Simülasyon Modellemesi

Transkript

1 Doç. Dr. Mustafa Yüzükrmz Melik³ah Üniversitesi Ders -2: Metod ve Veri Analizi

2 çerik 1 Giri³ Metod Müh.'de Sistematik Yakla³m

3 çerik 1 Giri³ Metod Müh.'de Sistematik Yakla³m 2

4 Giri³ Metod Müh.'de Sistematik Yakla³m Metod analizi, kullanlan ekipman, teknoloji, ortam, yerle³im, ve tesis'de dahil olmak üzere i³ yapma metodlarnn ve sistemin analizi ve tasarmdr. Metod analizi için ³ etüdü ³ basitle³tirme Metod etüdü Süreç yaplandrma ³ süreçleri yaplandrma(business Process Re-engineering) gibi tabirler de kullanlr.

5 Giri³ Metod Müh.'de Sistematik Yakla³m Metod analizinin Hedeeri Üretkenli i ve verimlili i artrmak Çevrim zamann azaltmak Üretim Maliyetlerini dü³ürmek ³gücü ihtiyacn azaltmak Kaliteyi yükseltmek Di er hedeer: Mü³teri memnuniyetini artrmak Ürün/Hizmet kalitesini artrmak Tedarik sürelerini azaltmak Sistemin esnekli ini artrmak ³ güvenli ini artrmak Daha ergonomik i³ metodlar/ortamlar sa lamak Ortam geli³tirmek De i³kenli i/belirsizli i azaltmak

6 Süreç Analizi Giri³ Metod Müh.'de Sistematik Yakla³m Etkinli ini ve verimlili ini analiz etmek amacyla bir veya birbirleriyle ili³kili operasyonlarn çal³lmas faaliyetlerinin tümüdür. Bu çal³malardaki ana dü³ünce, çe³itli hedeer do rultusunda iyile³tirilmelerin geli³tirilebilmesidir. Süreç analizindeki hedeer: Üretkenli in artmas Sürelerin ve maliyetlerin indirilmesi Kalite ve güvenli in artrlmas Metod mühendisli i ve süreç analizleri birbirlerine çok benzerler. Yalnz, metod mühendisli i tasarma daha çok önem verir.

7 Metod Mühendisli i Giri³ Metod Müh.'de Sistematik Yakla³m Metod Mühendisli i iki bölüme ayrlabilir: Metod analizi Metod tasarm Hedeeri: Mevcut süreçlerin ve metodlarn çal³lmasdr. Gereksiz ve de er katmayan i³ elemanlarnn elimine edilmesi ³ elemanlarnn ve operasyonlarn birle³tirilmesi ³ elemanlarnn daha mantkl sralamalarda yaplmas ³ elemanlarnn ve operasyonlarnn basitle³tirilmesi

8 Giri³ Metod Müh.'de Sistematik Yakla³m Metod Mühendisli i Metod Tasarm Metod Tasarm ³u durumlar olabilir: Yeni bir metodun veya sürecin tasarlanmas Yeni bir ürün veya hizmet için tamamen ba³tan Benzer uygulamalar gözetilerek yeni tasarm Mevcut metod veya sürecin iyile³tirilmesi

9 Sistematik Yakla³m Giri³ Metod Müh.'de Sistematik Yakla³m Adm 1: Problemi ve Amaçlar Tanmla Problem Dü³ük üretim, yüksek maliyet, verimsiz metodlar, yeni metod ihtiyac veya i³lem ihtiyac Amaç Üretimi artrmak, maliyetleri azaltmak, i³gücü ihtiyacn dü³ürmek, ögüvenli i artrmak, yeni operasyon geli³tirilmesi

10 Sistematik Yakla³m Giri³ Metod Müh.'de Sistematik Yakla³m Adm 2: Problemi Analiz Et Veri toplama ve çal³lan problem aktivitelerin analizi. ³lemin/sürecin temel fonksiyonunu belirle Detay bilgi topla Mevcut süreci gözlemler(yeni süreç ise benzer süreci göz.) Mevcut süreçler üzerinde veri topla, dökümante et Süreç üzerinde deneyler yap. Süreç için matematiksel model olu³tur, veya mevcut matematiksel modeli uyarla. Benzetim yakla³m kullan. Görsel ve graksel yakla³mlar kullan.

