ORMAN YOL OPT 2008 TRABZON

Transkript

1 ORMAN YOL OPT 2008 TRABZON

2 ORMAN YOL OPT Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsünce : Tezin Savunma Tarihi : Jüri Üyesi Jüri Üyesi Jüri Üyesi Jüri Üyesi : Prof. Dr. H.Hulusi ACAR : Yrd. Doç. Osman ÜÇÜNCÜ : : Prof. Dr. Enstitü Müdürü Trabzon 2008

3 ÖNSÖZ Tavlama Benzetimi Yöntemi ile Doktora Tezi olarak Hocam Prof. Dr. H. Hulusi ACAR a sonsuz lerimi Dokto Osman ÜÇÜNCÜ ye; bir süre tez i Prof. Dr. Mesut Prof. Dr. Metin TUNAY ve Doç. Dr. Hamdi Visual C++ a, Uzman Yusuf SE e ve Gör Anba a ve teknik ederim. Karadeniz Teknik Kod No lu Trabzon 2008

4 Sayfa No ÖNSÖZ... II... III ÖZET.. VI SUMMARY VII VIII TABLO.. XI... XIII Literatür Özeti Durumu Ana O Orman Hammadde Kamyon ve Kamyon Uzun M Hava Yolu ile ndaki Odun III

5 Optimizasyon Kavra Sezgisel ve Meta-Sezgisel Yöntemler Materyal Piyasa ve Tüketim Merkezleri Yöntem Yeni Güzergâhlar (Linkler) Mevcut Güzergâhlar (Linkler) Tavlama Benzetimi (Simulated Annealing) Kabul F rlenmesi ve Problemin IV

6 Tavlama Benzetimi nin Odun H Sistemin T tratejisi Amaç Fonksiyonu Pa çin Bulgular Model Model1- öre Deneysel Model Model Model Model1- öre Deneysel Model Model Model2- öre Deneysel Model Model Model2- öre Deneysel Model Model2- i Odun H SONUÇLAR KAYNAKLAR V

7 ÖZET Ormanc oldukça çok çözüm Bu ç ve ndartlardaki odun e a kriterlere uygun bir modelleme strat Optimizasyon (CBS). Modelin çözümü için meta- Benzetimi (TB) Analizi kullan Bu amaçla ait, verileri modellerle; erini en aza indiren güzergâh odun hammaddesinin uygulanan faktörlerin, TB algoritma belirlemek için çok yönlü varyans 14,45 planla CBS, Analizi, TB ve zaman ve maliyet de. Anahtar Kelimeler:, Sistemi,, Tavlama Benzetimi, Optimizasyon VI

8 SUMMARY The Optimization of Transportation for Wood Raw Material on Forest Road Network by Simulated Annealing The transportation of raw wood materials in forestry is carried out in two steps including wood extraction from stump to landings and main transportation from landings to main depots. During these operations average unit cost of transportation can be very high, but there are ways to reduce the cost involved and, of these, the optimization is the most efficient. In this study, a model was developed to provide a solution for the problem of transporting raw wood material on forest roads. This model aimed to minimize the cost of transportation of raw wood materials of various standards from the landings to the main depots in forest sections where production is done on a large scale. The model also aimed to include the designs of transportation networks. For this purpose, a modeling strategy that is compatible with technical, topographic and economic criteria was developed. During the optimization process, a spatial database was established by means of Geographical Information Systems (GIS). Simulated Annealing (SA) Algorithm and Network Analysis, which are among the meta-heuristic techniques and were used for the solution of the model. The database includes topography of the forest section, stand characteristics, sale price at the depot, labor costs, transportation cost and loading costs. By using these data, the models searches for the optimum route that will minimizes the transportation costs by considering the raw wood materials in various standards, number of landings and depots, and then finds the route with the highest net income by considering transportation costs and the sale price of the raw wood material at the depot. To present the capabilities of the model, an experimental design and analysis were made in the study. Multiple variance analysis were used in order to understand whether the factors at work during the experimental design were effective on the SA algorithm performance and Duncan multiple test was used in order to understand whether there is a significant difference among the levels taken of these factors. It was concluded that with the use of transportation model in the research area, 14,45 % of the total transportation cost can be saved. Through the use of GIS, Network Analysis, SA and Statistical methods during the transportation plans, a considerable amount of labor force, time, and cost were saved. Key Words: Forest Roads, Wood Raw Material Transportation, Geographical Information Systems, Network Analysis, Simulated Annealing, Optimization VII

9 Sayfa No. 14. Orman i na nakliyat.. 15 odun B Tipi tali orman yolu Granab yükleyici ile odun hammaddesinin kamyonlara yüklenmesi ddesinin önden görünümü.. 28 ndaki görünümü. 31 Yerel ve global optimum noktalar.. 33 Orman standart Orman.. 46 Teknik standartlara uygun mevcut orman yolu l 17. s ve b an alternatif güzergâhlar Bir optimizasyon problemi için Ta Anbar Anb optimal orman.. 79 VIII

10 . 3 Kod nolu toprak yol Kod nolu stabilize yol Kod nolu asfalt yol Kod nolu stabilize yol Bicik Orman Deposu görünümü görünümü 83. Tavlama Benzetimi Model1 1 e ait yol verileri. 92. Model Model Model1-1 probleminin TB parametreleri ile çözümü 94. Model aliyeti üzerindeki birlikte 99. aliyeti üzerindeki birlikte etkilerinin maliyeti üzerindeki birlikte T10 odun h en aza indiren güzergâh T9 odun hammaddesinin R9 r maliyetini en aza indiren güzergâh Model1 2 ye ait yol verileri Model Model1-2 için Model1-2 probleminin TB parametreleri ile çözümü Model1-2 probleminin, çözüm d 108. üzerindeki üzerindeki üzerindeki IX

11 56. M10 odun hammadde en aza indiren güzergâh Model2-1 probleminin TB parametreleri ile çözümü Model2-1 probleminin, çözüm fonksiyonu s b amaç d l 62. M9 odun hammaddesinin R9 deposuna â maksimize eden güzergâh 123 Model2-2 probleminin TB parametreleri ile çözümü Model2- i 126. b s amaç d sa maç d etkilerinin ra l 68. S10 o deposuna maksimize eden güzergâh X

12 Sayfa No Tablo 1. Odun hammaddesinin yurtiçi üretim ve tüketim tahminleri.. 4 Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo 6. Yol s.. 59 Tablo 7. rm Tablo 8. Orman Tablo Tablo 10. Her bir bölmede üreti 3 ) ve.. 82 Tablo 11. Odun hammaddelerinin Tablo 12. ve düzeyleri Tablo 13. Model Tablo 14. Model1- nalizi 97 Tablo 15. Model1-1 in TB algorit testi s 98 Tablo 16. Model 1-1 nin her bir odun hammaddesi için maliyetini en aza indiren güzergahlar. 101 Tablo 17. Model Tablo 18. Model1- ok yönlü varyans analizi s Tablo 19. Model1-2 nin TB algorit testi s Tablo 20. Model 1-2 nin her bir odun hammaddesi için maliyetini en aza indiren güzergahlar. 113 Tablo 21. Model Tablo 22. Model2-1 in TB nalizi son Tablo 23. Model2-1 in TB algorit testi s Tablo 24. Model 2-1 in her bir odun hammaddes eden güzergahlar. 122 XI

