ortamında günümüz sağlık kuruluşlarının yönetiminde rol oynayan önemli unsurlardan birisi haline gelmiştir (Bart ve Tabone, 2000). Misyon ifadeleri, sağlık kuruluşlarında amaçların ve hedeflerin net bir şekilde belirlenmesi ve bu sayede başarının elde edilmesi, sürdürülebilmesi ve rekabetçiliğin sağlanması konusunda en güçlü

2 YÜZBAŞIOĞLU-DOĞAN yönetim araçlarından birisi olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla bir sağlık kuruluşu amaçlarını bilmezse, odaklanma problemi yaşayacak, sahip olduğu değerli kaynakları heba edecek, çalışanları arasında kafa karışıklığı yaratacak, bu sebeple de amaç ve hedeflerine ulaşmada sorun yaşayacaktır (Bart, 2007). Söz konusu olumsuzlukları gidermek amacıyla sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde birden çok ve farklı hedeflerini, uygun ve anlaşılır bir şekilde ifade etmesi beklenmektedir (Williams vd., 2005). Misyon ifadelerine ilişkin yapılan çalışmalar genellikle endüstri işletmelerine yöneliktir. Sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerine ilişkin gerçekleştirilen çalışmalar yeterli düzeyde değildir. Literatür incelendiğinde bazı araştırmacıların (Moldof, 1994; Drucker, 1989; Sandstrom, 1994; Sion, 1996; Grant, 1990; Lewis, 1989; Johnsson, 1991; Fritz, 1989) sağlık kuruluşlarının misyon ifadeleri geliştirmeleri gerektiğine yönelik önerileri bulunmaktadır. Ancak misyon ifadelerinde bulunması gereken bileşenlere ilişkin yeterli öneri bulunmamaktadır (Bart ve Tabone, 1997). Medikal turizm sektörü incelendiğinde sektörün giderek önem kazandığı ve bu nedenle de sert rekabet ortamının oluştuğu görülmektedir. Sağlık kuruluşları söz konusu rekabet ortamında bir taraftan kaliteli ve uygun koşullarda hizmet sağlamaya çalışırken, diğer taraftan sert rekabet koşullarında hayatlarını devam ettirebilme amacı içerisindedir. Sağlık kuruluşlarının bu amaçlarını gerçekleştirmesine katkı sağlayan en önemli unsurlardan birisinin misyon ifadeleri olduğu düşünülmektedir. Türkiye de turizm faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi konusunda oldukça önem verilen turizm türlerinden birisi medikal turizmdir. Türkiye sahip olduğu alt ve üst yapı, nitelikli sağlık çalışanları ve sunmuş olduğu hizmetlerin kalitesi bakımından birçok medikal turizm destinasyonu ile rekabet edebilecek konumdadır. Bu bağlamda medikal turizm Türkiye nin turizm faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve turizmden elde edilen gelirlerin artırılması açısından büyük bir fırsat sunmaktadır. Bu sebeple medikal turizmde önemli bir rol üstlenen sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerine verdikleri önemin incelenmesinin önemli olduğu düşünülmektedir. Bu sebeple Türkiye de medikal turizm sektöründe faaliyet gösteren sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde yer alan bileşenlerin incelenmesi ve misyon ifadelerinin uzunluklarının belirlenmesi, bu araştırmanın temel amacını oluşturmaktadır. 2. KURAMSAL ÇERÇEVE Misyon ifadeleri inanç, vizyon, amaç, değerli ifadeler ve felsefe veya prensip ifadeleri olarak tanımlanmıştır (Klemm vd., 1991; Graham ve Havlick, 1998). Drohan (1999) misyon ifadelerini, işletmenin varoluş nedenini ortaya koyan, amaçları ile değerlerini belirten, anlamlı ve ilham verici ifadeler olarak tanımlarken; Campbell ve Yeung (1991), Campbell (1993) işletmenin benzersiz ve kalıcı amaçlarını ve uygulamalarını ifade eden yazılı resmi belge olarak tanımlamaktadır. Rigby (1998) ise misyon ifadelerini işletmelerin benzersiz amaçlarının ve uygulamalarının yanı sıra işletmeyi oluşturan temel unsurlarını (paydaşlar, çalışanlar, tedarikçiler vd.) da kapsayan ifadeler olarak tanımlamaktadır. Forehand (2000), misyon ifadeleri ile ilgili çok sayıda farklı tanım yapıldığını ancak, yapılan bütün tanımların aynı özellikleri taşıdıklarını belirtmektedir. Başarılı bir stratejik yönetimin başlangıç noktası olarak kabul edilen misyon ifadeleri, organizasyonun karar alma süreçlerine rehberlik etmek ve örgütsel amaçlara ulaşılması konusunda çalışanları motive etmek olmak üzere başlıca iki temel amaca hizmet etmektedir (Klemm vd., 1991; Ireland ve Hitt, 1992; Wilson, 1992). Bunların dışında başarılı bir şekilde geliştirilen misyon ifadelerinin, ortak amaçlar üzerinde odaklanılması, takım çalışmasının geliştirilmesi ve işletmeye yönelik duygusal bağlılığın artırılması gibi konularda işletmeye olumlu katkılar sağladığı ifade edilmektedir (Mullane, 2002). Misyon ifadelerinin etkinliği ve başarısı, doğru bir şekilde yazılmasına, organizasyonun üyelerine açık bir şekilde iletilmesine ve en önemlisi de çalışanların günlük faaliyetlerine uygun olmasına bağlıdır (Hadjistavropoulos vd., 2002). Başarılı bir misyon ifadesinin geliştirilmesi oldukça zorlu bir süreçtir (Bart ve Tabone, 1999). Kuzey Amerika da faaliyet gösteren 88 şirketin üst düzey yöneticileri ile yapılan bir araştırmanın sonuçları, yöneticilerin %8 i sahip oldukları misyon ifadelerinin oldukça açık ve net olduğunu, %28 