KIRIK KEMÝK TEDAVÝLERÝNDE KULLANILAN MALZEMEDEN YAPILMIÞ HALKA TÝPÝ FÝKSATÖRLERÝN MEKANÝK TESTLERÝ

Transkript

1 KIRIK KEMÝK TEDAVÝLERÝNDE KULLANILAN FÝKSATÖRLERÝN MEKANÝK ÖZELLÝKLERÝ VE ÜÇ DEÐÝÞÝK MALZEMEDEN YAPILMIÞ HALKA TÝPÝ FÝKSATÖRLERÝN MEKANÝK TESTLERÝ Bilçen MUTLU, Mustafa KURT * Günümüzde özellikle kýrýk kemik tedavisinde geleneksel yöntemlerin yerine, kemik içinden geçirilen tel veya çivilerin rijit bir desteðe baðlanmasý ile fiksatör adý verilen sistemler kullanýlmaktadýr. Kýrýk çeþidine göre deðiþik özelliklere sahip fiksatörler kullanýlarak, tedavi süreci içerisinde kemiklerin istenilen konumda kalmalarý saðlanmaktadýr. Tedavi aþamasýnda fiksatörlerin hijyenik ve mekanik özellikleri açýsýndan elde edilen bilgiler ýþýðýnda optimum fiksatörlerin elde edilebilmesi için bilgisayar destekli tasarýmlar ve analizler yapýlmaktadýr. Fiksatör tasarýmý ve geliþtirilmesinin yapýlabilmesi için birçok mühendislik alaný birlikte çalýþmak zorundadýr. Biyomekanik, mekanik mühendisliði ile biyoloji ve fizyoloji gibi alanlarýn birleþimidir. Bu çalýþmanýn amacý, üç deðiþik malzemeden imal edilmiþ fiksatör ve fiksator halkalarýnýn deðiþik pozisyon ve yükleme durumlarýnda mekanik davranýþlarýný belirlemektir. Üç fiksator halkasýna instron 8500 test makinasý ile mekanik testler yapýlmýþtýr. Anahtar sözcükler : Fiksatör, biyomekanik Nowadays, External Fixators are used especially in the treatment of fractures instead of traditional methods. A lot of enginee fields must study together to design and advance fixators and other medicine devices. Biomechanics combines the field of enginee mechanics with the fields of biology and physiology. In biomechanics the principles of mechanics are applied to the conception, design, development and analysis of equipment and system in biology and medicine. The objective of this study is to quantify the mechanical behavior of standard fixators which are made of three types materials under different positions and loading conditions. Three fixators were mechanically tested on an instron 8500 material testing machine. Keywords : External Fixator, biomechanics * Marmara Üniversitesi, Teknik Eðitim Fakültesi, Makina Eðitimi Bölümü Tasarým ve Konstrüksiyon Eðitimi Anabilim Dalý GÝRÝÞ Týp ve diþ hekimliðinin çeþitli dallarýnda, deneysel yaklaþýmla cihaz yapýmý ve mevcutlarýnýn geliþtirilmesi, yeni protez malzeme ve tasarýmlarý, kullanýlan protezlerin kontrol ve iyileþtirilmesi, vücut içinde gerçekleþtirilmesi olanaksýz veya zor analizlerin laboratuvar þartlarýnda veya sanal ortamda yapýlabilmesi, karmaþýk yapýlarýn modellenmesi için teorik yaklaþým, görüntüleme ve sinyal iþleme proseslerinin geliþtirilmesi, konularýnda mühendislik dallarýna ihtiyaç duyulmaktadýr[1]. Kemik veya kemikler