13 Tablo 25. Model Tablo 26. Model2- analizi sonuç 127 Tablo 27. Model2-2 nin TB Algoritm testi s Tablo 28. Modellerin maliyetl XII

14 BYKP : CBS DKGH : Dikili Kabuklu Gövde Hacmi EBT GA : Genetik Algoritma GDN GPS : Küresel Kon (Global Position Systems) KK LP : Linear Programming, ( ) MIP : Mi NBT : OGM OBM SAM SBT TA : Tabu Arama TB : Tavlama Benzetimi YA XIII

15 zamanda, en gerekmektedir. malzeme ve ekipman nakline, bir yandan da orman köylerinin tüketim birisidir km sini B tipi (OGM, 2008). (Acar, 2005). durumda bulunan 21,2 milyon ha 3 Dikili Kabuklu Gövde Hacmi

16 2 odun hammaddesine olan ya traktör-treylerle ma tüm mülkiyetinde Türkiye de odun hammaddesinin rampalardan ya da ara depolardan son depo ve odun hammaddesinin hamm ya da depol (Seçkin, 1984). olan tal k, veya yeni. Bölgesindeki ormanlar için de benzer bir durum söz konusudur (Acar, 1997).

17 3 sektörü net maliyetlerini ulusal bütçeye göre 3 ) 40 maliyetler, odun hammadde üretim yerinden depolar - organize etmeyi uygulanan matematiksel modellerle temsil edilmeye Türkiye deki odun hammaddesi tedariki; IX (BYKP) tahmin edilmektedir (Tablo 1).

18 4 Tablo 1.Odun hammaddesinin yurtiçi üretim ve tüketim tahminleri (1000 m 3 ) Ürün Üretim Endüstriyel + Yakacak Odun Tüketim Fark yrinde yönetimi ve piyasaya arz edilen odun hammaddesi 2006). Bahsedilen bu sertifikasyon ve sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde üretim ve gereklidir. Türkiye de 1 m 3 itibariyle genel üretim giderleri Y letme Türkiye de odun maliyetleri dünya ortalama maliyetlerinin üstünde 06).

19 5 daha kaliteli odun hammaddesi ya da ara güzergâh ormanc odun hammaddesi odun hammaddesinin üretimi ise orman yol m 3 niz Bölgesi için tipik bir örnek olan ve çözüm standartlardaki odun hammaddesi. Genel ifadeyle

20 6 narak net Tavlama Benzetimi(TB) ile alternatif güzergâhlardan minimum maliyetli riyle ilgili çözümleyici ve içerisinde 1.2. Literatür Özeti

21 7 rman içindeki bölmelerin, zararl seçmi rün taki orman

22 8 sabit maliyetleri dikkate alarak çözmektedir. Amaç Vaisanen (1987), çal Robak Örneklemesi, Yapay Zekâ,

23 9 ir. Bu nedenle, daha az tirilmesinde bir sezgisel kuram problemlerini çözmektedir (Sessions,1993). aaliyetlerinde 50 sini ana n göstergesidir. Yo etm sektörün

24 10 olarak düstrisinin maliyetlerinin 1/3 problemlerinin çözümünde cazip Bu amaç için teknik, ekonomik, çevresel ve sosyo-ekonomik kriterlere uygun bir planlama stratejisi hed

25 11 n modellenmesi ve optimizasyonu Palmgren vd. (2004), lerini çözmek içi etkilenen 70 milyon m 3 bu olay sonucunda, ürünlerin inciri odun hammaddesi kamyon, Zekâ tekniklerinden ekonomik verileri ve orman özelliklerini dikkate alarak, modern optimizasyon yöntemleri emli,

26 Önemi ve Ülkemizdeki Durumu odun hammaddesi n nedeniyle de ekonominin önemli ihtiyaç duyulmakt (Demir, 1997). ülkemizde 50 milyon YTL -25 gibi (Acar, 2005). dir. sinde en önemli isteklerden birisidir. Burada amaçlanan; ormandan elde edilen ürünlerin sür enel üretim giderleri (OGM, 2006). Ülkemiz 3 endüstriyel odun ve 5 milyon m 3 yakacak odun üretimi g milyon m 3 5 milyon m 3 odun hammaddesinin orman için harcanan miktar ise YTL odun hammaddesinin

27 13 Tablo 2. OGM (YTL) Kesme Tomruklama Giderleri Sürütme ve Toplama Giderleri Tasnif ve Depolama Giderleri Yükleme Giderleri G (1 USD=1,2 YTL) Genel üretim giderleri top hammaddesi üretimi ve yollar üzerinde n yönte Wenger, 1991, Karaman, 2001).

28 14 lemlerinden n söz konusu olan odun hammaddesi liyat ya da Ana nakliyat

29 15 d Acar, 1998 Orman i na nakliyat odun hamma ). Odun hammadesi Kamyonlar Orman yolu odun 1.5. Orman Etkileyen Faktörler

30 16 (Acar, 2004). belirleyici faktördür. verimin 1.6.

31 17 ise, e e yerine getirmesidir (Hasdemir ve Demir, 2000; Acar, 2005). Yürütülmesi isimli 29 orman yolu ve B tipi tali orman yolu) v ). Tablo 3. Orman yol tipleri ve (OGM, 2007). Yolun Tipi Birimi Ana Tali Orman Yolu Traktör Orman B Tipi A-Tipi Yolu Yolu SBT NBT EBT m ,5 adet m % m m 0,50 0,50 0,50 0,50 0,50 m 1,00 1,00 1,00 1,00 0,50 m m 7+(2x0.6) 6+(2x0.6) 5+(2x0.6) 4+(2x0.6) SBT: Standar

32 m olan ve ana dereler 3 (OGM, 2007) m olup m 3-5 m ve hendek -6 m ola 3 - minimum kurp

33 19 B Tipi tali orman yolu genelde % 9, ender olarak % 12, : r ve som ka olabilmektedir.

34 (OGM, 2007). tipi veya A tipi Odun hammaddesinin ana Odun kesim, bölme ü durumu Genelde Türkiye gücüyle söz konusu

35 21 hammaddesi yükleme özetlemek mümkündür (Acar, 1998): - Elle yükleme Yerden yükleme Rampadan yükleme - Çapraz yükleme Hayvan gücüyle halat çekimi suretiyle yükleme Motor gücüyle (kamyon ya da traktör motoru) kablo çekimi suretiyle yükleme - nte edilen hidrolik kreynlerle yükleme - Yürür-döner kreynlerle (kablolu yükleyiciler) yükleme - ) yükleme ile odun hammaddesinin kamyonlara yüklenmesi

36 ve hizmet üretimi ile üretilen mal ve hizmetlerin (Acar, 1994). Bir defada ölçülerdedir. Orman standart Odun hammaddesi

37 23. Lastik tekerlekli traktör-treylerler, kamyonlar ile birlikte ülkemizde lastik tekerlekli olmak ü (Acar, 1998). Traktörlerle çekilen lastik tekerlekli treylerler de tekerlekli olabilmektedir. Ülkemizde uygulamada bu treylerler daha ço Fakat -7 m 3

38 Kamyon ve Kamyon- Ülkemizde odun hammaddesi i gibi odun hammaddesi erde arkada bulunan iki akstan (Acar, 1998). edilmesi ya da yük durum m 3, m 3 tomruk yüklemek mümkün olabilmektedir. Bu (Acar ve vd., 2001). Kamyon ve kamyon- - yükün Avrupa ülkelerinde uzun mesafelerde kamyon ve kamyon-treyler ile karayolu (Acar, 2004).