11 Sistematik Yakla³m Giri³ Metod Müh.'de Sistematik Yakla³m Adm 3: Alternatieri olu³tur. Bir i³lemi gerçekle³tirmek bir den fazla metod bulunur. Bu admda mümkün bütün alternatier olu³turulur/formüle edilir. Hangisi iyi/kötü de erlendirmesi dü³ünülmez. Adm 4:Alternatieri de erlendir ve Eniyisini seç Bu admda, problemin tanm ve hedeeri do rultusunda, sistemetik bir de erlendirme sonras alternatier içinde en iyisi seçilir.

12 Sistematik Yakla³m Giri³ Metod Müh.'de Sistematik Yakla³m Adm 5: En iyi metodu uygula Uygulama adm seçilen çözümün kuruluma alnmasdr. Bu pilot uygulamalar ve denemeler sonrasnda da olabilir Adm 6: Çal³may de erlendir Yaplan metod mühendili i yakla³m sonrasnda de erlendirme ve incelemede bulun. Orijinal problem tanmlar ve hedeeri olarak yakla³m ne kadar ba³arldr? Uygulama hususlar nelerdir? Bir sonraki metod müh. çal³masnda farkl ne yaplabiliri?

13 Giri³ Metod Müh.'de Sistematik Yakla³m ve tekniklerinden bazlar: Veri toplama istatistiksel araçlar Grak ve diyagram teknikleri Hareket etüdü ve i³ etüdü Tesis planlama ³ ölçme teknikleri Benzetim ve di er yakla³mlar

14 tanm: " Etkinli ini ve verimlili ini analiz etmek amacyla bir veya birbirleriyle ili³kili operasyonlarn çal³lmas faaliyetlerinin tümüdür." olarak ba³lar. Metod mühendisli inde, de i³kenlik, süreç ve sürekli iyile³tirme çok önemli hususlardr. yile³tirme ekibinin üyeleri, iyile³tirme faaliyetlerinde bu araçlar kullanrlar. Burada baz nicel yöntemlerin yan sra, nicel olmayan yöntemlerde göz önüne alnacaktr. Bunun için araçlar kullanlr-verileri basit ve özetlemi³ ³ekilde gösteren resimler sa lar. Bu araçlar bilgileri sergilemek için kullanlrlar. Tüm araçlarn kullanlmas çok basittir. Her biri farkl amaca hizmet eder-farkl türdeki bilgileri sa lamak veya sergilemek için ya da de i³ik yollarla bilgileri analiz etmek gibi. Bazen bir aracn çkts, bir ba³ka aracn girdisini olu³turur. E er uygun olarak kullanlrsa, süreçlerin geli³tirilmesinde bu araçlar son derece güçlüdür. "Bir resim bin kelimeye bedeldir."

15 n Amaçlar Her bir aracn amac ve nasl kullanld anla³lrsa, simgelenen verilerin yorumunun yaplmas mümkün olacaktr. Her aracn özgül bir amaç ve kullanm alan vardr. Bunlarn ayn zamanda genel baz amaçlar ve kullanmlar vardr. Genellikle, bu araçlar ³u amaçlarla kullanlabilirler: Verilerin özetlenmesi Bir sürecin tanmlanmas Sorun bölgelerinin belirlenmesi Çözümler önerme De i³ikliklerin etkisinin de erlendirilmesi Mü³teriler ve gereksinimlerine yant verme Süreç veya çkt de i³kenli ini gösterme

16 n Kullanm Süreç geli³tirmede en çok kullanlan araçlar daha kapsaml olarak incelenecektir. Bu araçlarn bir ço u sadece toplama, çkarma, çarpma ve bölme i³lemlerini gerektirir. Bazlar hiçbir aritmetik i³lem gerektirmez. Karma³k uygulamalarda bir istatistikçinin yardmna gereksinim hissettirebilir. Bu araçlarn ne zaman ve ne için kullanlaca ve bunlarn nasl uygulanaca gösterilecektir. Bazlar (Yönetim ve Planlama gibi), ço unlukla planlama safhasnda kullanlmasna ra men, sadece bu safhalarda kullanmayla snrl de ildir. Hangi aracn kullanlaca, kurumun gereksinimine ve ekiptekilerin tecrübe ve kavray³larna ba ldr. Bazlarnn görevleri, bu araçlar kullanarak veri toplama ve bilgileri sergilemeyi gerektirebilir. Di erlerinin gereksinmesi de esas olarak sonuçlar yorumlamak olacaktr. Fakat bu araçlar kullanarak süreci nasl geli³tirecekleri konusuna al³k olmaldrlar. Tüm araçlar veriye dayanan karar verme konusunda yardmc olacaktr.

