T.C. SAYIġTAY BAġKANLIĞI. T.C. DEVLET DEMĠRYOLLARI ĠġLETMESĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (TCDD) 2013 YILI DENETĠM RAPORU

Transkript

1 T.C. SAYIġTAY BAġKANLIĞI T.C. DEVLET DEMĠRYOLLARI ĠġLETMESĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (TCDD) 2013 YILI DENETĠM RAPORU

2 Bu rapor, tarih ve 6085 sayılı Kanun, tarih ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca düzenlenmiģ; Rapor Değerlendirme Kurulu nun tarih ve 154 sayılı oturumunda kabul edilmiģtir.

3 KuruluĢun Unvanı Merkezi Ġlgili Bakanlık Sermayesi ÖdenmiĢ sermaye :Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları ĠĢletmesi Genel Müdürlüğü :Ankara :UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı : TL : TL ÖdenmemiĢ sermaye : TL Karar Organı (Yönetim Kurulu) Karar organındaki unvanı Adı ve Soyadı 1- BaĢkan Süleyman KARAMAN 2- Üye Adnan KÖKLÜKAYA Temsil ettiği bakanlık veya kuruluģ KuruluĢtaki görevi veya mesleği Görevli bulunduğu süre BaĢlama BitiĢ tarihi Tarihi TCDD Genel Müdür Devam ediyor UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı 3- Üye ġükrü KUTLU UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü- Gn.Müd. Yrd. Telekom Reg. ve Destek Hiz.BĢk Devam ediyor Üye Ümit Ulvi CANĠK Hazine Temsilcisi 5- Üye Veysi KURT TCDD Genel Müdür Yrd. 6- Üye Ġsa APAYDIN TCDD Genel Müdür Yrd. BaĢbakanlık Devam ediyor Devam ediyor

4

5 Ġ Ç Ġ N D E K Ġ L E R Sayfa I- TOPLU BAKIġ I A- Demiryolu taģımacılığının dünya ekonomisindeki yeri I B- KuruluĢun tarihçesi, Türkiye Ekonomisindeki yeri ve geliģimi... III C- Öneriler... VIII II- ĠDARĠ BÜNYE... 1 A- Mevzuat.. 1 B- TeĢkilat... 3 C- Personel durumu. 15 III- MALĠ BÜNYE A- Mali durum. 25 B- Mali sonuçlar.. 31 IV- ĠġLETME ÇALIġMALARI A- ĠĢletme bütçesinin genel durumu B- Finansman.. 35 C- Giderler D- Tedarik iģleri Alımlar TaĢıma ve gümrükleme Ġlk madde ve malzeme stokları E-Üretim ve maliyetler Üretim Üretim maliyetleri F- Pazarlama SatıĢlar Mamul, ara mamul, yarı mamul ve ticari mal stokları G-Sigorta iģleri H-ĠĢletme sonuçları SatıĢların kârlılığı veya zararlılığı Milli ekonomiye katkı I- Bağlı ortaklıklar ve iģtirakler J- Kalkınma planı ve yıllık programlar Yatırımlar Yıllık programda yer alan politika öncelikleri ve tedbirler V- BĠLANÇO Aktif Pasif VI- GELĠR TABLOSU VII- EKLER

6 Kısaltmalar AB : Avrupa Birliği AGC : Uluslararası Ana Demiryolu Hatları Avrupa AnlaĢması (European Agreement On Main International Railway Lines) AGTC : Önemli Uluslararası Kombine TaĢımacılık Hatları ve Bağlı Tesisler Avrupa AnlaĢması (European Agreement on Important International Combined Transport Lines and Related Installations APK : AraĢtırma Planlama Koordinasyon Ar-Ge : AraĢtırma - GeliĢtirme ATS : Tren durdurma sistemi BCC : Merkezi Takas Bürosu (Bureau Central de Compensation) BGB : Büyük Genel Bakım BM/AEK : BirleĢmiĢ Milletler/Avrupa Ekonomik Komisyonu CEEP : Avrupa Kamu iģletmeleri Birliği (European Centre of Employers and Enterprises) CIF : Mal bedeli Sigorta ve navlunu ödenmiģ (Cost, Insurance and Freight) CIM : Demiryolu ile Uluslar arası EĢya TaĢımasına ĠliĢkin SözleĢme (Contracts of carriage for the international carriage of goods) CIT : Uluslararası Demiryolu TaĢımaları Komitesi (International Rail Transport Committee ) CIV : Demiryolu ile Uluslararası Yolcu ve Bagaj TaĢımasına ĠliĢkin SözleĢme (contracts of carriage for the international carriage of passengers and lagguage) CMO : Ortadoğu Demiryolları Uluslararası Yolcu ve Bagaj Tarifesi (Tarif des voyageurs et des bagages du moyen Orient) CNC : Computer Numerical Control COTIF : Uluslararası Demiryolu TaĢımalarına Ait SözleĢmesi (Consolidated Text of the Convention concerning International Carriage by Rail) ÇAMAF : Çankırı Makas Fabrikası DE : Dizel Elektrikli DEMĠRYOL-Ġġ : Türkiye Demiryolları ĠĢçileri Sendikası DGMO : Ortadoğu Demiryolları Genel Müdürlüğü Grubu (Middle East Railways ) DMU : Diesel Multiple Unit (Dizel Tren Seti-Dizelli dizi) ECO : Ekonomik ĠĢbirliği TeĢkilatı (Economical Cooperation Organization) EMU : Electric Multiple Unit (Elektrikli Tren Seti-Elektrikli dizi) ERA : Avrupa Demiryolu Ajansı (European Railway Agency) ERP : Enterprise Resourche Planning (Kurumsal Kaynak Planlaması) EUROFIMA : Avrupa Demiryolu Malzemeleri Finansmanı ġirketi (European Company of the Financing of Railroad Rolling Stock) EUROTEM : Demiryolu Araçları Sanayi ve Ticaret A.ġ. EYS : Emniyet Yönetim Sistemi FKYS : Finans Kaynakları Yönetim Sistemi Modülü

