ÖZEL SAĞLIK KURUMLARI ARASINDA REKABET STRATEJİLERİ. Dr. Mehmet ALTUĞ Özel Hastaneler Platformu Yönetim Kurulu Başkanı

Transkript

1 ÖZEL SAĞLIK KURUMLARI ARASINDA REKABET STRATEJİLERİ Dr. Mehmet ALTUĞ Özel Hastaneler Platformu Yönetim Kurulu Başkanı

2 GENEL BAKIŞ Ey düşmanım, sen benim ifadem ve hızımsın; Gündüz geceye muhtaç, bana da sen lazımsın!.. NFK

3 GENEL BAKIŞ El yumruğunu yemeyen, kendi yumruğunu balyaz sanırmış

4 GENEL BAKIŞ Rekabet aslında hayatımızın her safhasında ve her yerinde: Aile içinde Akrabalar arasında Komşular arasında Arkadaşlar arasında Okulda öğrenciler arasında Çalışanlar arasında

5 GENEL BAKIŞ Aslında Rekabet iyi bir şeydir, bir çok faaliyette olduğu gibi, yeri, zamanı, miktarı, muhatapları vs ölçülü ve ahlaki kurallara, yasalara uygun olduğu sürece faydalıdır.

6 GENEL BAKIŞ Rekabet, 4054 Sayılı Kanun ile düzenlenirken, Anayasa'nın 167. maddesi; "Devlet; para, kredi, sermaye, mal ve hizmet piyasalarının sağlıklı ve düzenli işlemelerini sağlayıcı ve geliştirici tedbirleri alır, piyasalarda fiili veya anlaşma sonucu doğacak tekelleşme ve kartelleşmeyi önler" hükmünü vazetmektedir.

7 GENEL BAKIŞ Bu nedenlerle; sağlıklı piyasaların oluşması, girişimcilerin özendirilmesi, sınırlı ülke kaynaklarının etkin dağılımı ve bunların en verimli bir şekilde kullanımını teminen, anayasal bir direktif olarak zorunlu bulunan ve ekonomik yaşamımızda yeni bir dönem başlatacağını umduğumuz "Rekabetin Korunması Hakkında Kanun" hazırlanmıştır.

8 GENEL BAKIŞ Bugün ülkemizde varolan ekonomik sistem, piyasa / pazar ekonomisidir.

9 GENEL BAKIŞ En genel anlamıyla piyasa ekonomisi; ekonominin merkezi bir karar biriminin yönlendirmesine bırakılmadığı, bilakis piyasa dinamiklerine dayalı olarak yönlendirildiği bir ekonomik düzeni ifade etmektedir.

10 GENEL BAKIŞ Buna göre; ekonomik birimlerin yönlendirilmesi ve koordinasyonu, arz ve talep miktarının belirlenmesi, malların fiyatlarının oluşumu, fiyat, miktar, kalite ve diğer şartlara ilişkin bilginin elde edilmesi gibi temel ekonomik fonksiyonlar piyasalarda gerçekleşmekte ve piyasalar tarafından belirlenmektedir.

11 GENEL BAKIŞ Piyasa ekonomilerinde işlerliğin sağlanması ve korunması için uygulanan ekonomik politikanın temel ve merkezi unsuru rekabettir. Rekabet, ancak piyasa ekonomisi ile bir varlığa sahiptir ve piyasa ekonomisinin işlerliği, sağlıklı bir rekabet ortamının mevcudiyetine bağlıdır.

12 GENEL BAKIŞ Sağlık kuruluşları rekabet stratejilerini belirlerken; Sağlık hizmetlerinin özelliklerini dikkate almalıdır. Temel amaç, rekabet ortamında başarılı olmak olarak belirlenmelidir. Faaliyet gösterdiği sektör ve rekabet durumu iyi incelenmelidir.

13 GENEL BAKIŞ Rekabet ortamında kaliteyi kuruluşun yöneticileri veya kalite kontrol uzmanları değil, müşteriler belirler. Bu nedenle müşterilerin kim olduğunun belirlenip, müşteri gereksinimlerinin etkin bir biçimde karşılanması için gerekli kararlılığın gösterilmesi gerekir.

14 GENEL BAKIŞ Eskiden sağlık işletmelerinin müşterisi denildiği zaman yalnızca hastalar akla gelirken, günümüzde sağlık hizmetleri üretimi sürecine katılan tüm birey ve kurumlar müşteri olarak kabul edilmektedir.

