Gençlik Çalışmaları Birimi &Toplum Gönüllüleri Vakfı Yaşayan Kütüphane Proje Teklifi

Transkript

1 Gençlik Çalışmaları Birimi &Toplum Gönüllüleri Vakfı Yaşayan Kütüphane Proje Teklifi Proje Adı: Uygulama Yeri: Proje Süresi: Yaşayan Kütüphane Barışarock Festivali, İstanbul 3 ay İletişim: Yörük Kurtaran Gençlik Çalışmaları Birimi yoruk@bilgi.edu.tr Burcu Haylaz Toplum Gönüllüleri Vakfı burcu.haylaz@tog.org.tr 1. Proje Özeti Yaşayan Kütüphane, tam anlamıyla normal bir kütüphane gibi çalışmaktadır. Okuyucular gelirler ve bir kitabı belirli bir süre için ödünç alırlar. Kitabı okuduktan sonra kütüphaneye iade ederler ya da isterlerse kitabın süresini uzatabilirler ya da başka bir kitap ödünç alabilirler. Yaşayan Kütüphane ile normal bir kütüphane arasında tek bir fark vardır: Yaşayan Kütüphane de kitaplar insanlardır ve kitaplar ile okuyucular kişisel bir diyalog içerisine girerler. Yaşayan Kütüphane de bulunan kitaplar sıklıkla kendilerine karşı önyargı beslenen ve yoğun olarak ayrımcılık ve sosyal dışlanmaya maruz kalan gruplardan belirlenir. Kütüphanenin okuyucusu kendi önyargıları hakkında konuşmak isteyen ve bu deneyim için bir saatini ayırabilecek olan herhangi bir genç olabilir. Yaşayan Kütüphane de kitaplar sadece konuşmakla kalmayıp, okuyucunun sorularını da cevaplayabilir ve kitaplar da soru sorarak kendilerine yeni öğrenme noktaları çıkarabilir. Yaşayan Kütüphane, genellikle, birçok genci bir araya getiren festival, şenlik benzeri etkinliklerde uygulanır. İlk Yaşayan Kütüphane 2000 yılında Danimarka da Roskilde Festivali nde kurulmuş, bugüne dek 10 un üzerinde ülkenin gençlik şenliklerinde tekrarlanmıştır. Türkiye de ise ilk olarak Gençlik Çalışmaları Birimi ve Toplum Gönüllüleri Vakfı ortaklığında 2007 yılında Barışarock Festivali nde ve 2008 yılında Gepgenç Festival de uygulanmıştır. Yaşayan Kütüphane, 2003 yılından beri Avrupa Konseyi nin İnsan Hakları ve Toplumsal Bütünlük için Gençlik programının parçasıdır

2 2. Proje Arka Planı Çeşitli özellikleri ile birbirlerinden farklı olan bireylerin aynı toplumun parçası olmaları ilk bakışta son derece doğal algılansa da, farklılıklara ayrımcı tepkiler ve uygulamalarla yaklaşılması önemli bir sorun olmaya devam ediyor. Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı nın 2007 de Avrupa Parlamentosu na sunduğu rapora 2 göre, bu konuda veri toplayan 11 AB üyesi ülkenin 8 inde ırkçı suçlarda artış söz konusu. Sadece İngiltere ve Galler Bölgesi nde bir yılda 170binin üzerinde ırk ayrımı temelli vaka yaşandığı tahmin ediliyor. Türkiye de de benzer bir tabloyu görmek mümkün. Bu konuda sistematik olarak veri toplanmadığı için, ayrımcılık temelli olayların sayısını veya artıp artmadığını söylemek olanaklı değil; ancak bilhassa son yıllarda günlük yaşama girerek neredeyse göze görünür hale gelen bir milliyetçilikten ve buna bağlı olarak etnik nitelik taşımasa bile- bireysel farklılıkları reddeden toplumsal bir tutumdan söz edilebilir. Ancak farklılıkları reddeden bir toplum, küreselleşen dünyanın birçok ülkesinin olduğu gibi, Türkiye nin gerçeklerine de uyum sağlayabilmekten uzak. İçinde bulunduğu coğrafi konumun da bir getirisi olarak Türkiye, bugün de tarih boyunca olduğu gibi, farklı kültür ve medeniyetlerine ev sahipliği yapmaya devam ediyor. Bu etnik ve kültürel çeşitliliğe, sosyoekonomik farklılıklar da eklendiğinde oldukça renkli bir yelpaze yaratıyor ve toplumun tüm fertleri gibi gençler de, düşünce ve tavırları ile bu renkliliği taşıyor. Bu renkliliğin insan ilişkilerindeki yansıması her zaman olumlu olmuyor. Farklılıklar, bireyler tarafından kimi zaman zenginlik olarak değil de bir sorun gibi algılanıyorlar. Bilgi toplumu olmanın beraberinde getirdiği gittikçe karmaşıklaşan ve değişken bir yapıya sahip olan sosyal ilişkiler, insanlar arası ilişkilerde giderek artan bir parçalanmaya yol açıyor ve böyle bir ortamda bireyler bilinmeyen i tanımak ve iletişim kurmak için oldukça az zaman ve fırsat bulabiliyorlar. Bu da bilinmeyen i henüz tanımadan önyargıların gelişmesine ve bu tutumların davranışlara yansıyarak hızla yayılmasına ve genel geçer kabullere dönüşmesine sebep oluyor. Böyle bir toplumsal çerçevede,, ziyaretçilerine yabancı olan ile kişisel, özel ve yapılandırılmış bir alanda iletişim kurma fırsatı sunuyor. Yaşayan Kütüphane de, önyargılarla yaklaşılan ve ayrımcılığa uğrayan gruplardan seçilen kitaplar, okuyucularla kişisel bir diyalog geliştirme alanı buluyorlar. Türkiye nin 1949 dan beri üyesi olduğu Avrupa Konseyi, Yaşayan Kütüphane yi, 2003 yılında başlatmış olduğu Toplumsal Bütünlük ve İnsan Hakları için Gençlik Programı nın bir parçası olarak ele alıyor. Programın felsefesi, insan haklarının sadece yasal dokümanlar ile korunamayacağı ve her birey tarafından savunulmasının önemine dayanıyor. Bunu gündeme getirmek ve insanların kendi insan hakları ve diğer insanların hakları üzerinde düşünmelerini sağlamak için genel kamuoyunun farkındalığını arttıracak etkinliklerden biri olarak Yaşayan Kütüphane öne çıkıyor