i misyon ifadelerinde belirtilen amaçlara ulaşılması konusunda önemli adımlar attıklarını belirtmiş ancak, çoğu yöneticinin misyon ifadelerinin içselleştirilmesine yönelik örgütsel bağlılığın ve desteğin az olduğunu belirttiğini göstermiştir (Bart, 1997). Flaman bölgesinde faaliyet gösteren kar amacı gütmeyen sağlık kuruluşu yöneticileri ile yapılan bir araştırmanın sonuçları ise yöneticilerin misyon ifadelerinin çalışanların günlük faaliyetleri üzerinde herhangi bir etkisinin olmadığını ve genel olarak organizasyonun da misyon ifadelerine bağlı faaliyet göstermediğini düşündüklerini ortaya çıkarmıştır (Vandijck vd., 2007). Söz konusu bu sonuçlar misyon ifadelerinin başarılı bir şekilde geliştirilse bile uygulanmasında hatalar olabileceğini göstermektedir (Fairhurst ve Jordan, 1997). Literatürde çok sayıda çalışma misyon ifadelerinin kapsadıkları bileşenlere odaklanmıştır. Business Week 1000 dergisinde bulunan 75 işletmenin misyon ifadelerinin kapsadığı bileşenlere yönelik gerçekleştirilen bir araştırmada, bu işletmelerin misyon ifadelerinde müşteriler, ürün veya hizmetler, konum, teknoloji, hayatta kalma, felsefe, benlik kavramı, toplum imajı ve çalışanlar olmak üzere 9 temel bileşen bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır (David, 1989). Yine aynı konuda yapılan bir başka çalışmada ise en fazla kullanılan misyon ifadesi bileşenlerinin, amaç, işletmenin temel hedefleri, işletme kimliği, şirket politikaları ve değerleri olduğu belirlenmiştir (Want, 1986). Misyon ifadelerinin kapsaması gereken bileşenlere yönelik yapılan bir başka çalışmada da misyon ifadelerinin amaç, strateji, davranış standartları ve değerler olmak üzere 4 bileşeni kapsaması gerektiği ifade edilmiştir (Campbell ve Yeung, 1991). Baetz ve Kenneth (1998) ise misyon ifadeleri bileşenlerinin belirlenmesine yönelik yapılan çalışmaları incelemiş ve söz konusu çalışmaların hepsinin misyon ifadelerinde bulunması gereken farklı bileşenler önerdiklerini tespit etmişlerdir. Bunun sebebi olarak da araştırmacıların yaptıkları çalışmaları, literatürde daha önce yapılan çalışmaları dikkate almadan yapmalarını göstermiştir. 28

3 ULUSLARARASI ALANYA İŞLETME FAKÜLTESİ DERGİSİ 8/2 (2016) Misyon ifadeleri sağlık kuruluşları tarafından yaygın olarak kullanılan yönetim araçlarından birisi olmasına rağmen, bu alanda yapılan akademik çalışma sayısı nispeten fazla değildir (Smyhte vd., 2006). Sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerini incelemeye yönelik yapılan ilk çalışmalardan birisi Gibson vd. (1990) tarafından gerçekleştirilmiştir. Sağlık kuruluşu yöneticileri ile anket çalışması gerçekleştirilerek yapılan bu çalışmanın sonuçları, sağlık kuruluşu yöneticilerinin misyon ifadelerinde bulunması gereken en önemli bileşenlerin örgüt felsefesi ve müşteriler veya öncelikli hedef pazar olduğunu göstermiştir. Sağlık kuruluşlarının yönetimi konusunda yapılan bir çalışmada, sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinin kapsaması gereken bileşenlerin, müşteriler ve hedef pazarlar, sunulan hizmetler, hizmet verilen coğrafik alan, örgüt değerleri/felsefesi, benlik algısı ve toplumsal imaj olması gerektiğini belirtmiştir (Ginter vd., 1998). Kanada da faaliyet gösteren 103 sağlık kuruluşunun yöneticileri ile anket yöntemiyle gerçekleştirilen çalışmalarda, sağlık kuruluşlarının misyon ifadeleri incelenmiştir (Bart ve Tabone, 1998, 1999, 2000). Yapılan çalışmalar sonucunda güçlü performans göstergelerine sahip olan sağlık kuruluşlarının misyon ifadeleri ile örgütsel süreçleri arasında uyumluluk olduğu görülmüştür (Bart ve Tabone, 1998). Ayrıca sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde yer alan bileşenler ile endüstriyel sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin misyon ifadelerinde yer alan bileşenlerin farklılık gösterdiği sonucuna da ulaşılmıştır (Bart ve Tabone, 1999). Kar amacı güden ve kar amacı gütmeyen 18 sağlık kuruluşunun misyon ifadelerinin Bart ve Tabone (1998) tarafından tanımlanan performansı etkileyen bileşenlere (rekabet stratejisi, arzulanan rekabetçi konum ve paydaşlar) göre incelendiği bir çalışmada, sağlık kuruluşlarının söz konusu performansa etki eden bileşenlere misyon ifadelerinde yer verdikleri sonucuna ulaşılmıştır (Forehand, 2000). Amerika da faaliyet gösteren kar amacı güden ve kar amacı gütmeyen sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinin incelendiği bir çalışmada ise, sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde en fazla yer verdikleri bileşenlerin (maliyet, erişilebilirlik, kalite) birbirine benzer olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Bolon, 2005). Birleşik Krallıkta faaliyet gösteren 30 hastanenin misyon ifadelerini analiz eden bir çalışmada, hastanelerin %90 ının misyon ifadelerinde öncelikle müşterilerine yer verdiklerini, bunu sırasıyla iletişim, hayatta kalma, değerler ve çalışanların izlediği belirlenmiştir (Sufi ve Lyons, 2003). Kanada da faaliyet gösteren 25 sağlık kuruluşunun misyon ifadelerinin analiz edildiği çalışmada ise, sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde en fazla yer verdikleri bileşenlerin değerler, kimlik, hizmetler, çalışanlar ve kaynaklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Williams vd., 2005). 