Preterm Bebeklerde Biberonla Beslenmeye Geçiş Sırasında Uygulanan Geleneksel ve Gelişimsel Bakım Yönteminin Karşılaştırılması*

Transkript

1 Preterm Bebeklerde Biberonla Beslenmeye Geçiş Sırasında Uygulanan Geleneksel ve Gelişimsel Bakım Yönteminin Karşılaştırılması* Ayşe KARAKOÇ TARI**, Zerrin ÇİĞDEM *** ÖZET Amaç: Araştırma preterm bebeklerde biberonla beslenmeye geçiş sırasında uygulanan geleneksel ve gelişimsel bakım yönteminin karşılaştırılması amacıyla planlanmıştır. Yöntem: Araştırma 30 çalışma ve 30 kontrol grubu olmak üzere 60 preterm bebek ile deneysel olarak planlanmıştır. İstatistiksel değerlendirmede yüzdelik, ki-kare, t-testi ve Mann-Whitney U testleri kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmamızda deney ve kontrol grubundaki bebekler arasında doğumsal özellikler açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır. Olguların, doğumdaki vücut ağırlığı ortalamalarına göre biberonla beslenmeye başlanılan 5. günde ve taburculuk günündeki vücut ağırlığı değişimleri incelendiğinde iki grup arasında hem 5. günde hem de taburculuk günündeki farkın istatistiksel açıdan anlamlı olduğu gözlenmiştir. Biberonla beslenmeye başlamanın 5. gününde günlük alınan total besin miktarları açısından deney grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur. Çalışmada deney grubu pretermlerin kontrol grubu pretermlere göre daha erken sepete çıktıkları ve taburcu oldukları gözlenmiş olup gruplar arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Sonuç: Çalışmada biberonla beslenmeye geçişte Bireyselleştirilmiş Destekleyici Gelişimsel Bakım yönteminin uygulanan pretermlerin vücut ağırlıklarının daha fazla arttığı ve daha erken taburcu oldukları gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Preterm, Gelişimsel Bakım, Biberonla Beslenme. ABSTRACT To Compare Traditional And Developmental Care Methods That Are Applied During The Transition Phase Of Feeding With Bottle At Preterm Infant Objectives: The study is planned to compare traditional and developmental care methods that are applied during the transition phase of feeding with bottle at preterm infant. Methods: The study is planned experimentally at 60 preterm infant. The collected data are analysed via Percent, chi-square, t-test and Mann-Whitney U test are used in statistical evaluation. Results: In our study, there isn t statistical difference between groups what in congenital. When weight changes of preterm infants in 5th. and discharge days are considered it is seen that the difference between 5th. and discharge day is meaningful statistically. The daily food amount given to infants on 5th.day is meaningful. In the research, preterm infants leaving from inkubator and discharge durations are examined. When two durations are compared between two groups, it is seen that there statistical difference. *Yoğun Bakım Hemşireleri Derneği, II.Ulusal Kongresi, Çeşme- İzmir, Eylül 2005 Sözlü Bildiri olarak sunulmuştur **Araş. Gör. Dr. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Ebelik Bölümü ***Yard. Doç.Dr..Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu

2 4 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:1,Sayı: Conclusion: Individualised Supporting Developmental Care Method used in begining to bottle feeding, increased gaining weight and decreased discharge time. Key words: Preterm, Developmental Care, Feeding of Bottle GİRİŞ ve AMAÇ Doğumdan sonra yaşamın ilk günü, ilk haftası ve ilk ayı yenidoğanın dış ortama uyumunun düzenlenmesi açısından çevrenin yardımına en fazla ihtiyacı olduğu ve değişikliklere en duyarlı olduğu dönemdir (Lepley,Gardner, Lubchenco1998; Yıldız 2002). Fizyolojik ortamlarından vaktinden önce ayrılan preterm bebeklerin yaşamı Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitelerinde (YYBÜ) çeşitli teknolojik aletler kullanılarak korunmaya çalışılır. Çeşitli çevresel uyaranlar ve teknolojik aletlerin kendilerine çok yabancı olan bu ortama eklenmesi ile karmaşa yaşarlar (Swenay 1993). Bu nedenle YYBÜ lerinde çevre düzenlenmesinde yapılacak bazı değişikliklerle olumsuz etkiler en aza indirilebilir ( Swenay 1993; Symigton ve Pinelli 2000). Pretermlerin olumlu/olumsuz etkilenmesinde çevrenin olduğu kadar verilen hemşirelik bakımının da etkinliği yüksektir. Son yirmi yılda YYBÜ lerinde yüksek teknolojinin kullanılmasıyla pretermlerin hayatta kalma oranları artırılmış, ancak bununla birlikte kalıcı nörogelişimsel problemler, öğrenme bozuklukları, davranış problemleri, motor becerilerde azalma ve diğer gelişimsel problemlerde artma saptanmıştır (Dağoğlu 2002; Gardner ve ark 1998; Köksal 2001; Satar 2001; Yıldırım 2001). Bu nedenle preterm bebek ve bakım verilen çevre arasında ilişkiyi inceleyen araştırmalar önem kazanmıştır. Preterm bebekler intrauterin gelişimlerini tamamlamadan doğdukları için tüm sistemleri immatürdür ve buna bağlı olarak da pek çok sorunları vardır. Klinikte görülen sorunlardan birisi de preterm bebeklerin beslenmeleridir. Bu bebeklerin beslenmesini güçleştiren 3 önemli faktör; Pretermlerin gastrointestinal sistemlerinin yeterince olgunlaşmamış olması, fetal büyüme hızının en fazla olduğu haftalar arasında doğmaları ve besin depolarının oldukça fakir olmasıdır. Ayrıca aspirasyon riski, uzun beslenme süresine bağlı sabır gerektirmesi de uygulamada görülebilecek diğer zorluklardandır (Aydın 1996; Dağoğlu 2000; Savaşer 2002). Enteral beslenmede amaç; hypoglisemi ve hyperbilirubinemi insidansını azaltmak, beyin ve somatik gelişmeyi ilerletmek iken biberonla beslenmeye geçiş sırasında amaç; bebekte emme, yutma ve nefes alma koordinasyonunu sağlamak, bunun yanında büyüme ve gelişmenin devamını sağlamak için yeterli besin alma dayanıklılığını geliştirmektir (Satar 2001; Savaşer 2002). Pretermlerin nasıl besleneceği; bebeğin gestasyon yaşına, hasta olup olmamasına ve bireysel tolerasyonuna bağlı olarak değişir. Gestasyon yaşı haftadan büyük,emme ve yutma fonksiyonları normal ise ve ağır bir hastalığı yoksa biberon/anne memesi ile beslenebilir. Bununla birlikte biberonla beslenmeye geçiş prematüre bir bebek için çok stresli olabilir (Aydın 1996; Dağoğlu 2000; Savaşer 2002). Geleneksel yöntemle beslenmede yapılacak çeşitli değişiklikler bebeğin başarılı olmasında yardımcı olabilir. Son 20 yılda YYBÜ lerinde uygulanmaya başlayan Bireyselleştirilmiş Destekleyici Gelişimsel Bakım uygulamalarının sonuçları hem bebek hem klinik açısından olumlu olmuştur. Yenidoğanın bireyselliğinden ve davranış organizasyonundan yola çıkılarak ekstrauterin hayata uyumunu kolaylaştırmak için çevresel faktörlerin kontrol altına alınıp düzenlenmesi, bakım gereksinimlerinin bebek merkezli ele alınıp bebeğin gelişimini destekler şekilde uygulanması Bireyselleştirilmiş Destekleyici Gelişimsel Bakım yaklaşımını oluşturmaktadır (Yıldırım 2001; Yıldırım 2002).