3 Yaşayan Kütüphane Türkiye de ilk olarak Toplum Gönüllüleri Vakfı ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Gençlik Çalışmaları Birimi tarafından Ağustos 2007 de Barışa Rock Festivali nde ve Nisan 2008 deki Gepgenç Festival de uygulandı. İki uygulamada kütüphane, toplam beş gün boyunca saatleri arasında okuyucularını ağırladı; öğle araları dışında toplam 30 saat boyunca açık kaldı. Her iki festivalin toplamında 1134 okuma gerçekleşti. Yaşayan Kütüphane nin Türkiye deki bu ilk uygulamaları, hem kitaplar hem de okuyuculardan çok olumlu geri bildirimler aldı. Yapılan izleme ve değerlendirme çalışması sonucunda, okuyucuların en çok, yaşadıkları gerçeklik hissini çarpıcı buldukları ortaya çıktı. Okuyucular, yüz yüze, insan insana konuşarak iletişime geçmenin çok anlamlı ve heyecan verici olduğunu vurguladılar. Yaşanan deneyimin çarpıcılığı, başka sivil toplum kuruluşlarının da benzer Yaşayan Kütüphane ler kurmaya karar vererek Toplum Gönüllüleri Vakfı ve Bilgi Üniversitesi Gençlik Çalışmaları Birimi nden destek talep etmelerine vesile oldu. Bu noktada, Yaşayan Kütüphane yi bir model olarak faklı gençlik örgütlerinin bilgisine sunmak ve yaygınlaşması için zemin yaratmak önem kazanıyor. Türkiye genelinden birçok farklı grup ve STK nın katılacağı Barışarock Festivali, bu etkili uygulamayı daha fazla gençle buluşturmak ve daha fazla gençlik örgütünün bilgisine sunarak yaygınlaştırmak için önemli bir fırsat sunuyor. 3. Amaçlar / Hedefler Yaşayan Kütüphane modelinin amaçları: Kişilere ve gruplara karşı ayrımcılığa yol açan önyargılarla ilgili farkındalık yaratmak ve farklılıklar ile bir arada yaşama kültürünü geliştirmek; Normalde birbirleri ile konuşma fırsatı olmayan kişiler arasında yapıcı bir kişilerarası diyalog için ortam sağlamak; İnsanları bir araya getirmek, birbirlerini anlamaya teşvik etmek ve onların insan toplulukları içindeki yaşamları ile baş etmelerine destek olmak; Barış içinde beraber yaşam alanlarını geliştirmek, insan onuruna yönelik karşılıklı ve itinalı olarak saygı göstermelerini sağlamak amacı ile insanları birbirine yaklaştırmaktır. Yaşayan Kütüphane Barışarock uygulamasının hedefi: YK modelini, iyi bir uygulamayla gençlik örgütlerinin gündemine taşımaktır. 4. Hedef Kitle Projenin hedef kitlesi: yaş arası gençler ve - Bu yaş grubunu hedef kitle olarak benimseyen gençlik örgütleridir. 3

4 5. Uygulama Yeri Barışarock Festivali, İstanbul 6. Projeden Beklenen Çıktılar Barışarock Festivali kapsamında, Yaşayan Kütüphane nin: 3 gün boyunca toplam 18 saat hizmet vermesi; 28 kitabı okuyucularla buluşturması; 800 ün üzerinde okuma gerçekleştirmesi; 650 nin üzerinde kişiye doğrudan ulaşması hedeflenmektedir. 7. Proje Etkinlikleri 1. Proje Ekibinin Oluşturulması Proje danışmanlarının belirlenmesi Kütüphane gönüllülerinin belirlenmesi 2. Kütüphanenin Oluşturulması Kitap başlıklarının belirlenmesi Kitapların projeye katılımlarının sağlanması Kütüphane katalogunun hazırlanması Alanın kurulması, kurulum için gerekli lojistiğin sağlanması Etkinliğin açılışının yapılması Günlük değerlendirme toplantıları Etkinliğin kapatılması ve alanın toparlanması 3. İletişim Web sitesi tasarımı ve uygulaması Tanıtım malzemelerinin tasarım, üretim ve dağıtımı 4. İzleme & Değerlendirme Kütüphanenin yarattığı etkiyi ölçmek için mevcut araçların uygulanmasının takibi Sağlanan verinin değerlendirilerek yorumlanması ve raporlanması 5. Proje Koordinasyonu Koordinasyon toplantıları Tüm diğer proje faaliyetlerinin yürütülmesi, takibi ve raporlaması Proje sonuç raporunun hazırlanması 4

5 8. Zaman Planı Faaliyetler Aylar Haziran Temmuz Ağustos Eylül Proje ekibinin oluşturulması Kitap başlıklarının belirlenmesi ve katalog oluşturulması Kütüphanenin kurulması İletişim Web sitesi tasarımı ve uygulaması İletişim Tanıtım malzemeleri tasarımı ve üretimi İzleme & Değerlendirme Proje Koordinasyonu 5