3. YÖNTEM Bu araştırmada Türkiye de medikal turizm sektöründe faaliyet gösteren sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde hangi bileşenlere önem verdikleri incelenmiştir. Araştırma, amacı bakımından daha önce benzer bir çalışma yapılmamış olması sebebiyle keşfedici ve betimleyici bir özelliğe sahiptir. Bu sebeple araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden faydalanılmıştır. Nitel araştırma, saptanan problemlere güvenilir çözümler aramak amacıyla planlı ve sistematik olarak verilerin toplanması, çözümlenmesi, yorumlanarak değerlendirilmesi ve rapor edilmesi sürecidir. Araştırma bir arama, öğrenme, bilinmeyeni bilinir hale getirme çabasıdır (Karasar, 2000). Sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde ağırlıklı olarak yer verdikleri bileşenleri belirlemek amacıyla nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi tercih edilmiştir. İçerik analizi, metinler içerisindeki belirli kelimelerin, ifadelerin, temaların, özelliklerin ve cümlelerin objektif (Krippendorff, 1980) ve sistematik bir şekilde incelenmesine olanak tanıyan bilimsel bir yaklaşımdır (Tavşancıl ve Aslan, 2001). İçerik analizi, bir takım görgül yöntemleri kapsamaktadır. Bu yöntem ya da teknikler, çözümlenecek metinlere ya da amaçlara göre değişiklik göstermektedir. İçerik analizi tekniklerinin hazır veya genel kalıpları bulunmamakta ancak temel bir takım kuralları bulunmaktadır. Bir tek araç veya tekniği değil, bir araçlar yelpazesi söz konusudur. İçerik analizi, çeşitli uygulama alanlarına uyarlanabilen ve farklı biçimler alan bir yöntemdir (Bilgin, 2014, s.8). Yurtdışında sağlık hizmetlerini arayan medikal turistlerin JCI (Joint Commission International- Uluslararası Ortak Komisyonu) akreditasyon belgesine sahip sağlık kuruluşlarını, bu belgeye sahip olmayan sağlık kuruluşlarına oranla daha fazla tercih ettikleri ifade edilmektedir (T.C. Sağlık Bakanlığı, 2013). Bu doğrultuda araştırmada Türkiye de faaliyet gösteren JCI akreditasyon belgesine sahip olan sağlık kuruluşlarının misyon ifadeleri incelenmiştir. Türkiye de medikal turizm sektöründe faaliyet gösteren JCI akreditasyon belgesine sahip 49 sağlık kuruluşu bulunmaktadır (Joint Commission International, 2016). Ancak çalışmada sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinin incelenmesi amaçlanması sebebiyle, 2 adet Türk Kızılay ı kan verme merkezi (Türk Kızılayı, Ege Bölge Kan Merkezi ve Türk Kızılayı Orta Anadolu Bölge Kan Merkezi) çalışma dışında tutularak JCI belgesine sahip olan 47 adet sağlık kuruluşu araştırma kapsamında değerlendirilmiştir. 47 sağlık kuruluşunun misyon ifadelerine ulaşabilmek amacıyla internet siteleri incelenmiştir. Yapılan inceleme sonucunda 24 sağlık kuruluşunun misyon ifadesine ulaşılmıştır. 29

4 YÜZBAŞIOĞLU-DOĞAN Şekil 1. İçerik Analizine İlişkin Ana Temalar ve Alt Temalar Nitel araştırma kapsamında 24 sağlık kuruluşunun internet sitelerinden elde edilen verilerin çözümlenmesinde tematik analizden yararlanılmıştır. Tematik analiz, analiz için tematik bir çerçeve oluşturma, tematik çerçeveye göre verilerin analiz edilmesi ve elde edilen bulguların yorumlanması aşamalarından oluşmaktadır. Tematik analiz çerçevesinde, elde edilen veriler öncelikli olarak betimlenir, betimlenen veriler yorumlanır ve elde edilen bulgular arasındaki neden-sonuç ilişkisi incelenerek araştırmacı tarafından yorumlanır (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Araştırma kapsamında elde edilen verilerin çözümlenmesinde şu sıra izlenmiştir: İlk aşamada misyon ifadelerinden elde edilen verilerin dökümü yapılarak betimlenmiştir. İkinci aşamada Bolon (2005) ve Williams vd. nin (2005) sağlık kuruluşlarının sahip oldukları misyon ifadelerini inceledikleri çalışmalarında kullandıkları temalar temel alınarak kodlama işlemi yapılmıştır. Kodlama işlemi sonucunda benzer veriler geçici temalar altında bir araya getirilmiştir. Elde edilen geçici temalar araştırmanın cevap aradığı sorular temelinde ilişkilendirilerek kesin temalar belirlenmiştir. Bu doğrultuda Şekil 1 de görüldüğü gibi hizmetler, kimlik ve değerler olmak üzere 3 ana tema ve alt temalar belirlenmiştir. Üçüncü aşamada ise analiz edilen bulgular yorumlanmıştır. İçerik analizinde en önemli konulardan birisi güvenilirliğin sağlanmasıdır. İçerik analizi tekniklerinin güvenilirliği büyük ölçüde kodlama işlemine bağlıdır. Bu ise, kodlayıcıların ve kodlama kategorilerinin güvenirliğiyle ilgilidir. Kodlayıcının güvenirliği, farklı kodlayıcıların aynı metni aynı şekilde kodlamalarını veya aynı kodlayıcının aynı metni farklı zamanlarda aynı şekilde kodlamasını gerektirmektedir (Bilgin, 2014). Yıldırım ve Şimşek (2006), kodlama güvenilirliğinin sağlanması için veri setindeki kodlama benzerliklerinin %70 ve üzeri kodlama yüzdesine ulaşması gerektiğini belirtmektedir. Bu doğrultuda araştırmacılar birbirlerinden bağımsız olarak misyon ifadelerine yönelik kodlamaları gerçekleştirmiştir. Böylelikle yapılan kodlama işleminin güvenirliliği sağlanmaya çalışılmıştır. 