39 bir ara depo ya da is a ve buralarda odun hammaddesinin vvetinden bulunan herhangi bir çekme kuvvetine gerek göstermeyen ve hem de bir motor gücünden Su ile Tomrukla

40 26 Buna göre olan akars ol (Acar, 2004). olabilmektedir. Bazen de düz platformlar üzerine yüklenen tomruklar bir çekici tekne ile su Hava Yolu ile Uygulamada iki tür hava yolu da uygulan T, helikopterler ile t Bunlar kablo hat sistemleri ile ve böylece kablo hatlar balonun ka yararlanmakta sistemleri aktif olarak kullan

41 ile ndaki - tiplerine göre ( ; Acar, 2004): a) - : 3,2-5,5 m - mesafe: 1,0-2,0 m -Toplam uzunluk: 5,0-11,0 m - -9,2 m - -1,8 m - -3,3 m Normal Römorklu Araçlar: Genel olarak sanayi odunu, yakacak odunu, yonga levha

42 28 olabilir. b) max =2,50 max n önden görünümü

43 29 c) gibidir: a) Sadece tek aks ise: 19,0 ton b) En az iki aks ise: 25,0 ton En az üçten f yapan araçlarda: 28,0 ton m den de daha fazla birbirinden uzak olmayan akslar çift aks olarak kabul edilir. d) belirtilmekte ve m yi geçmemelidir ; Acar, 1996). özel

44 30 Yeni (Acar, 2004). Türkiye de ormandan kesilen odun hammaddesi edilmektedir. Bunlardan birincisi maktalar ya da kesim yerleridir. Buralarda odun hammaddesi genellikle d odun hammaddesi kamyon ve benzeri araçlara ve uygun yerleri yani ara depolar söz ya da merkezidir azi

45 31 ndaki görünümü birçok sistemleri (CBS) olmayan bilgilerin iyonlar sonuçta Yer (Koç,1995).

46 32 C (Chung ve Sessions, 2000; Sessions vd., 2001) Optimi olan çözümlere en iyi çözümün elde edilmesini ima eder (Akgül, 1998). Söz konusu etkinlik kriteri amaç fonksiyonu olup, Amaç çözümlerin Matematiksel olarak ifade etmek gerekirse, optimizasyon bilinen bir fonksiyonun demektir (Akgül, 1998). op çöz

47 33 F(X): amaç fonksiyonu, X: çözüm kümesi sadece yeni çözüm üzerinden devam ederler ve bir önceki çözümü elerler. Tavlama problemleri denir. - yel Sezgisel ve Meta-Sezgisel Yöntemler garanti etmeyen bir "arama" (seeking) metodu olarak tan Sezgisel, iyi yani en iyi çözüme bir tekniktir ve ksizin makul bir hesaplama maliyeti ile yapar.

48 34 erektirebilir. Var olan çözüm yöntemleri, bir arada bulan algoritmalardakine ben çözüm stratejilerini Eglese, 1990; Nabiyev, 2003). 1-Kurucu algoritmalar 2-3-Melez algoritmalar 4-Graf Teorisi algoritmalar Ancak, sezgisel yöntem ile meta- gereklidir. Meta- - Meta- -sezgisel yöntemlerin önemli bir - 1- Genetik Algoritma(GA) 2- Tavlama Benzetimi(TB) 3- Tabu Arama(TA) 4-1-Genetik Algoritma (Genetic Algorithm-GA) an bir GA, çok büyük k

49 35 stokastik bir arama yöntemidir (Goldberg, 1989; Sinriech vd, 1999; Yeniay, 2001; sürekli i uygunluk (fitness) fonksiyonu ve yeni çözümler üretmek için yeniden kopyalama (recombination), de i tirme seçilip kötüleri elenebilir. devam eder. 2-Tavlama Benzetimi(Simulated Annealing-SA) Tavlama Benzetim (TB) çöz ta (Eglese, 1990; çözüm verir edilmelidir (Eglese, 1990). TB ve optimi (Eglese, 1990).

50 36 Tavlama Süreci Optimizasyon Problemi Uygun Çözüm Enerji Maliyet Kontrol Parametresi Donma Durumu Meta-Sezgisel Çözüm (Eglese, 1990). a)aritmetik fonksiyon Tk = Tk-1 Cte (1) b)geometrik fonksiyon Tk = Tk- (2) c)ters fonksiyon Tk = Cte / (1+k) (3) d)logaritmik fonksiyon Tk = Cte / (Log(1+k)) (4) 3. Tabu Arama (Tabu Search-TS) Tabu Arama (T -sezgisel tekniklerden biridir. Tabu Arama, Tavlama benzetiminin (Glover ve çözümün üretilmesi bir çözüme yasak olmayan bir hareketle devam eder. sonucunda amaç fonksiyonunda herhangi bir iyile

51 37 ilir ki, bu durumdan ikleri ile Tavlama Benzetiminden. 4. (Ant System-AS) problemlerin çözümü için, genel bir meta-sezgisel y linde yiyecek toplamadaki, en bu algoritma ile etkin sonuçlar yiyecek toplarken, (iz-trial) madde uçucu yoldan ne kadar çok geçer seçerler. düzenlenmesi için cascadin -sezgisel programlama ile a benzetimi ve tabu -

52 38 litik -Sezgisel, Simülasyon, Monte Carlo Örneklemesi, Yapay zeka, Uzman sistemler, Dinamik Programlama vb. modelleme tekni - -sezgisel - tespit etmek için Meta-sezgisel yöntemler kullanarak bir optimizasyon modeli -sezgisel tutarak meta formüllenebilmesi için MILP (mixed integer linear programming) modelini

53 39 -sezgisel - -sezgisel yöntemin (Genetik Algoritma (GA) ve Tabu Arama Akay ve Sessions (2005), modern optimizasyon yöntemlerini (Meta-sezgisel yöntem ve Lineer Programlama) kullanarak, toplam yol maliyet için meta-sezgisel bir yöntem olan Tavlama Benzetimi (TB) hacimlerinin dengelenmesinde maliyeti en aza indiren Lineer Programla (LP) - -sezgisel algoritma, tavlama benzetimi ve tabu arama meta- daha önce hiç Böylece orman m

54 2 Odun hammaddesi ta, rman bölmeler, tkin ku al öncesi kesim Uzak an odun hammaddesinin kamyonlarla orman yolu üzerinde n andartlardaki odun hammaddes ve en yüksek net kâr. en e girecek bölmeler in (Picea Orientalis - yi sonuçlar da (bilgisayar, fizik, kimya vb.), meta-sezgisel yöntemler Problemin çözümü için kurulan modelde çok fazla -sezgisel

55 41, orman tabu arama meta- ise Doktor öncelikle kapsam ve lite Kapsam, odun hammaddesinin kamyonla nma süreci ile bu süreçte yürütülen o -ekonomik boyutu üzerinden, amaç ve mektir. BS den ve istatistik yöntemler. ri ile üretim programl depo teknolojilerin Bu amaçla, haritalar üzerinden. analizler sonucunda ve sonuç- u

56 Materyal ö Alana ölç 1/25000 ölçekli ndan da ve Or, Giresun Orman, içerisinde ' 47" ' 13" kuzey enlemleri ile ' 49" ' 16" rafik haritalara göre, Giresun: G40-d1, G40-d2, G40-d3 ve G40- Orman ekil 13 de görülmektedir.