3 Preterm Bebeklerde Biberonla Beslenmeye Geçiş 5 Çalışma preterm bebeklerde biberonla beslenmeye geçiş sırasında uygulanan geleneksel ve gelişimsel bakım yönteminin etkinliğini belirlemek amacıyla deneysel olarak planlanmıştır. YÖNTEM Araştırma; İstanbul ili nde Sağlık Bakanlığına bağlı bir Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi nde gerekli izinler alındıktan sonra Eylül 2001 ile Haziran 2002 tarihleri arasında, 30 deney 30 kontrol grubu olmak üzere toplam 60 preterm bebek üzerinde gerçekleştirilmiştir. Pretermlerin seçiminde; gestasyon yaşının 34 hafta ve üzerinde olması, biberonla beslenmeye başlama kararı verilmiş olması, herhangi bir doğumsal bozukluk ve hastalık belirtisi göstermemesi, ailesinden izin alınmış olması kriterleri göz önüne alınmıştır. Pretermler 30 deney ve 30 kontrol olmak üzere 2 gruba ayrılmıştır. Bireyselleştirilmiş Destekleyici Gelişimsel Bakım doğrultusunda biberonla beslenmeye başlanan pretermler deney grubunu, ünitenin rutin uygulamasına göre biberonla beslenmeye başlanan pretermler ise kontrol grubunu oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında; Preterm ve aileye yönelik bilgi formu ve çalışma dönemi veri formu kullanılmıştır. Preterm ve ailesine yönelik bilgi formunda; bebeğin cinsiyeti, doğum tarihi, gestasyon yaşı, annenin son adet tarihi, bebeğin doğumdaki vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş ve göğüs çevresi ölçümleri ve bu ölçümlerin persantil değerleri, tıbbi tanısı, anne ve babanın yaşları, eğitim düzeyleri, çalışma durumları ve ailenin sosyal güvencesini içeren sorulardan oluşmaktadır. Çalışma dönemi veri formunda ise; bebeğin biberonla beslenmeye geçiş sırasındaki postnatal yaşı, bebeğin günlük vücut ağırlığı ve haftalık boy uzunluğu, baş ve göğüs çevresi değerleri, günlük total aldığı besin miktarları, günlük kusma ve dışkılama sayıları, sepete çıkma ve taburcu olma günlerinin belirtildiği bölümler yer almaktadır. Çalışmada kullanılan tartı 5gr. ağırlığa duyarlı ve ibrelidir. Bebeklerin günlük tartı alımları; beslenme öncesi bezleri değiştirildikten sonra çıplak olarak yapılmış ve 30 gr olan temiz bezin ağırlığı çıkarılmıştır. Boy uzunluğu, baş ve göğüs çevresi ölçümleri ise esnek olmayan bir mezura ile yapılmıştır. Boy uzunluğu ölçümünde bir hemşirenin yardımı alınmış ve bebeğin topuk-baş arasında kalan mesafe ölçülmüştür. Bebeklerin gestasyon yaşları kliniğin uygulamaları doğrultusunda Modifiye Dubowitch yöntemi ile hesaplanmıştır. Deney grubu bebeklerin annelerine, araştırmanın amacı açıklanarak sözlü izinleri alınmıştır. Preterm ve ailesine yönelik bilgiler anne ile görüşülerek ve kayıtlardan elde edilmiştir. Deney grubunu oluşturan pretermlere biberonla beslenmeye geçişte Bireyselleştirilmiş Destekleyici Gelişimsel Bakım doğrultusunda şu uygulamalar yapılmıştır: * Sadece ilk beslenme deneyiminden önce 3 saat süre ile dinlendirilmişler, * Her beslenmede bir battaniye ile hafifçe sarılarak fleksiyon pozisyonda ve yarı dik şekilde kucağa alınmışlar, * Özellikle ilk beslenme deneyiminde görsel ve işitsel uyaran verilmemiş, beslenmede bebeğin kendi hızına uyulmuş, * Stres ya da yorgunluk belirtileri gösterdiğinde beslenme sonlandırılmış, * Stres belirtileri göstermediği sürece teker teker olmak üzere sosyal uyaran verilmiş, * Beslenme sonrası gazları çıkarılarak prone pozisyonda yatırılmışlardır.

