KULLANICI TARAFINDAN TESTİN DOĞRULANMASI (VERİFİKASYON) Dr. Murat Öktem Düzen Laboratuvarlar Grubu

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KULLANICI TARAFINDAN TESTİN DOĞRULANMASI (VERİFİKASYON) Dr. Murat Öktem Düzen Laboratuvarlar Grubu"

Savas Alp Gökdemir
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 KULLANICI TARAFINDAN TESTİN DOĞRULANMASI (VERİFİKASYON) Dr. Murat Öktem Düzen Laboratuvarlar Grubu

2 Kaynaklar CLSI EP5-A2: Evaluation of Precision Performance of Quantitative Measurement Methods (2004) CLSI EP6-A2: Evaluation of the Linearity of Quantitative Measurement Procedures: A Statistical Approach (2003) CLSI EP9-A2: Method Comparison and Bias Estimation Using Patient Samples (2002) CLSI EP10-A3: Preliminary Evaluation of Quantitative Clinical Laboratory Measurement Procedures (2006) CLSI EP15-A2: User Verification of Performance for Precision and Trueness (2005) CLSI EP17-A: Protocols for Determination of Limits of Quantitation (2004) CLSI EP28-A2: How to Define and Determine Reference Intervals in the Clinical Laboratory (2000) CAP Laboratory General Checklist,

Quantitative Clinical Laboratory Measurement Procedures (2006) CLSI EP15-A2: User Verification of Performance for Precision and Trueness (2005) CLSI EP17-A: Protocols for

3 Geçerli Kılma (Validasyon) Doğrulama (Verifikasyon) Mühendislik Yazılım Eğitim İlaç endüstrisi İstatistik Dokümantasyon Sosyoloji Test metotları Öngörü / Tahmin 3

4 Testin Geçerli Kılınması (Validasyon) Tanım Referans Testin Doğrulanması (Verifikasyon) Kullanıcı tarafından kesinlik (precision) ve doğruluk (trueness) yönünden üretici beyanının doğrulanması Sadece üretici bilgileri ve validasyonu yeterli değildir, her laboratuvar kendi verifikasyonunu yapmalıdır Verifikasyon rutin çalışma öncesi yapılmalıdır Yılda iki kez tekrarlanmalıdır 4

doğrulanması Sadece üretici bilgileri ve validasyonu yeterli değildir, her laboratuvar kendi

5 Testin Doğrulanması (Verifikasyonu) Analitik doğruluk (accuracy) Metot karşılaştırma Tekrarlanabilirlik (precision) Analitik duyarlılık (sensitivity) (Alt ölçüm sınırı) Analitik etkileşim (interference) Rapor edilebilir aralık Analitik ölçüm aralığı (analytical measurable range) Klinik rapor edilebilir aralık (clinical reportable range) Referans aralığı 5

Analitik etkileşim (interference) Rapor edilebilir aralık Analitik ölçüm aralığı

6 Analitik doğruluk (accuracy) 1. Referans metotla karşılaştırma 2. Kontrol materyali ile karşılaştırma (QC1, QC2, QC3) 6

7 Metot Karşılaştırma 1 En basiti 20 örnek çalışılmasıdır (CLSI-EP15-A2) Bu örnekler beklenen aralıkta olmalıdır (M1-M20) Aynı örnekler 2 metotla da çalışılır Ortalama bias hesaplanır ve değerlendirilir Temel kitaplar (Tietz, Kaplan, vb.), CLIA limitleri, Westgard web sitesi gibi kaynaklarla karşılaştırılır 7

çalışılır Ortalama bias hesaplanır ve değerlendirilir Temel kitaplar (Tietz,

8 Metot Karşılaştırma 2 Regresyon analizi ile karşılaştırma yapılması çok daha iyidir. İdeal sonuç slope=1, intercept=0, r=0,99 Slope: Proportional bias, genellikle metotlar arası kalibrasyon farkına bağlıdır Intercept: Constant bias, kalibrasyon veya set pointe bağlı olabilir r: Çizilen çizgiye yakınlığı gösterir. Outlier ve tekrar gereklilikleri gözden geçirilmelidir Ör: y= 1,28x 44,6 Slope 1,28 Demek ki yeni metot %28 daha yüksek sonuç veriyor Intercept -44,6 Demek ki yeni metotla absolute fark 44,6 birim daha düşük 8

Intercept: Constant bias, kalibrasyon veya set pointe bağlı olabilir r: Çizilen çizgiye yakınlığı gösterir.

9 Metot Karşılaştırma 3 Bias plot: İki metot arası % farklarla ayrı bir grafik de hazırlanabilir. Bu sayede hangi düzeyde ne kadar fark var görülebilir Bias varsa öncelikle kalibratör gözden geçirilmelidir Daha fazla örnek ile karşılaştırma yapmak gerekir Problem olan düzeye odaklanmak faydalı olabilir Dış kalite kontrol verileri de takip edilmelidir 9

Bu sayede hangi düzeyde ne kadar fark var görülebilir Bias varsa öncelikle kalibratör

10 Tekrarlanabilirlik (Precision) 2 düzey, 5 gün, 3 er çalışma yap (EP15-A2) (QC1, QC2) SS hesapla ve üretici verisi ile karşılaştır. SS yüksekse neden araştır Klinik olarak karşılaşılabilecek düzeydeki örnekleri kullan. Referans aralığı içinde olması şart değil Stabil olmayan analitler için hasta örnekleri yerine, ticari kontrol veya kalibratörler kullanılabilir 10

SS yüksekse neden araştır Klinik olarak karşılaşılabilecek düzeydeki örnekleri kullan.

