Bakım Haritaları (Multidisipliner Aksiyon Planları)

Transkript

1

2 Bakım Haritaları (Multidisipliner Aksiyon Planları) Belli bir tanı konmuş olan veya belli bir semptomla gelen her hasta için gereken minimal bakım standartlarının bir grup multidisipliner ekip tarafından ortaklaşa olarak tarif edilmesidir.

3 Kritik yol, Bakım haritalarının hastanın hastanede yattığı süre içinde bakım ve tedavi aldığı her safhadaki kritik olayları tarif eden bir plan olduğunu belirler.

4 Klinik Bakım Haritalarının Amacı; Klinik Bakım Haritaları; Klinik süreçlerin kalitesini geliştirmek, Standardizasyonunu sağlamak, Girişimlerin etkinliğini denetlemek amacıyla uygulanan araçlardır.

5 Bakım Haritalarının Önemi Multidisipliner bir bakım anlayışını, Tüm disiplinlerin bakıma katılımını, Hasta kabulünden taburculuğa kadar verilen bakımın standart olmasını, Kayıt altında tutulmasını sağlar.

6 Standart GLD.11.2(2014) Departman/servis liderleri, klinik bakımı yönlendirmek üzere klinik uygulama kılavuzları ve ilgili klinik bakım haritaları ve/veya klinik protokoller uygulamalıdır.

7 GLD.11.2'nin İçeriği(2014) Hastanenin hedefleri; klinik bakım süreçlerinin standardize edilmesi; bakım süreçleriyle, özellikle de kritik karar adımlarıyla ilgili risklerin azaltılması; klinik bakımın, mevcut kaynaklar verimli bir şekilde kullanılarak zamanında ve etkin bir şekilde sunulması kanıta dayalı uygulamalar kullanılarak kaliteli bakımın istikrarlı olarak verilmesi olmalıdır.

8 GLD.11.2'nin İçeriği(2014) Hastanenin hasta popülasyonu ve misyonuyla ilgili klinik uygulama kılavuzları ve tüm ilgili klinik bakım haritaları ve klinik protokoller: a) hastanenin hizmet ve hastaları için uygun olanlar arasından seçilmelidir (varsa, bu sürece uygulanması zorunlu ulusal kılavuzlar da dahil edilmelidir); b) belirlenmiş hasta popülasyonlarıyla ilişkileri yönünden değerlendirilmelidir; c) gerektiğinde hastane tarafından kullanılan teknoloji, ilaç ve diğer kaynaklara veya kabul görmüş ulusal mesleki normlara uyarlanmalıdır;

9 GLD.11.2'nin İçeriği(2014) d) bilimsel kanıt ve onay için yetkili bir kaynak tarafından değerlendirilmelidir; e) hastane tarafından resmî olarak onaylanmalı veya benimsenmelidir; f) tutarlı kullanım ve etkinlik yönünden iyileştirilmeli ve ölçülmelidir; g) kılavuz veya bakım haritalarını uygulamak üzere eğitilmiş personel tarafından desteklenmelidir; ve h) kanıtlar, süreçler ve çıktılardaki değişikliklere göre düzenli olarak güncellenmelidir.

10 Bakım Haritaları Ne zaman? Niçin Ortaya Çıktı? 1980'lerde, sağlık bakım maliyetlerinin hızla arttığı açıkça görülmüş ve dikkatli bir yönetim gerekliliğine karar verilmiştir. Bakım Haritaları ilk kez 1980 li yılların sonuna doğru Boston'da New England Medical Center'da Karen Zander ve Katleen Bower tarafından vaka yönetiminin bir parçası olarak uygulamada denenmiştir. Bu uygulamanın sonunda aracın başarılı ve çok amaçlı olarak kullanılabileceği gösterilmiştir (Burges 1997, Olds 1997 Pearson ve ark. 1995).