17 n Kullanm Metod Müh. sadece araçlarn uygulanmas de ildir. n kendileri sonuç de ildir. Kendiliklerinden süreçleri geli³tirmezler. Bunlarn metod müh. çal³masnda nasl, niçin ve nerede kullanlaca nn bilinmesi gerekir. sizin yerinize karar vermezler. Onlar, sizin karar vermeniz için sadece bilgi sa larlar. a ve kullanlmalarna al³kanlk sa layarak, yaplacak i³inize göre araçlar seçebileceksiniz. Bu araçlar kullanrken, aklnzda tutmanz gereken en önemli husus, cevaplamanz gereken sorudur. Soru için en uygun olan araçlar kullannz. En uygun araç, duruma ve toplanacak verinin türüne ba ldr.

18 n Kullanm Herhangi bir veri toplama görevi için, bu araçlarn hepsinin kullanlmayaca n aklmzda bulundurmamz gerekir. Keza ayn araç, tüm durumlarda da uygulanmaz. Süreçlerin geli³tirilmesi için pek çok araç kullanabilirsiniz. Uygun olarak kullanldklarnda, süreçlerin geli³tirilmesi için bu araçlar verilerin toplanmas, te³hisi ve bilgilerin analizinde son derece güçlüdürler.

19 n Kullanm Metod analizi sadece araçlarn uygulanmas DE LD R. n kendileri sadece SON de ildir; süreçleri kendileri geli³tirmezler. Süreç geli³tirme i³i için araçlarn nasl, niçin, ne zaman ve nerede kullanlmas gerekti ini bilmelisiniz. sizin yerinize karar vermezler, fakat sizin daha iyi kararlar vermenize yardmc olmak için size bilgi sa larlar. n kullanmndan habersiz olmanz durumunda, kararlarnz yetersiz veriye, yanl³ veriye dayanacak veya hiç veri kullanmadan karar vermek zorunda kalacaksnz. süreçlerin belirlenmesi, ölçülmesi ve geli³tirilmesinin planlanmas için kullanlr.

20 n Kullanm Her ³ Do ru Arac Gerektirir Temel Süreç Geli³tirme'de, araçlar, süreçlerin yönetimi ve iyile³tirilmesi için kullanlr. Her biri farkl amaçlara hizmet eder-farkl türdeki bilgilerin toplanmas veya gösterilmesi veya bilgileri de i³ik yollarla analiz etmek için kullanlr. Bazen bir aracn çkts ba³ka bir aracn girdisi olur. Uygun olarak kullanld takdirde bunlar süreçlerin iyile³tirilmesinde yardmc olacak çok güçlü araçlardr. Her aracn amac ve nasl kullanld anla³lrsa, temsil edilen verilerin yorumu kolaylkla yaplabilecek ve süreç yönetimi için ihtiyaç duyulan veriye dayanan kararlar alnacaktr.

21 n Kullanm Alanlar Verilerin düzenlenmesi Yaratc dü³üncelere ula³maya çal³mak Planlar zenginle³tirmek li³kileri belirlemek ³birli i sa lamak Öncelik tayin etmek Yönetim kararlar dahilinde kalitenin yaplanmas Daha az zamanda, daha az yeniden i³leme gerektiren, daha iyi tasarmlar ortaya çkarmak Planlamaclara, planlarn yerine getirilmesini daha kolay sa layan bir takm tamamlayc planlama araçlar vermek, Olabilecek olaylar için etkili planlarn geli³tirilmesinde sistemli bir yol sa lamak, Beklenmeyen olaylar veya de i³en durumlarla daha etkili ba³ edebilmek, Yöneticilere, karma³k ve da nk sözel bilgileri düzenleme, i³leme ve anlatma

22 n Gruplandrlmas de i³ik yollarla gruplandrlmalarna ra men, temel araçlar a³a daki gibi gruplandrlrlar : Temel Grak Ayn zamanda kalite kontrol araçlar veya istatistiksel süreç kontrol araçlar olarak da isimlendirilirler. Beyinfrtnas ve onunla ilgili Çokluoylama ve Nominal Grup Tekni i araçlarnn yan sra Kontrol Ka tlar da yararl araçlardr. Yönetim ve Planlama (YP) Planlamaclar, liderler ve yöneticiler tarafndan i³ planlamas amacyla çok sk kullanlrlar. YP araçlarnda saysal veriler yerine esas olarak sözel veriler kullanlr ve böylece kirlerin snandrlmasnda ve birle³tirilmesinde daha uygundurlar. Dü³ünceleri ve kavramlar düzenlemede yardmc olma yönünden mükemmel araçlardr.

