İŞLETME SERMAYESİ YÖNETİMİ. Alacak Yönetimi. Alacak Yönetimi

Transkript

1 İŞLETME SERMAYESİ YÖNETİMİ Alacak Yönetimi 1 Alacak Yönetimi Ticari alacaklar, bir işletmenin diğer bir işletmeye veya bireye kredili olarak kendi ana faaliyet konusuna giren mal ve hizmetleri açık hesap şeklinde veya senetli olarak ve/veya taksitli olarak satışından ortaya çıkan alacaklardır. AMAÇ: Alacakların firmanın net şimdiki değerine yapacağı katkının artırılmasıdır. 2 1

2 Alacak Yönetimin Önemi Vadeli Satışın Faydaları Vadeli Satışın Maliyeti İşlemin maliyetinin tespit edilmesi ve vadeli satışların kârlarda yaratacağı artışla karşılaştırılması gerekir. 3 Müşterilerin Ödeme İle İlgili Davranışları Müşterilerin Ödeme İle İlgili Davranışları Müşteriler tam zamanında öderler. Müşteriler geciktirerek öderler. Müşteriler hiç ödemezler Krediyi Kabul Etmesi Krediyi Reddetmesi 1- Kârlılık artar. 2- Satışlar ve kârlılık kaybolur. 3- Tahsilat masrafları yapılır. 4- Tahsilat masrafları çıkmaz, ancak satış ve kâr kaybolur. 5- Tahsilat masrafları ve 6- Tahsilat masrafı ve kaybedilecek alacakların kendisi kaybedilir. alacaklar bulunmaz. Kâr da kaybolur. 4 2

3 Alacaklara Yapılan Yatırımı Etkileyen Faktörler Satış Hacmi Satılan Mal ve Hizmetin Özelliği İşletmelerin Büyüklüğü Ekonomik Konjoktür Rekabet Durumu Kredili Satış Şartları ve Politikası Alacakların Tahsilatında Etkinlik ve Tahsilat Politikası Alacak Senetlerinin Kullanılma Derecesi Müşterilerin Nitelikleri ve Kredi Limitleri 5 Alacak Yönetimine Genel Bir Bakış 6 3

4 1.Kredi Politikasının Oluşturulması 4.Kredili İşlemlerle İlgili Politikaların Gözden Geçirilmesi Alacakların Yönetim Süreci 2.Müşterilerin Kredi Değerliliğinin Analizi 3.Alacakların İzlenmesi 7 Alacak Yönetim Süreci 1.Kredi Politikasının Oluşturulması 1.1.Uygun Kredi Vadesinin Tespiti 1.2.Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi 1.3.Tahsilat Politikası ile İlgili Durumlar 2.Müşterilerin Kredi Değerliliğinin Analizi 3.Alacakların İzlenmesi 4.Kredili İşlemlerle İlgili Politikaların Gözden Geçirilmesi 8 4

5 1.1. Vadenin Tespiti ( Vade Uzatılırsa? Basit Bir Örnek) Satışlar 4 gün vade 8 gün vade Gün Peşin 0 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL -Vadeli 0 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL Tahsilat TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL 100 TL Alacak Tutarı TL 200 TL 300 TL 400 TL 400 TL 400 TL 400 TL 400 TL 400 TL 400 TL Tahsilat TL 100 TL Alacak Tutarı TL 200 TL 300 TL 400 TL 500 TL 600 TL 700 TL 800 TL 800 TL 800 TL Vade süresi artarken, alacak tutarını artartırmaktır (400 den 800 e çıkmıştır)! Alacaklardaki bu artışın işletmeye maliyeti nedir? 9 Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti 2 Ay Vadeli 3 Ay Vadeli Birim Satış Fiyatı Birim Başına Maliyet Satış Hasılatı (%20 Artış) Değersiz Alacak Oranı 3% 5% Firmanın alacaklarına yaptığı yatırımın fırsat maliyeti (AOSM) %50'dir. Vadenin uzatılması işletme açısından uygun mudur? 10 5