7 FOB : Free On Board (Gemi güvertesinde teslim) FTE : Avrupa Tren Forumu (Forum of Europe Trains) GR : Genel Revizyon GSMH : Gayri safi milli hasıla GSYĠH : Gayri safi yurtiçi hasıla HASLAB : Yapısal Hasar Tespit Ve Onarım Yorulma Laboratuvarı HURDASAN : MKE Kurumu bağlı ortaklığı Hurda ĠĢletmeleri Anonim ġirketi ICF : Interfrigo - Intercontainer ġirketi IPA : Instrument for Pre-Accession Assistance (AB-Katılım Öncesi Yardım Aracı IRRB : Uluslar Arası Demiryolları AraĢtırma Kurumu ISG : ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği ĠTÜ : Ġstanbul Teknik Üniversitesi ĠZBAN A.ġ. : Ġzmir Banliyo TaĢımacılığı Sistemi Ticaret A.ġ. KDV : Katma Değer Vergisi KEĠ : Karadeniz Ekonomik ĠĢbirliği Projesi KHK : Kanun Hükmünde Kararname KĠT : Kamu Ġktisadi TeĢebbüsleri KKY : Kurumsal Kaynak Yönetimi KTVK : Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu LĠMAN-Ġġ : Türkiye Liman, Kara Tahmil Tahliye ĠĢçileri Sendikası MKEK : Makine Kimya Endüstrisi Kurumu MSKYS : Malzeme ve stok kontrol yönetim sistemi NATO : North Atlantic Treaty Organization (Kuzey Atlantik AntlaĢması Örgütü) NDT : Tahribatsız malzeme muayenesi Ost-West Tariff : Doğu-Batı tarifesi OTĠF : Demiryolu ile Uluslar arası TaĢımalara iliģkin Hükümetler arası Örgüt ÖĠB : ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı PT : Penetrant muayenesi RID : Demiryolu ile Uluslar arası Tehlikeli EĢyaların TaĢınmasına ĠliĢkin Yönetmelik RIV/RIC : Uluslararası Yük/Yolcu Vagonları Birliği SCIC : Special Conditions of International Carriage (Yolcu ve bagajların taģınması için uluslararası ortak tarife) SECI : Güneydoğu Avrupa ĠĢbirliği GiriĢimi SERG : Güney Doğu Avrupa Demiryolları Grubu SET : Güney-Doğu Tarifesi (Group de Traveil des transporteurs du Sud- Est de l europe pour le Trafic des Voyageurs ) T.DOK GEMĠ-Ġġ : Türkiye Liman DOK ve Gemi Sanayi ĠĢçileri Sendikası TAR : Trans Asya Demiryolu ġebekesi TBMM : Türkiye Büyük Millet Meclisi TCDD : Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları ĠĢletmesi TDS : Türkiye Denizciler Sendikası TEA : Avrupa Asya Demiryolu EĢya Tarifesi konferansı (Tarif Europe- Asie pour le transport des marchandises par chemins de fer )

8 TER : Trans Avrupa Demiryolu ġebekesi TFRS : Türkiye Finansal Raporlama Standartları TIR : Uluslararası Karayolu taģımacılığı (Transports Internationaux Routiers) TKĠ : Türkiye Kömür ĠĢletmeleri Genel Müdürlüğü TS EN : Demiryolu uygulamaları-araçları ve bileģenlerinin kaynağı standardı TS EN ISO : Çevre Yönetim Sistemi standardı TS EN ISO 9001 : Kalite Yönetim Sistemi standardı TS EN OHSAS 18001: ĠĢçi Sağlığı ve Güvenliği standardı TSE : Türk Standartları Enstitüsü TS-EN : Çevre Yönetim Sistemi Belgesi, TS-EN : ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi TSI : Technical Specification for Interoperability (Avrupa Birliği karģılıklı iģletilebilirlik teknik Ģartları) TUHĠS : Türk Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu ĠĢverenleri TÜRKAK : Türk Akreditasyon Kurumu TÜBĠTAK : Türkiye Bilimsel ve teknolojik AraĢtırmalar Kurumu TÜDEMSAġ : Türkiye Demiryolu Makineleri Sanayi Anonim ġirketi TÜHĠS : Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu ĠĢverenleri Sendikası TÜLOMSAġ : Türkiye Lokomotif Ve Motor Sanayii Anonim ġirketi TÜVASAġ : Türkiye Vagon Sanayii Anonim ġirketi TÜV-SÜD : Teknik Güvenlik ve Kalite Denetim Tic. Ltd. ġti. UBAK : UlaĢtırma Bakanları Avrupa Konferansı UIC : Uluslararası Demiryolları Birliği (Union International de Chemin de Fer) UIMC : Uluslararası Sağlık Servisleri Birliği UKOME : UlaĢım Koordinasyon Merkezi UFRS : Uluslararası Finansal Raporlama Standartları UNESCAP : BM Asya ve Pasifik Ekonomik Komisyonu VADEMSAġ : Vostalpine Kardemir Dem.Sis.San.Tic.A.ġ. YHT : Yüksek Hızlı Tren YPK : Yüksek Planlama Kurulu Yolcu-km: Hamton-km Netton-km Tren-km : Bir yolcunun bir km mesafeye taģınmasıyla ifade edilen trafik ölçü birimi : Lokomotif ağırlığı hariç vagon daraları dahil olmak üzere bir tren tonunun bir km mesafeye taģınması ile ifade edilen trafik ölçü birimi : Bir ton yükün bir km mesafeye taģınmasıyla ifade edilen trafik ölçü birimi : Bir trenin bir km mesafeye taģınmasıyla ifade edilen trafik ölçü birimi

9 TABLOLAR Bölümü No Adı Sayfa I. Toplu BakıĢ 1 Uluslararası Demiryolu Ġstatistikleri II II.Toplu BakıĢ 2 Toplu Bilgiler VI II. Ġdari Bünye 3 Personel durumu 16 II. Ġdari Bünye 4 Personele yapılan harcamalar 20 II. Ġdari Bünye 5 Sosyal giderler 22 III. Mali Bünye 6 Mali durum 24 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 7 Bütçeye iliģkin toplu bilgiler 34 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 8 Finansman programı büyüklükleri 36 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 9 Gider grupları 38 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 10 Giderler (konsolide) 40 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 11 ÇeĢitli Giderler (konsolide) 40 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 12 Ġhale adedi ve toplam tutarları (Yapım iģleri hariç) 46 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 13 Ġhale türlerine göre tutarlarının dağılımı (Yapım iģleri 47 hariç) IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları yılı Özel Ġhale Komisyonunca yapılan mal ve hizmet 48 alımları IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 15 Ġlk madde ve malzeme alımları (Füzyon) 49 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 16 Ġlk madde ve malzeme alımları (Konsolide) 50 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 17 Hizmet alımları Konsolide) 53 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 18 Stoklar (Füzyon) 70 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 19 Stoklar (Konsolide) 71 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 20 Hurda SatıĢları 72 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 21 ÇalıĢma Sonuçları (Program/GerçekleĢen) 74 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 22 Yük TaĢımaları 76 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 23 Yolcu TaĢımaları 80 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 24 Hat Grupları (km) 81 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 25 YHT Hatları (km) 81 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 26 Ray tipleri 82 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 27 Ray yaģları 82 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 28 Travers çeģitleri 83 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 29 Yol yenileme ve bakım-onarım 84 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 30 Beton travers üretimi 86 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 31 Makas üretimi 88 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 32 Çeken araçlar 90 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 33 Cer çekim gücü 91 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 34 Çekilen araçlar 93 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 35 Kaza istatistikleri 97 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 36 Van Gölü feribot iģletmesi faaliyet sonuçları 102 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 37 Limanların Kapasiteleri 103 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 38 Limanların Faaliyetleri 104 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 39 Verimlilik göstergesi (Yolcu taģıma) 109 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 40 Verimlilik göstergesi (Yük taģıma) 109 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 41 ĠĢgücü verimliliği 110 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 42 Çeken araç verimliliği 111 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 43 Çekilen araç verimliliği 112 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 44 Demiryolu hat verimliliği 112 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 45 Üretim maliyetleri 114 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 46 Ana faaliyetlere iliģkin Giderler 115