4 6 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:1,Sayı: Kontrol grubu bebeklere ise ünitenin rutin uygulamaları doğrultusunda biberonla beslenmeye başlanmıştır. Bu pretermler; küvöz içinde çıplak olarak baş ve ense desteklenip, hafif dik pozisyona getirilerek beslenmişlerdir. Verilerin değerlendirilmesinde; yüzde dağılımları, ki-kare testi, student t- testi ve Mann-Whitney U testi kullanılmıştır. BULGULAR Çalışmada; Pretermlerin ve ailelerinin tanıtıcı özelliklerinin dağılımı açısından iki grup arasında anlamlı fark bulunamamıştır. Araştırma kapsamına giren preterm bebeklerin gestasyon yaşlarına bakıldığında deney grubunun gestasyon yaş ortalamasının ± 1.01, kontrol grubunun ise ± 0.96 olduğu belirlenmiş olup, gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı bulunmuştur (t =0.13, P> 0.05). Pretermlerin biberonla beslemeye geçiş günündeki postnatal yaşları incelendiğinde her iki grubunda saatte yoğunlaştığı deney grubunda %50 (n=15), kontrol grubunda % 46.7 (n=14) olduğu belirlenmiştir. Gruplar arası farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür (t = 0.45, p>0.05). Tablo 1: Preterm Bebeklerin Doğum Ağırlığı, Doğumdaki Boy Uzunluğu, Baş Ve Göğüs Çevresi Ortalama Değerleri Özellikler Gruplar Deney(n=30) Kontrol(n=30) X ± Sd X ± Sd t p Doğum Ağırlığı (gram) P>0.05 Doğum Boy Uzunluğu(cm) P>0.05 Doğum Baş Çevresi(cm) P> 0.05 Doğum Göğüs Çevresi(cm) P> 0.05 Tablo 1 de görüldüğü gibi pretermlerin doğum ağırlığı ortalamaları; deney grubunda ± gram, kontrol grubunda ± gram olarak bulunmuş olup gruplar arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark olmadığı görülmüştür (t =0.59, P> 0.05). Deney ve kontrol grubu pretermler arasında doğumdaki boy uzunluğu, baş çevresi ve göğüs çevresi ölçümleri açısından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmamıştır ( t =1.41, P> 0.05 ).

5 Preterm Bebeklerde Biberonla Beslenmeye Geçiş 7 Tablo 2: Pretermlerin Biberonla Beslemeye Geçişte 1. ve 5. Günlerdeki Aldıkları Günlük Besin Miktarının Karşılaştırılması Günler Besin Miktarı(ml/kg) X ± Sd Z P I.GÜN Deney (n =30) Kontrol (n =30) 5. GÜN Deney (n =30) Kontrol (n =30) P> P< 0.05 Deney grubunun çalışmanın 1.gününde aldığı 24 saatlik toplam besin miktarının 43.76± ml/kg, kontrol grubunun ise ± ml/kg olduğu, gruplar arası farkın istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmektedir (z =1.44, P> 0.05).(Tablo 2) Çalışmanın 5. gününde deney grubunun aldığı 24 saatlik besin miktarının ± ml/kg, kontrol grubunun ise ± ml/kg olduğu, gruplar arasında farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmektedir ( z = 3.41, P< 0.05).(Tablo 2) Tablo 3. Pretermlerin Biberonla Beslemeye Geçişin 5. Günü ve Taburculuk Gününde Doğum Ağırlığına Göre Vücut Ağırlığı Değişimlerinin Karşılaştırılması GÜNLER Tartı Değişimi (g) X ± Sd Z P 5.GÜN Deney (n =30) P< 0.05 Kontrol (n =30) TABURCU GÜNÜ Deney (n =30) P< 0.05 Kontrol (n =30)