4. BULGULAR Araştırmanın bulgularının yorumlanması sırasında göz önünde bulundurulması gereken başlıca iki kısıtlılık bulunmaktadır. Birincisi, araştırma kapsamında misyon ifadelerinin incelenmesi amaçlanan 47 sağlık kuruluşu arasında bulunan 6 sağlık kuruluşu misyon ifadelerine internet sitelerinde yer vermemişlerdir. Bu durum değerlendirilmeye alınan misyon ifadesi sayısını düşürmüştür. Araştırmanın bir diğer kısıtlılığı ise misyon ifadelerine internet sitelerinde yer veren 41 sağlık kuruluş arasında bulunan bazı sağlık kuruluşlarının tek bir misyon ifadesini benimsemiş olmasıdır. Örneğin, Medical Park Sağlık Grubu içerisinde JCI akreditasyon belgesine sahip 4 ayrı sağlık kuruluşu (Medical Park Sağlık Grubu-Antalya Hastanesi, Medical Park Sağlık Grubu-Bahçelievler Hastanesi, Medical Park Sağlık Grubu-Bursa Hastanesi, Medical Park Sağlık Grubu-Göztepe Hastanesi) olmasına rağmen stratejik yönetim açısından tek bir misyon ifadesine sahiptir. Bu kısıtlılıklar sebebiyle araştırma kapsamında 24 sağlık kuruluşunun misyon ifadeleri incelenmiştir. 30

5 Hasta Odaklılık Kalite Hedeflenen Değerler Çalışanlar Etik Davranış Topluma Karşı Sorumluluk Teknoloji Eğitim ve Araştırma Erişilebilirlik Hedeflenen Kimlik Takım Çalışması Fiyat Tanımlanmış Kimlik ULUSLARARASI ALANYA İŞLETME FAKÜLTESİ DERGİSİ 8/2 (2016) Tablo 1. Misyon İfadelerinin Uzunlukları Ölçütler Sayı Hastane İsimleri En uzun misyon ifadesi (kelime ) 118 Ortopedia Hastanesi En kısa misyon ifadesi (kelime ) 7 Sema Hastanesi Ortalama misyon ifadesi uzunluğu (kelime) 35 - Misyon ifadeleri ilk olarak uzunlukları bakımından incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda misyon ifadelerinin 7 kelime ile 118 kelime aralığında olduğu sonucuna varılmıştır. Misyon ifadelerini oluşturan ortalama kelime sayısı 35 olarak bulunmuştur. Bu ifadelerle ilgili bilgiler Tablo 1 de verilmektedir Şekil 2. Misyon İfadelerinin Kapsadıkları Bileşenlere Göre Dağılımı Şekil 2 misyon ifadelerinin kapsadığı bileşenlerin yer aldıkları alt temalar hakkında bilgiler vermektedir. Şekil 2 de sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde yaygın olarak yer alan bileşenlerin hasta odaklılık (14 adet), kalite (14 adet), hedeflenen değerler (11 adet) ve çalışanlar (11 adet) olduğu görülmektedir. Misyon ifadelerinde daha az yer alan bileşenlerin ise fiyat (1 adet), tanımlanmış kimlik (1 adet), takım çalışması (2 adet), hedeflenen kimlik (2 adet) ve erişilebilirlik (3 adet) olduğu görülmektedir. Çalışma kapsamında belirlenen ana tema ve alt temalara ait açıklamalar yapılmış ve sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde yer verdikleri temaları oluşturan bileşenlere ilişkin örnekler verilmiştir Değerler Değerler ana teması sağlık kuruluşunun misyon ifadesinde yansıttığı inançları, değerleri, prensipleri, amacı ve vizyonu ile ilişkilidir. Değerler ana teması, 7 alt tema (çalışanlar, eğitim ve araştırma, etik davranış, hedeflenen değerler, takım çalışması, teknoloji ve topluma karşı sorumluluk) şeklinde kodlanmıştır Çalışanlar Misyon ifadelerinde çalışanlara yer verilmesi oldukça önemli görülmektedir. Hem misyon ifadesinin genel etkinliği hem de misyon ifadelerinin çalışanlar tarafından içselleştirilmesi açısından gereklidir (Analoui ve Karami 2002; Verma, 2009). çalışan memnuniyetini ön planda tutarak yetkin ve uzman kadromuzla uygulamak Yeditepe Diş Hastaneleri Dünya Göz Hastanesi 31

6 YÜZBAŞIOĞLU-DOĞAN Eğitim ve Araştırma Eğitim ve araştırma, değerler ana temasının önemli unsurlarından birisidir. Eğitim ve araştırma faaliyetleri misyon ifadelerine pozitif katkı sağlamaktadır. Sağlık kuruluşları bu sayede eğitim ve araştırma faaliyetlerine verdiği önem derecesini hem çalışanlarına, hem hastalarına hem de topluma ifade etmektedir. Sağlık kuruluşları ayrıca çalışanlarını kendilerini geliştirmeleri konusunda onları teşvik etmekte ve yardımcı olmaktadır. Bu tema altında personel eğitimi ve sağlık araştırmaları gibi iki alt tema belirlenmiştir. Sağlık bilimleri alanındaki akademik çalışmalara ve bilimsel araştırmalara olanak sağlayarak Acıbadem Hastanesi dünyanın önde gelen tıp merkezleri ile işbirliği içinde uzmanlık eğitimi veren akademik bir kurum olacağını amaç edindik Etik Davranış personelimizin sürekli gelişmesini sağlamak Ortopedia Hastanesi Medicana Sağlık Grubu Sağlık hizmetleri sektöründe etik davranış oldukça önem arz etmektedir. Kişilere saygı, aydınlatılmış onam (hastanın hastalığı ile ilgili tedavinin nasıl olacağı, olası riskler, yan etkiler, olası hastalık gelişimi ve tedavi seçenekleri konularında tam olarak bilgilendirilmesi), mesleki gizlilik gibi etik ilkeler hasta-hekim