kýrýldýðýnda iyileþene kadar, doðru konumda iyileþmenin saðlanabilmesi için ilave desteðe ihtiyaç duyarlar. Bu destek iyileþme süreci boyunca, alçý-atel-sargý-bandajlarý, iç (internal) fiksatörler, dýþ(external) fiksatörlerle saðlanýr[2]. Fiksatörler kemik içinden geçirilen tel veya çivilerin, ekstremite dýþýnda rijit bir desteðe baðlanmasý ile elde edilen sistemlerdir [2,3]. Bu rijit desteðin geometrisine, bulunduðu yer veya elemanlarýnýn dizaynýna göre fiksatörlere farklý gruplamalar yapýlabilir. Ýç sabitlemede Kirschner telleri, plakalar, vidalar, intramodüler çiviler ve omurga sabitleyicileri kullanýlýrken dýþ sabitlemede, basit ve klempli fiksatörlerden oluþan pimli fiksatörler, çember fiksatörler veya birden çok farklý türün birlikte kullanýlmasýyla elde edilen duruma özgü fiksatörler kullanýlýr[4]. FÝKSATÖRLER Fiksatörler kemik içinden geçirilen tel veya çivilerin, kýrýk kemik (kol, bacak v.b.) dýþýnda rijit bir desteðe baðlanmasý ile elde edilen sistemlerdir [2,3]. Kullanýlan implantlarýn biyolojik uyumlu olmalarý, toksit olmamalarý, yeterli dayanýklýlýða sahip olmalarý, yýpranma ve aþýnmaya dayanýklý olmalarý, vücut içinde tepki yapmamalarý ve tepkiye de maruz kalmamalarý beklenir[5]. 29

2 Sistemin rijitliði kemikle ilgili gösterdiði yer deðiþtirme direncine göre belirlenir. Fiksatörün imalat malzemesi ayný þekilde belirtilen özellikler üzerinde etkilidir. Rijitliði elastisite modülü ile ilgilidir. Paslanmaz çeliðin elastisite modülü titanyuma göre daha yüksek olduðundan paslanmaz çelik titanyuma göre daha yüksek rijitliðe sahiptir. Bununla birlikte bu özellikler tek baþýna sistem rijitliðini belirlemez. Kýrýklarýn çeþidi, doðruluðu ve kemik yükleme pozisyonu ayrýca toplam yapý stabilitesinde rol oynar. Fiksatörlerin Çeþitleri a) Ýnternal Fiksatörler Ýnternal fiksasyon genellikle plak, vida ve tellerle açýk operasyonla yapýlýr. Tedavi þekil 2.' de gösterilen internal fiksasyon elemanlarý ile kýrýk biyolojisine de zarar vermeden yapýlabilir[7]. FÝKSATÖRLER Kullaným Yerine Göre Dýþ (Eksternal) Ýç (Ýnternal) Düzlem Sayýsýna Göre Unilatelar Bilateral Triangular Quadrilateral Þekil 1. Fiksatörlerin Gruplandýrýlmasý [6]. Temel Eleman Dizaynýna Göre Pimli Fiksatörler Basit Fiksatörler Klempli Fiksatörler Fiksatörler Özel Tasarýmlý Fiksatörler Teller Plakalar Vidalar Ýntramodüler Çiviler Spinal Fiksatörler Þekil 2. Kýrýk Sabitlenmesinde Kullanýlan Çeþitli Plakalar,Vidalar. 30