11 Hastanelerde ilk bakım haritalarının çoğu hemşireler tarafından yalnızca hemşirelik bakımını yansıtacak şekilde geliştirilmiştir. Ancak daha sonra bakım protokolü/bakım haritaları, hasta bakımının tüm yönlerini kapsayacak şekilde multidisipliner bir ekip tarafından oluşturulmaya başlanmıştır

12 Ekip? Bakım haritası profesyonel bir ekip Lideri genellikle hemşire sağlık personelleri hastane yöneticisi hastane kalite yönetimi aile hekimi (Conrad ve Tokarsky 1995). Pearson ve arkadaşları (1995), uzman bir hekimin liderliğinde oluşturulan bakım haritalarına hekimlerin daha fazla güvendiğini belirtmektedir, Uzman hekimlerin bu ekibe aktif olarak katılmamalarını, bakım haritasındaki başarısızlıkların önemli bir nedeni olarak açıklamaktadırlar.

13 Bakım Haritalarının Özellikleri-1 Bakım haritası multidisipliner bir araçtır.bu nedenle ekip işbirliğini geliştirir (Molyneux ve Malenga 1998, Pearson ve ark 1995 ). Bakım haritasında ilgili tüm personelin aktiviteleri belli bir zaman çizelgesi üzerinde gösterilir. Kullanılan zaman dilimi bakım haritasının kullanılacağı hasta popülasyonu ya da kuruma göre değişebilir (Bower 1997, Burges 1997,Weiland 1997).

14 Bakım Haritalarının Özellikleri-2 Belli bir hastalığın sonunda sonuçların, çıktıların ne olması gerektiğini ve bu sonuçları elde etmek için neler yapılması gerektiğini şematize eder. Bakım haritalarında yer alan bakımın ana unsurları kurumlara ve tıbbi tanıya göre değişmektedir. Bunlar; değerlendirme ve konsültasyonlar, testler, bakım uygulamaları, ilaç tedavisi, diyet, aktivite- çevre güvenliği, eğitim ve taburculuk planıdır (Gorrie ve ark. 1998,Phillips 1995).

15 Bakım Haritalarının Özellikleri-3 Bakım Haritaları Hastanın medikal dosyasına iliştirilen tek ya da daha fazla sayfalık bir checklist halinde hazırlanabilir. Hastaların gereksinimlerine göre değişiklik yapmaya da olanak sağlayabilir.

16 Hazırlık-1 Bir Bakım haritası, kanıta dayalı tıp uygulaması temeline göre, multidisipliner takım anlayışı içinde hazırlanır, sonuçlara dayalı bakım ve tedavi yönetimi yapmaya olanak sağlar.

17 Hazırlık-2 Bir hastaya emeği geçecek olan tüm tıbbi personel sağlık hizmetinin her aşamasında elde edilmesi istenen çıktıları veya sonuçları belirler. Bu çıktıları elde etmek için; Hangi ara önlemlerin alınması, Hangi tetkiklerin yapılması, Hangi tedavinin uygulanması, Nelerin monitörize edilmesi gerektiğini önceden planlar.

18 Örneğin, Açık kalp ameliyatı yapılması planlanan hastalara ameliyattan önce; Hangi laboratuar tetkiklerinin yapılacağı, Hangi tanı yöntemlerinin uygulanacağı bu takım tarafından belirlenir.

19 Hazırlık-3 Eldeki kaynakların neler olduğu, Söz konusu hastalığın tanı ve tedavisinde hangi kaynakların kullanılacağı, Tanı ve tedaviye yönelik girişimlerin zamanlamasının nasıl olacağı, Bütün bu hizmetin sonunda hastanın hangi sonuçla hastaneden taburcu edileceği gibi konularda takımı oluşturan üyelerin arasında tam bir mutabakat sağlanmış olmalıdır. Rehber, tüm sağlık çalışanları tarafından ulaşılabilir olmalıdır.

20 s_-_chacpw_ppt.pdf

21 Bakım Haritası Oluşturma Aşamaları Bakım Haritası Oluşturma Aşamaları Hoffman (1993) tarafından şu şekilde tanımlanmıştır: 1.Literatür taraması 2.İzleme (steering) grubu: Uygulamaları izlemek için bir komite 3.Hedef stratejisi belirleme: Tanılara karar verme 4. Evrak tasarımı: Bakım haritaları için form ve prosedür oluşturulması. 5. Görüş birliğine varılması 6. Pilot uygulama: Sınırlı bir alanda uygulama yapma. 7. Ön bulgular- Erken verilerin toplanması ve gözden geçirilmesi. 8. Programı geliştirmek: ölçüm, uyumlaştırma ve programı revize etme. 9.Tam uygulama: Daha fazla alanda bakım haritalarının uygulanması. Değişkenlik göstermekle beraber uygulanma süresi iki yıl veya daha uzun sürebilir.