57 43 0 C, 0 C -9,8 0 C dir. Ortalama nisbi nem olup -

58 Orman standart 44

59 ,0 ha olup bunun 5975,5 hektar (ha) orman ait Orman Amenajma - Ladin (C) olmak üzere toplam 3 ve toplam 167 bölmeye ( 14). Alana ait o Tablo 5 Orman (Anonim, 1996) A-Ladin B- C-Muhafaza Toplam Normal % Bozuk %11 40 Prodüktif % Çok Bozuk %0-10 Toplam Orman Alan Genel Alan (ha) (ha) (ha) (ha) (ha) (ha) (ha) 1545,0 466,5 2011,5 710,5 2722, , ,24 685,0 766,0 1451,0 1622,5 3073,5 420,0 3493,50 165,0-165,0 14,5 179,5 45,5 225,0 2395,0 1232,5 3627,5 2347,5 5975, , ,74 Orman Ladin (Picea Orientalis) ve (Fagus Orientalis). Alanda ; Ihlamur, Ormangülü dür. göre, tüm alanda 428 m 3 t m 3 ise m 3 dür. na göre bu alanda 300 m 3 ve periyodik m3 tür 580 m 3 tür m 3 ve 2 780,000 m 3 olmak üzere toplam , 300 m 3 tür. eta ise toplam 2 088,100 m 3 t (Anonim, 1996).

60 14. Orman 46

61 km dir. Köy yolu ise km dir. Mevcut orm 15) göstermemektedir Piyasa ve Tüketim Merkezleri getirilmektedir m 3 yapacak orman emvali depolanan odun hammaddesi, Giresun, Ordu, Trabzon, Sivas, Ankara, Samsun gibi yerlerden gelen 25 km, Giresun a 40 km, Trabzon a 152 km, Ordu ya 29 km, Samsun a 194 km, Ankara ya 613 km ve

62 48 ise Bicik odun hammaddesi m 2 olup ortalama m 3, Ankara, Samsun gibi. Bic 40 km, Giresun a 55 km, Trabzon a 152 km, Ordu ya 29 km, Samsun a 194 km., tesislerinden yoksundur. k - Dodge AS olmak üzere Ford, BMC ve Scani genelde kamyon eksenine paralel veya az da olsa dik olarak yüklenen orman emvali sadece kamyonlarla yon üzerine montelidir. Gücünü hidrolik yükleme için tek bir operatörle yürütülür. Traktörlere monteli küçük tipleri de mevcuttur.

63 49 2. HardDisk amenajman p ArcGIS 9. da fotograf çekimi için CASIO Z-50 ArcGIS Desktop 9.2.: ArcGIS Desktop; ArcView 9.x, ArcEditor 9.x ve ArcIn haritalama ve kodlama, a (CBS) analizleri Esri ArcGIS 9.2 ve i

64 50 özellikleri kolayca incelenebilir ve sorgulanab in ortak bir sistemde entegre edilebilmeleri için n hammaddesi al 2008 sürümü ile hammaddes tespit Network2000 (Sessions, 1985), Kuzey Amerika daki orma da türlü progra Object Oriented Progra Karagülle ve Pala, 2002).

65 Yöntem ekil 16 da Mevcut Haritalar Arazi Verileri - 3 ) -T özellikleri - Rampa- - Araç tipleri ve özellikleri Teknik Rampa yerlerinin belirlenmesi Ekonomik Analiz (Matematiksel Modelleme) Çözümleme - izi - Tavlama Benzetimi - lar 16. Odu

66 Odun hammaddesi çin u, 9.2) oloji benzer 1/5000 ölçek hassasiyetin 7

67 53 7. s arazi modeli Toolbox modülünde ilgili k alanlar º ve 0º-45º olan alanlar Kuzey º olan alanlar Güney -

68 54 ikten sonra, Yollar li mesafenin ve en uygun görev 18). Güzergâh (Arc) Güzergâh üzerinde ) ve b,oklar güzergâh.

69 55 ullivan (1974) al probl tasar rampa) ile ara. (Akay vd, 2007) standarttaki odun hammaddes, alternatif güzergâhlar ve en az maliyet ile en yüksek net kâr gibi kriterler dikkate Yeni Güzergâhlar (Linkler) yol Yüklü kamyonun link üzerinde her iki yönde hareket etmesi durumunda, bu linkin a da,

70 56 Rampa Depo 1 Rampa 2 3 Rampa 3 güzergâhlar Mevcut Güzergâhlar (Linkler) Mevcut. Ancak, m maliyetlerle sabit ma link olan bu linkler yapay linkler 20 2 Rampa 1 4 Depo 1 Rampa Rampa 3 6 Standart 1 Standart 2 Standart 3 20

71 dun Hammaddesi i birden fazla orman deposuna yönlendirilebilir. y ). Bütün odun hammaddesi için en uygun güzergâh belirlendikten sonra odun Rampa Depo 1 1 Rampa 2 3 Depo 2 5 Son Durak 21 ve ilgili modelinde, üretile dar GDN 1 (A Ürünü-Rampa 1) GDN 2 (B Ürünü- Rampa 1) GDN 3 (A Ürünü- Rampa 2) GDN 4 (B Ürünü- Rampa 2) Rampa Rampa 2 3 Depo 2 Depo 1 4 Son Nokta (A Ürünü- Rampa 1) 11 Son Nokta (A Ürünü- Rampa 2) Son Nokta (B Ürünü- Rampa 1) 12 Son Nokta (B Ürünü- Rampa 2) des orman

72 58 odun hammaddesi uk, Sanayi Odunu, Maden dur (OGM, 2006). Tomruk: Kes odundur. Sanayi Odunu: Sanayide 3 ve sterli kabuklu ve kabuksuz odundur. Maden Direk: silindirik odundur. K,, m 3 ve sterli kabuklu ve kabuksuz odundur. kâr. syon, kâr ham. kamyonun, bir defada ortalama 20 m 3 ibreli t 3 Birim maliyet, birim miktarda odun hammaddesinin YTL/m 3 tüketilen

73 59 an maliyetini de içermektedir. Operasyon Maliyeti OP= DM + (SM/TÜH) (5) an Yol (iyi: durumda olan ve ömrü uzun yollar; orta: orta durumda olan ve acil müdahaleye gerek duyulmayan yollar; kötü: duyan yollar) ve orta kalitedeki ham yol, stabilize yol ve asfalt yollar içi 6 da Tablo 6.Yol s (V ) (Vdolu) Ham /Toprak Yol Stabilize Yol Asfalt Yol Belirtilen güzergâh FAO (1992) ve Akay ( KÇZ i 120U OH i i (1 KZ ) i (6)

74 60 KÇZ i : i U i OH i KZ i : i : i linki için ortal : i gelmesi, burada yüklenme süresince beklemesi, yüklü kamyonun dolu olarak hareket 3 yüklenmesinde geçen süre, ölçümlere göre ortalama 4 dakika olarak için yükleme maliyeti ile kamyonun bu ile 1m 3 3 YBM i =( SYM*YZ / 60) / TM (7) YM= YBM*TM (8) YBM: Yükleme Birim Maliyeti (YTL/m 3 ) SYM: Saatlik Yükleme Maliyeti(YTL/saat) YZ TM m 3 ) YM: Yükleme Maliyeti(YTL) 60: in OGM nin ). m, ile elde edilen bilgilerde traktöre monteli yükleyicinin ya da Granab yükleyicinin 1m 3 3 YTL/m 3 li yükleyici (OGM, 2007).

75 61 maliyeti BNM i KBM YK KÇZ i *60 BNM i : i maliyeti (YTL/m 3 ) KBM : Kamyonun saatlik birim maliyeti (YTL/saat) YK : Kamyonun yük kapasitesi (m 3 ) 60 : Saatlik birim maliyetin da (9) birim zamandaki maliyeti 29,82 YTL/saat olarak 3 ürünün alternatif güzergâhlardan alternatif depolara kadar - öre 1 km orman yolu Tavlama Benzetimi (Simulated Annealing) Tavlama Benzetim u çözüm (Beasley, 1993; ).

76 62 TB Ki James,1996). rit Kombinatorial problemlerin tavlama benzetim yöntemine göre matematiksel nt ve Jordan, 2004). Bunlar; : Genel bir amaç fonksiyonunun belirlenmesi: Problemdeki her bir amaç için (iterasyondan) bir sonraki çözüme geçerken mevcut Bu kavram tavlama benzetiminin Çözümü yönlendirecek kontrol parametrelerinin belirlenmesi: Optimizasyonun

77 63 Tavlama terimler: parametredir.. a, Tavlama Benzetimi çözüm, Rasgele bir çözüm seç (eski), ç (t), - Yeni çözümü hesapla (yeni) if (yeni-eski)<0 then else (r) if exp(-(yeni-eski)/t)>r then end if endif devam et t=f(t) ( devam et Son. Bir optimizasyon problemi için Ta

78 64 Tavl benzetiminde, S mümkün çözümler kümesidir. I üzere, m[i] I durumunun (S kümesine rasgele am edilir (Eglese, 1990). Rand ( ) fonksiyonu (0,1) 1 den yüksek bir T=To; I=Io; min= For i=1,n If [m[i ]<m[i]] then I=I ; Else if [rand []<exp [m[i]-m[i ]/T ] then I=I ; x mevcut çözümünün N(x x uygun güzergâhlar belirlenecek ve sadece bir depo seçilecektir. Her bir iterasyon mevcut çözüm olarak kabul dilmekte veya reddedilmektedir.

79 Kabul F x hareketle elde edilen bir x f ( x) f ( x') x x' U (0,1) exp Kabul ( x') T ( m) x x diger durumda f ( x) f ( x') exp - T ( m) hareketler kabul edilmektedir. (iterasyon),(m) 1 ) ) Çizelgesi edilme r. Mümkün çözümlerin hepsinin (Pb) (Ps) ve amaç fonksiyonunda herh den daha kötü olan bir çözümün. 1

80 66 ltma fonksiyo. Literatürde önerilen. k =T k-1 * r). c Bunlar; 1- Verilen maksimum itera, 2- V 3- çözüm mevcut çözüm. Problemin 1- bilinmektedir Araçlar. Araçlar;

81 67 güzergâhla r. Depolar; Belli bir depolama kapasitesine sahiptir. (DK,,,,DN). Rampalar; ifade etmektedir (R1,R2,..RN) m 3 olarak r. 10 m 3 olarak Çok yönlü varyans analizi (MANOVA), tek yönlü varyans analizinin (ANOVA) - belirli bir güven düzeyinde (%95, %99 gibi) Çok-yönlü varyans analizi d (Aytaç vd., 2001).

82 68 bir deney olup olma belirlemek S 15,0 paket hammaddesinin (tomruk, sanayi odunu, maden içindeki 10 rampadan veya k güzergâh i depo fi göstermektedir. M güzergâh maliyeti en aza indiren (MODEL1), ikinci senaryoda için -1) ve (MODEL 2- (MODEL1-2) ve (MODEL2-2). durumunda, odun hammaddeleri -sezgisel yöntemlerin

83 69 türlü benzer problemi sözü edilen meta-sezgisel yöntemleri kullanarak çözebilen paket neden -sezgisel yöntemler ile çözülmek isteniyorsa, yönteminin odun hammaddesi sual C

84 3.1. amaç ile üç boyutlu arazi m ait 1/25000 ölçekli standart topo rafik harital razi modeli

85 71 ùhnlo $QEDUGD 2UPDQ øúohwph ùhiol L VD\ÕVDO DUD]L PRGHOL

86 72 en önemli faktörlerden birisidir. Orman yol etkilemektedir. ). zdelik birimde, ArcGIS, ablo 7 Tablo 7 (%) Kodu Alan (ha) Toplam Alana (%) ,01 8, ,18 17, ,00 26, ,67 25,15 > ,88 22,41 Toplam 19269,74 100,00 l 3, 4 ve 5.

87 . Anbar 73

88 74 Odun hammaddesi ve 26 da 8 ana yönden Tablo 8 Tablo 8 Alan (ha) Toplam Alana (%) Düz Alanlar 0 315,99 1,64 Kuzey 1 902,96 4, ,17 5, ,44 5, ,75 11,29 Güney ,19 14, ,58 18, ,14 18, ,51 20,74 Toplam 19269,74 100,00-94 ü ise

89 75 ùhnlo $QEDUGD 2UPDQ øúohwph ùhiol L EDNÕ VÕQÕIODUÕ KDULWDVÕ

90 km olan bir orman de görülmektedir. lan içerisinde toplam orman yolu uzunl ). Yollar, bölme ile depo odun hammaddesinin Odun hammaddesi - traf erleri, için % 7-, 1997).

91 . Anb ha 77

92 78 gerekmektedir. a a yol ara 547,64 m dir. un km dir. Planlanan irilerek yeni ).

93 optimal 79

94 Üzerindeki Bulgular l tipi, ortalama birim nakliyat maliyeti) Tablo 9 da liyeti (sabit maliyet) YTL/km ekil ekil 31, ekil 32 ve ekil 33 de.. 3 Kod nolu toprak yol. 5 Kod nolu stabilize yol. 12 Kod nolu asfalt yol. 4 Kod nolu stabilize yol

95 Güzergâhlar Yol (Km) Yol Tipi Ortalama Yol i (%) Yol Durumu Ortalama (km/saat) Kamyonla Zaman (Dakika) Gecikme (Dakika) Toplam Zaman (Dakika) Birim Maliyet (YTL/m 3 ) R1-R2 1,486 Ham yol 4 orta 15 11,89 1,78 13,67 0,34 R2-1 0,298 Ham Yol 7 orta 15 2,38 0,36 2,74 0,07 R3-1 2,252 Stabilize Yol 6 iyi 25 10,81 1,08 11,89 0,30 1-R4 1,083 Stabilize Yol 6 iyi 25 5,20 0,52 5,72 0,14 R4-2 0,706 Ham Yol 3 kötü 15 5,65 0,85 6,50 0, ,447 Stabilize Yol 5 iyi 25 2,15 0,21 2,36 0, ,955 Ham Yol 8 orta 15 7,64 1,15 8,79 0,22 4-R5 2,263 Stabilize Yol 7 orta 25 10,86 1,09 11,95 0,30 R5-5 0,464 Ham Yol 8 iyi 15 3,71 0,56 4,27 0, ,899 Stabilize Yol 6 orta 25 4,32 0,43 4,75 0,12 R6-R7 2,007 Ham Yol 5 orta 15 16,06 2,41 18,46 0,46 R7-7 2,506 Ham Yol 3 iyi 15 20,05 3,01 23,06 0, ,412 Stabilize Yol 5 orta 25 1,98 0,20 2,18 0, ,566 Ham Yol 7 iyi 15 4,53 0,68 5,21 0, ,089 Ham Yol 5 iyi 15 8,71 1,31 10,02 0,25 9-R10 1,819 Stabilize Yol 6 iyi 25 8,73 0,87 9,60 0,24 R8-10 0,519 Ham Yol 2 iyi 15 4,15 0,62 4,77 0,24 10-R9 0,371 Ham Yol 5 iyi 15 2,97 0,45 3,41 0,12 R9-11 1,556 Ham Yol 5 orta 15 12,45 1,87 14,32 0, ,33 Stabilize Yol 6 iyi 25 6,38 0,64 7,02 0,36 11-DB 7,817 Stabilize Yol 7 iyi 25 37,52 3,75 41,27 0,17 R ,194 Stabilize Yol 6 iyi 25 10,53 1,05 11,58 0,29 12-DK 10,866 Asfalt yol 5 iyi 35 37,25 1,86 39,12 0, ,367 Ham Yol 5 kötü 15 18,94 2,84 21,78 0,54 81

96 Her iki güzergâh ar -8,47 YTL/m 3 olarak 3.4. Odun Hammaddesi ve üretilen odun hammaddesinin 10 üretilen ürünler (tali nakliyattan sonra) -114, ve 52- odun hammaddesi Tablo 10. Her bir bölmede üreti 3 tipleri Rampa No Bölme No Tipi Tomruk (m 3 Sanayi Odunu (m ) ) 3 Maden 3 (m ) Odun (m 3 ) R Lc 2 -LKnc 473, ,400 58,900 14,500 R2 63 LKnd 1 c 540, ,700 10,200 13,100 R3 37 LKnd 1 c 350, ,000 37,800 13,700 R4 89 Lc 84, ,400 31,000 11,800 R5 69 Lb 943, , ,600 47,800 R6 41 LKnd 1 c 83, ,600 25,900 10,300 R Lc 2 -LKnc 222, ,000 31,600 10,800 R8 73 Lc 308, ,600 17,900 11,800 R Lc 547, ,900 89,300 10,200 R10 46 LKnd 122, ,100 30,700 15,800 Toplam 3676, , , ,800

97 83 Üretilen odun hammad de deposundaki depo r. Depo de Tablo 11. Odun hammaddelerinin 2007 m 3 ) Depolar Tomruk Sanayi Odunu Odun 196,24 121,59 135,35 98,33 Bicik (DB) 191,58 120,19 117,61 90,18. Bicik Orman Deposu Görünümü

98 84 Üretilen odun hammaddesi için, odun hammaddesi için 2 depodan (DK ve DB) sonra odun hammaddesinin hangi rampadan 3.5. Tavlama Benzetimi nin Odun Hammaddesi Problemine Sistemin T na tratejisi Sa Amaç Fonksiyonu leri en aza indiren Zmin = P R K G P T G DMprkg * Hprkg SMptg * Xptg (11) p 1 r 1 k 1 g 1 p 1 t 1 g 1 Amaç fonksiyonunun matematiksel denklemindeki notasyonlar; P R

99 85 K: Planl G: Odun hammaddesinin güzergâh T DM prkg 3 ) p periyodunda r k kamyon tipi ve g güzergâh H prkg = prkg (m 3 p periyodunda r rampa k kamyon tipi ve g güzergâh SM ptg = Sabit maliyet (YTL/m). p periyodunda t tipinde (kalitesinde) g yolunun X ptg = p periyodunda t tipinde g yolunun ya karar Bu fonksiyonda X i i n k odun hammaddesinin hacmi (m 3 ) (X pbdk odun hammaddesinin hacmi) r odun hammaddesinin toplam hacmi 1000 m 3 10 m 3 üzergâh için odun hammaddesi - (12) Her bir depod odun hammaddesi odun hammaddesi ihti

100 86 P D P R P D DpMin Hpr DpMax (13) pd p d p r p d D DTpMin pd / DTpMax pd. Hprkg 0 ve Xptg 0 pd p,r,k,g,t Bu güzergâhlard, tali nakliyat, odun hammaddelerinin seksiyonu, güzergâh odun hammaddesinin hacmine bölünerek operasyon : OPM i DM i SM i H OPM i : i linki için operasyon maliyeti (YTL/m 3 ) DM i : i maliyeti (YTL/m 3 ) SM i : i linki için sabit maliyeti (YTL) H i : i odun hammaddesinin hacmi (m 3 ) i (14)

101 erekmektedir. ; ; (r); 1 ); D T<T ç ç -15 Bütün modellerin En uygun i TB a içindeki r) 65, 0,85 ve 0, TB depo için uygun güzer ). her bir alternatif, 1 );

102 88 M1) 1 Çözümü Evet r epsilon=m2-m1 0? U<exp{-(epsilon)/T} Evet M1= M2 Evet Evet k k-1 )* r Durma kriteri ile Evet Dur ve en iyi bulunan çözümü kaydet Tavlama Benzetimi Epsilon (M2-

103 89 Depo düzeni bir güzergâh 3 olarak hesap edilir. Sonra Toplam maliyet (Maliyet1), sabit maliyet hesap edilir. Daha sonra odun hammadd toplam ilir (Maliyet 2). Yeni çözümün kabul edilmesi yeni çözüm e(- E/T E iki çözümün (Maliyet 2)<= Önceki Maliyet(Maliyet 1) ise, Maliyet1= Maliyet2 dir ve model bu alternatifi en iyi alternatifi olarak kaydeder. Belirlenen çözüm mevcut u<exp[- Maliyet 2+ Maliyet 1]/T] ise, Maliyet1= eden belirlenen iterasyon (tekrar) e indiren alternatif optimum güzergâh larak kaydedilir.

104 Bulgular ve zaman sona 1 (iterasyon, m) ve k! (k= dahil edilen faktörl verilmektedir. Tablo 12 len faktörler ve düzeyleri Faktörler Düzeyler Orta Yüksek (T) (T 1 ) (r) 0,65 0,85 0,95 4. (m) TB b (r) olmak üzere toplam 81 parametre kombinasyonu (Johnson vd, 1989; Kouvelis ve olan göre, maddenin n rassal olarak düzenlenmesini taklit etmek için,, denenen tüm hareketler kabul edilecek kadar yüksek seç

105 91 rlenen tavlama nce 1, TB algoritmas tavlam 1 Optimum çözümleri bilinmeyen Model1-1, Model2-1 ve Model2-2 için denemelerde, yeteri kadar çözüm incelendikten sonra, oldukça iyi ç modeller 3.7. Model1-1 ekil 37 de görülmektedir. 7-1 için yol bilgileri Yol 38 i da gösterilen Model1-

106 92. Model1 1 e ait yol verileri. Model1 1

107 Model1 DK1, DB1,...: Rampalardan gelen odun hammaddeleri yapay depo yeri simgesi

108 Model1-1 öre Deneysel Bulgular Model1 de maliyeti en aza indiren Model1-1 problemi 405(=3 4 i sonucu veren denemeler olarak rapor ). Model1- çözümler il -1 problemine ait çözüm 'de. Model1-1 probleminin TB parametreleri ile çözümü Tablo 13. Model1 T r m T 1 Z amaç (YTL) Çs (sn) T r m T 1 Z amaç (YTL) Çs (sn) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,19 151

109 , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,72 50 Tablodaki sütunlara ait aç ( ), T 1 Z amaç (YTL), Çs:Çözüm Süresi (sn)

110 96 iyi olarak yorumlanabilinir. Model , , , , , , , , , min,maliyet. Model1- Model1 1 için en iyi çözümün.. ç Model1- çin TB Algorit Ç lan Model1 1 için elde edilen sonuçlar Tablo 13 de Ancak elde edilen çözümleri etkileyen faktörlerin analiz edilmesi ve hangi faktörlerin etkisinin belirlenmesi, modelin daha Model1 1

111 97 - bel Bu teste ait sonuçlar Tablo 14'de verilmektedir. Tablo14. Model1- nalizi Kareler Serbestlik Derecesi Ortalama Kare F- P- Ana Etki 11371, , ,562 0,000 T 9024, , ,856 0,000 r 1415, ,692 23,346 0,000 m 931, ,603 15,360 0,000 T1 0, ,000 0,000 1,000 2-Ortak 4170, ,733 34,398 0,000 T* r 1894, ,734 15,628 0,000 T *m 1625, ,366 13,405 0,000 T * T1 0, ,000 0,000 1,000 r *T1 0, ,000 0,000 1,000 m*t1 0, ,000 0,000 1,000 r*m 650, ,633 5,365 0,001 Hata 1455, Toplam 16997, Tablo 14 de Model1-1 nin TB algori çok yönlü ektedir. Çok yönlü varyans analizi ile ana etkiler ve en Tablo 14 (T 1-1 üzerinde, -minimum )

112 98 ele m model görülmektedir. Çok yönlü v n iyi bir Çok yönlü v ait sonuçlar Tablo 15 de verilmektedir. Tablo 15. Model1-1 nin TB algorit s Faktörler Düzeyler Grup Ortala (r) (m) Minimum 1 ) Kombinasyonlar , Var , Var , Var 0, ,037 0,65-0,85 Var 0, ,028 0,65-0,95 Var 0, ,853 0,85-0,95 Var , Var , Var , Var , Yok , Yok , Yok

113 99-1 =0, or 44 de it 45 de (Z Min.Mal. =11405,87-0,005BS-33,39SO- -08 BS 2, R 2 =0,840 ) (15) 11340, , , , , , ,00 :0 0,65 0, , s aliyeti

114 ,00 ) 11300, , , , , s t maliyeti üzerindeki birlikte etkilerinin 11315, , , , , ,00 : , ,65 0,85 0, terasyon s aliyeti - aryans a -1 için TB parametreleri; T= 30000, r= 0,95, m= 3000, T 1 = 20 dir.

115 Model1- çin En uygun Alternatif Güzergâhlar ve Maliyeti T 1 Model1-1 için en uygun TB parametreleri seçimi (T= 30000, r= 0,95, m= 3000, de edilen odun hammaddelerinin toplam maliyetini en aza indiren güzergâh maliyeti 11309,52 YTL olarak -1 de her bir odun hammaddesi için maliyetini en aza indiren güzergâhlar Tablo 16 da, far gösterim modeli Tablo 16. Model 1-1 in her bir odun hammaddesi için maliyetini en aza indiren güzergâhlar Odun Hammaddesi 3 Hacmi (m ) En Uygun Güzergâhlar 473,7 T1 T1 -> R1 -> R2 -> 1 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB1 ->YT1 540,9 T2 T2 -> R2 -> 1 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB2 -> YT2 350,3 T3 T3 -> R3 -> 1 -> R4 -> 2 -> 3-> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB3 -> YT3 84,3 T4 T4 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB4 -> YT4 943,0 T5 T5 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB5-> YT5 83,4 T6 T6 -> R6 -> R7 -> 7 -> 8 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB6-> YT6 222,8 T7 T7 -> R7 -> 7 -> 8 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB7 -> YT7 308,5 T8 T8 -> R8 -> 10 -> R9 -> 11 -> DB -> DB8 -> YT8 547,0 T9 T9 -> R9 -> 11 -> DB -> DB9 -> YT9 122,5 T10 T10 -> R10 -> 12 -> DK -> DK10 -> YT10 34,4 S1 S1 -> R1 -> R2 -> 1 ->R4-> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB1 -> YS1 114,7 S2 S2 -> R2 -> 1 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB2 -> YS2 202,0 S3 S3 -> R3 -> 1 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DB -> DB3 ->YS3 201,4 S4 S4 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB4 -> YS4 236,7 S5 S5 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DBS -> YS5 12,6 S6 S6-> R6 ->R7-> 7-> 8 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB6 -> YS6 70,0 S7 S7 -> R7 -> 7 -> 8 -> 6 -> 9 -> 11 ->DB-> DB7 -> YS7 40,6 S8 S8 -> R8 ->10 -> R9 -> 11 -> DB -> DB8 -> YS8 25,9 S9 S9 -> R9 -> 11 -> DB -> DB9 -> YS9

116 102 31,1 S10 S10 -> R10 -> 12 -> DK -> DK10 -> YS10 58,9 M1 M1 -> R1 -> R2 -> 1 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 ->12>DB>DB1>YM1 10,2 M2 M2 -> R1 -> 1 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 ->11 -> DB ->DB2 -> YM2 37,8 M3 M3 -> R3 -> 1 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB3 -> YM3 31,0 M4 M4 -> R4-> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> DB ->DB4-> YM4 238,6 M5 M5 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB5-> YM5 25,9 M6 M6 -> R6 -> R7 -> 7-> 8 -> 6 -> 9 ->11 -> DB ->DB6 -> YM6 31,6 M7 M7 -> R7 -> 7 -> 8 -> 6 -> 9 ->11 -> DB ->DB7-> YM7 17,9 M8 M8-> R8 -> 10 ->R9 ->11 -> DB ->DB8 -> YM8 89,3 M9 M9 -> R9 -> 11 -> DB -> DB9 -> YM9 30,7 M10 M10> R10 -> 9->11 -> DK ->DK10-> YM10 14,5 K1 K1 -> R1 -> R2 -> 1 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 ->11 -> DB ->DB1 -> YK1 13,1 K2 K2 -> R2 -> 1 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> DB ->DB2 -> YK2 13,7 K3 K3 -> R3 -> 1 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB ->DB3 -> YK3 11,8 K4 K4 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB ->DB4-> YK4 47,8 K5 K5 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB -> DB5 -> YK5 10,3 K6 K6 -> R6 -> R7-> 7 -> 8 -> 6 -> 9 -> 11 -> DB ->DB6-> YK6 10,8 K7 K7 -> R7-> 7 -> 8 ->6-> 9 -> 11 -> DB ->DB7-> YK7 11,8 K8 K8-> R8-> 10->R9-> 11 -> DB ->DB8-> YK8 10,2 K9 K9-> R9->11 -> DB ->DB9-> YK9 15,8 K10 K10-> R10->9 -> 11 -> DK ->DK10-> YK10

117 103. T10 odun h tini en aza indiren güzergâh. T9 odun hammaddesinin R9 maliyetini en aza indiren güzergâh

118 Model1-2 Model1-2 için yol bilgileri ) ve orman de 9 50 de gösterilen Model1-. Model1 2 ye ait yol verileri. Model1-

119 105. Model1-2 güzergâh Odun) DK:Kova DK1, DB1,...: Rampalardan gelen odun hammaddeleri yapay depo yeri simgesi

120 Model1-2 çin Model1- denemele ). Model1- çözümler ile -2 problemine ait çözüm 2 de. Model1-2 probleminin TB parametreleri ile çözümü Tablo 17. Model1 ve sonuçlar T r M T 1 Z amaç (YTL) Çs (sn) T r m T 1 Z amaç (YTL) Çs (sn) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,66 151

121 107 Tablo , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,72 50

122 , , , , , , , , , , min,maliyet. Model1-2 probleminin, çözüm -2 için en iyi çözümün. ç Model1-2 G - düzeyle Bu teste ait sonuçlar Tablo 18'de verilmektedir.

123 109 Tablo18. Model1- ok yönlü varyans analizi sonu Kareler Serbestlik Derecesi Ortalama Kare F- P- Ana Etki 70970, , ,877 0,000 T 64386, , ,328 0,000 r 4780, , ,202 0,000 m 1804, ,037 42,347 0,000 T1 0, ,000 0,000 1,000 2-Ortak 5131, ,776 60,221 0,000 T *r 2959, ,806 34,731 0,000 T *m 1770, ,538 20,775 0,000 T * T1 0, ,000 0,000 1,000 r *T1 0, ,000 0,000 1,000 m*t1 0, ,000 0,000 1,000 r*m 401, ,432 4,715 0,003 Hata 1022, Toplam 77123, Tablo 18'de Model1- Tablo 18 an bütün ana 1-2 üzerinde, -minimum - 1 ), - 1 ) yönlü varyans analizi ile elde edilen bu sonuçlar, TB önemli Çok yönlü v

124 110. Bu teste ait sonuçlar Tablo 19 da verilmektedir. Tablo19. Model1-2 nin TB algorit esti s Faktörler Düzeyler Grup (r) (m) Minimum 1 ) Kombinasyonlar , Var , Var , Var 0, ,593 0,65-0,85 Var 0, ,584 0,65-0,95 Var 0, ,965 0,85-0,95 Var , Var , Var , Var , Yok , Yok , Yok -, ve b (Z Min.Mal. =13410,38-0,009BS-58,23SO- -07 BS 2, R 2 =0,906 ) (16)

125 , , , , , , , ,00 :0 0,65 0, , üzerindeki 13300, , , , , , , , s b s üzerindeki birlikte etkilerinin

126 , , , , , , , ,65 0,85 0, TB algoritm - aryans analizi ve Duncan çoklu Model1-2 için TB parametreleri; T= 30000, r= 0,95, m= 3000, T 1 = 30 dir Model1- çin En uygun Alternatif Güzergâhlar ve T Maliyeti Model1-2 için en uygun TB parametreleri seçimi (T= 30000, r= 0,95, m= 3000, T 1 = odun hammaddelerinin toplam maliyetini en aza indiren güzergâhlar Tablo 20 a maliyeti 13206,66 Tek ekil 56 da

127 113 Tablo 20. Model 1-2 için her bir odun hammaddeleri için maliyetini en aza indiren güzergâhlar Odun Hammaddesi En Uygun Güzergâhlar Hacmi (m 3 ) No 473,7 T1 T1->R1->R2->1->R4->2->3>4->R5->5->6->9->R10->12>DK>DK1>YT1 540,9 T2 T2->R2->1->R4 ->2->3 ->4->R5->5->6->9->R10->12->DK->DK2->YT2 350,3 T3 T3->R3->1 ->R4->2 ->3 ->4 ->R5->5->6 ->9 ->R10->12->DK->DK3-> YT3 84,3 T4 T4 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK4 -> YT4 943,0 T5 T5 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK5 -> YT5 83,4 T6 T6 -> R6 -> R7 -> 7 -> 8 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK6 -> YT6 222,8 T7 T7 -> R7 -> 7 -> 8 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK7 -> YT7 308,5 T8 T8 -> R8 -> 10 -> R9 -> 11 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK8 -> YT8 547,0 T9 T9 -> R9 -> 11 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK9 -> YT9 122,5 T10 T10 -> R10 -> 12 -> DK -> DK10 -> YT10 34,4 S1 S1->R1 ->R2->1->R4->2->3->4->R5->5->6 ->9->R10->1 2->DK->DK1 -> YS1 114,7 S2 S2->R2->1->R4->2->3 -> 4 -> R5 > 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK2>YS2 202,0 S3 S3->R3->1->R4->2->3 -> 4 > R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK3>YS3 201,4 S4 S4 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK4 -> YS4 236,7 S5 S5 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK5 -> YS5 12,6 S6 S6 -> R6 -> R7 -> 7 -> 8 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK6 -> YS6 70,0 S7 S7 -> R7 -> 7 -> 8 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK7 -> YS7 40,6 S8 S8 -> R8 -> 10 -> R9 -> 11 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK8 -> YS8 25,9 S9 S9 -> R9 -> 11 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK9 -> YS9 31,1 S10 S10 -> R10 -> 12 -> DK -> DK10 -> YS10 58,9 M1 M1->R1->R2->1->R4->2->3->4->R5>5->6->9->R10 -> 12 -> DK ->DK1 ->YM1 10,2 M2 M2 -> R2 -> 1 ->R4->2->3->4-> R5 > 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK2>YM2 37,8 M3 M3->R3->1->R4->2->3->4->R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 > DK -> DK3 >YM3 31,0 M4 M4 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK4 -> YM4 238,6 M5 M5 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK5 -> YM5 25,9 M6 M6 -> R6 -> R7 -> 7 -> 8 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK6 -> YM6 31,6 M7 M7 -> R7 -> 7 -> 8 -> 6 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK7 -> YM7 17,9 M8 M8 -> R8 -> 10 -> R9 -> 11 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK8 -> YM8 89,3 M9 M9 -> R9 -> 11 -> 9 -> R10 -> 12 -> DK -> DK9 -> YM9 30,7 M10 M10 -> R10 -> 12 -> DK -> DK10 -> YM10 14,5 K1 K1->R1->R2->1->R4->2->3->4->R5->5->6->9->R10->12-> DK ->DK1 -> YK1 13,1 K2 K2 -> R2 -> 1 ->R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 -> DK ->DK2 -> YK2 13,7 K3 K3->R3->1->R4->2->3->4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 > R10 -> 12 -> DK -> DK3 >YK3 11,8 K4 K4 -> R4 -> 2 -> 3 -> 4 -> R5 -> 5 -> 6 -> 9 -> R10 ->12 -> DB ->DB4-> YK4