3 b) External Fiksatörler Kýrýðýn vücuda yakýn(proksimal) ve uzak(distal) bölgelerinden kemiðe dýþarýdan uygulanan çivi, vida veya tellerin yardýmýyla, dýþarýda metal cihazlarla birbirine baðlanýp, fragmanlara hakim olunmasý ve tespit saðlanmasý yöntemine eksternal fiksasyon bu iþe yarayan cihazlara da eksternal fiksatör denilmektedir[5]. Kýrýk kemiðin dýþarýdan teller ve çemberlerle tespit edildiði sistemlerdir. Halka eksternal fiksatörü ile açýk kýrýk ve kemik uzatmalarý dýþýnda da pek çok sorun çözümlenebilmektedir. Özellikle kaydýrma yöntemi ile açýlý kemik sorunlarýndaki düzeltme ve uzatma iþlemi, tüm dünyada benimsenmiþ ve önemsenmiþ olan Ýlizarov buluþlarýdýr. Ayak ve el cerrahisindeki uygulamalarý oldukça baþarýlýdýr [8,9,3]. Fiksasyonun avantajlarý: 1)Çerçeve baðlantýlarý yapýldýktan sonra açýsal düzenlemeler ve uzunluðunda a) b) Þekil 3. a) Çember Fiksatör, b) Pimli Eksternal Fiksatörler. ayarlama yapýlmasý mümkündür. 2)Gerilmiþ K tellerinin kýrýk iyileþmesi için yarattýðý mekanik çevre, çivi fiksatörler ile yaratýlan çevreden çok daha elveriþlidir [3]. Fiksatör Malzemeleri ve Mekanik Özellikleri Biyomalzemeler Biyomalzemeler, insan vücudundaki canlý dokularýn iþlevlerini yerine getirmek ya da desteklemek amacýyla kullanýlan doðal ya da sentetik malzemeler olup, sürekli olarak veya belli aralýklarla vücut akýþkanlarýyla temas ederler. Biyomalzemeler, insan vücudunun çok deðiþken koþullara sahip olan ortamlarýnda kullanýlýr. Biyomalzemelerin tüm bu zor koþullara dayanýklý olmasý gerekir. Son 30 yýl içinde biyomalzeme/doku etkileþimlerinin anlaþýlmasý konusunda önemli bilgiler elde edilmiþ bulunmaktadýr. Biyouyumlu olan malzemeler, biyomalzeme olarak adlandýrýlmýþ ve biyouyumluluk; uygulama sýrasýnda malzemenin vücut sistemine uygun cevap verebilme yeteneði olarak tanýmlanmýþtýr. Biyouyumluluk, bir biyomalzemenin en önemli özelliði. Biyouyumlu, yani 'vücutla uyuþabilir' bir biyomalzeme, kendisini çevreleyen dokularýn normal deðiþimlerine engel olmayan ve dokuda istenmeyen tepkiler (iltihaplanma, pýhtý oluþumu, vb) meydana getirmeyen malzemedir. Wintermantel ve Mayer bu terimi biraz geniþleterek biyomalzemenin yapýsal ve yüzey uyumluluðunu ayrý ayrý tanýmlamýþlar. Yüzey uyumluluðu, bir biyomalzemenin vücut dokularýna fiziksel, kimyasal ve biyolojik olarak uygun olmasýdýr. Yapýsal uyumluluk ise, malzemenin vücut dokularýnýn mekanik davranýþýna saðladýðý optimum uyumdur. Biyouyumluluðu yüksek olan malzemeler, bedene yerleþtirilebilir cihazlarýn hazýrlanmasýnda kullanýlýrlar. Þekil 4'de implant cihazlarda kullanýlan çeþitli doðal ve sentetik malzemelere örnekler verilmiþtir. Biyouyumluluðu yüksek olan malzemeler, seramikler, polimerler ve kompozit malzemeler olarak 31