22 Bakım Haritası Oluşturma Aşamaları Gary Pehrson (1994) a göre; Bakım haritası geliştirmek zor iştir! 1.Multidisipliner ekip oluşturun 2.Liderlik edin 3.Diplomatik olun,engelleri ortadan kaldırın 4.Pazar odaklı olun 5.Hekim öncülüğünde ekipler görevlendirin 6.Ölçün ve değerlendirin 7.Sabırlı olun, kritik yollarda kalite iyileştirme hiç bitmeyen bir süreçtir.

23 Zander in (1993) bakım haritası için önerileri; Düşünün; yatış süresi içinde gerçekçi olan yaklaşımlar nedir ve taburculuk planına dahil edilmesi gerekenler nelerdir; Bir hastane yatışı boyunca hastanın nasıl bir süreç takip edeceğini tartışın. Tanıyla ilişkili ara sonuçları da içeren hasta problem ve sonuçlarına karar verin, Beklenen yatış süresi içerisinde karşılaşılan günlük hedefleri tartışın. Girişimler ve sonuçları belirlemede hangi zaman dilimlerinin (saat, gün, hafta) kullanıldığına karar verin. Zander'e göre bakım haritası bir puzzledır. Girişim ve sonuçların, birlikte uyumlu olana kadar gözden geçirilmesinin bir gereksinim olduğunu belirtmiştir.

24 Konu Seçimi-1 Bakım haritaları; Tipik olarak sık görülen, Sağlık bakım maliyeti yüksek olan ve Bakım sürecinde hasta bireye göre değişen uygulama farklılıklarının az olduğu düşünülen tıbbi durumlar için geliştirilmiştir.

25 Konu Seçimi-2 Örneğin, koroner arter by-pass greft cerrahisi, eklem replasmanı gibi cerrahi işlemler bakım protokolü geliştirmek için uygun vakalar olarak düşünülmüştür. Son zamanlarda aynı nedenlerden dolayı normal vajinal doğum ve sezeryan gibi obstetrik işlemlere yönelik de bakım haritaları geliştirilmektedir

26 Konu Seçimi-3 Bakım Haritaları sağlık uygulamalarında giderek yaygınlaşmaktadır. Literatür incelendiğinde bakım haritalarının; Kraniotomi, Serebrovasküler kazalar, Geçici iskemik ataklar, Nöbetler, Pulmoner emboli, Pnömoni, Anjin, Astım, Kalp kapak değişimi, Miyokard enfarktüsü, Kalp kateterizasyonu, Konjestif kalp yetmezliği, Senkop, Eklem replasmanı, vb.tanılarda uygulandığı görülmüştür.

27 Bakım Haritası Hazırlama Formülü PROBLEM SONUÇLAR ALINMASI GEREKEN ÖNLEMLER Bakım Haritası Matriksi ZAMAN 1.GÜN 2.GÜN YER SERVİS YB KONSÜLTASYON TETKİK TEDAVİ BAKIM İLAÇLAR BESLENME AKTİVİTE Hasta/ Yakınları EĞİTİMİ

28 Bakım haritaları; Bakım haritaları hekim orderı yerine geçmez. Önceden yazılmış, hasta odaklı progres notu ve hemşire gözlem notlarına da gerek kalmaz. Hasta gelişmesinin izlendiği bir multidisipliner manzaradır. Sağlık kuruluşları bakım haritalarını bir kalite geliştirme aracı olarak kullanabilirler.

29 Bakım haritaları; Her hastanenin bakım haritaları hastaneye özgü olmalıdır. Başka bir hastanenin bakım haritasını kullanmak gerçekçi bir yaklaşım değildir. Aksi taktirde başarısızlıktan dolayı hemşire bankolarında bulunan onlarca kullanılmayan formdan biri haline gelmesine neden olmaktadır. Ancak diğer kuruluşların haritalarına bakıp fikir alınabilir, uygulamalar zenginleştirilebilir.