10 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 47 Birim maliyetler 115 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 48 SatıĢlar 117 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 49 SatıĢlar (Konsolide) 118 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 50 Sigorta 123 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 51 SatıĢ Sonuçları 124 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 52 Göstergeler (iģletme faaliyetleri) 125 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 53 Gelirin gideri karģılama oranları 126 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 54 Bağlı Ortaklıklar (Sermaye) 129 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 55 Bağlı Ortaklıklar (K/Z) 130 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 56 ĠĢtirakler (Sermaye) 135 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 57 ĠĢtirakler (K/Z) 136 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları adet toplu projenin alt detay proje sayısı ve ödenekleri 142 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları Yılı Yatırım Programında yer alan projeler IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 60 TCDD Bölge Müdürlükleri yatırım projeleri 150 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 61 Yapım sözleģmeleri kapsamında alınan araç sayıları 152 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 62 Devam eden projelere iliģkin ihaleler IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 63 Ankara Ġstanbul demiryolu projesi alt projeleri 160 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 64 BaĢkentray üst yapı iģlerinde bazı iģ kalemlerinin 169 karģılaģtırılması IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 65 Ankara-Sivas Demiryolu projesi alt projeleri 187 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 66 Ankara-Sivas Demiryolu Projesi Yerköy-Sivas hattına 191 iliģkin kesin ve uygulama projenin karģılaģtırılması IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 67 Yerköy-Sivas yaklaģık birim maliyetler, birim teklif 194 fiyatlarının karģılaģtırılması IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 68 Yerköy-Sivas arası alt yapı iģi ile ilgili ödemeleri 195 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 69 Ankara-Sivas demiryolu Sivas -Yerköy arası tünel iģleri 203 fiyat mukayesesi IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 70 Ankara-Sivas demiryolu Sivas-Yerköy arası güzergah, 204 kazı, dolgu iģleri mukayesesi IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 71 Kırıkkale-Yerköy arası altyapı kesimi inģaatı yüklenicinin 222 teklif birim fiyatları IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 72 Polatlı Afyonkarahisar demiryolu projesi hat standartları 226 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 73 Polatlı-Afyonkarahisar kesimi yapım iģinde yüklenicinin 230 teklif fiyatlarının yaklaģık maliyetlerle karģılaģtırılması IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 74 Polatlı-Afyonkarahisar yapım iģi iģ programları 237 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 75 Vinç alımı ihale bilgileri 254 V.Bilanço 76 Aktif 269 V.Bilanço 77 Bankalar hesabı 270 V.Bilanço 78 Toplam mevduatın TL ve yabancı para cinsinden dağılımı 270 V.Bilanço 79 Ticari alacaklar 271 V.Bilanço 80 Alıcılar 272 V.Bilanço 81 Maddi duran varlıklar hareketleri 288 V.Bilanço 82 Maddi duran varlıklar (net) 290 V.Bilanço 83 BirikmiĢ Amortismanlar 291 V.Bilanço 84 Pasif 292 V.Bilanço 85 Ticari borçlar 294 V.Bilanço 86 Satıcılar 294 VI. Gelir Tablosu 87 Gelir Tablosu 302 VI. Gelir Tablosu 88 Ankara Demirspor Kulübüne kiralanan taģınmaz listesi 309 VI. Gelir Tablosu 89 Finansman giderleri 313

11 I I. TOPLU BAKIġ A- Demiryolu taģımacılığının dünya ekonomisi içindeki yeri 18. Yüzyılda ilk demir rayların madenlerde kullanılmaya baģlamasının ardından, sanayi devriminin en önemli buluģlarından biri olan buhar gücünün demir raylar üzerinde denenmesi sonucu 1804 yılında Ġngiltere de ilk buharlı lokomotif yapılmıģtır. Demiryolu ulaģımı da Dünyada ilk kez yine bu ülkede 1825 yılında baģlamıģ ve 25 yıl içinde giderek tüm Avrupa ya yayılmıģtır. Ekonomik ve sosyal geliģme açısından giderek önemli bir araç haline gelen demiryolu taģımacılığı, Amerika BirleĢik Devletleri nde 19.yüzyıl sonu ve 20.yüzyılın baģındaki hızlı geliģmenin de önemli itici güçlerinden birisi olarak ortaya çıkmıģtır. Günümüzde ticaretin ülkelerin sınırlarını aģması ve dünyanın global bir pazar haline dönüģmesi sonucunda ulaģtırma hizmetlerinin önemi daha da artmıģ bulunmaktadır. Bu nedenle insanların seyahatlerini rahat, güvenilir ve kısa sürede yapmaları ve malların düzenli, güvenli bir Ģekilde ve en düģük maliyetle nakledilmesi ekonomik ve sosyal hayatın önde gelen hedefleri arasında yer almaktadır. Dünya ticaretinin ülkeler arası yaygınlaģması sonucu oluģan rekabet ortamı, taģımacılık alanında zaman faktörü yanında ekonomiklik durumunu da ön plana çıkardığından çeģitli taģıma sistemlerinin geliģmesine yol açmıģtır. Bu sistemler içerisinde yer alan demiryolu, karayolu, havayolu, akarsu, kanal ve boru hattı taģımacılığının tercihinde ülkelerin coğrafi yapısı ile doğal kaynakları önem taģımaktadır. Değinilen bu ulaģım modları içinde, demiryolları, özellikle uzun mesafelerde hem yolcu, hem yük taģımacılığında en verimli, çevresel etki açısından da en az maliyetli ulaģtırma modu konumunda bulunmaktadır. Yapılan araģtırmalara göre bir yük treninin sefere sokulmasının 330 kamyon veya TIR ı, bir yolcu treninin ise 20 otobüs veya 300 otomobili trafikten alıkoyacağı ortaya konulmaktadır. Dolayısıyla ulaģtırma sektöründe, ekonomikliği, çevre dostu ve emniyetli oluģu gibi avantajlara sahip olan demiryolu iģletmeciliği, bütün Dünyada büyük önem kazanmakta ve geliģen teknolojilerin süratle bünyesine uygulanmasıyla giderek daha fazla ön plana çıkmaktadır. Özellikle yüksek hızlı tren teknolojisinde meydana gelen geliģmeler, demiryolunu kimi durumlarda havayolu ile rekabet edecek bir konuma dahi getirmiģ bulunmaktadır. Diğer yandan, hızlı kentleģme, sanayileģme ve nüfus artıģının beraberinde getirdiği sorunların çözümünde kent içi raylı taģımacılığının önemi giderek artmakta; raylı taģımacılığın geliģtirilmesi bir çok ülkede yerel yönetimlerin öncelikli hedef ve politikaları arasında yer almaktadır. Demiryolu taģımacılığının bütün Dünyada yaygınlaģması sonucu, 1922 yılında demiryolu Ģirketlerinin küresel örgütü olarak Uluslararası Demiryolu Birliği (Union Internationale des Chemins de Fer- UIC) kurulmuģtur. Avrupa ve komģu ülkelerden oluģan 18 ülkenin demiryolu iģletmeciliği hakkında fikir verebilmek ve bunlarla Türkiye nin durumunu mukayese edebilmek bakımından UIC'nin istatistiklerinden derlenen 2013 yılına ait bilgiler ve karģılaģtırmalar aģağıda gösterilmiģtir.