15 Stratejiye Sahip Olmanın Yararları Riskler en aza indirilmiş olur. Stratejilerin oluşturulması ve seçiminde genellikle rekabet analizlerinden ve portföy analizlerinden yararlanılır. Yapılan portföy analizleri ile organizasyonun pazarda kalma ya da pazardan çekilme, başka şirketlerle birleşme gibi konularda rasyonel kararlar verilmesi sağlanabilir.

16 Sağlık Kuruluşlarında Rekabet Nasıl Ortaya Çıkmıştır: İnsanların sağlığa verdikleri önemin artması, Sağlık hizmetlerinde kaliteli bakım isteğinin yaygınlaşması, Sağlık hizmeti sunan kuruluşların sayılarının giderek artmasından dolayı ortaya çıkmıştır.

17 Sağlık Kuruluşlarında Rekabet Rekabeti belirleyen unsurlar; Marka Hizmetin kalitesi Hizmetin fiyatı Fizik yapı Donanım insan gücü

18 SAĞLIK İŞLETMESİNİN İÇ VE DIŞ MÜŞTERİLERİ

19 Sektörel Gelişime Göre R.S. 1. Yeni Doğan Sektörlerde R.S. 2. Sektörel Olgunluğa Geç.R.S. 3. Gerileyen Sektörde R.S. İşletmenin Yönetsel Evrelerine G.R.S. 1. Kuruluş Aşamasında R.S. 2. Olgunluk Aş. R.S. 3. Gerileme Aş.R.S. Pazar Odaklı R.S. 1.Maliyet Liderliği 2.Farklılaşma 3.Odaklanma REKABET STRATEJİLERİ Nakit Yönetim S. 1. Nakit Girişi ile ilg.s. 2. Nakit Çıkışı ile ilg. S. 3. Nakit Fazlasının Değ.ile ilg.s. Kapasite Artırım St. Çeşitlendirme Str.

20 1. Pazar Odaklı Rekabet Stratejisi Hizmetin fiyatı Hizmetin doğru fiyatlandırılması Doğru tespit edilmiş maliyetler Yüksek kar marjı ve yüksek fiyat politikası, işletmelerin rekabet kabiliyetini azaltır

21 1.1. Maliyet Liderliği Rakiplere oranla düşük maliyet ile üretim yapabilmek; Rekabet halinde olduğu sektörde önde olmayı sağlarken, Büyük sermaye yatırımını ve agresif bir fiyatlamayı gerektirir.

22 1.2.Farklılaşma Üretilen ürün veya hizmetin sektörde benzersiz olması esasına dayanan bir stratejidir. Benzersiz olma, işletme kar marjını sektör ortalamasının üzerinde bir orana dönüştürecektir. Başarılı bir farklılaşma stratejisi, ürünün değerini tüketici gözünde yükseltecektir. Güven yaratma ve imaj geliştirme stratejileri de, farklılaşma stratejilerinin en önemli unsurları arasındadır. Dünya ekonomilerindeki rekabet ortamı, ticari ilişkiler içinde olan işletmelerin güven ihtiyaçlarını ve bu ihtiyacı giderecek imkanların artmasını sağlamıştır.

23 1.3. Odaklanma İşletmenin tüm stratejilerinin özel hedefler doğrultusunda biçimlendirilmesi, o konuda uzmanlaşmayı beraberinde getirir. Bu da uzmanlaşılan konuda rakiplere göre daha avantajlı bir konuma gelinebilmesi anlamına gelir. Odaklanma stratejisini uygulayan işletme, ihtiyaçların karşılanması konusunda hedeflediği belli bir kitlenin gözünde farklılaşıp, odaklandığı hedeflerinin gerçekleşmesi ile maliyetlerini düşürebilir.

24 Sektörel Gelişime Göre Rekabet Stratejisi 2.1. Yeni Doğan Sektörlerde Rekabet Stratejisi Teknolojik yenilikler Yeni sektörler Maliyet ilişkilerindeki değişimler Yeni tüketici gereksinimlerinin ortaya çıkması

25 Sektörel Gelişime Göre Rekabet Stratejisi 2.2. Sektörel Olgunluğa Geçişte Rekabet Stratejisi Bu dönem: En kritik dönemlerdendir Zor stratejik tepkiler gerektirir Temel değişimler gerçekleşir

26 Sektörel Gelişime Göre Rekabet Stratejisi 2.3. Gerileyen Sektörlerde Rekabet Stratejisi Gerileme, işin ömrüne veya malzeme eksikliği gibi diğer kısa vadeli kesintilere yüklenemez.