30 Sağladığı Yararlar-1 Maliyetlerin düşürülmesi Servisler arası kopukluğun azaltılması Hasta ve yakınlarının memnuniyetinin arttırılması Hasta bakımında devamlı kalite geliştirilmesi Disiplinlerarası işbirliğinin geliştirilmesi Hastane çalışanlarının bilgi düzeyinin arttırılması Eğitim hastanelerinde öğrenci eğitimi için bir araç olması Bazı durumlarda hastanede kalış süresinin kısaltılması

31 Sağladığı Yararlar-2 Hasta / aile katılımını arttırması ve eğitimini geliştirmesi Her kademede yapılan işlerden kimin sorumlu olacağının belirlenmesi Haritada belirlendiği şekilde ilerleme kaydetmeyen hastanın zamanında fark edilip müdahale edilmesi Tıbbi dokümantasyon otomasyonunun sağlanması İnsan gücü planlaması yapılması Klinik uygulamalarda sürekli denetimin sağlanması. Bakım haritaları ile daha fazla yasal koruma sağlanması

32 Maryland, Jones ve Mullikin (1994) Easton Memorial Hastanesi'ndeki deneyimlerine göre bakım haritalarının olumlu sonuçları; Departmanlar ve disiplinler arasında iletişim Standart bakım Çalışan memnuniyeti ve profesyonel gelişim Erken taburcu planlaması Bakımın daha az parçalanarak sunulması Günlük koordinasyon ve hasta bakım faaliyetlerinin değerlendirilmesi Hasta / yakını eğitimleri katkısıyla hasta memnuniyetinin artırılmasıdır.

33 ÖRNEKLER

34 HASTA BARKODU TOPLUMDA GELİŞEN PNÖMONİ KLİNİK BAKIM HARİTASI TARİH..... YER SERVİS SERVİS SERVİS SERVİS SERVİS ZAMAN 1. GÜN 2.GÜN 3.GÜN 4.GÜN 5.GÜN HEKİM DEĞERLENDİRME VE İZLEM KONSÜLTASYON TETKİTLER Hekim ilk değerlendirmesi Hekim izlemi(olgunun genel durumu ve vital fonksiyonlarının değerlendirilmesi, genel durum kötüleşmesi ve/veya komplikasyon varsa önlem alınması, değişiklik yoksa tedavi ve bakımının devamı) Hekim izlemi(olgunun genel durumu ve vital fonksiyonlarının değerlendirilmesi, genel durum kötüleşmesi ve/veya komplikasyon varsa önlem alınması, değişiklik yoksa tedavi ve bakımının devamı) Hekim izlemi(olgunun genel durumu ve vital fonksiyonlarının değerlendirilmesi, genel durum kötüleşmesi ve/veya komplikasyon varsa önlem alınması, değişiklik yoksa tedavi ve bakımının devamı) Hekim istemi Hekim istemi Hekim istemi Hekim istemi Hekim istemi Ek hastalığı varsa ilgili birimlerden konsültasyon Hemogram Hemogram Gerekli durumda hemogram Gerekli durumda Hemogram Crp Crp Gerekli durumda Crp Gerekli durumda Crp Oksijen satürasyonu Oksijen satürasyonu Oksijen satürasyonu Oksijen satürasyonu Gerekirse kan gazı Biyokimya (kan elektrolitleri, üre, kan şekeri, karaciğer fonksiyon testleri) Gerekli durumlarda Biyokimya (kan elektrolitleri, üre, kan şekeri, karaciğer fonksiyon testleri) Gerekli durumlarda Biyokimya (kan elektrolitleri, üre, kan şekeri, karaciğer fonksiyon testleri) Gerekli durumlarda Biyokimya (kan elektrolitleri, üre, kan şekeri, karaciğer fonksiyon testleri) Hekim izlemi(olgunun genel durumu ve vital fonksiyonlarının değerlendirilmesi, genel durum kötüleşmesi ve/veya komplikasyon varsa önlem alınması, değişiklik yoksa tedavi ve bakımının devamı) Evde kullanılacak ilaçların reçete edilmesi Epikriz yazılması Gerekli durumda hemogram Gerekli durumda crp Oksijen satürasyonu Gerekli durumda biyokimya (kan elektrolitleri, üre, kan sekeri, karaciğer fonksiyon testleri) P/A akciğer grafisi Gerekli durumda P/A akciğer P/A akciğer grafisi grafisi Kan kültürü(38 c ve üstü timpanik Gerekli durumda kan kültürü ateş) Gerekli durumda kan kültürü Gerekli durumda kan kültürü Gerekli durumda kan kültürü Gerekli durumda balgam kültürü(gram boya ve kültürü) Eşlik eden hastalığı varsa bu hastalıklara yönelik tetkikler ayrıca değerlendirilir. Gerekli durumda balgam kültürü(gram boya ve kültürü) Eşlik eden hastalığı varsa bu hastalıklara yönelik tetkikler ayrıca değerlendirilir. PNOMONİ KLİNİK BAKIM HARİTASI Genel Süreçler: Muayene/ Konsültasyon Tetkik/Hastayı Değerlendirme /Tanılama Takip Tedavi Bakım Beslenme/Diyet Aktivite Eğitim/İletişim Taburculuk Planı İLAÇLAR Ulusal rehberlerin belirlediği antibiyotik protokollüne uygun parenteral antimikrobiyal Tedavinin devamı Tedavinin ardışık tedavi kurallarına uygun olarak devamı ya da değiştirilmesi Tedavinin devamı Tedavinin devamı Form Numarası