6 Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti Vade Uzatılmasının Faydaları Vade Uzatılmasının Maliyeti? 11 Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti KARDAKİ ARTIŞ: Mevcut Durum: Birim Kar: =600 TL Kârlılık oranı: 600/3.000= 0.20 Toplam Kar: X 0.20= TL Vadenin Uzatılması Halinde; Birim kâr: =750 TL, Kârlılık oranı: 750/3.000=0,25 (%5 yükselmiş)* Toplam Kar: X 0.25= Kardaki Artış Tutarı: = TL *İşletme eksik kapasite ile çalıştığından satışlarda ve üretimdeki artış, birim sabit maliyetin düşmesine dolayısıyla birim kârlılığın artmasına neden olmaktadır. 12 6

7 Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti Vade Uzatılmasının Faydaları Vade Uzatılmasının Maliyeti? 13 Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti ORTALAMA ALACAKLARDAKİ ARTIŞIN MALİYETİ: Mevcut Durum (12/2 Ay) 6 Vade Uzatılması (12/3 Ay) 4 Alacak Devir Hızı Ortalama Alacak Maliyet Değeri İle Alacak Tutarı ( /6) TL ( /4) TL ( x0,80) TL ( x0,75) TL Maliyet Değeri İle Alacaklardaki Artış: = TL Ortalama Alacaklardaki Artışın Maliyeti: x 0,50 = TL 14 7

8 Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti Vade Uzatılmasının Faydaları Vade Uzatılmasının Maliyeti? 15 Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti DEĞERSİZ ALACAKLARDAKİ ARTIŞIN MALİYETİ: Mevcut Durum: Değersiz Alacak Tutarı: x 0.03 = Değersiz Alacakların Maliyet Değeri : x 0.8 = TL Vadenin Uzatılması Halinde; Değersiz Alacak Tutarı: x 0.05 = TL Değersiz Alacakların Maliyet Değeri: x 0.75 = TL Değersiz Alacaklardaki Artışın Maliyeti: = TL 16 8

9 Örnek Uygulama-Uygun Kredi Vadesinin Tespiti Vade Uzatılmasının Faydaları > Vade Uzatılmasının Maliyeti VADE UZATILMALIDIR! Kredi Politikasının Oluşturulması 1.2.Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi Iskonto, müşterilerin erken ödemelerini teşvik etmek amacıyla alacakların bir kısmından vazgeçmektir. İskonto Uygulaması: Firma satış TL lik satış yaptığı bir müşterisine; (2/30, net 60) iskonto uygulamasını önermiştir. (60 gün vadeli tanınmış olup, otuz gün içinde olan ödemelerde %2 iskonto) Müşterinin iskonto uygulamasını kabul etmesi durumunda işletmenin ilgili alacaktan yapacağı tahsilat; %2 iskonto uygulanacağı için ( x %98) = TL olacaktır. 18 9

10 Örnek Uygulama-Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi MAK-SAN A.Ş.nin yıllık kredili satışları TL, ortalama tahsilat süresi 60 gündür. Firma mevcut durumda iskonto yapmamaktadır. Müşterilerine (6/10 net 60) iskonto uygulanması düşünülmektedir. Müşterilerin %60'ının nakit iskontosundan yararlanacakları belirlenmiştir. Mevcut durumda %4 olan değersiz alacak miktarı, bu uygulama ile %3 e düşecektir. Alacaklara bağlanan kaynakların maliyeti %50, firmanın kâr marjı %30 dur. İşletme düşündüğü (6/10 net 60) iskonto uygulanmasını uygulamalı mıdır? 19 Örnek Uygulama-Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi İskonto Uygulamasının Faydaları İskonto Uygulamasının Maliyeti? 20 10

11 Örnek Uygulama-Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi ORTALAMA ALACAKLARDAKİ AZALIŞIN FAYDASI: Tahsil Süresi Alacak Devir Hızı Ortalama Alacak Tutarı Satış Fiyatı ile Alacaklardaki Azalış Mevcut Durum 60 Gün (360/60) 6 ( /6) % 6 İskonto Durumu (60x0,40+10x0,60) 30 Gün (360/30) 12 ( /12) = TL Maliyet Değeri İle Alacaklardaki Azalış: x 0,70 = TL Ortalama Alacaklardaki Azalışın Faydası: x 0,50 = TL 21 Örnek Uygulama-Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi İskonto Uygulamasının Faydaları İskonto Uygulamasının Maliyeti? 22 11