12 II Sayıştay Tablo: 1- Uluslararası demiryolu istatistikleri ÜLKE YÜZÖLÇÜMÜ ÜLKE ve KODU DEMĠRYOLU TREN Km HAT VERĠMLĠLĠĞĠ NÜFUS KARAYOLU UZUNLUĞU TOPLAM NAHAT UZUNLUĞU ELEKTRĠKLĠ HAT UZUNLUĞU ELEKTRĠKLĠ HAT YÜZDESĠ 1000 Km 2 'ye DÜġEN KARAYOLU 1000 Km 2 'ye DÜġEN DEMĠRYOLU 1 Km DEMĠR YOLUNA DÜġEN KARAYOLU NÜFUSA DÜġEN KARAYOLU NÜFUSA DÜġEN DEMĠRYOLU YOLCU YÜK NÜFUSUN DEMĠRYOLU ĠLE SEYAHAT SIKLIĞI TOPLAM YOLCU SAYISI YOLCU - Km NETTON HAT BAġINA DÜġEN TRAFĠK HAT BAġINA DÜġEN TREN NETTON - Km TRAFĠK (1) ORTALAMA YÜK TAġIMA MESAFESĠ /1 4/1 3/4 3/2 4/2 6/ /4 13/4 9/8 Bin Mil Bin Km 2 Km Km % Km Km Km Km Km % Bin Bin Bin Bin Bin Km yon Km TÜRKĠYE TR , ALMANYA DE , AVUSTURYA AT BELÇĠKA BE , BULGARĠSTAN BG , ÇEK CUMH. CZ , DANĠMARKA DK , ESTONYA EE FĠNLANDĠYA FI , FRANSA FR , HIRVATĠSTAN CR , HOLLANDA NL , ITALYA IT , ĠNGĠLTERE GB , ĠRLANDA IE , ĠSPANYA ES , ĠSVEÇ SE , LETONYA LV LĠTVANYA LT , LÜKSEMBURG LU , MACARĠSTAN HU , POLONYA PL , PORTEKĠZ PT , ROMANYA RO , SLOVAKYA SK , SLOVENYA SI , YUNANĠSTAN GR , AVRUPA BRLĞ EU AMERĠKA USA , ÇĠN CN , HĠNDĠSTAN IR , JAPONYA JP KANADA CA , , RUSYA RU , Kaynak : TCDD Ġstatistik Yıllığı (1) Trafik = Yolcu km + Ton km

13 III B- KuruluĢun tarihçesi, Türkiye ekonomisindeki yeri ve geliģimi Anadolu nun demiryolu ile tanıģması 1856 yılında bir Ġngiliz Ģirketine verilen imtiyazla Ġzmir-Aydın arasında demiryolu inģa edilmesiyle baģlamıģtır. 130 km uzunluğundaki bu hattın yapımı 1866 yılında tamamlanarak iģletmeye açılmıģ, sonradan bu hat 608 km. ye çıkarılmıģtır. BaĢka bir Ġngiliz Ģirketine imtiyaz olarak verilen Ġzmir-Turgutlu(Kasaba) - Afyon ve Manisa-Bandırma hattının 98 km. lik kısmı da 1865 yılında tamamlanarak iģletmeye açılmıģ, kalan kısmı sonraki yıllarda tamamlanmıģtır. Baron Hirsch'e 1869 yılında yapım imtiyazı verilen 2000 km.lik Ģark demiryollarının milli sınırlar içinde kalan 336 km.lik Ġstanbul-Edirne ve Kırklareli- Alpullu kesiminin 1888'de bitirilerek iģletmeye açılmasıyla, Ġstanbul Avrupa demiryollarına bağlanmıģtır. Anadolu'da yapımı tasarlanan demiryollarının devlet eliyle inģası düģünülerek, 1871 yılında HaydarpaĢa-Ġzmit hattının yapımına baģlanmıģ ve 91 km.lik hat 1873 yılında bitirilmiģ, ancak mali imkânsızlıklar nedeniyle yapımına devam edilemeyen Anadolu Demiryolları ile Bağdat ve Cenup Demiryollarının yapımları bilahare Alman sermayesi ile gerçekleģtirilmiģtir. Milli mücadele yıllarına gelindiğinde demiryollarının ne derece önemli olduğu hususu ortaya çıkmıģtır. KurtuluĢ SavaĢı'nda cepheye asker, silah ve erzak taģımada, cephelerden de geriye gazilerin taģınmasında demiryolları hep ön planda olmuģtur. Bu durum, Cumhuriyetin ilanından sonra da devam etmiģ; Cumhuriyet döneminden önce çeģitli yabancı Ģirketler tarafından inģa edilerek iģletilen demiryollarının yaklaģık 4000 km. lik kısmı Cumhuriyetin ilânı ile çizilen milli sınırlar içerisinde kalmıģtır tarihinde 506 sayılı Kanun çıkarılarak bu hatlar millileģtirilmiģtir. Demiryolları yılları arasında bir atılım çağı yaģamıģtır yılında km olan demiryolu hat uzunluğu, 1940 yılına kadar gerçekleģtirilen çalıģmalarla km ye ulaģmıģtır. Ancak, ikinci dünya savaģının ve yıkımının hüküm sürdüğü arası dönem Türk Demiryolları için bir durgunluk dönemi olmuģtur. KurtuluĢ SavaĢı ndan sonra, olanaksızlıklar içinde yılda ortalama 240 km uzunluğunda demiryolu yapılırken, 1950 yılından sonra geliģen teknoloji ve maddi olanaklara rağmen yılda sadece 39 km.lik demiryolu yapılabilmiģtir. Bu durum, ulaģtırma politikalarında meydana gelen değiģimin bir sonucu olarak ortaya çıkmıģtır. Böylece demiryolları uzun yıllar sürecek bir duraklama, hatta gerileme sürecine girmiģ; bu süreçte yeni hat yapımları bir yana, yol yenilemeleri dahi gerektiği Ģekilde yapılamamıģtır li yıllara gelindiğinde demiryollarının yeniden tartıģılmaya baģlandığı ve Ankara-Ġstanbul arasını 2,5-3 saate indirecek olan hızlı tren projesinin gündeme geldiği bir dönem baģlamıģtır.