23 n Gruplandrlmas Doç. Figure: Dr. M. Yüzükrmz n gruplandrlmas

24 Sebep-Sonuç(Klçk) Diyagram Tanm Sebep-Sonuç diyagramlar belli bir problemin veya kalite karakteristi inin muhtemel sebeplerini belirleme, snama ve gösterme amaçl kullanlan bir diyagramdr. Bu ³emalar, verilen bir çkt ile o çkty etkileyen tüm faktörlerin ili³kisini graksel olarak ifade eder. Ço u zaman ³ekil benzerli inden dolay "Klçk Diyagram" olarak da adlandrlr. Figure:

25 N Ç N? Proses problemini etkileyen çe³itli sebepleri tanmlamaya yardmc olmak Grubun bir problem hakknda genel bir görü³e varmaya yardmc olmak Var olan problem bilgisindeki bo³luklar meydana çkarmak Bilgi olmakszn alnan kararlarn olmasn azaltmaya yardmc olmak Önemli ve daha az önemli karakteristiklerin tanmlanmasna yardmc olmak NE ZAMAN? Bir problemin potansiyel sebeplerini ara³trrken Beyin frtnas listelerini sebepler ve sonuçlar olarak organize ederken Proses varyasyonunun kaynaklarn tanmlarken Deney dizaynlarn yaparken Proses çktlarn proses parametrelerine ba larken

26 Yararlar Problem çözme sürecinin daha düzenli hale getirilmesi. Problem hakknda bütün bilinenlerin ortaya konmas, bilinenlerden bilinmeyenlere do ru sistematik bir yakla³m. Problemle do rudan deneyimi olan ki³ilerin uzmanl ndan yararlanma mümkün olabilmektedir. E iticidir. Tart³malarda yol gösterir, konunun da lmasn önler. Her türlü problemin analizi için kullanlabilir.

27 Admlar Adm-1:SONUÇ'u belirleme Bu admda çkt veya SONUÇ belirlenir ve açkca tanmlanr. Üzerinde çal³lacak sonuç belirlenmelidir. Sonuçlar, belirli kalite karakteristikleri, i³lerle alakal problemler, planlama hedeeri vb olabilir. Sonuç çal³lan konuya göre, pozitif(bir amaç, ula³lmak istenen durum) veya negatif(bir problem, iyile³tirilmesi gereken durum) olabilir. Pozitif Pozitif sonuç kullanmak, katk veren birimleri onurlandraca için sahiplenme duygusu verir. Beyin frtnasnda gruplarn katlmn artrr. Mümkün oldu u durumlarda sonucun pozitif olarak ifade edilmesi tercih edilir. Negatif Negatif sonuçlara odaklanmak problemin niçin olu³tu una dair bahaneler üretme ve suçlamalara dönü³ebilir. Fakat, bazen probleme neden olan ³eyleri belirlemek daha kolay olabilir. Nelerin yanl³ gidebilece i üzerinde odaklanarak dikkatlice olu³turulmaldr.

28 Admlar Adm-1:SONUÇ'u belirleme Figure: -Adm 1 Adm-2: Tespit edilecek muhtemel nedenler için temel gruplamalar belirlenir. htiyaca göre gruplar belirlenir. Grup ba³lklar ve says standart de ildir. Figure: -Adm 2

29 Admlar Adm-3:Grup ba³lklar Bütün üyelerin beyin frtnas ile dü³ünceleri alnr. Adm-4:Alt dallar Her üye dü³üncesinin hangi gruba girdi ini belirtir, gerektikçe alt daller eklenir. Figure:

30 Admlar Adm-5:Analiz Daha sonra en önemli nedenleri tespit etmek için pareto analizi, oylama vb. yakla³mlar kullanlarak öncelik belirlenir, en önemli nedenler daire içine alnr. Sorunun çözümüne öncelikle buradan ba³lanr ve klçk yava³ yava³ krlr.

31 Excel ile veri analizi Temel istatistikler Histogram Grakler Hedef-arama... Çözücü elentisi

32 7 temel araç Figure: 7 graksel teknik

33 Ödev:Excel ile veri analizi Notlarnz Excel ve Arena input analyzer kullanarak analiz ediniz. Ödevde olmas gerekenler: 1 Kendi notlarnzn durumu ile alakal sebep-sonuç diyagram hazrlayn. 2 Temel istatistikler 3 Histogram ve uygun t 4 Grakler(Pasta, çizgi, vd.) 5 E ilim çizgisi 6 Geçme olasl nz 7...