11 Analitik Duyarlılık (Sensitivity) (Alt ölçüm sınırı) Blank ve düşük düzey pozitif örnekler kullanılır Blank: Zero kalibratör Düşük düzey pozitif örnek ise üretici verilerine göre seçilir 20 blank çalış. 17 alt ölçüm sınırından düşük ise blank valide edilmiştir (BL1-BL20) 20 düşük düzey çalış, >17 blank in üzerinde ise alt ölçüm sınırı valide edilmiştir (LP1-LP20) 11

12 Analitik Etkileşim (Interference) Bu madde için onaylanmış bir prosedür yoktur Hemolizli (H1-H5), Lipemik (L1-L5), Diyaliz (D1-D10) Toplam 20 çalışma yap 12

13 Rapor Edilebilir Aralık Analytical measurable range (AMR) (QC1, QC2, QC3) Cihazın direkt olarak rapor edebileceği sınırlar Linearite olarak da adlandırılır Metot kullanıma girmeden teyit edilmelidir 3 düzey kullanılır (düşük, orta, yüksek) Hasta örneği, kontrol, vb. kullanılabilir Clinically reportable range (CRR) Dilüsyon, vb. ile rapor edilebilecek sınırlar Laboratuvar yöneticisinin kararıdır, teyit gerektirmez 13

kullanılır (düşük, orta, yüksek) Hasta örneği, kontrol, vb.

14 Referans Aralığı Her laboratuvarın kendi referans aralığını belirlemesi gerekmez ama belirlenmiş referans aralığını teyit etmesi gerekir Kullanılabilecek kaynaklar Üretici önerileri Referans laboratuvarlar Makaleler Daha önce kullanılan/belirlenmiş referans aralıklar 20 sağlıklı olduğunu düşündüğün birey seç ve çalış (N1-N20) <2 limit dışı ise referans aralığı teyit edilmiştir 2 limit dışı ise yeni bir 20 li set çalış Teyit edilemezse yeniden referans aralık belirlenmesi gerekir Gaussian dağılım gösteriyorsa 120 örnek, göstermiyorsa 200 örnek ile çalışma yapılmalıdır 14

olduğunu düşündüğün birey seç ve çalış (N1-N20) <2 limit dışı ise referans aralığı teyit edilmiştir 2 limit dışı ise yeni bir 20 li set çalış

15 Testin Doğrulanması (Verifikasyonu) Ticari kitler Laboratuvar içi geliştirilmiş, kalitatif dahil uyarlanan tüm metotlar İlaç analizleri 15

16 Ticari kitlerin metot doğrulaması sırasında tüm bu işlemlerin yapılması şart değildir Yapılması mecbur olanlar Analitik doğruluk (Accuracy) Tekrarlanabilirlik (Precision) Rapor edilebilir aralık Analytical measurable range (AMR) Clinically reportable range (CRR) Referans aralığı 16

(Accuracy) Tekrarlanabilirlik (Precision) Rapor edilebilir aralık

17 * * Yoksa, firmanın sağladığı kontrol örneği sadece o cihaz ve reaktif için kullanılabilir 17

18 18

19 Hazırlanacak örnekler (Mecburi) QC1 15 QC2 15 QC3 7 N1-N20 20 Çalışma programı (n= minimum ) Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma QC1, QC2, QC3 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2, QC3 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2, QC3 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2, QC3 N1-N20 QC1, QC2, QC3 QC1, QC2, QC3 QC1, QC2, QC3 19

QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2, QC3 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2, QC3 QC1,

20 Hazırlanacak örnekler (Genişletilmiş) QC1 20 QC2 20 QC3 7 M1-M20 20 (rastgele seçilmiş serum) BL1-BL20 20 L1-L20 20 H1-H5 5 LP1-LP5 5 D1-D

21 Çalışma programı (n=125) Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma QC1, QC2, QC3 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2, QC3 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2, QC3 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2 QC1, QC2, QC3 M1-M20 BL-BL20 L1-L20 H1-H5 QC1, QC2, QC3 LP1-LP5 QC1, QC2, QC3 D1-D10 QC1, QC2, QC3 21

22 Kaynaklar CLSI EP5-A2: Evaluation of Precision Performance of Quantitative Measurement Methods (2004) CLSI EP6-A2: Evaluation of the Linearity of Quantitative Measurement Procedures: A Statistical Approach (2003) CLSI EP9-A2: Method Comparison and Bias Estimation Using Patient Samples (2002) CLSI EP10-A3: Preliminary Evaluation of Quantitative Clinical Laboratory Measurement Procedures (2006) CLSI EP15-A2: User Verification of Performance for Precision and Trueness (2005) CLSI EP17-A: Protocols for Determination of Limits of Quantitation (2004) CLSI EP28-A2: How to Define and Determine Reference Intervals in the Clinical Laboratory (2000) CAP Laboratory General Checklist,

Benzer belgeler

NAT Yöntem onayı. Dr. A. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD

NAT Yöntem onayı. Dr. A. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD NAT Yöntem onayı Dr. A. Arzu Sayıner Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji AD Yöntem onayı (minimum) Doğruluk Ticari test (Verifikasyon) Tekrarlanabilirlik (intra-,inter-assay) Doğrusallık