SEÇKİN İşletme & Finans

Transkript

1 Dr. Cem Niyazi DURMUŞ M. Vefa TOROSLU İŞLETME BÜTÇELERİ SEÇKİN İşletme & Finans

2 İçindekiler Önsöz... 5 Şekiller Listesi Kısaltmalar Birinci Bölüm İŞLETME KAVRAMI 1.1. İŞLETME KAVRAMI İŞLETME YÖNETİMİ İkinci Bölüm BÜTÇE KAVRAMI 2.1. GENEL BAKIŞ BÜTÇENİN TEMEL İŞLEVLERİ BÜTÇE YAPILMASINI GEREKTİREN NEDENLER BÜTÇENİN ÖZELLİKLERİ Bütçe Başlığı Gelecek Zaman Dönemi Bütçenin Sayısal İfadesi BÜTÇENİN AŞAMALARI BÜTÇELEMENİN AMAÇLARI Beklentilerin Belirlenmesini Sağlamak İletişimi Sağlamak Uyumlaştırmayı Sağlamak Başarı Değerlemesine Katkı Sağlamak Planlamayı Sağlamak Kontrolü Sağlamak Maliyetlerin Farkına Varma İŞLETME BÜTÇELERİNİN İLKELERİ Yönetimin Desteği İlkesi... 31

3 8 İşletme Bütçeleri Örgütsel Uyum İlkesi Katılımcılık İlkesi Sorumluluk Muhasebesi İlkesi Geçerlilik İlkesi Esnek Uygulama İlkesi Sorumluluk Muhasebesinin Kurulması İlkesi YÖNETİM İŞLEVLERİ VE İŞLETME BÜTÇESİ Planlama ve İşletme Bütçeleri Örgütleme ve İşletme Bütçeleri Yöneltme ve İşletme Bütçeleri Uyumlaştırma ve İşletme Bütçeleri Denetleme ve İşletme Bütçeleri Muhasebe ve İşletme Bütçeleri Muhasebe Sistemiyle Bütçe Sisteminin Karşılaştırılması BÜTÇELERİN FAYDALARI VE ZARARLARI Bütçelerin Faydaları Bütçelerin Zararları İŞLETME BÜTÇELERİNİN SINIRLARI Bütçenin Zayıf Yönleri İşletme Bütçeleri Tahminlere Dayanır İş Hayatı Dinamiktir İşletme Bütçeleri Kendiliğinden İşlemez İşletme Bütçeleri Yönetimin Yerini Alamaz Bütçenin Başarısızlık Nedenleri BÜTÇELEMEDEN SORUMLU İŞLETME BİRİMLERİ Bütçe Komitesi Bütçe Yöneticisi BÜTÇE DÖNEMİ Kısa Dönemli Bütçeler Uzun Dönemli Bütçeler En Uygun Bütçe Dönemi İŞLETME BÜTÇELERİNİN TÜRLERİ Konuları Açısından Bütçeler Gelir Bütçeleri Gider Bütçeleri Sorunları İnceleyiş Açısından Bütçeler... 58

4 İçindekiler Proje Bütçeleri Dönemsel Bütçeler Amaçları Açısından Bütçeler Program Bütçeleri Faaliyet Bütçeleri Teknik Yapıları Açısından Bütçeler Durağan Bütçeler Karşılaştırmalı Durağan Bütçeler Esnek Bütçeler Temel Alınan Rakam Açısından Bütçeler Geleneksel Bütçeler Sıfır Tabanlı Bütçeler Kapsamları Açısından Bütçeler Genel Bütçe Bölümsel Bütçeler Rakamların Niteliği Açısından Bütçeler Miktar Bütçeleri Tutar Bütçeleri Üçüncü Bölüm İŞLETME BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMASI 3.1. İŞLETME BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMA SÜRECİ Amacın Kararlaştırılması Bütçe El Kitabının Hazırlanması Bütçe Takviminin Oluşturulması Ayrıntılı Bütçelerin Hazırlanması Bütçe Tasarısının Düzeltilmesi Tasarının Onaya Sunulması İŞLETME BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMASI Genel Bütçe Bölüm Bütçeleri Satış Bütçesi Satış Bütçesinde İzlenecek Politika ve Varsayımlar Satış Bütçesinin Özellikleri ve Kapsamı Satış Bütçesinin Amaçları Satış Bütçesinin Düzenlenmesi Üretim Bütçesi Üretim Bütçesi Dönemi... 76