35 BARKOD SECTİO KLİNİK BAKIM HARİTASI Disiplin Uygulama Primer Hekim İstemleri DOK. KODU: Adı-Soyadı: Cinsiyeti:.. Panel 2 YAYIN TARİHİ: Yatış Tarihi:... 0.Gün 1.Gün 2.Gün Laboratuvar Tahlilleri Diğer LİBALAKS: Ameliyattan önce doktor istemine göre 2 tüp rektal uygulanır REVİZYON NO: 0 Hasta Numarası:.. Doktor Adı: Tam Kan Sayımı Diğer... Dikloron ampul Eucarbon tablet Minoset tb REVİZYON TARİHİ: - SAYFA SAYISI: 02 Doğum Tarihi:... Servis:. Laboratuvar Tahlilleri Minoset tablet Hastanın taburculuk reçetesinin düzenlenmesi Taburculuk değerlendirmesi ve kararının verilmesi Order Düzenleme Konsültasyonlar Ameliyattan çıkış saat: 2000cc mai %5 DRL/İsolayt/İzotonik solüsyonu PCA ile ağrı kontrolü / tedavisi 10 ünite synpitan ampul (ilk mayi içine) Gliserin suppozituvar Libalax Diğer... Epikrizin düzenlenmesi Diğer Volteren ampul 2x1 (L.H) Konsültasyonlar 1 gr.sefalosporin İ.V 3x1 Anestezi Değerlendirmesi Diğer Lüzum halinde... Konsültasyonu Lüzum halinde. Konsültasyonu Lüzum halinde.... Konsültasyonu Diyet En az 8 saatlik açlık Post-op 6 saatte çay bisküvi komposto saat:.. ilk oral alımdan 2 saat sonra R1 Rejim 2 gazsız 3x1 Rejim 3 gazsız 2x1 Fizyoterapi ve Aktivite MOBİL Post-op 7. saatte mobilizasyon Saat:.. Oda/Bölüm oryantasyonu Pre-op hasta ve aile eğitimi 2 saat ara ile Mobilizasyon Bebeğin banyosu eğitimi Bebeğin alt bakımı eğitimi Serbest Mobilizasyon Lahusalık ve bebek bakımı Taburculuk eğitimi Eğitim ve Taburculuk Değerlendirmesi Bebek güvenliği eğitimi Aile eğitimi Aktivite eğitimi Kolostrum eğitimi Bebeğin göbek bakımı eğitimi Post op eğitim Emzirme Eğitimi Meme bakımı eğitimi Emzirme eğitimi Bebeğin anne odasında kalmasının önemi Disiplin Uygulama Hasta Güvenliği Düşme Risk Analizi 0.Gün Bası Yarası Risk Analizi Hasta Güvenliği Prosedürü Uygulamaları Hasta Eşyalarının Güvenliği (Diş, protez ve değerli eşya) 1.Gün Hasta Transfer Prosedürüne göre hasta teslimi Hasta Güvenliği Prosedürü Uygulamaları 2.Gün Hasta Transfer Prosedürüne göre hasta teslimi Hasta Güvenliği Prosedürü Uygulamaları Hasta Taburculuk Prosedürüne göre hastanın güvenli taburculuğu Beklenen Çıktılar Traşın sağlanması Eğitimin Hasta ve Ailesi tarafından anlaşılmış olması Güvenli olarak ameliyathaneye teslim Komplikasyonsuz ameliyatın tamamlanması Güvenli olarak servise teslim edilmesi Etkim emzirmenin sağlanması Kanamanın normal olması İlk mobilizasyonun sağlanmış olması Diyetini tolere etmesi Laktasyonun sağlanmış olması Vital Bulgu takibi Bilgilendirme onam formu kontrolü Post-op eğitimini algılamış olması Bebeğin bakımlarının eğitimini almış olması Gaz çıkışının sağlanmış olması Rahat çıkışının sağlanmış olması Etkin Ağrı Tedavisinin Sağlanması Kanamanın normal olması AÇT takibi Hemşirelik bakım planlaması ve uygulanması Taburculuk eğitiminin hasta ve ailesi tarafından anlaşılmış olması Komplikasyonların önlenmiş olması Etkin Ağrı Tedavisinin Sağlanması Yeterli ve dengeli beslenmesinin sağlanmış olması İlaç tarif listesi almış olması Taburculuk yönergesini almış olması Epikrizini almış olması Kontrol randevusunun planlanmış olması Doğum raporunu almış olması Vital bulgu takibi 6x1 Hemşirelik bakım planlaması ve uygulanması Değerlendirme ve Tanımlama Hemşirelik Bakım planlaması ve uygulaması İnsizyon yeri pansumanı IV kateterinin çıkarılması İnsizyon yeri pansumanı Taburculuk sürecinin başlatılması Pre-op hasta hazırlığı Pubik traş Vücut bakımı ve duş Vital bulgu takibi 6x1

36 Date Expected Outcomes HEART FAILURE CLINICAL PATHWAY Day Admission Day 1 Day 2 Day 3 Day 4 and Discharge Pt. starting to diurese Improved lung sounds O2 sat > 90% Weight / edema down Labs within acceptable range Diuresing continues Resp.status improves Weight / edema down Labs within acceptable range Tolerating increased activity Resp.status improves Weight / edema down Labs within acceptable range Tolerating increased activity Resp.status improves Nutrition Gm Na+ diet Previous home restrictions Gm Na+ diet Previous home restrictions Gm Na+ diet Previous home restrictions Gm Na+ diet Previous home restrictions Test / Treatments Foley needed? BMP BNP CBC Dig level if on Dig HgA1C if diabetes Lipid Profile TSH PT if on Coumadin CXR EKG ECHO % date Accurate I&O documented May d/c foley if present and diuresing decreased BMP ECHO % Accurate I&O documented and weights recorded BMP Accurate I&O documented and weights recorded BMP If ECHO not documented this admission why not? Accurate I&O documented and weights recorded Medications Saline lock ACE Inhibitor / ARB (if not, why not?) Aldactone Anticoagulant Heparin / Lovenox Beta Blocker (if not, why not?) Bowel protocol Digoxin po / IV Lasix IV KCl Reconcile home medications with physician Reconcile discharge medications with physician Discharged on ACE / ARB? If not, why not? Discharged on Beta Blocker? Coreg / Toprol Activity Physicial Assessment As per physician order: Bedrest Up with assistance BRP Up ad lib Wt Ht Nursing assessments Dig level (if drawn) K+ BUN/CR Hgb BNP Pulse ox Telemetry Progress activity as tolerated Wt Nursing assessments K+ BUN/CR Hgb BMP Pulse ox Telemetry Patient tolerating increased activity? Order PT/OT if needed. Wt Nursing assessments K+ BUN/CR Hgb Pulse ox Telemetry Wt Nursing assessments K+ BUN/CR Hgb Pulse ox arrange home O2 if needed Telemetry

37

38

39

40

41 Bakım Haritalarının Değerlendirilmesi

42 Varyans Analizi Varyans analizi, hasta bakımının, bakım haritasına uygun sağlanıp sağlanmadığı ile ilgili sürekli bilgi verir. Plandan herhangi bir sapma değişken(varyans) olarak ifade edilir ve Varyans Bilgi Formu / Varyans Analiz Raporu na kaydedilir. 6 aylık periyotlarda varyans sonuçları analiz edilerek raporlanır. Sistemle ilgili varyans sonuçlarının çözümü için Kök Neden Analizi yapılır ve iyileştirme çalışmaları için (PUKÖ) aksiyon alınır.

43 Varyans Değerlendirmesi, Tıbbi süreçlerin belli zaman aralıklarında yeniden gözden geçirilmesini, Hastanın ve kurumun özelliklerine göre değiştirilmesini sağlar. Bakım Haritalarında ortaya çıkacak değişkenler, hizmet sunumunda ya da bakım haritalarında düzeltmeler yapmamız gerektiğini gösterir. (Olds 1997 Phillips 1996, Türkmen 1997). Bu özelliği ile bakım haritaları sürekli kalite iyileştirme aracı olarak da kullanılabilmektedir. (Pearson ve ark Weiland 1997).

44 İzlenen tıbbi süreçler belli aralıklarla elden geçirilir, planlanan süreçlere uymayan olgularda ve olaylarda görülen değişkenlik (varyans) kaydedilir. Varyans değerlendirmesi, tıbbi süreçlerin belli zaman aralıklarında yeniden gözden geçirilmesini, hastanın ve kurumun özelliklerine göre değiştirilmesini sağlar.

45

46 Varyans Analizi Varyans pozitif ve negatif olabilir. Hastanın beklenen zamandan daha önce yoğun bakımdan çıkması pozitif, Beklenen zamanda taburcu olamaması ise negatif varyansa örnektir

47 Varyans Nedenleri-1 Sapmalar, Hasta / aile, bakım verici, hastane, toplum veya uygulanamaz olay gibi farklı kategorilerde kodlanmış olabilir. Varyans nedenleri kategorilerle tespit edilebilir ve izlenebilir. Örneğin; yatak/ randevu uygunluğu, bilgi/veri uygunluğu, malzeme/ekipman uygunluğu, hafta sonu, departman yoğunluğu/kapalılığı, diğer hastane nedenleri.

48 Varyans Nedenleri-1 Bakım protokolünde meydana gelen varyansa dört temel faktör neden olmaktadır; (Gorrie ve ark. 1998, Phillips 1996). 1. Hasta ya da ailesi ile ilgili faktörler 2. Sağlık personeli ile ilgili faktörler 3. Sağlık kurumu ya da sistemle ilgili faktörler 4. Toplumla ilgili faktörler (Burges 1997, Türkmen 1997).

49 Varyans Örnekleri-1 Hasta istemediği için herhangi bir işlemin zamanında yapılamaması hastadan kaynaklanan varyansa bir örnektir. Sağlık personeli ile ilgili faktörler hasta bakımında görev alan kişilere ilişkin sorunlarla bağlantılıdır. Örneğin malzeme olmasına karşın hastanın pansumanının yapılmaması personelden kaynaklanan bir varyans nedenidir.

50 Varyans Örnekleri-2 Sağlık kurumu ya da sistemle ilgili faktörler ise çoğunlukla hastanenin işleyişindeki eksikliklerden kaynaklanır. Bunların çözümlenmesi için yönetsel kararlar gerekir. Örneğin hastanın alması gereken ilacın hastanenin eczanesinde olmadığı için verilememesi sistemle ilgili bir varyans nedenidir (Türkmen 1997). Toplumla ilgili faktörler arasında, ulaşım imkanlarının yetersizliği ve ev bakımı gibi alternatif bakım yöntemlerinin olmaması sayılabilir (Burges 1997).