6 8 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:1,Sayı: Doğum ağırlığına göre çalışmanın 5. günündeki vücut ağırlığı değişim ortalaması deney grubunda ± gram iken kontrol grubunda ± gram olarak bulunmuştur. Gruplar arasındaki istatistiksel farkın anlamlı olduğu görülmüştür (z = 4.30, P<0.05),(Tablo3). Çalışmaya alınan olgularda deney grubu pretermlerde doğum ağırlığına göre taburculuk sırasında vücut ağırlığı değişim ortalaması ± gram olurken kontrol grubunda bu değer ± gram olarak bulunmuştur. İki grup arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmektedir ( z = 3.04, P< 0.05). (Tablo 3) Tablo 4:Pretermlerin Sepete Çıkma ve Taburcu Olma Günlerinin Karşılaştırılması Gruplar Sepete Çıkma(gün) Taburcu Olma(gün) X ± Sd Z P X ± Sd Z P Deney (n=30) P< P< 0.05 Kontrol(n=30) Çalışmamızda deney grubu preterm ortalama 4.83 ± 1.14 günde sepete çıkarken kontrol grubunun 6.40 ± 1.67 günde sepete çıktığı ve bu farkın istatistiksel açıdan anlamlı olduğu bulunmuştur (z=3.61,p<0.05), (Tablo 4). Olguların taburcu olma günleri deney grubunda 6.83 ± 1.62 gün bulunurken kontrol grubunda 7.93 ± 1.63 gün olarak bulunmuştur. İki grup arasındaki farkın istatistiksel açıdan anlamlı olduğu görülmektedir (z=2.36, P< 0.05), (Tablo 4). TARTIŞMA Preterm bebeklerde biberonla beslemeye başlanabilmesi için emme-yutma ve solunum koordinasyonunun gelişmiş olması gerekir (Aydın 1996; Gardner ve ark 1998; Savaşer 2002). Preterm bebeklerde emme refleksi 34.haftada tam olarak gelişir. Çalışmada deney grubu pretermlerin gestasyon yaş ortalamaları ± 1.01 hafta iken kontrol grubunda ± 0.96 hafta olarak bulunmuştur. Buehler ve arkadaşları(1995) yüksek riskli pretermlerde Bireyselleştirilmiş Destekleyici Gelişimsel Bakımın etkinliğini inceleyen araştırmalarını gestastasyon yaşı hafta arasında olan preterm bebeklerde gerçekleştirmişler, araştırma sonucunda bireyselleştirilmiş gelişimsel bakım uygulanan preterm; otonomik, motor, durum düzenleme ve dikkat/etkileşim fonksiyonlarında standart bakım verilen prematüre bebeklere göre artma saptamışlardır. Aynı zamanda deney grubu pretermlerin günlük tartı alımlarının arttığını ve hastaneden taburcu olma sürelerinin azaldığını bildirmişlerdir. Preterm bebeklerin besin gereksinimleri zamanında doğan bebeklerden daha yüksektir. Günlük kalori gereksinimleri pretermlerde kcal/kg/gün iken zamanında doğan bebeklerde kcal/kg/gün dür (Aydın 1996; Savaşer 2002). Preterm bebeklerin emme ve öksürük refleksleri zayıftır, dolayısıyla beslenmede akciğerlere aspirasyonu engelleyen yöntemler kullanılmalıdır (Köksal ve Gökmen 2000). Küçük hacimlerle ve sık aralıklarla yapılan besleme; arteriyel oksijen konsantrasyonunda ani düşmeler ve abdominal gerginlikle bağlantılı apneik atakları önleyebilmektedir.