14 IV Sayıştay Bu dönemde Arifiye-Sincan Sürat Demiryolu Projesi hazırlanarak 1976 yılında yapımına baģlanmıģtır. EskiĢehir-Polatlı üzerinden geçen ve 576 km olan mevcut hatta alternatif olarak hazırlanan söz konusu proje ile güzergah Ankara- Sincan-Çayırhan-Arifiye üzerinden Ġstanbul olarak belirlenmiģtir. Böylece toplam yolculuğun 418 km.ye inmesi, diğer bir ifadeyle yeni yapılacak hattın mevcut hattan 158 km daha kısa olması planlanmıģ, hız ise 250 km/saat olarak öngörülmüģtür. Değinilen projenin ihalesi için güzergah iki bölüme ayrılmıģtır. Çayırhan- Sincan arasındaki 85 km.lik kesim 1. bölüm olarak belirlenmiģ ve bu bölüm beģ ayrı parçaya ayrılıp ihale edilerek inģaata baģlanmıģtır. AyaĢ Tünelinin yer aldığı 1. kısım hariç, diğer kısımlar tamamlanarak, bu bölümün toplamında % 75 düzeyinde gerçekleģme sağlanmıģtır. Bu kesimde yer alan tünellerden 17,1 km.si tamamlanmıģ, 3,3 km.lik kısım eksik kalmıģtır. 10 km uzunluğundaki AyaĢ Tünelinin ise 8 km si tamamlanmıģtır. Bu haliyle yarım bırakılan ve daha sonraları, üzerinde bulunan AyaĢ Tüneli ile anılan söz konusu projenin 1.bölümü için cari fiyatlarla 316 milyon ABD Doları harcama yapılmıģtır. Ancak bu tutar eskalasyona tabi tutulduğunda 730 milyon ABD Dolarına ulaģmaktadır. Böylece AyaĢ tüneli dıģındaki yapılar doğa koģullarında yıpranmaya maruz kalırken, 2 km si eksik kalan AyaĢ Tüneli için her yıl bin TL bakım onarım masrafı yapılmaya devam edilmektedir. O dönemde kazandığı ivmeyi, Arifiye-Sincan Sürat Demiryolu Projesi nin yarım kalmasıyla tekrar kaybeden demiryolları, 2000 li yıllara doğru, bu kez Ankara- Ġstanbul demiryolu hattının rehabilitasyonu projesiyle yeniden kamuoyunun gündemine gelmiģtir. Bu çerçevede, Ankara (Esenkent)-EskiĢehir (Ġnönü) kesiminin 200 km/hıza uygun ve çift hatlı olarak inģa edilmesi için, tamamı dıģ kredili olarak, 1999 yılında uluslararası ihaleye çıkılmıģ ve sözleģme imzalanmıģtır. Ancak, daha sonra, Ankara-Ġstanbul Mevcut Demiryolu ĠyileĢtirmesi Projesinden vazgeçilerek bu kez Ankara-Ġstanbul arasında 250 km/saat hıza uygun çift hatlı ayrı bir demiryolu yapılmasını öngören Ankara-Ġstanbul Yüksek Hızlı Tren projesine dönülmüģ ve imalata baģlanmıģtır yılında hattın Ankara-EskiĢehir kesimi ulaģıma açılmıģtır. EskiĢehir-Ġstanbul kesiminde ise; kısmen geçici kabulü yapılarak iģletmeye açılmakla beraber yapım çalıģmaları devam etmektedir. Demiryollarının tarihsel geliģimi içinde uzun yıllar boyu ihmal edilmiģ olmasının ve geçmiģte baģlamıģ yatırımların yarım bırakılmasının olumsuz sonuçlara yol açtığı açıkça görülmektedir. Oysa ki, her alanda olduğu gibi Dünyadaki geliģmelere ayak uydurulması ve demiryolu alanında kısa, orta ve uzun vadeli yatırım ve iģletme politikalarının ayrıntılı etüt ve analizlere dayalı olarak sağlıklı bir Ģekilde belirlenmesi esas olmalıdır. GeçmiĢte yapılmıģ olan ve üzerindeki AyaĢ Tüneli ile anılan Arifiye-Sincan Sürat Demiryolu Projesi, her ne kadar TCDD ile doğrudan ilgili olmasa da, TCDD nin

15 V mevcut yatırım projeleri ve geleceğe dönük hedef ve politikaları ile etkileģim içinde bulunmaktadır. Yarım kalmıģ olan bu proje ayrıca, çok önemli miktarda kamu kaynağı kullanılmıģ olması nedeniyle de üzerinde durulmasını gerektirmektedir. Bu proje için yapılmıģ harcamaların ve her yıl yapılmakta olan AyaĢ Tüneli bakım onarım giderlerinin, kamunun kaynak kaybına dönüģmesine engel olunması ve projenin kazanılmıģ bir değere dönüģtürülmesi imkânlarının yetkili ve sorumlu kurumlarca yeniden etüt edilmesinde önemli yarar bulunmaktadır ve 2007 yıllarında TCDD nin Ana Statüsünde yapılan değiģiklik sonucu, TCDD konvansiyonel, hızlı ve yüksek hızlı yeni demiryolları inģaa etmekle görevli, yetkili ve sorumlu kılınmıģtır. Böylece TCDD tarafından Ankara-Ġstanbul hızlı tren projesinin yanı sıra, Ankara-Konya ve Ankara-Sivas hızlı tren hatlarının yapımı da sürdürülmüģ; Ankara-EskiĢehir, Ankara-Konya, EskiĢehir-Konya yüksek hızlı tren hattı iģletmeye açılmıģ; 2014 yılında ise EskiĢehir-Ġstanbul hattı da iģletmeye açılarak Ankara-Ġstanbul seferlerine baģlanmıģtır. Demiryolu sektörünün daha ileri düzeylere taģınmasının önemi, karayollarında her gün yaģanan trafik kazaları göz önüne alındığında da açıkça kendini göstermektedir. Demiryolu taģımacılığının tarihsel süreci içerisinde köklü bir kuruluģ olarak yerini alan TCDD nin kuruluģu 1924 yılına kadar uzanmaktadır tarihinde çıkarılan 506 sayılı Kanunla "Anadolu-Bağdat Demiryolları Müdüriyet-i Umumiyesi" kurulmuģtur. Bu kuruluģ demiryollarının yapım ve iģletmesinin bir arada yürütülmesi ve daha geniģ çalıģma imkanları verilmesini sağlamak amacıyla daha sonra çıkarılan tarih ve 1042 Sayılı Kanunla "Devlet Demiryolları ve Limanları Ġdare-i Umumiyesi" adını almıģtır yılına kadar katma bütçeli bir Devlet idaresi Ģeklinde yönetilen KuruluĢ, tarihinden itibaren 6186 Sayılı Kanunla "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları ĠĢletmesi (TCDD)" unvanıyla Kamu Ġktisadi Devlet TeĢekkülü haline getirilmiģtir. Son olarak tarihinde 233 Sayılı KHK ile "Kamu Ġktisadi KuruluĢu" hüviyetini almıģtır. Ġncelemelerin sürdüğü 2013 yılında çıkarılan 6461 sayılı Türkiye Demiryolu UlaĢtırmasının SerbestleĢtirilmesi Hakkında Kanun la, Türkiye de yeni bir dönem baģlamıģ; sektör rekabete açılmıģtır. Anılan Kanunla TCDD, altyapı iģletmecisi olarak ve ĠDT statüsünde yapılandırılırken; demiryolu tren iģletmecisi olarak TCDD TaĢımacılık Anonim ġirketi unvanıyla yeni bir Ģirket kurulması öngörülmüģtür. Söz konusu düzenlemeye uygun yapılanma çalıģmaları halen devam etmektedir. KuruluĢun son beģ yıllık faaliyetlerine iliģkin toplu bilgileri aģağıda gösterilmiģtir.

16 VI Sayıştay Tablo 2 - Toplu Bilgiler Toplu Bilgiler Ölçü Son iki yıl farkı Sermaye Bin TL ÖdenmiĢ sermaye " Öz kaynaklar " Yabancı kaynaklar " Finansman giderleri " Maddi duran varlıkların (edinme değeri) " Maddi duran varlıklar birikmiģ amort. " Yatırım için yapılan nakdi ödemeler Bin TL Yatırımların gerçekleģme oranı (nakdi) % Bağlı ortaklıklara ödenen sermaye Bin TL Bağlı ortaklıklardan temettü geliri " ĠĢtiraklere ödenen sermaye " ĠĢtirakler temettü geliri " Tüm alım tutarı Bin TL ( ) (50) Tüm hizmet giderleri toplamı (TCDD) Tüm üretim tutarı (bağlı ortaklıklar) " Hizmet üretimi: Yolcu taģımaları (milyon) Yolcu-km (823) (17) Yük taģımaları (milyon) Netton-km (46) - Liman ve iskele hizmetleri (elleçleme) Bin Ton Yol uzunluğu: Km Anahat (2., 3. ve 4. ana hatlar dahil) " Tali hat (iltisak + istasyon yolları) " Hızlı tren hattı " Buharlı lokomotif mevcudu Adet Dizelli anahat lokoları " (5) 1 Dizelli manevra lokoları " Dizelli diziler " Elektrikli lokolar " (3) - Elektrikli diziler " Yolcu vagonu mevcudu (diziler hariç) " (11) 1 Yük vagonu mevcudu " Koltuk ütilizasyonu (Anahat) % Yük vagonu ütilizasyonu % Net satıģ tutarı Bin TL Stoklar: Ġlk madde ve malzeme Bin TL ( ) (31) Yarı ve ara mamul " (58.853) (56) Mamuller " Diğer " Memur (ortalama) Kisi (44) (4) SözleĢmeli (ortalama) " (867) (5) ĠĢçi (ortalama) " (564) (4) Personel için yapılan tüm giderler Bin TL Cari yıla iliģkin: Memurlar için yapılan giderler Bin TL Memur baģına aylık ortalama gider TL SözleĢmeliler için yapılan giderler Bin TL (2.127) - SözleĢmeli baģına aylık ortalama gider TL ĠĢçiler için yapılan giderler Bin TL ĠĢçi baģına aylık ortalama gider TL Dönem kârına iliģkin vergi ve diğ.yas.yük. Bin TL Tahakkuk eden vergiler " GSYĠH'ya katkı (üretici fiyatlarıyla) " ( ) 136 GSYĠH'ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) " (75.669) ( ) ( ) (222) GSMH'ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) " ( ) ( ) ( ) (568) Zararlılık % Faaliyet kârı veya zararı Bin TL ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (28.705) (2,5) Dönem kârı veya zararı " ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (37) Bilanço kârı veya zararı " ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (15) Füzyon: Faaliyet kârı veya zararı Bin TL ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (46.161) (4) Dönem kârı veya zararı " ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Bilanço kârı veya zararı " ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ArtıĢ veya azalıģ %

17 VII KuruluĢun toplu bilgileri irdelendiğinde; 2009 yılında km olan yol uzunluğunun 2013 yılında km.ye yükseldiği; bunun 888 km.sinin hızlı tren hattı olduğu görülmektedir. Ġncelemelerin sürdüğü 2014 yılında Ankara-Ġstanbul yüksek hızlı tren hattının EskiĢehir-Ġstanbul (Pendik) arasındaki 265 km.lik 2. Etabı da iģletmeye açılmıģ bulunmaktadır. Ankara-Ġstanbul (Pendik) arası mesafe 510,6 km, çift hat uzunluğu ise toplam 1.016,8 km.dir. Böylece Türkiye deki toplam demiryolu hat uzunluğu ,8 km.ye yükselmiģtir yılında, 2012 yılına göre % 5 artıģla yaklaģık 21 milyon anahat yolcu taģımacılığı yapıldığı belirlenmiģtir. Aynı dönemde YHT ile Ankara-EskiĢehir-Ankara arasında , Ankara-Konya-Ankara arasnda ve Konya-EskiĢehir- Konya arasında olmak üzere toplam yolcu taģınmıģtır. YHT ile taģınan yolcu sayısında 2012 yılına göre % 25,6 oranında artıģ kaydedilmiģtir. Yük taģımacılığında ise geçen yıla göre % 4 oranında artıģ sağlanarak netton yük taģınmıģtır. TCDD nin 2013 yılı faaliyet dönemi milyon TL dönem zararı ile kapanmıģ; geçmiģ yıllar zararı ile birlikte bilanço zararı 9,5 milyar TL olarak gerçekleģmiģtir. Ġleri ülkelerin ekonomik ve sosyal geliģimlerinde önemli rol oynayan demiryolu taģımacılığının Türkiye de uzun yıllar ihmal edilmiģ olması ve etkin bir konuma gelememesi, yüksek maliyetlerle iģletmecilik yapmak zorunda kalan TCDD üzerindeki finansal yükü artırmıģtır. Bu olumsuz yapı, demiryolu sektörünün ve TCDD nin baģlıca ana sorununu oluģturmaktadır. TCDD nin, modern, hızlı ve güvenli bir taģımacılık faaliyetinde bulunan, ekonomik teģkilat yapısına sahip, verimli çalıģan ve rekabet gücü yüksek bir kuruluģ haline getirilmesi önem arz etmektedir. Bu çerçevede demiryolu taģımacılığının modernizasyonuna yönelik olarak yürütülmekte olan yatırımların sürdürülmesi ve demiryolu ağının ülke sathına yaygınlaģtırılması önem arz etmektedir. Demiryolu iģletmeciliğinin modernizasyonu, bu alandaki rekabet gücünün yükseltilmesi ve demiryolu taģımacılığının toplam taģımacılık içindeki payının artırılması yönünde çeģitli yatırım projeleri uygulamaya konulmuģ bulunmaktadır. Hızlı tren projeleri baģta olmak üzere, bu alandaki yatırımların en uygun maliyetle ve zamanında tamamlanması gerekmektedir. Bu nedenle yatırım projelerinin ayrıntılı araģtırmalara ve zemin-sondaj etütlerine dayalı olarak hazırlanması, ihalelere gerçekçi metrajlar üzerinden çıkılması, zorunlu haller dıģında ihaleden sonra projelerde kapsamlı değiģikliklere, dolayısıyla iģlerin tasfiyesine gidilmemesi hususları üzerinde önemle durulmalıdır. Hızlı tren projelerinin yanı sıra, konvansiyonel hatların modernizasyonuna da ağırlık verilmelidir. Demiryolu hatlarının yaklaģık % 90 oranındaki ağırlıklı kısmında tek hat iģletmeciliği yapıldığı görülmekte olup bu durum etkin ve verimli çalıģmayı olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle çift hatlı yolların artırılması hususu önem arz etmektedir. Diğer yandan genel iyileģtirme programları çerçevesinde elektrifikasyon uygulamaları ve sinyalizasyon sistemi de yaygınlaģtırılmalıdır. Ayrıca,

18 VIII Sayıştay demiryolu hatlarının ve çeken-çekilen araçların yenilenmesi çalıģmaları sürdürülmelidir. C-Öneriler: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları ĠĢletmesi Genel Müdürlüğü nün 2013 yılındaki çalıģmaları üzerinde SayıĢtay tarafından yapılan incelemeler sonucunda getirilen öneriler aģağıdadır. Yılına iliģkin öneriler: 1- TCDD nin, altyapı ve tren iģletmeciliğine iliģkin emniyet yönetim sistemine yönelik eğitim ve danıģmanlık hizmeti alımı ile ilgili olarak; -Ġhaleye çıkılmadan önce ayrıntılı fiyat ve piyasa araģtırması yapılmadan, sadece bir firmadan fiyat alınarak yaklaģık maliyetin belirlendiği ve daha sonra ihaleyi kazanan bu firma ile sözleģme imzalanmak suretiyle yaklaģık maliyet belirleme esaslarına uygun hareket edilmediği, -Ġhale dokümanlarında firmalardan akredite olduklarına dair belge isteminin zorunlu tutulmadığı; ihale değerlendirme sürecinde ise bu konuda, ihaleye teklif veren iki firmadan biri ile ilgili olarak TÜRKAK tan ayrıntılı bilgi talebiyle görüģ istenirken, diğer firma ile ilgili genel nitelikte görüģ talebinde bulunulduğu, ancak ayrıntılı görüģ talebinde bulunulan ve daha sonra teklifi değerlendirme dıģı bırakılan firma ile ilgili TÜRKAK tan görüģ gelirken, diğer firma ile ilgili herhangi bir görüģ gelmemesine rağmen, bu husus üzerinde durulmadan yaklaģık 6 milyon TL bedelle sözleģme imzalanmak suretiyle ihalede eģitlik ve rekabet ilkesine uygun davranılmadığı, -Ġhalede teklifi değerlendirme dıģı bırakılan firmanın, ihale kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle Ankara 13.Ġdare Mahkemesi nezdinde açtığı dava sonucunda, anılan Mahkeme tarafından yürütmenin durdurulmasına karar verilmesinden hemen sonra, Ģikayetçi firmanın davadan feragat etmesiyle davanın düģmesine yol açıldığı; ancak bu durumun, Mahkemenin karar gerekçesini oluģturan dava konusu iģlemin ihale mevzuatına uygun olarak gerçekleģtirilmediği sonucunu ortadan kaldırmadığı, -SözleĢmenin imzalanmasından kısa bir süre sonra, Teknik ġartnamede yer almayan, ancak daha sonra ihtiyaç duyulduğu belirtilen Emniyet Yönetim Sistemi Uzmanlık Eğitimi iģi ile ilgili olarak verilen % 20 iģ artıģı ile birlikte, bedeli 7 milyon TL yi aģan hizmet alımı ihalesinde yeterli rekabet koģulları oluģturmaya yönelik iģlemler yürütülmemesi ve ihalede tek firmanın kalmasına yol açılması suretiyle 4734 sayılı Kanun un temel hükümler baģlıklı 5 inci maddesine, TCDD Genel Müdürlüğü nün 4734 sayılı Kanun un 3/g Maddesi Uyarınca Yapacağı Mal ve Hizmet Alımlarında Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmeliğin 4 üncü maddesine ve KuruluĢ menfaatlerine aykırı hareket edildiği, Hususları dikkate alınarak, ihaleyi alan firmanın iģ deneyim belgesi hususu da dahil olmak üzere konu ile ilgili tüm iģ ve iģlemlerin UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı nca incelettirilmesi, gerekirse soruģturulması (Sayfa; 56-63),

19 IX 2- Demiryolu hatlarındaki S49 luk raylara uygun makas üretimi yapan Çankırı Makas Fabrikasında, UIC 60 lık raylarda kullanılan makas üretimi de yapmak üzere geçmiģ yıllarda tedarik edildiği anlaģılan, ancak bu üretimden vazgeçilmesi üzerine uzun süredir kullanım dıģı kaldığı ve açık alanda korozyona maruz durumda beklediği belirlenen önemli miktardaki çeģitli malzemenin temin süreci ve üretimde kullanılmama nedenleri TCDD Genel Müdürlüğünce incelettirilerek, bu malzemelerin değerlendirilmesi ve ekonomiye kazandırılması için gerekli çalıģmaların yapılması (Sayfa; 88-89), 3- TCDD ve bağlı ortaklıklarda, iģ sağlığı ve güvenliği konusunda yürütülmekte olan çalıģmalara etkinlik kazandırılarak, bu konudaki ihtiyaçların giderilmesi; 6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun öngördüğü yükümlülüklerin hayata geçirilmesinde eğitim faaliyetlerine ve iģ baģı bilinçlendirme çalıģmalarına ağırlık verilmesi, özellikle kiģisel koruyucu donanımların gerektiği Ģekilde kullanılması yönünde gerekli bilincin oluģturulmasına yönelik tedbirlerin alınması; ayrıca, alt iģveren çalıģanlarının iģ sağlığı ve güvenliklerinin de gerektiği Ģekilde sağlanması hususunun titizlikle takip edilmesi (Sayfa; ), 4- TCDD tarafından bağlı ortaklıklara sipariģ edilerek iģ programına bağlanan yapım ve onarım iģleri ile ilgili tedarik ve üretim süreci devam ederken, yeni protokol ve revize iģ programı ile yıl içinde kapsamlı sipariģ değiģikliklerine gidilmesinin olumsuz etkilere yol açtığı dikkate alınarak; üretim ve onarım sipariģlerinin TCDD tarafından baģlangıçta daha gerçekçi bir Ģekilde belirlenmesi ve zorunlu haller dıģında yıl içinde önemli miktarlarda sipariģ değiģikliklerine gidilmemesi; ayrıca, gerek bağlı ortaklıkların, gerekse yan sanayi firmalarının ileriye dönük iģletme ve yatırım planlarını daha sağlıklı bir Ģekilde yapabilmeleri için, TCDD sipariģlerinin ve bu sipariģlere göre belirlenen yapım ve onarım programlarının birden fazla yılı kapsayacak Ģekilde hazırlanması hususunun değerlendirilmesi (Sayfa; , ), sayılı Kamu Ġhale Kanunu nun 62/c ve Yapım ĠĢleri Ġhaleleri Uygulama Yönetmeliği nin 5/c maddesi hükümleri gereği, mümkün olduğunca kesin projeler yerine uygulama projeleri ile iģlemlerin yürütülmesi ve uygulama projelerine göre yapım iģlerinin ihale edilmesi; kesin projelerle ihaleye çıkılması durumunda ise etütproje aģamasında özellikle tünel, viyadük, yüksek yarma ve yüksek dolgularda mümkün olan tüm zemin-sondaj etütlerinin ve ayrıntılı araģtırmaların yapılması, projelerin gerçekçi verilere dayandırılması, ilgili kurum ve kuruluģlarla koordinasyon sağlanması, ayrıca Ġlgili Bakanlık Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından hizmet alımı yoluyla yaptırılan projeler üzerinde, TCDD tarafından da yine hizmet alımı yoluyla revizyona gidilmesi Ģeklindeki uygulama gözden geçirilerek, projelerin koordinasyon içerisinde tek elden yürütülmesi hususu üzerinde durulması (Sayfa; 149), yılında yapım sözleģmesi imzalanan ve 2011 yılında kesin hak ediģi onaylanan EskiĢehir-Ġnönü kesimi altyapı iģinde; ariyet ocağı kazısı pozu ile ariyet

20 X Sayıştay ocağı kazısı nakli pozu için, sözleģmede yer almayan iģler çerçevesinde özel birim fiyat analizi düzenlenmek suretiyle yapılan ödemeler konusunda, SayıĢtay ın 2011 ve 2012 yılı denetim raporlarında yer alan öneriler üzerine, TCDD TeftiĢ Kurulu tarafından yapılan inceleme sonucunda tespit edilen ve yasal faiziyle birlikte 8 milyon TL yi bulan fazla ödemenin yüklenici firmadan tahsili için açılan davanın titizlikle takibi yapılarak, bu ödemeden kaynaklanan Kurum zararının tazmini için gerekli iģlemlerin yürütülmesi; yapım iģleri ile ilgili ihaleye çıkılmadan önce, ihale dokümanlarındaki metraj cetvelleri ve birim fiyat tariflerinin herhangi bir eksikliğe ve tereddüte mahal bırakmayacak açıklıkta düzenlenmesi (Sayfa; ), 7- Ankara-Sivas hızlı tren demiryolu hattının, Yerköy-Sivas kesimi projesi ve yapım iģi ile ilgili olarak; -UlaĢtırma, Denizcilik ve HaberleĢme Bakanlığı, Alt Yapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından hizmet alımı yoluyla hazırlattırılıp TCDD ye gönderilen projenin, kesin proje olarak ifade edilmesine rağmen, yeterli araģtırma ve zeminsondaj etütleri yapılmadan hazırlandığının anlaģılması, dolayısıyla ön proje niteliğindeki bu proje ile ihaleye çıkılması, -YaklaĢık maliyeti 1,3 milyar TL olarak belirlenerek 840 milyon TL ye ihale edilen söz konusu yapım iģine ait sözleģme imzalandıktan sonra, yüklenici tarafından yaptırılan uygulama projesiyle; demiryolu hattının uzunluğunun 287,6 km. den 251,3 km.ye düģürülmesi, tünel boyunun 10,6 km. den 41,9 km ye, viyadük boyunun ise 2,7 km den 11,2 km ye yükseltilmesi baģta olmak üzere, ihalenin niteliğini teknik yönden ve maliyet açısından değiģtirecek tarzda kapsamlı proje değiģikliklerine gidilmesi, -SözleĢme imzalandıktan sonra yapılan kapsamlı değiģikliklerin, hattın bazı kesimlerinin konvansiyonel hatla çakıģması, baraj rezervuar alanında kalması, fay hattına çok yakın geçmesi, bazı yerleģim yerlerinde köylerin taģınma zorunluluğunun ortaya çıkması, verimli arazi ve topraklardan geçmesi gibi gerekçelere dayandırılması nedeniyle, ihale öncesi etüt-proje aģamasında yapılması gereken bu tür araģtırmaların yapılmadığının ortaya çıkması, -BaĢlangıçta hattın tamamı için 1,3 milyar TL yaklaģık maliyet belirlenmiģ iken, 840 milyon TL ye ihale edilen iģin sözleģme bedeli ile tamamlanamayacağının anlaģılıp tasfiyesine karar verilmesinden sonra, bu kez 2,2 milyar TL yaklaģık maliyet üzerinden yeniden ikmal ihalesine çıkılması, dolayısıyla yaklaģık maliyet hesaplamaları ile dayanaklarının yeterli olmadığının anlaģılması, -ĠĢin tasfiyesi sürecine girildikten sonra yüklenicinin, 2012 yılı iģ programına göre yapması gereken ve yaklaģık maliyet tablosunda yer alan birim maliyetlere göre daha düģük birim teklif fiyatı vermiģ olduğu güzergah ve ariyet kazısı ile güzergah dolgusu iģ kalemleri yerine, sözleģme kapsamı dıģına çıkarılan ve yaklaģık maliyetine göre bazı iģ kalemlerine daha yüksek birim teklif fiyatı vermiģ olduğu tünel imalatlarını, TCDD nin uyarılarını dikkate almadan ve yapı denetimi yapılmadan bazı teknik nedenler ileri sürerek devam ettirmesi; imalatlar tamamlandıktan sonra ise