ilişkisinin temelini oluşturmaktadır. Etik ayrıca, hekimlerin toplumla ve meslektaşları ile etkileşimi ve tıbbi araştırmaların yürütülmesi açısından da önemlidir (Civaner, 2005). Bu bağlamda misyon ifadelerinde etik davranışa atıfta bulunan ifadelere yer verilmesinin sağlık kuruluşlarına olumlu yönde katkı yapacağı düşünülmektedir. Bu tema altında etik kurallar ve hekim etiği şeklinde iki alt tema belirlenmiştir Hedeflenen Değerler Uzmanlaştığımız tüm sağlık hizmetlerinde tıbbi etik ilkelerinden ödün vermeden Etik ilkelerden asal ödün vermeden UÜ-SK nın misyonu etik kurallara bağlı olarak sunmaktır Medical Park Sağlık Grubu Memorial Sağlık Grubu Uludağ Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Hedeflenen değerler organizasyon tarafından gerçekleştirilmek istenen amaç ve hedefleri ifade etmektedir. Bu tema altında saygı, güven ve büyüme ve gelişme şeklinde üç alt tema belirlenmiştir Takım Çalışması güvenilir sağlık hizmetini sunmak için varız hasta haklarına saygılı sürekli kendini geliştiren öncü bir kuruluşuz sektörde öncü uygulamalarla fark yaratarak sağlıkta dünya markası olmak Bayındır Hastanesi Florence Nightingale Gayrettepe Hastanesi TDV 29 Mayıs Hastanesi Organizasyonlar için takım çalışmalarının gerçekleştirilmesinin amaç ve hedeflere ulaşılmasını kolaylaştıracağı düşünülmektedir. Takım çalışmasıyla kastedilen sağlık kuruluşlarının amaçlarına ulaşmalarında çalışanları, hastaları ve toplum ile işbirliğine gitmesidir. Yani burada takımdan kasıt çalışanlar, hastalar ve toplumdur. sağlık çalışanları ve hekimlerin el ele verip birlikte nitelikli sağlık hizmeti sunmasini kendimize misyon edindik sağlık hizmetini ekip ruhuyla kesintisiz sunmak için varız Özel Bölge Hastanesi Bayındır Hastanesi 32

7 Teknoloji ULUSLARARASI ALANYA İŞLETME FAKÜLTESİ DERGİSİ 8/2 (2016) Hastalıkların teşhis ve tedavisini kolaylaştıran en önemli unsurlardan birisi teknolojik uygulamalardır. Sağlık hizmetleri sektöründe teknolojinin her alanından faydalanılmaktadır. Bu sebeple işletmelere rekabet avantajı elde etme konusunda faydalar sağlayan teknolojiye, sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde yer vermeleri önemli görülmektedir. Bu tema başlığı altında tesis, altyapı ve yeni tedavi yöntemleri şeklinde üç alt temaya yer verilmiştir Topluma Karşı Sorumluluk en üst düzeyde bilgi ve teknoloji kullanarak hizmet anlayışını amaçlar. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Merkez Laboratuvarı güncel teşhis ve tedavi yöntemlerini hastanelerimizde uygulamak gelişmiş sağlık teknolojisi ve tesisleri ile Üst düzey teknolojik altyapımız ile Dünya Göz Hastanesi Medical Park Sağlık Grubu Özel Medicabil Hastanesi Topluma karşı sorumluluk teması sağlık kuruluşlarının hem yerel hem de genel anlamda faaliyette bulunduğu topluma yönelik sorumluluklarını ifade etmektedir. Bu tema başlığı altında yaşam kalitesi ve istihdam şeklinde iki alt temaya yer verilmiştir. Yaşam kalitesini artırmak için sunmak iş imkanı yaratarak ülkemize hizmet etmek Anadolu Sağlık Merkezi Medicana Sağlık Grubu toplumun ruh sağlığı düzeyini yükseltmeyi, ruh sağlığıyla ilgili sorunların çözümüne katkıda bulunmayı amaçlayan bir kuruluştur Hizmetler NPİSTANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi Hizmetler ana teması altında 4 alt tema belirlenmiştir. Bunlar kalite, fiyat, erişilebilirlik ve hasta odaklılıktır. Hizmetler kategorisi sağlık kuruluşunun topluma sunmuş olduğu hizmetlerin özelliklerini kapsamaktadır Kalite, Fiyat, Erişilebilirlik Kalite, fiyat ve erişilebilirlik unsurları günümüzde sunulan sağlık hizmetlerinin üç önemli köşe taşlarından birisidir. Özellikle medikal turizm sektörü özelinde medikal turistlerin aradıkları sağlık hizmetlerinde dikkat ettikleri unsurların, uygun fiyatlı, kaliteli ve erişilebilir sağlık hizmetleri olduğu bilinmektedir (Cormany ve Baloğlu, 2011). Bu sebeple sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinin bu üç önemli unsuru belirtecek ifadeleri kapsaması beklenmektedir. Yüksek kalitede medikal bakım sunan Kent Hastanesi'nin işi kaliteli sağlık hizmetleri sunmak uluslararası kalite standartlarında hizmet anlayışı uygun ekonomik koşullarda topluma sunmak HRS Ankara Kadın Hastalıkları Doğum Hastanesi ulaşılabilir sağlık hizmetini çağdaş standartlarda sunan bir kuruluştur kolaylıkla ulaşabildiği bir sağlık hizmeti sunmaktır Kent Hastanesi Memorial Sağlık Grubu Acıbadem Hastanesi TOBB ETÜ Hastanesi Özel Medicabil Hastanesi 33

8 YÜZBAŞIOĞLU-DOĞAN Hasta Odaklılık Hasta odaklı faaliyet gösterilmesinin, hastaya sunulan hizmetin kalitesi, hastaya verilen değer ve hasta memnuniyeti ile doğrudan ilişkili olduğu düşünülmektedir. Medikal turizm sektöründe yaşanan rekabet göz önünde bulundurulduğunda kaliteli hizmet sunumunun yanı sıra, hizmet sunumunu hasta merkezli gerçekleştirmek de oldukça önemlidir. Hastanın ihtiyaç ve beklentilerini göz ardı ederek sunulan hizmetlerin ne kadar kaliteli olursa olsun, hasta memnuniyetini sağlamayacağını söylemek mümkündür. Sağlık kuruluşları için oldukça önemli görülen hasta odaklılığı belirtecek ifadelere misyon ifadelerinde yer verilmesinin önemli olduğu düşünülmektedir Kimlik hasta odaklı hizmet anlayışını amaçlar hasta odaklı hizmet veren bir kuruluşuz hasta memnuniyetini üst seviyelere getirmektir Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Merkez Laboratuvarı Florence Nightingale Gayrettepe Hastanesi Hisar Continental Hospital Sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde değerlerini yansıtan ve sağlık kuruluşu hakkında ilk etapta fikir sahibi olunmasını sağlayan unsurlardan birisi de kimliktir. Misyon ifadeleri kimlik ana teması kapsamında iki alt tema altında incelenmiştir. Bu temalar tanımlanmış kimlik ve hedeflenen kimliktir Tanımlanmış Kimlik Tanımlanmış kimlik sağlık kuruluşunun kendisini tanımlayış biçimidir (örneğin, biz veya sağlık kuruluşumuz gibi) Hedeflenen Kimlik Biz dünya çapında bir sağlık kuruluşuyuz Güven Hastanesi Hedeflenen kimlik hedeflenen değerler temasında olduğu gibi belirli amaçları (dünya markası olmak gibi) ve ölçülmesi zor olan amaçları (mükemmele ulaşmak gibi) kapsamaktadır. 5. SONUÇ güçlü ve prestijli bir marka olacağız sağlıkta dünya markası olmak mükemmeliyete ulaşmaktır HRS Ankara Kadın Hastalıkları Doğum Hastanesi Memorial Sağlık Grubu Yeditepe Diş Hastaneleri Bu çalışmada Türkiye de medikal turizm sektöründe faaliyet gösteren JCI akreditasyon belgesine sahip 24 sağlık kuruluşunun sahip oldukları misyon ifadelerinin kapsadığı bileşenler ve misyon ifadelerinin uzunlukları içerik analizi yöntemiyle belirlenmeye çalışılmıştır. Üç ana tema (değerler, hizmetler, kimlik) altında gerçekleştirilen içerik analizi sonuçlarına göre sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinin en az 7 kelimeden ve en fazla 118 kelimeden oluştuğu belirlenmiştir. Literatürde misyon ifadelerinin kısa ve öz olması gerektiğini, 1 cümleden uzun, 1 veya 2 sayfadan kısa olması gerektiğini belirten çalışmalar (Sheerer, 1998; Kemp ve Dwyer, 2003; Bouchard, 2005; White, 2006) mevcuttur. Bu bakımdan sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinin literatürde belirtilen özellikleri taşıdıklarını söylemek mümkündür. Ancak özellikle az kelime kullanılarak oluşturulan misyon ifadelerinin, organizasyonun amaçlarına hizmet etmede yetersiz olduğunu söylemek mümkündür. Amaç ve hedeflerinin paydaşlar ve çalışanlar tarafından tam olarak anlaşılmasını isteyen sağlık kuruluşlarının, misyon ifadelerini tekrar gözden geçirmeleri ve misyon ifadelerine gereken önemi vermeleri tavsiye edilmektedir (Kemp ve Dwyer, 2003). Yapılan çalışmada sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde yaygın olarak yer verdikleri bileşenlerin hasta odaklılık, kalite, hedeflenen değerler ve çalışanlar olduğu belirlenmiştir. Sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerine yönelik yapılmış önceki çalışmalarda, başarılı bir misyon ifadelerinde bulunması gereken öncelikli bileşenlerin müşteriler, maliyet, erişilebilirlik ve kalite olduğu belirtilmiştir (Gibson vd.,1990; Ginter vd., 1998; Bolon, 2005; Williams vd., 2005). Yapılan çalışma ile diğer sektörlerde faaliyet gösteren işletmelerde stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanmasında oldukça önemli görülen müşteriler (hasta odaklılık) ve kalite bileşeninin sağlık kuruluşları açısından da önemli olduğu belirlenmiştir. Her sektörde faaliyet gösteren işletmeler gibi sağlık kuruluşlarının da ulaşmak istediği amaçlar ve hedefler bulunmaktadır. Misyon ifadelerinde müşteri bileşenine yer verilmesi hem çalışanlar hem de yöneticiler için ortak bir paydada buluşma olanağı vermekte ve bu 34

9 ULUSLARARASI ALANYA İŞLETME FAKÜLTESİ DERGİSİ 8/2 (2016) doğrultuda faaliyet gösterilmesini sağlamaktadır. Medikal turizm sektöründe bireylerin dikkat ettikleri en önemli unsurlardan birisi sağlık kuruluşlarının sağlamış oldukları hizmetlerin kalitesidir. Sağlık kuruluşlarına rekabet avantajı sağlayacak unsurların başında gelen kaliteye misyon ifadelerinde yer verilmesi önemli görülmektedir. Sağlık kuruluşlarında verilen hizmetin kalitesine etki eden unsurlardan birisi de çalışanlardır. Çalışanlara misyon ifadelerinde yer verilmesi, çalışanlara verilen değeri gösterecek bu sayede de sunulan hizmetin kalitesine olumlu katkı sağlayacaktır. Misyon ifadelerinde daha az yer alan bileşenlerin ise fiyat, takım çalışması, kimlik ve erişilebilirlik olduğu görülmüştür. Yurtdışında sağlık hizmetlerini arayan bireylerin, sunulan hizmetlerin kaliteli olmasının yanı sıra uygun fiyatlı olmasına dikkat ettiği bilinmektedir. Kişilerin medikal turizm hareketlerine katılım motivasyonunu etkileyen en önemli faktör literatürde de sıkça adı geçen yüksek sağlık hizmeti maliyetleri ve erişilebilirliktir (Eissler, 2010, s.10). Farklı tıbbi tedaviler için uygulanan ücret farkları ve maliyetlerden tasarruf etme arzusu medikal turizm için öncelikli motivasyon unsurudur. Maliyet faktörü özellikle