12 Örnek Uygulama-Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi DEĞERSİZ ALACAKLARDAKİ AZALIŞIN FAYDASI: Mevcut Durum: Değersiz Alacak Tutarı: x0.04 = TL Değersiz Alacakların Maliyet Değeri : x0.70 = TL Vadenin uzatılması halinde; Değersiz Alacak Tutarı: x0.03 = TL Değersiz Alacakların Maliyet : x0.70 = Değersiz Alacaklardaki Azalışın Faydası: = TL İSKONTO İNDİRİMİNİN MALİYETİ: İskonto İndiriminin Maliyeti = x 0,60 x 0,06 = TL 23 Örnek Uygulama-Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi İskonto Uygulamasının Faydaları > İskonto Uygulamasının Maliyeti İSKONTO UYGULANMALIDIR! 24 12

13 1. Kredi Politikasının Oluşturulması 1.3.Tahsilatla ile İlgili Politikalar Alacakların tahsil edilmesi amacıyla çeşitli harcamalar yapılabilir. Tahsilat harcamaları ortalama tahsilat süresini kısaltarak şüpheli alacakların oranını azaltır (diğer şartlarda bir değişme olmadıkça ) Tahsilat politikasının geliştirilebilmesi için; Yapılan ilave harcamaların politikanın uygulanmasıyla elde edilecek faydalardan daha az olması Tahsilatla Politikası ile İlgili Durumlar Yıllık satış tutarı : TL Birim satış fiyatı : TL Birim ortalama maliyet : TL Alacaklara bağlanan kaynaklarının maliyeti: %55 Brüt Kar Marjı %10 Mevcut Tahsilat Politikası Yıllık tahsilat giderleri : TL Alck. Ort. Tahsil süresi : 60 gün Değersiz alacak ortalaması : %3 Yeni Tahsilat Politikası Yıllık tahsilat giderleri : TL Alck. Ort. Tahsil süresi : 30 Gün Değersiz alacak oranı : %1,

14 1.3.Tahsilatla Politikası ile İlgili Durumlar ORTALAMA ALACAKLARDAKİ AZALIŞIN FAYDASI: Mevcut Durum (360/60 Gün) 6 Tahsilat P. Değişimi (360/30 Gün) 12 Alacak Devir Hızı Ortalama Alacak Maliyet Değeri İle Alacak Tutarı ( /6) TL ( /12) TL ( x0,90) TL ( x0,90) TL Maliyet Değeri İle Alacaklardaki Azalış: = TL Ortalama Alacaklardaki Azalışın Faydası: x 0,55 = TL Tahsilatla Politikası ile İlgili Durumlar DEĞERSİZ ALACAKLARDAKİ AZALIŞIN FAYDASI: Mevcut Durum: Değersiz Alacak Tutarı: x0.03 = TL Değersiz Alacakların Maliyet Değeri : x0.90 = TL Vadenin uzatılması halinde; Değersiz Alacak Tutarı: x0.015 = TL Değersiz Alacakların Maliyet Değeri : x0.90 = Değersiz Alacaklardaki Azalışın Faydası: = TL TAHSİLAT POLİTİKASININ DEĞİŞİMİNİN MALİYETİ: Tahsilat Politikasının Değişimin Maliyeti = =

15 1.3.Tahsilatla Politikası ile İlgili Durumlar Tahsilat Politikası Uygulamalarının Faydası < Tahsilat Politikası Uygulamalarının Maliyeti Tahsilat Politikası Değiştirilmemeli 29 Alacak Yönetim Süreci 1.Kredi Politikasının Oluşturulması 1.1.Uygun Kredi Vadesinin Tespiti 1.2.Uygun İskonto Oranının Belirlenmesi 1.3.Tahsilat Politikası ile İlgili Durumlar 2.Müşterilerin Kredi Değerliliğinin Analizi 3.Alacakların İzlenmesi 4.Kredili İşlemlerle İlgili Politikaların Gözden Geçirilmesi 30 15