7 Preterm Bebeklerde Biberonla Beslenmeye Geçiş 9 Araştırmada deney grubu pretermlerin 5.günde aldıkları besin miktarı ± 9.03 ml/gün iken kontrol grubunda bu miktarın ± ml/gün olarak görülmüştür. İki grup arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (Tablo 2). Chen, Wang ve Chi (2000) çalışmalarında YYBÜ sindeki pretermlerde gelişimsel bakım uygulamasını incelemişler ve araştırma sonucunda günlük vücut ağırlığında artış, hastanede kalma sürelerinde ve ventilatör desteği gereksiniminde azalma yanında gelişimsel bakım uygulanan bebeklerin biberonla beslenmeye geçişlerinin daha erken olduğunu saptamışlardır Nyquist ve ark. (1996) ise beslenme esnasında preterm bir bebeğin davranışlarının gelişimsel bakım doğrultusunda desteklenmesiyle uyanıklık durumunda artış ve daha etkili emme gerçekleştiğini belirtmişlerdir. Kalkan, Önal ve Kaplan (2001), YYBÜ sinde preterm bebeklerde gözleme dayalı bireysel bakım uygulamalarını inceleyen bir çalışmada; bireyselleştirilmiş gelişimsel bakım modeline örnek bir beslenme programı uygulamışlardır. Çalışmanın ana temasını; bebeğin beslenme isteğine yönelik davranışları tanımak, açlık ve emme isteği mesajlarını belirlemeye çalışmak ve isteme göre değil bebekten alınan mesajlara göre beslenme programı uygulamak oluşturmuştur. Çalışma sonucunda her bir bebeğin beslenme ritmi ve şeklinin farklı olduğunu gördüklerini belirtmişlerdir. Araştırmada; pretermlerin beslenme zamanları kurum politikaları doğrultusunda, her 3 saatte bir olmak üzere toplam 8 kez yapılmıştır. Çalışmanın, bebeğin beslenme isteğine uygun, açlık ve emme isteği doğrultusunda yapılmış olması durumunda daha olumlu sonuçlar verebileceğini düşünmekteyiz. Çevresel ve sosyal uyaranlar bebeğin daha fazla enerji harcamasını gerektirir. Oysa; enerji bu bebeklerin büyüme-gelişmesi ve dış dünyaya uyum çabaları için gereklidir. Bu nedenle gelişimsel bakım yaklaşımı enerjinin minimum düzeyde kullanılmasını, mümkün olduğunca büyüme-gelişme için kullanılmak üzere depolanmasını amaçlamaktadır (Gardner ve ark 1998; Lepley ve ark 1998; Yıldırım 2001). Bireyselleştirilmiş Destekleyici Gelişimsel Bakım doğrultusunda planlanan ve uygulanan bir çok araştırma sonucuna göre; gelişimsel bakım uygulanan bebeklerin diğer bebeklere oranla daha fazla tartı aldıkları bildirilmiştir (Als 1986; Als 1998; Als,Duffy,Mcanulty 1996; Als,Lawhan,Duffy 1994; Balweg 2001; Brown and Heerman 1997; Symigton and Pinelli 2000). Araştırmada preterm bebeklerin çalışmanın 5. gününde doğum ağırlığına göre vücut ağırlığı değişim ortalamaları karşılaştırıldığında; deney grubu preterm 5. gündeki vücut ağırlığı değişimi ortalama ± gram, kontrol grubu pretermlerin ise ± gram olarak bulunmuştur. Gruplar arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmüştür (Tablo 3). Fetüs intrauterin ortamında güvenlidir ve annenin fizyolojik sistemine bağlıdır. Doğumla birlikte yenidoğan fizyolojik gereksinimleri olan solunum, beslenme, vücut ısısının korunması ve iletişim gereksinimi ile karşılaşır. Bu nedenle yenidoğanın primer gelişimsel işi biyoritmik dengesini yeniden düzenlemektir. Bu denge; homeostazisin düzenlenmesi, içsel ve dışsal uyaranların organizasyonu, çevre ve bakım verenle iletişim kurmayı oluşturur. (Francine 1997; Harrison 1997, Dağoğlu 2002). Ektrauterin yaşamda fizyolojik, motor ve psikolojik/sosyal geçiş preterm ve hasta yenidoğanlarda özeldir. Bireyselleştirilmiş Destekleyici Gelişimsel Bakım verilen pretermlerin ventilatör desteğinden daha erken ayrıldığını gösteren birçok çalışma yapılmıştır (Als 1998; Chen ve ark.2000; Symigton ve Pinelli 2000). Çalışmada Bireyselleştirilmiş Destekleyici Gelişimsel Bakıma uygun şekilde biberonla beslenmeye geçilen deney grubundaki pretermlerin geleneksel yönteme göre biberonla beslenmeye geçen kontrol grubu pretermlere göre daha erken sepete çıktıkları gözlenmiştir. Ortalama sepete çıkma günü deney grubunda 4.83 ± 1.14 gün, kontrol grubunda 6.40 ± 1.67 gün olarak bulunmuş olup aralarındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.(tablo 4).