27 İşletmenin Yaşam Evrelerine Göre Rekabet Stratejisi 3.1. Kuruluş Aşamasında Rekabet Stratejisi İşletme ve ürünleri pazara yeni girmiş olduğundan tanınırlığı azdır Satışlar yavaş bir seyir izler Maliyetler yüksektir Pazar payı küçüktür Finansal açıdan nakit akışı zayıftır Borçlanma oranı yüksektir/borçlanmanın en aza indirgenmesi çok önemlidir

28 İşletmenin Yaşam Evrelerine Göre Rekabet Stratejisi 3.2. Olgunluk Aşamasında Rekabet Stratejisi Olgunluk aşamasında işletmeler önemli stratejik problemler yaşar. Satış hacmindeki artışa paralel olarak birim maliyetler düşer, dolayısıyla karlılık iyidir ve işletmenin elinde nakit fazlalıkları vardır. Pazarda güçlü rakipler ortaya çıkmaya başlamıştır. Yoğunlaşan rekabet çabaları ile güçsüzler elenir. Fiyatlar düşerek maliyetler seviyesine kadar yaklaşır. Tanıtım masrafları tekrar yükselmeye başlar. Giderek kar marjları düşer. Stok maliyetlerinin artması, markanın ayırıcı özelliklerinin tüketiciye fark ettirilmesi, ürün geliştirme çabaları, yeni dağıtım teknikleri maliyetleri yüksektir.

29 İşletmenin Yaşam Evrelerine Göre Rekabet Stratejisi 3.3. Gerileme Aşamasında Rekabet Stratejisi Gerileme aşamasında işletmenin satış miktarları düşmeye başlamıştır. İşletmenin pazar payı giderek daralmakta ve verimlilik düşmektedir. Öte yandan maliyetlerin işletme gelirleri içindeki oranı yükselerek karlılıkta azalma yaşanmaktadır. Mevcut nakit fazlalıkları erir ve işletmenin satış artırma çabalarında gevşeme görülür.

30 Nakit Yönetimi Stratejisi 4.1.Nakit Girişleri ile İlgili Strateji İşletmeler genel olarak günlük faaliyetlerini karşılayabilmek, kârlı yatırım fırsatlarından yararlanabilmek, olağanüstü durumlarda zor duruma düşmemek ve borçlarını ödeyebilmek için nakit bulundurmak zorundadırlar. Bu koşullarda nakdin olabildiğince hızlı tahsili işletmelere avantajlar sağlayacaktır. İşletmelerde nakit akımına hız verebilmek için nakit çevrimini değiştirecek değişikler yapılmalıdır. İşletmelere nakit girişinin başlangıcı mal veya hizmet satımı ile olur.

31 Nakit Yönetimi Stratejisi 4.2.Nakit Çıkışları ile İlgili Strateji Nakit çıkışları ile ilgili stratejileri aşağıdaki gibi sayabiliriz: Nakit ödeme iskontosu Kredili mal ve hizmet alımı Çeşitli ödemelerin çek ile yapılması Ödemelerin merkezileştirilmesi Borçların mümkün olduğunca geç ödenmesi Bu stratejilerin belirlenmesinde faiz oranı, döviz kuru, döviz cinsi ve vadeler gibi değişkenler göz önünde bulundurulmalıdır.

32 Nakit Yönetimi Stratejisi 4.3. Nakit Fazlasının Değerlendirilmesi ile İlgili Strateji İşletmenin elinde bulundurduğu nakdin etkin olarak kullanımı iş hayatında başarı ve hayatta kalma açısından bir gerekliliktir. Bu anlamda nakdin ne kadarlık bir kısmının hangi alanlarda kullanıldığı işletmelerin uyguladığı nakit yönetimine bağlıdır. İşletmeler nakit giriş ve çıkışları arasında oluşabilecek nakit fazlasını kısa süreli yatırım araçlarında değerlendirerek gelir elde edebilirler.

33 Çeşitlendirme Stratejisi Bir işletmenin faaliyet gösterdiği pazar sayısını arttırması, yeni bir ürün ya da pazar alanına girmesine dayalı büyümeyi sağlayan stratejilere çeşitlendirme stratejileri adı verilmektedir.