16 Alacak Yönetim Süreci 1.Kredi Politikasının Oluşturulması 2.Müşterilerin Kredi Değerliliğinin Analizi Müşteri Hakkında Bilgi Edinilmesi Müşterinin Kredi Riskinin Göstergeleri -Karakter -Kapasite -Kapital -Koşullar -Karşılık Müşteriye Kredi Açma Kararının Verilmesi -Geleneksel Kredi Analizi -Aşamalı Kredi Analizi -Puanlama Yoluyla Kredi Analizi 3.Alacakların İzlenmesi 4.Kredili İşlemlerle İlgili Politikaların Gözden Geçirilmesi 31 Ödev: Puanlama Yoluyla Kredi Analizi Değişkenler Ölçüsü Değeri Ağırlığı Tartılı Ağırlığı Müşterinin Yaşı ,4 14,4 Medeni Hali Evli (1) yada bekar (0) 1 20,0 20,0 Mesleği Çeşitli meslekler için belirlenecek 1'den 5'e 4 kadar farklı meslek grupları ,2 En Son İşinde Çalıştığı 6 Süre Yıl olarak 0,9 5,4 Yıllık Geliri Bir yıldaki kazancının toplamı (milyar TL) 22,5 0,6 13,5 Oturduğu Semt yada 3 Bölge Farklı bölgelere göre 1'den 5'e kadar değer 4,6 13,8 Evinin Kendisine Ait ya da Kira Olduğu Kaç yıldır ev sahibi olduğu Arabasının Olup Olmadığı Evet (1) yada hayır (0) 4 1 1,2 4,8 15,0 15,0 Toplam Kredi Puanı 104,1 Son Teslim Tarihi:

17

18 Alacak Yönetim Süreci 1.Kredi Politikasının Oluşturulması 2.Müşterilerin Kredi Değerliliğinin Analizi 3.Alacakların İzlenmesi Rasyo Yardımıyla Alacakların İzlenmesi Alacakların Yaşlandırılarak İzlenmesi Şüpheli Alacakların Ayıklanması 4.Kredili İşlemlerle İlgili Politikaların Gözden Geçirilmesi Alacakların İzlenmesi 3.1. Rasyo Yardımıyla Alacakların İzlenmesi Ortalama Alacaklar Toplam Aktifler Ortalama Alacaklar Satışlar 3.2. Alacakların Yaşlandırılarak İzlenmesi 3.3. Şüpheli Alacakların Ayıklanması 36 18

19 3. Alacakların İzlenmesi 3.1. Rasyo Yardımıyla Alacakların İzlenmesi 3.2. Alacakların Yaşlandırılarak İzlenmesi Alacakların Bağlı Kaldığı Gün 1. Dönem 2. Dönem 3. Dönem 4. Dönem Alacak Tutarı Hesap Sayısı Alacak Tutarı Hesap Sayısı Alacak Tutarı Hesap Sayısı Alacak Tutarı Hesap Sayısı Toplam Şüpheli Alacakların Ayıklanması 37 Alacak Yönetim Süreci 1.Kredi Politikasının Oluşturulması 2.Müşterilerin Kredi Değerliliğinin Analizi 3.Alacakların İzlenmesi 4.Kredili İşlemlerle İlgili Politikaların Gözden Geçirilmesi İşletmelerin içinde bulundukları çevre çeşitli olaylardaki değişmelerin sonucunda alacak yönetimi de etkileneceğinden politikaları aynı süreç içerisinde gözden geçirmek gerekecektir. Alacaklarla ilgili politikaların ortaya çıkan olaylara göre ele alınıp değerlendirilmesi gere 38 19

20 39 TESEKKÜRLER Ars.Gör.Y.Erdem ÇEVİK Isletme Bölümü 205 nolu Oda 20