8 10 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:1,Sayı: Als ve ark (1994); preterm bebeklerde uyguladıkları gelişimsel bakımın tıbbi ve nörofonksiyonel etkilerini incelemişler, araştırma sonucunda gelişimsel bakım uygulanan pretermlerde günlük vücut ağırlığında artış, ventilatörden erken ayrılma, oksijen gereksiniminde azalma, hastanede kalma süresinde kısalma ve buna bağlı olarak hastane maliyetlerinde düşme olduğunu belirtmişlerdir. Ayrıca yapılan birçok çalışmada bireyselleştirilmiş gelişimsel bakım uygulanan preterm bebeklerde, intraventriküler kanama ve kronik akciğer hastalıklarında azalma, ventilatör desteğinden erken ayrılma gibi sonuçlar yanında bu pretermlerin günlük vücut ağırlıklarında artma, nazogastik sonda ile beslenme sürelerinde ve hastanede kalma günlerinde azalma bildirilmiştir. (Als 1986; Als1998; Als ve ark 1996; Als ve ark. 1994; Balweg 2001; Brown and Heerman 1997; Buehler et al 1995). Çalışmada deney grubu pretermlerde;doğum ağırlığına göre taburculuk günündeki vücut ağırlığı değişim ortalamaları ± gram, kontrol grubu pretermlerde ise ± gram olarak belirlenmiştir (Tablo 3). Yapılan birçok çalışmada Bireyselleştirilmiş Gelişimsel Bakım Doğrultusunda bakım verilen pretermlerde hastanede kalma sürelerinin kısaldığı ve buna bağlı olarak da hastane masraflarının azaldığı belirtilmiştir (Als 1986;Als 1998; Als ve ark 1996; Balweg 2001; Chen ve ark. 2000; Symigton 2000). Araştırmada deney grubu pretermlerin ortalama taburculuk günleri 6.83± 1.62 gün iken kontrol grubu pretermlerin 7.93 ± 1.63 gün olarak bulunmuş olup aralarındaki fark istatistiksel olarak anlamlı görülmüştür (Tablo 4). Sonuç olarak sadece biberonla beslenmeye geçişte Bireyselleştirilmiş Destekleyici Gelişimsel Bakım yönteminin bebeklerin vücut ağırlıklarını arttırdığını ve hastanede kalış sürelerini kısalttığını belirtebiliriz. YYBÜ ne kabul edilen bebeklerin servise kabul edildikleri andan itibaren Bireyselleştirilmiş Destekleyici Gelişimsel Bakım doğrultusunda tedavi ve bakımları sağlandığında çalışmada elde edilen sonuçlardan daha da olumlu olacağını düşünmekteyiz. KAYNAKLAR Als H (1986). Individualized behavioral and enviromental care efor the very low birth weight preterm infant at high-risk for bronchopulmonary. Pediatrics, 78(6): Als H (1998). Developmental care in the newborn intensive care unit. Current Opinion in Pediatrics, 10: Als H, Duffy FN, McAnulty GB (1996). Effectiveness of individualized neurodevelopmental care in the newborn intensive care unit. ACTA Pediatry, 416: Als H, Lawhan G, Brown E, Gibes R, Duffy FH, McAnulty G, Blickman JG (1986). Individualized behavioral and enviromental care for the very low birth weight preterm infant at hıghrrisk for bronchopulmonary dysplasia: NICU and developmental outcome. Pediatrics, 78(6): Als H, Lawhan G, Duffy FN (1994). Individualized developmental care for the very low birth weigt preterm infant.medical and neurofonctional effect. JAMA, 272(21): Aydın A (1996). Beslenme ve beslenme bozuklukları. Onat T, Eds.Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Cilt 1, İstanbul, Eksen Yayınları, Ballweg DD (2001). Implementing developmentally supportive family - centered care in the newborn intensive care units as a quality improvement initiative. (Abst), J.Perinat Neonatal Nurs. Dec., 1; 15: 3. Brown LD., Heerman JA. (1997). The Effect of developmental care on preterm infant outcome (Abst), Apply Nurse Res. Nov., 7:190