34 Kapasite Artırım Stratejisi Kapasite artırımı önemli stratejik kararlardandır: Sermaye miktarı Karar verme aşamasının karmaşıklığı Geçmiş yıllarla ölçülen hazırlık zamanına ihtiyaç duyulması ve Kapasitenin genellikle uzun ömürlü İşletmenin gelecekteki koşullar hakkındaki beklentilerine Öngörülerine dayalı kaynaklar gerektirir. Gelecekteki talep ve rakip davranışları hakkında beklentiler oldukça önemlidir.

35 Rekabette Sağlık Sektörü ve Diğer Sektörler Tüm düzenlemeler ülkemizdeki kayıtdışılık hesaba katılarak yapıldığı için sağlık sektörü burada mağdur olmaktadır. Çünkü hem istihdamda hem de faturalandırma olarak %100 e yakın resmiyet söz konusudur Konu sağlık olunca tüm mevzuatlar en ağır şekilde uygulanmaktadır

36 Sağlık Hizmet Sunucuları (SHS) SHS: Sağlık Bakanlığı Hastaneleri Üniversite Hastaneleri Vakıf Üniversite Hastaneleri Özel Hastaneler ve Tıp Merkezleri Poliklinikler ve Muayenehaneler Aile Hekimleri

37 GÜNCEL PRATİK Rekabeti Kıran Unsurlar: 1. Mevzuat itibariyle 2. Yapılan yatırımların kaynağı itibariyle 3. Yatırımlar İtibariyle 4. İnsan Kaynağı İtibariyle 5. Ödeme Şekli ve Miktarı İtibariyle 6. Müşteri(Hasta) kaynağı itibariyle 7. Etik olmayan uygulamalar itibariyle 8..

38 1.Mevzuat İtibariyle Yönetmelikleri ve Düzenlemeleri Ayrı Kamu ve Vakıf Üniversitelerde Planlama yok, Özel sektörde var Denetim şekli ve Müeyyideler

39 2.Yapılan Yatırımların Kaynağı İtibariyle Kamu Kaynakları Kullanılarak: Devlet Hastaneleri Kamu Üniversite Hastaneleri Vakıf Kaynakları Kullanılarak: Vakıf Üniversite Hastaneleri Özel Kaynakları Kullanılarak: Özel Hastaneler ve Merkezler

40 3.Yatırımlar İtibariyle Sağlık Bakanlığı ve Kamu Üniversite Hastaneleri: Arsa, Bina ve Donanım Yatırmları tamamen devlet kaynakları ile yapılmaktadır Vakıf Üniversiteler ve Özel: Bu yatırımların tamamı yatırımcının kendi öz kaynakları ile yapılmaktadır. Sadece bu bile rekabeti başlı başına bozan bir unsurdur

41 4.İnsan Kaynağı İtibariyle İş garantisi sunulması Ücretlendirme politikaları Kamu:Genel Bütçe Vakıf ve Özel:Tamamen işletme bütçesi Çalışma mevzuatı, saatleri ve şartları 657-İş Kanunu Planlama Mecburi Hizmet

42 5.Ödeme Şekli ve Miktarı İtibariyle Sağlık Bakanlığı Torba Bütçe Genel Bütçeden aldığı pay Kamu Üniversiteleri Torba Bütçe ve SUT Fiyatları(Üniversiteler İçin Belirlenen) Genel Bütçeden aldığı pay Vakıf Üniversiteleri SUT Fiyatları ve Fark Ücret(Buradaki SUT fiyatlarında poliklinik fiyatları 2 katı) Özel SUT Fiyatları ve Fark Ücret Tamamı Cepten harcamalar

43 6.Müşteri Kaynağı İtibariyle Sağlık Bakanlığı: SGK, Yeşil Kart, Ücretli Hasta, Sigortalar Kamu Üniversite Hastaneleri: SGK, Ücretli Hasta, Sigortalar Vakıf Üniversite Hastaneleri: SGK, Ücretli Hasta, Sigortalar Özel: SGK, Ücretli Hasta, Sigortalar

44 7.Etik Olmayan Uygulamalar Her yerde olduğu gibi kurallara uyanlar cezalandırılıyor Bilinen bir çok etik dışı uygulama caydırıcı olarak cezalandırılmıyor Bu konularda kamu yetkililerinin özel sektör temsilcileriyle istişare etmesi gerekmektedir

45 TEŞEKKÜRLER Dr. Mehmet ALTUĞ Özel Hastaneler Platformu Yönetim Kurulu Başkanı