4 gruplandýrýlabilir. Alüminyum oksit, biyoaktif cam, karbon ve hidroksiapatit (HA) biyouyumlu seramik malzemelere örnek olarak verilebilir. Biyomalzeme olarak kullanýlan metaller ve alaþýmlar ise, altýn, tantal, paslanmaz çelik ve titanyum alaþýmlarý. Polietilen (PE), poliüretan (PU), politetraþoroetilen (PTFE), poliasetal UYGULAMA ALANI Ýskelet Sistemi Eklemler Kýrýk kemik uçlarýný tespitte kullanýlan ince metal levhalar Kemik dolgu maddesi Kemikte oluþan þekil bozukluklarýnýn tedavisinde Yapay tendon ve baðlar Diþ implantlarý Kalp-damar Sistemi Kan damarý protezleri Kalp kapakçýklarý Kataterler Organlar Yapay kalp Duyu Organlarý Ýç kulak kanalýnda Göz içi lensler Kontakt lensler Kornea bandajý MALZEME TÜRÜ Titanyum, Titanyum-Alüminyum-Vanadyum alaþýmlarý Paslanmaz çelik, kobalt-krom alaþýmlarý Poli (metil metakrilat) (PMMA) Hidroksiapatit Teºon, poli (etilen teraftalat) Titanyum, alümina, kalsiyum fosfat Poli (etilen teraftalat), teºon, poliüretan Paslanmaz çelik, karbon Silikon kauçuk, teºon, poliüretan Poliüretan Platin elektrotlar PMMA, silikon kauçuk, hidrojeller Silikon-akrilat, hidrojeller Kolajen, hidrojeller Þekil 4. Ýmplant Cihazlarda Kullanýlan Doðal ve Sentetik Malzemeler[10]. Parametreler Malzeme Çeºidi Statik/ Dinamik Gerilmeler Cihazýn hedeflenen ömrü Diðer cihaz bileþenleri ile etkileºimleri Malzeme deformasyonunun mekanizmasý: Korozyon Çözünme, erime,bozulma Kimyasal deðiþim ªiºme Erimek, süzdürmek, Aþýnma Bu Etkilere Karþý Malzeme özellikleri Mukavemet Kýrýlma tokluðu Sertlik rijitlik,(elastikiyet modülü) Yüzey pürüzlülüðü Aþýnma direnci Þekil 5. Fizyolojik Ortamýn Malzemelere/Cihazlara Etkileri 32

5 (PA), polimetilmetakrilat (PMMA), polietilenteraftalat (PET), silikon kauçuk (SR), polisülfon (PS), polilaktik asit (PLA) ve poliglikolik asit (PGA) gibi çok sayýda polimer, týbbi uygulamalarda kullanýlmaktadýr. Her malzemenin kendine özgü uygulama alaný mevcuttur. Polimerler, çok deðiþik bileþimlerde ve þekillerde (lif, film, jel, boncuk, nanopartikül) hazýrlanabilmeleri nedeniyle biyomalzeme olarak geniþ bir kullaným alanýna sahiptirler. Metaller, saðlamlýklarý, þekillendirilebilir olmalarý ve yýpranmaya karþý dirençli olmalarý nedeniyle biyomalzeme olarak bazý uygulamalarda tercih ediliyorlar. Metallerin olumsuz yanlarýysa, biyouyumluluklarýnýn düþük olmasý, korozyona tüm bu malzeme gruplarýna alternatif olarak da kompozit malzemeler geliþtirilmiþ [10]. KARBON FÝBER, ALAÞIMLI ALÜMÝNYUM VE TERMOPLASTÝK BAZLI HAMMADDE ÝLE ÝMAL EDÝLMÝÞ HALKA TÝPÝ (ÝLÝZAROV ) FÝKSATÖRLERÝN MEKANÝK ÖZELLÝKLERÝNÝN TEST EDÝLMESÝ Halka Tipi Fiksatörlerin Mekanik Özellikleri Çeþitli klinik uygulamalar için birçok konfigürasyonu bulunan eksternal fiksatör sisteminde, baþarýlý sonucu etkileyen biyolojik faktörlerin yanýnda sistemin Biyometaller Kullanýldýðý yerler Standard ve mekanik özellikleri CoCrMo Alaþýmlarý Ti Alaþýmlarý 316 Paslanmaz Çelik Yapay eklemlerde ve diºçilikte Kalp pilleri, diºçilik, protezler Ortopedide teller, vidalar ve baðlantý elemanlarýnda ASTM F σ y = MPa σ uts = MPa Elongation = 5-17% ASTM F σ y = 760 MPa σ uts = 825 MPa Elongation = 8% ASTM F σ y = MPa σ uts = MPa Elongation = 40-12% Þekil 6. Biyometaller ve Özellikleri [11]. uðramalarý, dokulara göre çok sert olmalarý, yüksek yoðunluklarý ve alerjik doku reaksiyonlarýna neden olabilecek metal iyonu salýmý gibi özellikleridir. Seramikler, biyouyumluluklarý son derece yüksek olan ve korozyona dayanýklý malzemelerdir. Fakat bu avantajlarýnýn yaný sýra, kýrýlgan, iþlenmesi zor, düþük mekanik dayanýma sahip, esnek olmayan ve yüksek yoðunluða sahip malzemelerdir. Homojen özellik gösteren ve kullaným açýsýndan dezavantajlara sahip olan biyomekanik özellikleri önem taþýmaktadýr. Tüm fiksatör sistemlerinde, stabil bir çatý ve çivi konfigürasyonu, iyi bir klinik sonuç için gerekmektedir. Herhangi bir fiksatör sisteminde; tedavi süresince gereken mekanik konfigürasyonu yani stabilitesi ve fiksatörün mekanik yanýtý þeklinde ifade edilen rijitliði bulunmasý gereken iki önemli faktördür[15]. Uygulamada fiksatörlere etki eden çeþitli kuvvetler neticesinde çemberlerin rijitlikleri ve stabileteleri azalabilir. 33

6 Çemberlerin birbiri üzerine kuvvetler gelir ve üzerinde teller gerili olan çemberler deformasyona uðrarlar. Bu deformasyonlarýn çok olmasý tedavinin olumlu bir þekilde geliþmesini engellemektedir. Bu nedenle araþtýrmacýlar gerek çember malzemelerinin ve gerekse diðer sistem elemanlarýnýn mekanik özelliklerini iyileþtirmek için çalýþmalarda bulunmuþlardýr. Mekanik Testler ve Standartlarý Biomedikal cihaz ve aletlerin kullanýldýklarý yerlerde gerekli performansý göstermeleri için deðiþik geometriler, malzemeler ve imalat yöntemleri kullanýlarak geliþtirmek gereklidir. Bunu gerçekleþtirmek için klinik uygulamalardan önce bu cihaz ve aletlere çeþitli testler ve analizler uygulanmalýdýr. Test Yöntemleri olarak; mutlaka daha önceden testlerle görülmüþ olmalýdýr. Bu nedenle klinik uygulamalardan evvel test neticeleri analiz edilmeli ve kullaným þartlarýna göre simülasyon yapýlmalýdýr. Çok çeþitli implantlar kullanýldýðý için bunlarýn test standartlarýný oluþturmak çok güçtür. Çünkü yeni tasarýmlarýn hepsi standartlarýn çok sýk modifiye edilmesi zorunluluðunu getirir. Mekanik testler için Tablo 1'de verilen malzemelerden imal edilmiþ fiksatörler kullanýlmýþtýr. Halkalarýn Basma Kuvvetlerine Karþý Dayaným Testi Halkalar, tellere uygulanan germe kuvvetlerinden dolayý daireselliðini deðiþtirme yönünde zorlanmaya maruz kalýrlar. Halkalarýn rijitlikleri ve basma kuvvetine Tablo 1. Polieterimid Reçinesi (Polyetherimide Resin) Deneysel Çalýþmada Kullanýlan Halka Malzemelerinin Bazý Özellikleri Bazý Özellikleri Deðeri Birim Standart Baðýl Geçirgenlik, 1 MHz IEC Yayýlma Faktörü, 50/60 Hz IEC Karþýlaþtýrýlmalý Tracking Indeks 125 V IEC Çekme Gerilmesi,(Kopma), 60 mm/min 100 MPa ISO 527 Çekme Þekil Deðiþimi,(Kopma) 50 mm/min 1.5 % ISO 527 Çekme Modülü, 1mm/min MPa ISO 527 Esneme Dayanýmý (Kopma), 2 mm/min 150 MPa ISO 178 Esneme Modülü, 2 mm/min MPa ISO 178 Karbon Elyaf (Carbon Fibre) Bazý Özellikleri Deðeri Birim Çekme Dayanýmý min. 2.5 GPa Çekme Modülü GPa Yoðunluk 1.78 g/cm 3 Karbon Ýçeriði 93 % Ýngiliz(BSI), Avrupa(EN), Uluslararasý(ISO) ve Amerikan(ASTM) standartlarýndaki yöntemler, daha önceden yayýnlanmýþ test yöntemleri ve fiksatör özelliklerine göre oluþturulacak test yöntemleri kullanýlýr. Kullanýlacak herhangi bir implantýn baþarýlý olacaðý dayanýmlarý Þekil 7' de þematik olarak gösterildiði gibi Instron-8500 cihazý ile uygulanan kuvvetlerle ölçülmüþtür. Halkalara kuvvet uygulanabilmesi için alt ve üst çene vazifesi yapan aparat imalatý yapýlmýþ ve kuvvet þekildeki gibi uygulanmýþtýr. Bu test ASTM F A.3. (1996 yýlýna kadar ASTM:F Standart Test Method for Determining In-Plane Compressive Properties of Circular or Segment Bridge Elements baþlýklý test prosüdürü kullanýldý. Daha sonra ASTM:F Standart Specification and Test Methods for External 34

7 Baðlama elemaný Kuvvet uygulama yönü Skeletal Fixation Devices standartýnýn ek A.3. Test Method For Determining Ýn-Plane Compressive Properties of Circular or Segment Bridge Elements test prosüdürü kullanýlmaya baþlandý.)standartlarýna göre yapýlmýþtýr. Baðlama elemaný Þekil 7. Halkalarýn Basma Kuvvetleri Testi Þematik Gösterilmesi Tel - Halka Çerçeve Sisteminin Basma Kuvvetlerine Dayaným Testi Tedavide kullanýlacak fiksatör sisteminde, tellerin sayýsý, pozisyonu ve yerleþtirme planý çok önemlidir. Literatür deðerlerine göre teller yetiþkinler için kullanýlan 1200 N'luk kuvvetle tel gerdirme aparatý yardýmýyla gerilmiþtir. Tel sayýsý bükülme ve eksenel stabiliteye etki etmektedir. Yapýlan deneylerde bir çerçevede iki tel kullanýlmýþtýr. Tel-Halka Çerçeve sisteminin bu kuvvetlere karþý dayanýklýlýðý ISO-1438 Uluslar arasý standartýna göre gerçekleþtirilir. Bu standarta göre Þekil 8'de gösterildiði gibi dört halka Kuvvet uygulama yönü Tel Silindir Vidalý birleþtirici Destek Tel (a) (b) Þekil 8. Tel-Halka Çerçeve Sistemine Kuvvet Uygulanmasý[13]. 35

8 SONUÇLAR VE DEÐERLENDÝRME Þekil 9. Tel-Halka Çerçeve Sisteminde Çeþitli Tel Baðlama Pozisyonlarý birbirine baðlanmýþtýr. Bu testin uygulanmasý için kemik yerine kullanýlacak malzeme imalatý (boru) yapýlarak test standardýndaki Þekil 9 da gösterilen tel baðlama þekillerinden (a) daki baðlama þekli kullanýlarak Instron-8500 cihazý ile kuvvet uygulanmýþtýr. Üç deðiþik malzemeden alüminyum alaþýmý, karbon elyafý ve polieterimid reçinesinden imal edilmiþ ayný çaptaki çemberlerde ikiþer adet 1.8 mm çaplý çelik teller kullanýlmýþtýr. Fiksatör sistemine Instron-8500 cihazý ile 3 mm/min (Crosshead Speed) hýzda uygulanan kuvvetler neticesinde deneysel verilere göre elde edilen þekil 10' da görüldüðü gibi alüminyum halkalarda þekil deðiþiminden dolayý meydana gelen yer deðiþtirmeler diðerlerine göre daha az olmaktadýr. Literatürde de uygulanan basma kuvvetlerine karþý performansý en iyi çelik sonra alüminyum ve daha sonra karbon kompozit türü malzemeler olduðu belirtilmektedir[16]. Bu çalýþmada literatürde bulunan alüminyum ve karbon elyafýndan imal edilmiþ halkalar yanýnda polieterimid reçinesinden imal edilmiþ halkalar test edilmiþtir. Ýçeriði daha önce verilen Polieterimid reçinesinden fiksatörlerin imalat maliyeti Yük (kn) Yer deðiþtirme (mm) Alüminyum Karbon Elyafý Polieterimid Þekil 10.Tel-Halka Çerçeve Sistemlerinin Kuvvet-Yer Deðiþtirme Grafiði. 36

9 diðerlerine nazaran düþüktür. Bu nedenle üç halka karþýlaþtýrýlmýþtýr. Üç halkada da yaklaþýk 1 kn' luk kuvvetten sonra yer deðiþtirmelerin azaldýðý halkalarýn kuvvete karþý tepki gösterdiði görülmüþtür. Tüm halkalara standartlarýn dýþýnda da tahribat meydana gelinceye kadar kuvvet uygulanmýþtýr. Karbonelyafý ve Polieterimid reçinesinden imal edilmiþ halakalarýn tel baðlantý yerlerinde bir tahribatlar meydana gelmiþtir. Karbon Fiber Halka sisteminde alüminyum halklara nazaran daha fazla yer-deðiþtirme meydana gelmiþ ve 2 kn' luk kuvvetten sonra tel baðlantý yerlerinde çatlaklar oluþmuþ ve 3,5 kn' luk kuvvetten sonra tamamen tahrip olmuþtur. Polieterimid reçine halka-tel çerçeve sistemine uygulanan kuvvetler neticesinde yer deðiþtirmelerin diðer iki halkaya göre daha fazla olduðu ve esneme yaptýðý görülmüþtür. Daha fazla yer deðiþtirme yaptýðý için tel baðlantýsý yaklaþýk 55 mm ye kadar yer deðiþtirme yaptýktan sonra 4 kn' luk kuvvetten sonra tel baðlantýlarý aþýrý zorlanmadan ve tel plastik deformasyona uðramýþ olmasýndan dolayý çatlaklar meydana gelmiþtir. Halkalara uygulanan kuvvetler sonucunda alüminyum alaþýmý halkanýn rijitliðinin fazla olmasýndan dolayý yer deðiþtirmeleri (sehim) düþük deðerlerde gözlemlenmiþtir. Karbon Elyafý ve Polieterimid reçine halkalar þekil deðiþtirilebilme özellikleri daha iyi olduðu için þekildeðiþimine kýrýlmadan müsaade etmiþtir. Daha önce açýklandýðý gibi kullanýlan malzemelerin mekanik özelliklerini iyileþtirme çalýþmalarý yanýnda tedavi sýrasýnda kýrýk bölgenin incelenmesi yapýlýrken bu bölgenin filminin çekilmesi gerekmektedir. Alüminyumun mekanik özellikler açýsýndan diðerlerinden daha iyi olmasý her kýrýkta kullanýlmasý anlamýna gelmemektedir. Bu nedenle ýþýn geçiren ve mekanik özellikleri iyileþtirilmiþ karbon elyafý ve Polieterimid reçine malzemelerden imal edilmiþ fiksatörler kullanýlmaktadýr. Bir fiksatörün tasarým aþamasýnda, uygun fonksiyonu elde edebilecek, iþlem Yer Deðiþtirme (mm) Halka Basm a Deneyi Yük (kn) 0 0,25 0,5 0,75 1 1,25 Alüminyum Karbon Elyafý Polieterimid reçine Þekil 11. Tel Halkalarýn Kuvvet-Yer Deðiþtirme Grafiði 37