9 Preterm Bebeklerde Biberonla Beslenmeye Geçiş 11 Buehler DM, Als H, Duffy FH, McAnulty GB, Liederman J (1995). Effectiveness of individualized developmental care efor low risk preterm infant: behavioral and electrophysiologic evidence. Pediatrics, 96(5): Chen CH, Wang TM, Chi CS(2000). Individualized developmental care in newborn intensive care unit(abst), ACTA Pediatry Taiwan May-Jun.;41(3): Dağoğlu T(2000). Neonatoloji, İstanbul, Nobel Tıp Kitabevi, 10, Dağoğlu T (2002). Yenidoğanın gelişimi ve çevresel faktörler. Dağoğlu T,Görak G.Eds. Temel Neonatoloji ve Hemşirelik İlkeleri, İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri, Francine HN(1997). Developmental care for hıgh risk infant. In: Francine HN.,eds.Maternal-Newborn Nursing., Philadelphia, WB Saunders Company, p Gardner SL, Lubchenco LO (1998).The neonate and environment,impact on development. Marenstein GB, Gardner SL.Eds. Handbook Of Neonatal Intensive Care, Missouri, Mosby, Harrison LL (1997). Parenting the high-risk neonate. Francine HN, Eds.Maternal- Newborn Nursing, Philadelphia, WB Saunders Company, Kalkan S., Önal F.,Kaplan İ (2001). Prematüre beslenmesinde gözleme dayalı bireysel bakım uygulamalarımız. XI.Ulusal Neonatoloji Kongresi Özet Kitabı, Samsun, 104. Köksal G.,Gökmen H.(2000). Prematürelerde beslenme. Çocuk Hastalıklarında Beslenme, Ankara, Hatipoğlu Yayınları, Köksal N (2001). Düşük doğum ağırlıklı çocukların nörogelişimsel izlem sonuçları.. XI Ulusal Neonatoloji Kongresi Kongre Kitabı, Samsun. Lepley CJ,Gardner SL,Lubchenco LO (1998). İnitial nursery care. Marenstein GB, Gardner SL.Eds. Handbook Of Neonatal Intensive Care, Missouri, Mosby, Nyguist KH., Ewald U., Sjoden PO.(1996). Supporting a preterm infant s behaviour during breastfeeding: a case report. (Abst.), J.Hum.Lact. Sep.,12(3): Satar M.(2001). Yenidoğan pratiğinde etik sorunlar. XI.Ulusal Neonatoloji Kongresi Kongre Kitabı, Samsun. Savaşer S.(2002).Yenidoğanın beslenmesi. Dağoğlu T,Görak G.Eds. Temel Neonatoloji ve Hemşirelik İlkeleri, İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri, Swenay JK(1993). Assesment of the Special Care Nursery Environment Effects on the High-Risk Infant. In: Wilhelm J.I., eds. Physical Terapy Assesment in Early Infancy, Newyork, p Symigton A., Pinelli J.(2000). Developmental care efor promoting development and preventing morbidity in preterm infant (Abst)., Cochnane Database Syst., 4:814. Yıldırım Z (2001). Prematürelerde bireyselleştirilmiş gelişimsel bakım. XI.Ulusal Neonatoloji Kongresi Kongre Kitabı, Samsun. Yıldırım Z (2002). Gelişimsel bakım ve bebeğin değerlendirilmesi.prematüre Bakımı., VIII:Ulusal Perinatoloji Kongresi Kurs Kitapçığı, Antalya. Yıldız S.(2002). İlk günden sonraki bakım.dağoğlu T,Görak G.Eds. Temel Neonatoloji ve Hemşirelik İlkeleri, İstanbul, Nobel Tıp Kitabevleri,

10 12 Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, Cilt:1,Sayı: İletişim adresi: Ayşe Karakoç Tarı M.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Ebelik Bölümü Nuhkuyusu Cad. No:45, Üsküdar Tel: Fax: