CHINA MIÉVILLE 1972 doğumlu China Mieville Britanya nın bol ödüllü fantastik edebiyat ve kendi tanımıyla tuhaf kurgu yazarıdır.

Transkript

1 CHINA MIÉVILLE 1972 doğumlu China Mieville Britanya nın bol ödüllü fantastik edebiyat ve kendi tanımıyla tuhaf kurgu yazarıdır. Marksist duruşunu eserlerine de yansıtan Mieville, Cambridge Üniversitesi nde yaptığı sosyal antropoloji lisans öğreniminden sonra London School of Economics te Uluslararası İlişkiler alanında yüksek lisans ve doktora yapmıştır. Doktora tezi kitap olarak basılmıştır: Between Equal Rights: A Marxist Theory of International Law. China Mieville, Hugo ve Nebula ödülleri ve 3 kez de Arthur C. Clarke ödülü olmak üzere çok sayıda ödül kazanmıştır.

2 Ayrıntı: 1118 İnceleme Dizisi: 292 Ekim Rus Devriminin Hikâyesi China Miéville Kitabın Özgün Adı October The Story of the Russian Revolution İngilizceden Çeviren Saim Özen Yayıma Hazırlayan Bülent Tanatar Son Okuma Emre Tansu Keten First published by Verso 2017 China Miéville, 2017 Illustrations supllied by Press Association Images, with the exception of the pictures of Maria Spiridonova, Baku, and the Aurora, which came from Alamy, and the picture of the Red Guard, supplied by the author. Kapak Fotoğrafı Swim Ink 2, LLC / CORBIS / Corbis via Getty Images Turkey Bu kitabın Türkçe yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir. Kapak Tasarım Arslan Kahraman Baskı ve Cilt Ali Laçin - Barış Matbaa-Mücellit Davutpaşa Cad. Güven San. Sit. C Blok No. 286 Topkapı/Zeytinburnu - İstanbul - Tel Sertifika No: Birinci Basım 2017 Baskı Adedi 2000 ISBN Sertifika No.: AYRINTI YAYINLARI Basım Dağıtım San. ve Tic. A.Ş. Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.: 3 Cağaloğlu İstanbul Tel.: (0212) Faks: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr twitter.com/ayrintiyayinevi facebook.com/ayrintiyayinevi instagram.com/ayrintiyayinlari

3 Ekim Rus Devriminin Hikâyesi China Miéville

4 İNCELEME DİZİSİ SON ÇIKAN KİTAPLAR İLAHİ GAZAP: DEHA NEDİR? DÂHİ KİMDİR? Darrin M. McMahon HARCIYORUM ÖYLEYSE VARIM Ekonominin Gerçek Maliyeti Philip Roscoe KREDİOKRASİ ve Borç Reddi Davası Andrew Ross ZİHİN VE DOĞA ARASINDA Bir Psikoloji Tarihi Roger Smith ÖZGÜRLÜK Zygmunt Bauman ZAMANI YAŞAMAK Jean Chesneaux CAN ÇEKİŞEN İMPARATORLUK Francis Shor SÜREKLİ DEVRİM TEORİSİ Eşitsiz ve Bileşik Gelişim Siyaseti Michael Löwy ŞİDDETSİZ DİRENİŞ Felsefi Bir Giriş Todd May AYDINLAR SOSYALİZMİ Jan Waclaw Makhayski İLETİŞİM BİLİMLERİNİN UNUTULMUŞ KÖKENLERİ Der. Jacques Perriault MODA-LOJİ Yuniya Kawamura MARKSİZM İN ANLAMI Paul D Amato CİNSELLİĞİN ÖNEMİ Arzuya Yeniden Kavuşmak Dr. Ghislaine Paris ÇALIŞMA DÜŞÜNCESİ John W. Budd YORUM VE AŞIRI YORUM Umberto Eco HAYATIN GİZLİ HAZLARI Theodore Zeldin HAYATIN KIRILGANLIĞI William E. Connolly DEVLET VE HUKUK Friedrich Engels, Karl Marx İYIMSER OLMAYAN UMUT Terry Eagleton TEKNIK, SERMAYE, MEDYA Peter Trawny PROTESTO Toplumsal Hareketlere Kültürel Bir Giriş James M. Jasper SOSYALİZMDE EĞİTİM KÜBA Celil Denktaş HERMENÖTIĞIN KÖKENI Kendilik Hakkında Dartmouth Konferansları, 1980 Michel Foucault YAŞAM SANATI Zygmunt Bauman LENIN Farklı Bir Yol Lars T. Lih HERMENÖTIK VE SOSYAL BILIMLER Anlama ya Dair Yaklaşımlar Zygmunt Bauman LENIN 2017 Hatırlamak, Tekrarlamak ve Kafa Yormak Vladimir İlyich Lenin, Slavoj Žižek

5 Gurru ya

6

7 Nikolay Çernışevskiy, Ne Yapmalı?

8 TEŞEKKÜR Bu kitap, yazdığım diğer şeylerden çok daha fazla, okurlarının ve muhataplarının sadece katılımlarından ve anlayışlarından yararlanmakla kalmayıp onlara dayanmıştır. Onların sabrı ve cömertliği için ve etkin ve düşünce kışkırtan yardımları, geri beslemeleri, öneri ve eleştirileri için, ifade edebileceğimden çok daha fazla minnettarım. Araştırmalarım sırasında, çalışmalarından çok şey öğrendiğim çok sayıdaki yazara, kendimi son derece borçlu hissediyorum. Ayrıca, bu metnin taslaklarına, işlediği konuların önde gelen araştırmacıları tarafından verilen düşünceli ve ayrıntılı tepkileri elde edebildiğim için ve bunu birçok durumda, henüz yayınlanmamış çalışmalarını paylaşarak yaptıkları için, kendimi imtiyazlı hissediyorum. Ve en derin minnettarlığımı, Gleb Albert, Barbara Allen, Clayton Black, Eric Blanc, Lars Lih, Kevin Murphy ve Ronald Suny ye sunarım. Ekim, onların cömert yardımları sayesinde, kıyaslanamaz biçimde daha iyi oldu. Diğer birçok okuruma da derinden minnettarım. Onların ayrıntılı düşünceleri ve tepkileri paha biçilmez oldu. Mic Cheetham, Maria Headley, Frank Hemmes, Susan Powell, Jord Rosenberg ve Rosie Warren a teşekkürlerimi sunarım. Rusya da, Boris Kolonitskiy, Artemiy Magun, Yoel Regev, Aleksandr Reznik, Aleksandr Skidan ve Yelizaveta Jdankova nın misafirperverliklerinden ve sohbetlerinden yararlandığım için kendimi çok talihli hissediyorum. Bu kitabı yazmam için bana oturum bursu veren İtalya daki Rockefeller Bellagio Merkezi ne son derece minnettarım. Ayrıca, paha biçilmez destek ve yardımlarını çeşitli şekillerde sunan, David Broder, Valeria Costa-Kostritsky, José Gurru Corominas, Cassia Corominas-Miéville, Indigo Corominas-Miéville, Boris Dralyuk, Brian Evenson, Tsuyoshi Hasegawa, Stuart Kelly, Jemima Miéville ve Paul Robbins e müteşekkirim. Dayanışma ve dostlukları için ve devamlı olarak politik ve entelektüel esin kaynağı oldukları için, Salvage in kurucu editörleri, dostlarım Jamie Allinson, Richard Seymour ve Roise Warren a teşekkür ederim. Ayrıca, tüm Verso çalışanlarına, özellikle Mark Martin, Anne Rumberger, Sarah Shin ve Lorna Scott-Fox a, görevlerinin üstünde ve ötesindeki redaksiyonları için müteşekkirim. Son olarak, editörüm ve dostum Sebastian Budgen a özellikle minnettarım. Bu kitap onun önerisiyle hayat buldu ve ben ona, devasa bir entelektüel ve politik borç içindeyim. 8

9 İçindekiler Giriş nin Tarih Öncesi Şubat: Mutluluk Gözyaşları Mart:... Sürece Nisan: Savurgan Mayıs: İşbirliği Haziran: Çöküşün Bağlamı Temmuz: Sıcak Günler Ağustos: Sürgün ve Komplo Eylül: Uzlaşı ve Ondan Hoşnutsuz Olanlar Kızıl Ekim Epilog: Ekim Sonrası İsim Listesi Ek Okumalar Dizin

10

11

12

13 Giriş B irinci Dünya Savaşı nın ortasında, Avrupa titrer ve kan ağlarken, Amerikalı bir yayıncı, Aleksandr Kornilov un, Modern Rus Tarihi adlı beğenilen eserini yayımladı. Bir Rus entelektüeli ve liberal bir siyasetçi olan Kornilov, anlatımını 1890 yılında tamamlamıştı, ancak 1917 yılında İngilizce dilinde bir baskısı için, tercümanı Aleksandr Kaun hikâyeyi güncelledi. Kaun un son paragrafı şu ürkütücü sözcüklerle başlar: Şu anki düzenin ortadan kalkmak zorunda kalacağı kehanetinde bulunmak için peygamber olmak gerekmez. O sözcükler ortaya çıkarken, o düzen muhteşem bir şekilde ortadan kalktı. Bu şiddet dolu ve benzersiz yıllar içerisinde Rusya, sadece bir değil iki isyanla, iki çapraşık, özgürleştirici altüst oluşla, iki yeniden yapılandırmayla sarsıldı ve harabeye çevrildi. 13

14 Ekim Birincisi, Şubat ta olanı, beş yüzyıllık otokratik yönetimi son hızla dağıttı. İkincisi, Ekim de olanı, çok daha geniş kapsamlı, tartışmalı, son derece daha trajik ve esinlendiriciydi. Şubat tan Ekim e kadar geçen aylar, devamlı bir itişme süreci, tarihin dönüm noktalarıydı. Olanlar ve olanların anlamı hep tartışmalı olarak kalacaktır. Şubat ve daha önemli olarak, Ekim ayı özgürlük siyasetinin uzun süredir nasıl görüldüğünün prizması olarak kalmaya devam etmektedir. Bu prizma, herhangi bir hayalî nesnelliği reddetmek için tarih yazımının bir ritüeli, hiçbir yazarın devam ettirmek isteyemeyeceği veya istememesi gereken bir ilgisizlik haline geldi. Bu uyarıyı burada usulüne uygun biçimde yapıyorum: Dogmatik veya eleştirmeyen biri olmasam da umarım öyleyimdir, tarafgirim. Bu hikâyede, benim kötü adamlarım ve kahramanlarım var. Ancak, tarafsızlık iddiasında olmamakla birlikte, adil olmak için çabaladım ve umarım çeşitli politik görüşlere sahip olan okurlar, bu anlatımda bir değer bulurlar. Halihazırda Rus Devrimi üzerine yapılmış pek çok çalışma vardır ve bunların büyük bölümü mükemmeldir. Baştan aşağı dikkatlice araştırılmasına rağmen, burada tasvir edilen bütün olay veya kullanılan sözler tarih kitaplarında kaydedilmiştir bu kitap ne akademik ne uzmanlık bakımından, eksiksiz olmaya yeltenmiyor. Bu kitap daha ziyade, baş döndürücü bir hikâyeyi merak edenler, devrimin ritmi içinde kaybolmaya istekli olanlar için kısa bir giriştir. Çünkü burada, benim tam bir hikâye olarak anlatmaya çabaladığım bir şey var yılı, maceraların, ümitlerin, ihanetlerin, beklenmedik tesadüflerin, savaş ve entrikaların bir destanı, art arda dizilimidir; cesaretin, korkaklığın ve aptallığın, oyunun, pervasızlığın, trajedinin; çağa özgü ihtiras ve değişimin, parlayan ışıkların, çeliğin, gölgenin; rayların ve trenlerin. Rusya nın Rusyalığında insanın başını sıkça döndüren bir şey vardır. Özellikle Rus olmayanlar, ama bazen de Rusların kendilerinin ülkenin tarihiyle ilgili tartışmaları, tekrar tekrar, romantikleştirilen bir özcülüğe, kalbinde bir kara kutuyla Rus 14

15 China Miéville Ruhunun bazı sözüm ona indirgenemez, tarif edilemez çağrışımlarına sapar. Tarifi sadece eşsiz biçimde hüzünlü değil, ama eşsiz biçimde de esrarengiz, kaçamak: Mnogostradalnaya, çok acı çeken Rusya; Rusya anacık. Rusya, Virginia Woolf un en rüya gibi kitabı Orlando da ifade ettiği gibi, gün batımlarının daha uzun, gün ağarmalarının daha ani olduğu ve cümlelerin, en iyi şekilde nasıl sonlandırılacağı hakkında duyulan şüphe yüzünden, yarım bırakıldığı bir yerdir. Bunun iler tutar bir yanı yok. Hikâyenin Rusya ya ait özgünlüklerinin olduğuna hiç şüphe yok; bunların bırakın devrimi açıklaması, üzerindeki örtüyü kaldırması bile şüpheli. Hikâye, geneli, yani ayaklanmanın dünya-tarihsel nedenlerini ve dallanıp budaklanmalarını gözden kaçırmadan bu özgünlükleri anlatmalıdır. Şair Osip Mandelştam, 1917 yılı başlangıcının anısına yapılan birinci yıldönümü kutlamasıyla ilgili, çeşitli isimlerle bilinen bir şiirinde özgürlüğün loş ışığından söz eder. Onun kullandığı sözcük sumerki, çoğunlukla alacakaranlık öncesi anlamındadır, ama bu sözcük ayrıca, şafaktan önceki karanlığa da işaret eder. Tercümanı Boris Dralyuk merak etmektedir: O, özgürlüğün solan ışığını mı yoksa özgürlüğün ilk soluk parıltısını mı? anlatmaktadır. Ufuktaki ışıltı daha uzun gün batımlarının ya da daha ani söken şafakların değil, belki de daha çok, müzmin, temel bir belirsizliğin ışıltısıydı. Böylesi alacakaranlıkları hepimiz biliriz ve hepimiz tekrar öğreneceğiz. Böylesi tuhaf bir ışık sadece Rusya ya ait değildir. Bu kesinlikle Rusya nın devrimidir, ama o diğerlerine de aittir ve ait olarak da kalacaktır. O bizimki de olabilirdi. Eğer onun cümleleri hâlâ tamamlanmamış ise, tamamlanması bize bağlıdır. Tarihler Üzerine Bir Not Rus Devrimini çalışan biri için, zaman, kelimenin tam anlamıyla, farklıdır e kadar Rusya, Modern Gregoryen takvimin 15

16 Ekim 13 gün gerisinde olan Jülyen takvimi kullanıyordu. Aktörlerin hikâyeleri kendi dönemlerinde geçtiğinden, bu kitap Jülyen takvimi, yani o dönemde kullandıkları takvimi izler. Bir kısım literatürde, Kışlık Saray ın 5 Kasım 1917 de basıldığını okuyabilirsiniz. Ama bu baskını yapanlar, baskını kendi Ekim lerinin 26 sında yaptılar ve bu onların Ekim idir, o, sadece bir ay olmaktan öte, bir çağrı borazanıdır. Gregoryen takvim ne iddia edersin etsin, bu kitap Ekim in gölgesinde yazılmıştır. 16