51 Çalışma; Akciğer Kanseri Hastalarında Bakım Haritasının Etkililiği: Meta Analiz Çalışmasında, Bakım Haritalarının; 1- Hasta yatış süresi, 2- Hastane maliyetleri 3- Preop dönem 4- Postop komplikasyonlar 5- Hasta memnuniyeti üzerine etkileri analiz edilmiştir. Cui Q, Tian J,Song X, Yang K Zhang P. Effektiveness of Clinical Pathway in Breast Cancer: A Meta- Analysis.Global J Oncologist 2014;2:15-21.

52 Bu çalışma sonuçlarında ; Bakım haritası kullanılan gruplarda hastane kalış sürelerinde önemli oranda kısalma olduğu gösterilmiş (p<0,00001). Preoperatif dönemde bakım haritaları normal bakım planı kullanılan hastalarla karşılaştırıldığında preoperatif hastane yatışlarında önemli oranda kısalma olduğu gösterilmiştir. Postop komplikasyonlar ve Hasta memnuniyeti üzerinde ise bakım haritaları normal bakım planları kullanımıyla kıyaslandığında önemli bir farklılık olmadığı görülmüştür. Cui Q, Tian J,Song X, Yang K Zhang P. Effektiveness of Clinical Pathway in Breast Cancer: A Meta- Analysis.Global J Oncologist 2014;2:15-21.

53 Bakım Protokolü/Haritaları; Literatürde bakım ya da uygulama protokolü ile aynı anlamı ifade eden farklı terimler bulunmaktadır. Klinik yol (clinical pathway), Kritik yol (critical pathway /paths), Bakım yolu (care path), Bakım haritaları (care maps) ve Beklenen iyileşme haritaları(anticipated recovery maps) vb. (Conrad and Tokarsky 1995, Gorrie ve ark. 1998, Pearson ve ark. 1995)

54 Bakım haritaları ve Klinik Rehberler-1 Bakım Haritaları Kalite ve maliyet-etkinlik üzerinde odaklanır Multidisiplinerdir, Kuruluşa özgündür Dokümantasyon amacıyla kullanılabilir Bir zaman çizgisini izler Süreçlerdeki değişkenliğin izlenmesi amacıyla kullanılır, Zaman-görev matriksini izler Klinik Rehberler/Kılavuzlar Sağlık bakımının uygunluğu üzerinde odaklanır Medikal esaslardır Ulusal/ uluslararası standartlardır. Bu konuda bir etkinliği yoktur Böyle bir özelliği yoktur. Böyle bir amacı yoktur. Yazım/algoritma formatını kullanır

55 Bakım Haritaları ve Klinik Rehberler-2 Bakım haritaları ve klinik kılavuzlar etkileşim içinde kullanıldığında, yani biri diğerinden yararlanabildiğinde, sağlık bakımının "en mükemmel algoritmaları" yaratılmış olur. Bu araçların kullanılmasıyla klinik uygulamalar standardize edilerek sağlık bakımının kalitesi arttırılır.

56 Sonuç Olarak-1; Bakım haritaları maliyeti düşük ve kaliteli bir sağlık bakım hizmeti sunmak amacıyla özellikle gelişmiş ülkelerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bakım haritaları multidisipliner birer araçtır. Aynı zamanda kalite geliştirme potansiyeline de sahiptir.

57 Sonuç Olarak-2 Yapılan çalışmalar ; Bakım haritalarının bakımın kalitesini artırdığını, maliyeti düşürdüğünü, Hasta memnuniyeti ve sağlık personelinin iş doyumunu artırdığını, Hasta kabulünden taburculuğa kadar verilen bakımın standart olmasını ve kayıt altında tutulmasını sağladığını, Klinik uygulamalarda da standardizasyonu sağladığını desteklemektedir.

58 Sonuç Olarak-3 Bu açıdan bakıldığında; bakım haritalarının, ülkemizde de sınırlı olan kaynakların etkili bir şekilde kullanılmasında ve bakım kalitesinin yükseltilmesinde etkili olabileceği düşünülebilir.

59

60