Biyolojik. Çeşitlilik, Çölle. in Sağlanmas. lanmasındaki ndaki Rolleri. zleşmelerinin Uygulanması; ; AB Uyum Süreci IşığıI

Transkript

1 Biyolojik Çeşitlilik, Çölle lleşme ile Mücadele M ve İklim Değişikli ikliği: 3 Rio SözleS zleşmesi ve SürdS rdürülebilirliğin in Sağlanmas lanmasındaki ndaki Rolleri Rio SözleS zleşmelerinin Uygulanması; ; AB Uyum Süreci IşığıI şığında Sinerji için i in FırsatlarF 10 Eylül 2008, Ankara Ivonne Higuero Uzman, Ekosistem Yönetimi Koordinatörü, PEBLDS Birleşmiş Milletler Çevre Programı, Avrupa Bölgesel Ofisi

2 Biyolojik Çeşitlilik SözleS zleşmesi (CBD) Amaçlar Biyolojik çeşitliliğin in korunması Biyolojik çeşitliliğin in bileşenlerinin enlerinin sürdürülebilir şekilde kullanımı Genetik kaynakların n kullanımından ndan ortaya çıkan faydaların n adil ve eşit e biçimde imde paylaşı şılması

3 CBD Kurumsal yapılanmas lanması: Taraflar Konferansı (COP) Sözleşmenin yönetim y birimi Taraflar Konferansı dır Ana işlevi i SözleS zleşmenin uygulanmasını takip etmek ve gelişiminin iminin yönlendirmektiry COP un diğer önemli işlevleri: i Bütçe e ayarlamaları Ulusal raporların n incelenmesi Protokol ve eklerin uyarlanması Ve finansal mekanizmaların n geliştirilmesine rehberlik etmek COP toplantılar ları her iki yılda y bir düzenlenir d ve Sözleşmenin tüm t m Taraflarına ve hükümetlerrası organizasyonlar ve sivil toplum kuruluşlar larından tarafsız gözlemcilerin katılımına açıkta ktır

4 CBD Kurumsal yapılanmas lanması: Bilimsel, Teknik ve Teknolojik Danış ışma Amaçlı Yan Organ (SBSTTA) SBSTTA, COP a Sözleşmenin uygulanmasının n bilimsel, teknolojik ve teknik yönleri y ile ilgili yol gösteren g sınırlanmamış bir hükümetler h arası bir danış ışma kuruludur.

5 Değişim im DüzeneD zeneği Ülkeler arasında ve ülke içinde i inde teknik ve bilimsel işbirlii birliğini ini geliştirir ve destekler Biyolojik çeşitlilikle ilgili bilginin değişimi imi ve eşgüdümü için in küresel k bir düzenek d sağlar Gerekli insan kaynakları ve teknolojik ağıa oluşturur

6 Tematik Programlar COP tarafından 7 tematik çalışma grubu belirlenmiştir Deniz ve kıyık biyoçeşitlili itliliği; Tarımsal biyoçeşitlilik itlilik; Orman biyoçeşitlili itliliği; İçsular biyoçeşitlili itliliği; Ada biyoçeşitlili itliliği; Dağ biyoçeşitlili itliliği; Kurak ve yarı nemli alanlar biyoçeşitlili itliliği. Her tematik program aşağıa ğıdaki çalışmaları yürütür: Gelecekteki çalışmalar için i in bir vizyon ve temel ilkeler Dikkate alınacak temel konuların n belirlenmesi Olası çıktıların n belirlenmesi Çıktılar için i in bir zaman çizelgesi ve araçlar ların n belirlenmesi

7 Kesişen en Konular Gen kaynaklarına erişim im ve yararların n paylaşı şımı Yabancı türler Geleneksel bilgi, girişimcilik imcilik ve uygulamalar İklim değişikli ikliği Göstergeler Kamuoyu bilinçlendirme lendirme ve eğitime itim Ekonomi, ticaret ve destekler Ekosistem yaklaşı şımı Bitki koruma için i in küresel k strateji Küresel taksonomi girişimi imi Etki değerlendirme erlendirme Sorumluluk Korunan alanlar Biyolojik çeşitliliğin in sürds rdürülebilir kullanımı 2010 Biyoçeşitlilik itlilik Hedefi Teknoloji transferi ve işbirlii birliği

8 Ulusal Raporlar Ulusal raporlar, SözleS zleşmenin uygulaması için in alınan önlemler ve bu önlemlerin etkenliği i hakkında bilgilerin derlenmesini hedeflemektedir. Ulusal Raporlar, COP tarafından Sözleşme nin yürütülmesinin y değerlendirilmesi erlendirilmesi için i in anahtar niteliktedir.

9 Ulusal Biyoçeşitlilik itlilik Stratejileri ve Eylem Planları (NBSAP) Sözleşme nin 6. maddesi, ulusal biyoçeşitlilik itlilik planlamasının n yapılmas lması için in bir zorunluluk getirmektedir. Ulusal biyoçeşitlilik itlilik stratejisi, SözleS zleşme nin Taraf ülkelerce hayata geçirilmesi için i in temel bir adımd mdır. Ulusal strateji, ülkelerin, ulusal koşullar ışığında Sözleşme nin yükümly mlülüklerinin nasıl l yerine getirmeyi ve bu hedeflere ulaşmak için i in ne tip eylemler planladığı ığını ortaya koyar.

10 Cartagena Biyogüvenlik Protokolü Protokol, biyolojik çeşitliliğin, in, modern biyoteknolojinin kullanımıyla canlı değiştirilmi tirilmiş organizmalardan kaynaklanan olası etkilerinden korunmasını amaçlamaktad lamaktadır. Protokol, ülkelerin bu tip organizmaları sınırlarına dahil etme kararı almadan önce gerekli bilgilenmelerine olanak sağlayacak bir ön n bilgilenme işeyii eyişi i tanımlamaktad mlamaktadır. Protokol kapsamında oluşturulan Biyogüvenlik Değişim im Evi, canlı değiştirilmi tirilmiş organizmalar hakkında bilgilerin değişimine imine ve ülkelerin Protokol ü ün n uygulamalarına destek olmaktadır. Taraflar Buluşmas ması (COP/MOP), Protokolün n en üst düzey d karar organıdır. r. COP/MOP, temel olarak uygulamanın dğzenli olarak izlenmesini ve etkin olarak uygulanması için in gerekli kararları alır.

11 BM İklim Değişikli ikliği Çerçeve eve SözleS zleşmesi Amaç atmosferdeki sera gazı birikimlerini, iklim sistemi üzerindeki tehlikeli insan kaynaklı etkiyi önleyecek bir düzeyde durdurmayı başarmaktır. Böyle bir düzeye, ekosistemin iklim değişikliğine doğal bir şekilde uyum sağlamasına, gıda üretiminin zarar görmeyeceği ve ekonomik kalkınmanın sürdürülebilir şekilde devamına izin verecek bir zaman dahilinde ulaşılmalıdır. Kontrol altına alınan gazlar; metan, diazotmonoksit ve özellikle karbondioksit

12 BMİDÇS S Taraflar Konferansı düzenlemeleri (COP) Taraflar Konferansı,, en üst düzey d karar alma organıdır. r. COP iklimin durumunu ve Sözleşme nin etkinliğini ini değerlendirir. erlendirir. COP, özellikle ulusal bildirimler ve salım envanterleri yoluyla ülkelerin etkinliklerini de izler. COP ayrıca yeni bilimsel bulguları da dikkate alır ve iklim değişikli ikliği i alanında nda atılacak adımlarda geçmi miş deneyimlerden yararlanılmas lmasını hedefler. Aksi kararlaştırılmad lmadıkça, a, COP her yıl y l toplanır.

13 Sözleşme nin Tarafları Ek-I Ülkeleri: 1992 itibarı ile OECD üyesi olan sanayileşmi miş ülkeler ve geçiş ekonomisi ülkeleri Ek-II ülkeleri,, Ek-I de yer alan ama geçiş ekonomisi ülkesi olmayan OECD ülkelerini kapsar. Ek-II ülkeleri, finansal kaynak yaratarak, gelişmekte olan ülkelerde salımlar mların azaltılmas lmasına ve etkilere uyum çalışmaların n yürütülmesine y destek olurlar. Aynı zamanda her türlt rlü olanağı kullanarak çevre dostu teknolojilerin geçiş ekonomisi ülkelerde ve gelişmekte olan ülkelerde yaygınla nlaşmasını sağlarlar. Ek-I I DışıD ülkeler çoğunlukla unlukla gelişmekte olan ülkelerdir. Bu ülkelerden bazılar ları,, alçak ak kıyık alanları ülkeler ve çölle lleşmeye açık k alanlar başta olmak üzere, iklim değişikli ikliğinin inin etkilerine karşı duyarlı ülkelerdir. Diğer bazı ülkeler ise iklim değişikli ikliğine ine karşı alınabilecek önlemlerin ekonomik sonuçlar larından etkilenebilecektir. Sözleşmeye meye 192 ülke taraftır r ve Türkiye T bir Ek-I ülkesidir.

14 Yardımc mcı Organlar 2 tane sürekli s rekli organ tanımlanm mlanmıştır; Bilimsel ve Teknolojik Danış ışma (SBSTA) ve Yürütme Y Yardımc mcı Organı (SBI). SBSTA iklim, çevre, teknoloji konularında nda COP a yardımc mcı olur. SBI ise, ulusal bildirimlerin analizi gibi işlemlerle i SözleS zleşme nin nasıl uygulandığı ığını ele alır, ayrıca mali ve idari işleyişle de ilgilenir. Her iki organ da yılda y 2 sefer toplanır.

15 İklim klim Değişikli ikliği i Bilgi ağıa CC:inet inet,, iklim değişikli ikliği i alanında nda eğitim, e kamuoyu bilgilendirme alanlarına na yönelik y bir web sunucusudur. CC:inet inet,, hükümetlerin, h kurumların, bireylerin iklim değişikl iklği alanında nda yürütülen y çalışmalar, uzmanlar, stratejiler, belgelerle gibi kaynaklara kolay erişimini imini sağlayarak, iklim değişikli ikliği i alanında nda toplumların n daha etkin adımlar atmalarına yardımc mcı olmaktadır.

16 Teknoloji Transferi Değişim im Evi Sekretarya, ülkeler arasında teknoloji transferi için i in bir dizi etkinlik yürütmy tmüştür. Halen devam eden bir çalışma olan teknoloji bilgi sistemi ise (TT:CLEAR), hazırlanan web sayfası aracılığı ığıyla çevre dostu teknolojilerin ve uygulamaların derlenmesini içerir. i

17 Ulusal Raporlar Ülkeler, ulusal düzeyde d SözleS zleşme nin uygulanmasına na yönelik olarak çalışmalarını COP a sunmak zorundadır. r. Gerek Ek-I I gerek Ek-I I DışıD ülkelerin raporlarındaki ana unsur, sera gazlarının n salımı ve uzaklaştırılmas lmasına yönelik sayısal sal bilgiler ve Tarafların n SözleS zleşme nin uygulanmasına na yönelik y çalışmalarıdır. r. Kyoto Protokolü ü ne taraf olan Ek-I ülkeleri, Kyoto Protokolü yükümlülüklerini nasıl l yerine getirdiklerine dair bilgiler de vermek zorundadırlar. rlar. Ek-I ülkelerinin ulusal bildirimleri, COP tarafından belirlenen tarihlerde sunulur. Ek-I I DışıD ülkeleri için i in belirli bir tarih yoktur ancak onlar kendilerine mali destek sağlanmas lanmasını izleyen 4 yıl y l içinde i inde bildirimlerini sunmalıdırlar.

18 Kyoto Protokol olü (2005) Ülkelere özel hedefler farklılık k göstermekle g beraber, yıllary lları arasında 6 gazdan kaynaklanan salımlar mların 1990 yılına y göre g toplam %5.2 oranında nda azaltılmas lmasını hedeflemektedir. Hedeflere ulaşmak için i in 3 esneklik düzened zeneği tanımlanm mlanmıştır; salım m ticareti (ET), Ek-I Ülkeler arasında Ortak Yürütme Y (JI) ve Ek-I I DışıD ülkelerde uygulanacak Temiz Kalkınma DüzeneD zeneği i (CDM) Protokol e 182 ülke taraftır. Protokol ve SözleS zleşme arasındaki en büyük b k farklılık; k; Sözleşme, sanayileşmi miş ülkelerin salımlar mları azaltmaları yönünde nde cesaretlendirmekte, Protokol ise ülkeleri bu konuda adım m atmaya zorunlu kılmaktadk lmaktadır.

19 Kyoto Protokol Tarafları Her yıl y l COP ile aynı anda düzenlenen d Taraflar Buluşmas masında (COP/MOP) biraraya gelirler.

20 Kyoto Protokol olü Düzenekleri: Salım m Ticareti Kyoto Protokolü kapsamında yükümly mlülüğü bulunan ülkeler (Ek-B Ülkeleri) salımlar mlarını azaltma ya da sınırlama s konusunda bir hedef belirlemişlerdir. lerdir. Bu hedefler izin verilen salımlar ya da tahsis miktarları olarak belirlenmiştir. İzin verilen salımlar, Tahsis Miktarları Birimleri (AAU) ne bölünmüştür. Kyoto Protokolü ü nün n 17. maddesi, ülkelerin kullanmadıklar kları salım m tahsislerini, hedeflerini aşan a an ülkelere satılabilmesine olanak tanımaktad maktadır. Böylelikle, B salım azaltımı ya da uzaklaştırılmas lması formunda yeni bir meta yaratılmaktad lmaktadır. Karbondioksit en temel sera gazı olduğu u için i in en genel çerçevede evede karbon ticareti olarak tanımlanmaktad mlanmaktadır.

21 Kyoto Düzenekleri: Temiz Kalkınma DüzeneD zeneği i (CDM) Temiz Kalkınma DüzeneD zeneği i (CDM) bir Ek-B ülkesinin gelişmekte olan ülkelerde salım m azaltım m projesi yürütmesine olanak sağlamaktad lamaktadır. Bu tip projeler, ticari olarak değerlendirilebilecek erlendirilebilecek onaylı salım azaltımı (CER) sağlarlar. Her biri bir ton eşdee değerco2 erco2 azaltımını ifade eden CER belgeleri Kyoto hedeflerine ulaşmak için i in kullanılabilir. labilir. CDM, kendi türündeki t ilk küresel, k çevresel yatırım m ve kredi programıdır. r. CDM, sürds rdürülebilir kalkınma ve salım azaltımlar mlarını desteklerken, sanayileşmi miş ülkelere de, salım m azaltım hedeflerine ulaşmak için i in bazı esneklikler sağlamaktad lamaktadır.

22 Kyoto Düzenekleri: Ortak Yürütme Y (JI) Bu düzenek, d Kyoto hedeflerine ulaşı şılmasında kullanılmak lmak üzere, bir Ek-B ülkesinin diğer bir Ek-B ülkesinde salım azaltımı ya da uzaklaştırmas rması sağlayan projelerden, yine bir ton eşdee değerco2 erco2 birimine denk gelen salım m azaltım m birimi (ERU) kazanmalarına na olanak tanımaktad maktadır. JI, taraflara, Kyoto Protokolü ü ne ulaşmalar malarında, esnek ve maliyet etkin araçlar sağlayarak evsahibi ülkelerin de yabancı yatırım m ve teknoloji transferine erişimini imini kolaylaştırmaktad rmaktadır. r. Bir JI projesi, başka şekilde gerçekle ekleşmesi mesi mümkm mkün n olmayan salım m azaltım m projesi olarak kurgulanmalıdır. r. Projeler evsahibi ülkeler tarafından onaylanmalı ve katılımc mcılar evsahibi ülkenin kayıtlar tlarında yer almalıdır yılından y itibaren başlayan projeler bu kategoriye alınabilmektedir ancak elde edilen ERU kredileri 2008 başı şından itibaren kayıtlanabilmektedir.

23 Hükümetlerarası İklim Değişikli ikliği i Paneli (IPCC) Sekretarya: Birleşmi miş Milletler Çevre Programı (UNEP) ve Dünya D Meteoroloji Örgütü (WMO) Karar vericilere ve ilgililere, iklim değişikli ikliğinin inin nedenleri, olası çevresel ve sosyo-ekonomik sonuçlar ları ile uyum ve savaşı şım m seçenekleri enekleri hakkında tarafsız z bilgiler sağlamak için i in oluşturulmu turulmuştur. tur. Çalışmalar, dünya d ölçeğinde ortaya konulmuş en güncel g bilimsel, teknik ve sosyo-ekonomik literatüre re dayalı olarak yürütülür. r.

24 BM Çölle lleşme ile Mücadele M Sözleşmesi Amaç Sözleşme, Gündem G 21 hedefleriyle uyumlu olarak ve etkilenen alanlarda sürds rdürülebilir kalkınmaya ulaşı şılmasında katkı sağlama yaklaşı şımıyla, başta Afrika olmak üzere ciddi şekilde kuraklık ya da çölle lleşme tehdidine uğrayan u bölgelerde, b kuraklıkla kla ve etkileriyle savaşı şım m için i in uluslararası işbirliği i ve ortaklıklarla klarla desteklenen önlemler alınmas nmasını öngörmektedir. Bu amaca ulaşmak için, i in, özellikle topluluk düzeyinde d yaşam am koşullar ullarının n iyileşmesini sağlayacak şekilde, etkilenen alanlarda arazi verimliliğinin inin arttırılmas lması sürdürülebilir arazi ve su kaynakları yönetimi gibi uzun vadeli bütünleb nleşik stratejilerin geliştirilmesi gerekmektedir.