5 10 İşletme Bütçeleri Üretim ve Stok Seviyesinin Planlanması Üretim Bütçesinin Düzenlenmesi Direkt İlk Madde Malzeme Bütçesi Direkt İlk Madde Malzeme Miktar Bütçesi Direkt İlk Madde Malzeme Satın Alma Bütçesi Direkt İlk Madde Malzeme Stok Bütçesi Direkt İşçilik Bütçesi Direkt İşçilik Bütçesinin Amacı Direkt İşçilik Miktar ve Maliyetinin Hesaplanması Genel Üretim Giderleri Bütçesi Faaliyet Giderleri Bütçesi Araştırma Geliştirme Giderleri Bütçesi Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Bütçesi Genel Yönetim Giderleri Bütçesi Satışların Maliyeti Bütçesi Olağan Gelir ve Giderler Bütçesi Finansman Giderleri Bütçesi Olağandışı Gelir ve Giderler Bütçesi Gelir Tablosunun Bütçelenmesi (Proforma Gelir Tablosu) Bilançonun Bütçelenmesi (Proforma Bilanço) Yatırım Bütçesi Nakit Bütçesi Dördüncü Bölüm ESNEK BÜTÇELER 4.1. GENEL AÇIKLAMA ESNEK BÜTÇENİN KAPSAMI ESNEK BÜTÇENİN ÖZELLİKLERİ ESNEK BÜTÇE HAZIRLAMA SÜRECİ Maliyet Değerleme Yönteminin Belirlenmesi Ortalama Fiyatla Değerleme Yıllık Ortalama Fiyat Yöntemi Basit Aritmetik Ortalama Fiyat Yöntemi Tartılı Ortalama Fiyat Yöntemi Yürüyen Ortalama Fiyat Yöntemi Standart Fiyatla Değerleme Yöntemi Saymaca Parti Fiyatı ile Değerlendirme İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi (FİFO)

6 İçindekiler Son Giren İlk Çıkar Yöntemi (LİFO) İlk Gelecek Olan İlk Çıkar (NİFO) Gerçek Parti Fiyatı ile Değerleme Maliyet Yerlerinin Belirlenmesi Genel Yetki ve Sorumluluk Merkezi Gereç Yetki ve Sorumluluk Merkezi Üretim Yetki ve Sorumluluk Merkezi Ar-Ge Yetki ve Sorumluluk Merkezi Yönetim Yetki ve Sorumluluk Merkezi Sürüm Yetki ve Sorumluluk Merkezi Faaliyet Hacmini Belirleme Sabit ve Değişken Maliyetlerin Ayırımının Yapılması Sabit Maliyetler Bağımlı Sabit Maliyetler İstemli Sabit Maliyetler Değişken Maliyetler Doğrusal Değişken Maliyet Artarak Değişken Maliyet Azartarak Değişken Maliyet Azalarak Değişken Maliyet Genel Üretim Giderlerinin Ayırımı Genel Açıklama Yüksek-Düşük Noktalar (Hacimler) Yöntemi Grafik Yöntemi En Küçük Kareler Yöntemi Denklem Tekniği Katsayılar Tekniği GÜG-Hacim İlişkisinin İncelenmesi Genel Açıklama Bağlılık İndeksi Bağlılık Katsayısı Birlikte Değişim Katsayısı Korelasyon Katsayısı Determinasyon Katsayısı t Testi Yükleme Oranlarının Belirlenmesi ve Yorumlanması Üretim Miktarına Göre GÜG Yükleme Oranı Hammadde Maliyetine Göre GÜG Yükleme Oranı İşçilik Maliyetine Göre GÜG Yükleme Oranı İlk Maliyete Göre GÜG Yükleme Oranı Dolaysız İşçilik Saatine Göre GÜG Yükleme Oranı Makine Saatine Göre Yükleme Oranı

7 12 İşletme Bütçeleri Beşinci Bölüm SAPMA ANALİZİ 5.1. GENEL AÇIKLAMA HAMMADDE SAPMALARI İkili Sapma Yöntemi Üçlü Sapma Yöntemi Hammadde Sapmalarının Nedenleri DOLAYSIZ İŞÇİLİK SAPMALARI Genel Açıklama İkili Sapma Yöntemi Üçlü Sapma Yöntemi Dolaysız İşçilik Sapmalarının Nedenleri GENEL ÜRETİM GİDERİ SAPMALARININ İNCELENMESİ Genel Üretim Giderleri Sapmalarının İkili Sapma Yöntemi ile Çözümlenmesi Genel Üretim Giderleri Sapmalarının Üçlü Sapma Yöntemi ile Çözümlenmesi Genel Üretim Giderlerinin Dörtlü Sapma Yöntemi ile Çözümlenmesi Genel Üretim Giderleri Sapma Çözümlemelerinde Üçlü Ayırımlı Esnek Bütçe Formülü Kullanımı Kaynakça Kavramlar Dizini