10 için gerekli zamaný düþürecek, cerrahi açýdan uygunluk saðlayacak özelliklere sahip olmasý istenir. Ticari açýdan ise; basitlik, taþýnabilirlik, parça sayýsý, büyüklük ve kolay stoklanabilmesi, malzeme, çevre etkileri ve maliyet göz önünde bulundurulmalýdýr. Dünya çapýnda her yýl kullanýlan protez ve implant sayýlarý ile gerekli para miktarlarý oldukça yüksek olup her geçen gün artýþ göstermektedir ve bu pahalý araþtýrmalar yeni tasarýmlar biyomateryaller ve kapsamlý araþtýrmalarda ön plana çýkmaktadýr. Ülkemizde fiksatör imalatçýlarý uluslar arasý pazarlarda söz sahibi olabilmeleri için standartlara uygun fiksatör imal etmelidirler. Bunun için týp ve mühendislik çalýþmalarýndan faydalanmalýdýrlar. Bu çalýþmada Polieterimid reçineden imal edilmiþ olan halkalar daha önceden kullanýlan karbon elyafý ve alüminyum halkalarla mekanik özellikleri yönünden karþýlaþtýrýlmýþ ve polieterimid reçineden imal edilen halkalarýn standartlarýn istediði mekanik özelliklere sahip olduðu gözlemlenmiþtir. Diðerlerine göre çok daha ucuz imalat maliyetine sahip olan polieterimid reçineden imal edilen halkalarýn klinik uygulamalarý da yapýlacak çalýþmalar neticesinde olumlu neticeler verirse ülkemiz ekonomisine olumlu katkýlar saðlayacaktýr. KAYNAKÇA 1. Bozdað, E., "Týpta Mühendislik Uygulamalarý ve Ortak Çalýþmalarýmýz", Biyomekanik, Ý.T.Ü. Makina Fakültesi, Lodos Lecture%2013.pdf, Prof. Israel Ziv, Applied Orthopedic Biomechanics,2002 lecture nots orthopaedics/turkish/kadro/kus/khkgb.htm (Eriþim Tarihi: Haziran 2003). 6. Mutlu, B., "Kýrýk Kemik Tedavilerinde Kullanýlan Dýþ Fiksatör Aletinin Sonlu Elemanlar Yöntemi Ýle Analizi, Test Cihazý Tasarýmý Ve Ýmalatý", M.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, (Eriþim Tarihi: Aðustos 2003) (Eriþim Tarihi: Nisan 2003) (Eriþim Tarihi: Nisan 2003) kitapciklar/biyomalzemeler.pdf (Eriþim Tarihi: Temmuz 2004) 12. Checketts, R.G., Young,C.F., "(iii)external Fixation of Diaphyseal Fractures of the Tibia",Current Orthopaedics (2003) 17, Baidya, K.P., Ramakrishna,S., Rahman,M., Ritchic,A., "Advanced Textile Composite for Ilizarov External Fixator System", Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers, Vol 215 Part H., Lucas,G.L, Cooke, F.W., Friis,E.A., "A Primer of Biomechanics", Sper-Verlag, New York, Havýtçýoðlu, H., Ýlizarov Eksternal Fiksatörü Uygulamasý Biyomekanik Prensipleri, Ýlizarov Cerrahisi ve Prensipleri (Editör: Dr. Mehmet Çakamak, Dr. Mehmet Kocaoðlu) Yayýncýlýk, Haziran (2000). 2. Kar, N., "Ekstremite Travmalarý (Acil Yaklaþým)", Ý.Ü.Cerrahpaþa Týp Fakültesi Eðitim Etkinlikleri Acil Hekimlik Sempozyumu, Ýstanbul, Ekim (1997) (Eriþim Tarihi: Haziran 2003)