25 UNCCD (kurumsal düzenlemed zenleme) 2 yılda y lda bir toplanan Taraflar Konferansı (COP) 193 taraf ülkenin katıld ldığı en üst düzey karar alma organıdır. r.

26 UNCCD Kurumsal DüzenlemeD zenleme: Bilim ve Teknoloji Komitesi (CST) CST, alanlarında nda uzman hükümet h yetkililerinden oluşmaktad maktadır. Komite araştırma rma alanında nda öncelikleri belirlemekte ve araştırmac rmacılar arasında işbirlii birliğinin inin güçg üçlendirilmesi için i in seçenekler enekler geliştirmektedir. COP ile beraber toplanır. CST, konuyla ilgili bilgiyi derler, analiz eder ve gözden geçirir. Ayrıca, Ar-Ge alanında nda altbölgesel, bölgesel b ve ulusal düzeydeki d kurumlar arasındaki işbirlii birliğini ini geliştirerek çölle lleşme ve etkileri hakkındaki bilginin artmasını sağlar.

27 UNCCD Kurumsal DüzenlemeD zenleme: Sözleşme nin Uygulanmasını Gözden Geçirme Komitesi (CRIC) CRIC 5. Taraflar Konferansında, nda, COP a yardımc mcı bir organ olarak, SözleS zleşme nin uygulanmasına na yönelik y kararların alınmas nmasında nda yardımc mcı olmak üzere oluşturuldu.

28 Alt-Bölgesel lgesel ve Bölgesel B Eylem Programlar ları Ulusal hükümetlerin, h donörler rler,, yerel toplumlar ve STKlarla birlikte hazırlayaca rlayacağı ulusal, alt-bölgesel lgesel ve bölgesel b eylem programları UNCCD nin temelini oluşturmaktad turmaktadır. r. Türkiye Ek-IV olarak anılan Kuzey Akdeniz altbölgesel lgesel grubunda yer almaktadır. Bu nedenle Türkiye, T Yunanistan, İtalya, İspanya ve Portekiz le beraber geliştirilen Alt-Bölgesel lgesel Eylem Programı nda yer almaktadır.

29 Ulusal Eylem Programları Ulusal Eylem Programları Sözleşme nin uygulanmasında nda kilit rol oynamaktadır. Yerel topluluklarla birlikte katılımc mcı süreçlerle geliştirilen Ulusal Eylem Programları (NAP), özel ekosistemlerde çölle lleşmeye karşı atılacak pratik adımlar mları ve alınacak önlemleri içermektedir. i Türkiye nin ulusal programı 2006 yılında y hazırlanm rlanmıştır.

30 UNCCD, Stratejik Hedefleri 1- Etkilenen toplulukların yaşam koşullarının geliştirilmesi 2- Etkilenen Ekosistemlerin verimliliğinin arttırılması 3- Küresel yararların sağlanması Ulusal ve uluslar arası aktörler arasında etkin işbirliklerini oluşturarak Sözleşme nin uygulanmasına destek olacak kaynakların geliştirilmesi 30

31 Küresel İzleme Sistemi için i in Reformlar 1. Sekretarya ve Küresel Düzenek (GM) bünyesinde yeniden yapılanma 2. CST tarafından küresel k ölçekte çölleşmeye yönelik gösterge g ve referansların belirlenmesi 4. Taraf ülkelerin sayısal ve kalite hedefleri belirlemeleri 3. CRIC tarafından yeni raporlama rehberlerinin hazırlanması 31

32 UNCCD Sekretarya Çalışmaları Konferans Hizmetleri Bilgi Yönetim Sistemleri Kolaylaştırma Bilinçlendirme Politika

33 Rio SözleS zleşmeleri Arasında Sinerji Ortak Çalışma Grubu Ortak Çalışma Programları Bilimsel Kurulların n Ortak Çalışması Ulusal Eylem Programlarının Ortaklaştırılmas lması Ortak süres reçler (ör: ormansızla zlaşmadan kaynaklanan salımlar mlar) Ulusal Raporlama Ortak Bilimsel Araştırma rma (IPCC, IPBES) Ulusal Düzeyde D İşbirli birliği!!!