sağlık sigortası olmayan ve gelişmiş ülkelerdeki ancak basit operasyonel tedavileri karşılayan ancak uluslararası sektörde alınan hizmetlerin maliyetlerini karşılamayan sağlık sigortalarına sahip milyonlarca hasta için oldukça önemlidir (Altın vd., 2011). Gelişmiş ülkelerdeki sağlık hizmeti maliyetleri, gelişmekte olan ülkelerdekilere göre oldukça yüksektir. Özellikle ABD li hastalar için maliyetler, medikal turizme katılım için başlı başına bir motivasyon kaynağıdır (Sarwar vd., 2012). Eissler (2010), ABD de uygulanan bazı ortopedik ve kardiyak tedavilerinin maliyetleri ile diğer ülkelerde uygulanan aynı işlemlerin maliyetleri karşılaştırıldığında, ABD deki maliyetlerin %40 ile %90 arasında daha yüksek olduğunu belirtmektedir. Küresel anlamda medikal turizm hizmeti veren destinasyonların hızla artması ve rekabet ortamı sayesinde maliyetlerin düşük olması, hastaların yurtdışındaki sağlık hizmetlerinde yararlanmak için medikal turizm hareketlerine katılmaları konusundaki en büyük motive edici unsur olarak ön plana çıkmaktadır (Sarwar vd., 2012). Bu bağlamda, diğer sektörlerde faaliyet gösteren firmalarda önemli bulunan maliyet ve erişilebilirlik bileşenine pek yer vermeyen sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerinde söz konusu bu bileşenlere yer vermeleri tavsiye edilmektedir. Medikal turizm sektörüne olan talebin gün geçtikçe artması sonucu, sektörde giderek artan sert bir rekabet ortamı oluşmaktadır. Bu rekabet ortamında sağlık kuruluşları çalışanlarını motive edecek, onlara ilham verecek ve rekabetçi bir konum elde etmesini sağlayacak çalışmalar yapmaktadırlar. Misyon ifadelerinin de bu konular hakkında işletmelere olumlu yönde katkı sağladığı bilinmektedir. Bu bağlamda medikal turizm sektöründe faaliyet gösteren sağlık kuruluşları amaçlarına ulaşmasına yardım edecek misyon ifadelerini tasarlamalıdır. Organizasyonların, stratejik yönetim süreçlerinin başarılı bir şekilde uygulanmasının ve rakiplerine göre rekabetçi bir konum elde etmesinin temelinde başarılı bir şekilde tasarlanan misyon ifadeleri bulunmaktadır. Bu sebeple misyon ifadelerinin organizasyona sağladığı yararlar tam olarak özümsenerek, organizasyona fayda sağlayacak en uygun misyon ifadeleri tasarlanmalıdır. Bu çalışmada medikal turizm sektöründe faaliyet gösteren 24 sağlık kuruluşunun misyon ifadelerini oluşturan bileşenler incelenmiştir. Bu sayede ilgili literatürdeki eksiklik giderilmeye çalışılmıştır. Gelecekte yapılacak olan çalışmalarda sağlık kuruluşlarının misyon ifadelerini geliştirme süreçleri ya da sahip olunan misyon ifadeleri ile sağlık kuruluşlarının performansları arasındaki ilişkiler incelenebilir. KAYNAKÇA ALTIN, M., SINGAL, M. ve KARA, D. (2011). "Consumer Decision Components for Medical Tourism: A Stakeholder Approach". er=http%3a%2f%2fwww.google.com.tr%2furl%3fsa%3dt%26rct%3dj%26q%3dconsumer%2520decision%2 520components%2520for%2520medical%2520tourism%253A%2520a%2 Erişim Tarihi: ANALOUI, F. ve KARAMI, A. (2002). CEOs and Development of the Meaningful Mission Mtatement. Corporate Governance, 2(3): BAETZ, B. ve KENNETH, C. (1998). The Relationship Between Mission Statements and Firm Performance: An Exploratory Study. Journal of Management Studies, 35(6): BART, C. K. (1997). Sex, Lies and Mission Statements. Business Horizons, 40(6): BART, C. ve HUPFER, M. (2004). Mission Statements in Canadian Hospitals. Journal of Health Organization and Management, 18(2): BART, C. K. ve TABONE, J. C. (1997). Mission Statements in The Not-For-Profit Health Care Sector: A State Of The Art Review. Erişim Tarihi: BART, C. K. ve TABONE, J. C. (1998). Mission Statement Rationales and Organizational Alignment in the Not-For- Profit Health Care Sector. Health Care Management Review, 23: BART, C. K. ve TABONE, J. C. (1999). Mission Statement Content and Hospital Performance in the Canadian Not-For- Profit Health Care Sector. Health Care Management Review, 24:

10 YÜZBAŞIOĞLU-DOĞAN BART, C. K. ve TABONE, J. C. (2000). Mission Statements in Canadian Not-for-Profit Hospitals: Does Process Matter?. Health Care Management Review, 25: BART, C.K. (2002). Building Mission Statements that Matter. Provider, 26(2): BART, C. (2007). A Comparative Analysis of Mission Statement Content in Secular And Faith-Based Hospitals. Journal of Intellectual Capital, 8(4): BİLGİN, N. (2014). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi: Teknikler ve Örnek Çalışmalar, 3. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara. BOLON, D. (2005). Comparing Mission Statement Content in For-Profit and Not-For-Profit Hospitals: Does Mission Really Matter?. Hospital Topics, 83(4): 2-9. BOUCHARD, J. (2005). Seven Ideas for Revamping a Corrections Mission Statement. Corrections Professional, 70(10): 1-2. CAMPBELL, A. (1993). The Power of Mission: Aligning Strategy and Culture. Planning Review, 82: CAMPBELL, A. ve YEUNG, S. (1991). Creating a Sense of Mission. Long Range Planning, 24(4): CORMANY, D. ve BALOĞLU, Ş. (2011). "Medical Travel Facilitator Websites: An Exploratory Study of Web Page Contents and Services Offered to The Prospective Medical Tourist". Tourism Management, 32: DAVID, F. R. (1989). How Companies Define Their Mission?. Long Range Planning, 30: EISSLER, L. A. (2010). The Lived Experience of Seeking Healthcare Through Medical Tourism: An Interpretive Phenomegical Study of Alaskan Patients Traveling Internationally for Medical and Dental Care. Unpublished PhD Thesis, University of Hawai'i : School of Nursing, Manoa. DROHAN, W. M. (1999). Writing a Mission Statement: How to Write a Statement That Becomes a Unifying Force. Association Management-Washington, 51: 117. FAIRHURST, G. ve JORDAN, J. (1997). Why Are We Here? Managing the Meaning of An Organizational Mission Statement. Journal of Applied Communication Research, 25(4): FOREHAND, A. (2000). Mission and Organizational Performance in the Health Care Industry. Journal of Healthcare Management, 45: GIBSON, C.K., NEWTON, D. J. ve COCHRANE, D. S. (1990). An Empirical Investigation of the Nature of Hospital Mission Statements. Health Care Management Review, 15(3): GINTER, P. M., SWAYNE, L. M. ve DUNCAN, W. J. (1998). Strategic Management of Health Care Organizations, 3rd Edition, Malden, MA: Blackwell Business. GRAHAM, J. ve HAVLICK, W. (1998). Mission Statements: A Guide to the Corporate and Nonprofit Sectors, Garland, New York, NY. HADJISTAVROPOULOS, T., MALLOY, D. C., DOUAUD, P. ve SMYTHE, W. E. (2002). Ethical Orientation, Functional Linguistics, and the Codes of Ethics of the Canadian Nurses Association and the Canadian Medical Association. Canadian Journal of Nursing Research, 34: IRELAND, R. D. ve HITT, M. A. (1992). Mission Statements: Importance, Challenge and Recommendations for Development. Business Horizons, 35(3): JOINT COMMISSION INTERNATIONAL. (2016). JCI Akreditasyonuna Sahip Kuruluşlar. Erişim Tarihi: KARASAR, N. (2000). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayın Dağıtım Ltd, Ankara. KEMP, S. ve DWYER, L. (2003). Mission Statements of International Airlines: A Content Analysis. Tourism Management, 24: KLEMM, M., SANDERSON, S. ve LUFFMAN, G. (1991). Mission Statements: Selling Corporate Values to Employees. Long Range Planning, 24(3): KRIPPENDORFF, K. (1980). Content Analysis: An Introduction to Its Methodology, Sage Publications, Newbury Park, California. MOLDOF, E. P. (1994). Do-It-Yourself Strategic Planning Provides Map To The Future. Healthcare Financial Management: Journal Of The Healthcare Financial Management Association, 48(2): MULLANE, J. V. (2002). The Mission Statement Is A Strategic Tool: When Used Properly. Management Decision, 40(5):

11 ULUSLARARASI ALANYA İŞLETME FAKÜLTESİ DERGİSİ 8/2 (2016) RIGBY, D. & BARBARA, B. (2007). Bain s Global 2007 Management Tools and Trends Survey. Strategy & Leadership, 35(5): RIGBY, R. (1998). Mission statements: The Good, The Bad and The Ugly. Management Today-London, SARWAR, A., MANAF, N., ve OMAR, A. (2012). "Medical Tourist s Perception in Selecting their Destination: A Global Perspective", Iranian Journal of Public Health, 41(8): 1-7. SHEERER, J. L. (1998). Lessons in Leadership. Healthcare Executive, 13(2): SMITH, M., HEADY, R., CARSON, P. ve CARSON, K. (2001). Do Missions Accomplish Their Missions? An Exploratory Analysis of Mission Statement Content and Organizational Longevity. The Journal of Applied Management and Entrepreneurship, 6(1): SMYTHE, W., MALLOY, D., HADJISTAVROPOULOS, T., MARTIN, R. ve BARDUTZ, H. (2006). An Analysis of The Ethical and Linguistic Content of Hospital Mission Statements. Health Care Management Review, 31(2): SUFI, T. ve LYONS, H. (2003). Mission Statements Exposed. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 15(5): T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI, Türkiye Medikal Turizmi Değerlendirme Raporu, Erişim Tarihi: TAVŞANCIL, E. ve ASLAN, E. (2001). İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri, Epsilon Yayınları, İstanbul. VANDIJCK, D., DESMIDT, S. ve BUELENS, M. (2007). Relevance of Mission Statements in Flemish Not-For-Profit Healthcare Organizations. Journal of Nursing Studies, 15(2): VERMA, H. (2009). Mission Statements A Study of Intent and Influence. Journal of Services Research, 9(2): WANT, J. H. (1986). Corporate Mission. Management Review, 75(8): WHITE, D.L. (2006). Mission Statements and Quality Improvement: An assessment of the Written Quality Improvement Plans of the Paramedic Provider Agencies in Los Angeles County, Unpublished Master Thesis, California State University. WILLIAMS, J., SMYTHE, W., HADJISTAVROPOULOS, T., MALLOY, D. C. ve MARTIN, R. (2005). A Study of Thematic Content in Hospital Mission Statements: A Question of Values. Health Care Management Review, 30: WILSON, I. (1992). Realizing The Power of Strategic Vision. Long Range Planning, 25(5): YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara. 37