Periotest Uygulamalarının Dieti Oluu Sıvısı Akı Hızına Etkisinin Doal Di ve mplantlardaki Karılatırılması

Transkript

1 Periotest Uygulamalarının Dieti Oluu Sıvısı Akı Hızına Etkisinin Doal Di ve mplantlardaki Karılatırılması A COMPARISON OF THE EFFECT OF PERIOTEST APPLICATION ON THE FLOW RATE OF GINGIVAL CREVICULAR FLUID FROM NATURAL TEETH AND IMPLANTS Melike ÖZCAN*, Nilsun BAI*, M. Nejat ARPAK** * Dt., Ankara Üniversitesi Di Hekimlii Fakültesi Periodontoloji AD, ** Prof.Dr., Ankara Üniversitesi Di Hekimlii Fakültesi Periodontoloji AD, ANKARA Özet Amaç: Klinikte implantların osteointegrasyon derecelerini saptamada kullanılan Periotest uygulamasının dieti olu- u akı hızına etkisi olup olmadıının karılatırmasını yapmaktır. Materyal ve Metod: Materyalimizi tek di uygulaması yapılmı ve simetriinde doal die sahip 11 birey oluturmaktadır. Bireylerin hem implantlarından, hem de simetriinde bulunan doal dilerinden dieti oluu sıvısı (DOS) elde edilmi, ölçüm kaydedildikten sonra Periotest uygulaması yapılmı ve DOS ölçümü yinelenmitir. Son olarak ise çalıma bölgelerinden klinik periodontal indeksler (Plak ndeksi, Gingival ndeks, Cep Derinlii, Sondalamada Kanama) yardımıyla periodontal durum kaydedilmitir. Elde edilen deerler biyometrik olarak incelenmitir. Bulgular: Elde edilen veriler DOS deerinin Periotest uygulamasını takiben arttıını göstermitir. Doal diler ve endoosseöz implantlar periodontal durum yönünden incelendiinde ise klinik ve istatistiksel olarak bir farklılık görülmemitir. Sonuç: Periotest uygulamasının DOS deerini etkiledii ortaya çıkmaktadır. Anahtar Kelimeler: Dieti oluu sıvısı (DOS), Periotest, mplant :28-32 Summary Purpose: The aim of this study was to evaluate the effect of Periotest application on the flow rate gingival crevicular fluid from natural teeth and implants. Material and Method: The material of this study consists of 11 individuals who were treated with single dental implants and whose symmetrical natural tooth is present at the opposite arch. Gingival crevicular fluid (GCF) was collected from the gingiva of both the implants and the natural teeth. Afterwards the Periotest application; which was followed by GCF collection for the second time, was made. Finally, in order to evaluate periodontal status, clinical periodontal indices (PI, GI, Probing Pocket Depth, Bleeding on Probing) were recorded. Results: It was observed that the GCF flow rate value was increased following Periotest application. The clinical evaluation of natural teeth and dental implants has not shown any difference between the two groups. Conclusion: GCF is affected by application of the Periotest. Key Words: Gingival crevicular fluid (GCF), Periotest, Implant T Klin J Dental Sci 2004, 10:28-32 Dieti oluu sıvısının (DOS) varlıı 19. yy dan beri bilinmektedir. Oral defans mekanizmasındaki muhtemel rolü ise 1950 lerde ortaya konulmutur. Daha önceleri DOS un devamlı bir transüda olduu bildirilirken, yapılan çalımalar sonucu DOS un enflamatuvar bir eksüda olduu gösterilmitir (1). Bugün ise, DOS öyle tanımlanmaktadır: DOS, gingival sulkusu ya da periodontal cebi 28 yıkayan ve lokal dokularla ozmotik bir deiim ölçüsü gösteren serum benzeri bir eksüdadır. Bu sıvı konak mikrosirkülasyonundan enflame dokulara ve periodontal cebe doru geçerken, yıkıcı konak cevabında görev alan mediatörleri ve lokal doku metabolizmasının yan ürünlerini ele geçirir. Sözü geçen konak markerları arasında araidonik asit metabolitleri, sitokinler, kollagenazlar, nötral proteazlar, ß-glukoronidaz, as-

2 Melike ÖZCAN ve Ark. Tablo 1. Periotest Normal Deerleri Di no Maksilla kadın: Mandibula kadın: (-) (-)2-6 (-)2-8 Maksilla erkek: (-) (-)1-7 (-)2-8 Mandibula erkek: (-)1-4 (-)1-3 (-)2-5 (-)3-4 (-)2-5 partat aminotransferaz (AST) ve alkalen fosfataz bulunur (2). Periodontal aratırmalarda, periodontal hastalık aktivitesini objektif olarak tehis ve tahmin etmek ve gözlemlemek amacıyla DOS un biyolojik bileenleri üzerinde çalıılmıtır. DOS aslında mikrobiyal plak, doku yıkımı, konak hücreleri ve konak baııklık ürünlerinden oluur (3). DOS miktarı enflamasyon mevcut olduunda daha fazladır ve bazen enflamasyonun iddetiyle de orantılıdır. DOS üretimi oklüzal travma nedeniyle artı göstermezken, ilenmemi gıdaların çinenmesi, di fırçalama, dieti masajı, ovülasyon, hormonal kontraseptifler, sigara kullanımı ve hatta periodontal ilemler ile artar(1,4,5). Periimplant gingival sulkusun, DOS akıı ve mikroflora yönünden periodontal sulkusa benzer olduu görülmütür (3,6,7). Mikroskobik ve kültür yöntemleriyle yapılan incelemelerle periodontal ve periimplant bölgelerdeki mikrobiatanın farklılık göstermedii sonucuna ulaılmıtır. Periodontal ve periimplant sulkusların fizikokimyasal ve respiratuar özellikleri de aynıdır. Oksijen gerilimi ve cep sıvısı akıı ölçülmü ve iki bölge arasında bir fark bulunamamıtır. Yine periimplant sulkusun morfolojik ve fonksiyonel yönden periodontal sulkusa benzer olduu bildirilmitir (6). Periimplant sulkusun pek çok yönden periodontal sulkusa benzemesi aratırmacıları periimplant enflamasyonlarda tehis ve tedavi a- macıyla DOS a yönlendirmitir. Periimplant sulkus sıvısının içerik yönünden incelendii pek çok yayın mevcuttur (3,7-10). Dental implantlar günümüzde neredeyse di eksiklii olan tüm bireylere uygulanabilmektedir. Uygulama alanlarından birisi de tek di eksiklii olan bireylerdir. Tek di eksiklii mevcudiyetinde implant uygulamaları komu dilere bir zarar vermeksizin bölgenin restorasyonunun salanabilmesi nedeniyle hastaların da tercih ettii bir yöntem haline gelmitir. Periotest, di kronuna uygulanan tekrar üretilebilir bir darbeye karı oluan bir reaksiyonu ölçer. Periotest deeri bir dereceye kadar di mobilitesine dayanır; ancak asıl dayanaı periodonsiyumun viskoelastik özellikleridir (Tablo 1). Periotest deeri, kan basıncı gibi bir biyofiziksel parametredir. Genellikle gingivitisle artmaz; çünkü periodontal yıkım yoktur. Periotest ile ölçüm yapılırken çok dikkatli olmak gereklidir; çünkü ölçümlerin çok hassas olması arttır. Ölçüm yapılırken cihazın ucu mümkün olduunca yatay tutulmalı, diin fasiyal yüzünde tam orta noktaya dik gelecek ekilde uygulanmalıdır (11) (ekil 1). Periotron ise; DOS, tükrük akıı ve tükrük kalınlıının ölçülmesi gibi ilemlerde kullanılan elektronik bir mikro-nem ölçerdir. Elde edilen deerler sınıflandırılmıtır (Tablo 2). Periotron deeri enflamasyonun iddetiyle artar. 60 ın üstündeki deerlerde bakteriyel aktivite ve putre- ekil 1. Periotest Cihazının Uygulanması T Klin J Dental Sci 2004, 10 29

3 Tablo 2. Periotron Normal Deerleri 0-20 Doku salıklı, çok az enflamasyon var ya da hiç yok Hafif enflamasyon var, ama periodontitis deil Orta iddette bir durum mevcut >150 Çok iddetli enflamasyon var faksiyon seviyesinin geliebilecek bir periodontitis için iddetli bir risk faktörü olduu düünülebilir. Bu dönemde klinik olarak ataçman kaybını belirlemek mümkün olabilir (12). Çalımamızın amacı ise, klinikte implantların osteointegrasyon dereceleri için kullanılan Periotest uygulamalarının dieti oluu sıvısı akı hızına etkisi olup olmadıının karılatırmasını yapmaktır. Materyal ve Metod Çalımamızın materyalini; yılları arasında, simetrik doal dii bulunan ve tek di eksiklii nedeniyle endoosseöz implant uygulaması yapılmı 11 bireye ait 11 implant ile 11 doal di oluturmaktadır. 11 bireyin 10 u kadın, 1 i erkektir. Bireylerin yaları arasında deimekte olup, ya ortalaması 44.5 tir. DOS akıı pek çok faktörden etkilenmektedir. Bu nedenle, ölçümlerin etkilenmemesi amacıyla bireyler son 3 ayda herhangi bir medikasyon kullanmamı olanlar arasından seçilmitir. Yine aynı sebepten dolayı bayanların menstrüel dönemde olmamalarına dikkat edilmitir. Bireylerin implant uygulanan bölgelerinin simetriinde daimi dileri mevcuttur. Bireyler çeitli marka, tip ve çaptaki implantlarla tedavi edilmitir. mplant üstü protezler porselen tek krondur. Bireylerin implant çevresi dieti cebinden ve simetrik doal die ait dieti cebinden ölçümler yapılmıtır. Ölçümler yine DOS akıının etkilenmemesi için di fırçalama, yemek yeme gibi ilemlerden uzak zamanlarda gerçekletirilmitir. Ölçüm kolaylıı olması ve tükrük kontaminasyonunun önlenmesi için çalıma bölgeleri üst çeneden seçilmitir. Ölçüm yapmadan önce çalıma bölgesi pamuk tamponlarla izole edilmi ve sonra hava spreyi ile kurutulmutur. DOS ölçümleri için steril 30 ölçüm kaıtları kullanılmıtır (PerioPaper ). Bölge kurutulduktan sonra midbukkal noktadan cep tabanında basınç hissedilene kadar steril kaıt yerletirmi ve 60 sn bekletilmitir. Alınan örnek Periotron 600 e yerletirilip ölçülen deer kaydedilmitir. Bu sırada krona Periotest uygulaması yapılmı ve ölçüm kaydedilmitir. Bunu takiben DOS toplama ilemi yinelenmi ve elde edilen 2. deer de kaydedilmitir. Daha sonra periodontal durumun belirlenmesi amacıyla çalıma bölgesinden klinik indeksler alınmıtır. Plak ndeksi (Sillness & Löe, 1964), Gingival ndeks (Löe & Sillness, 1963), Cep Derinlii ve Sondalamada Kanama (BOP, Mühlemann & Son, 1971) deerleri 4 noktadan (mesial, midbukkal, distal, lingual) ölçülerek kaydedilmitir. Tüm ilemler implantlara ve simetriindeki doal dilere uygulanmıtır. Klinik incelemelerin sonucunda tedavi gerektiren durumlar tespit edildiinde uygun tedaviler yapılmıtır. Bulgular Doal diler ve endoosseöz implantlar, periodontal indeksler kullanılarak periodontal durum yönünden incelenmitir. Elde edilen bulgular, dental implantlarla doal diler arasında periodontal salık yönünden klinik ve istatistiksel olarak bir farklılık olmadıını göstermitir (Tablo 3). Dental implantlar ve doal dilerden Periotest uygulamasının öncesinde ve sonrasında DOS ölçümleri yapılmı ve bu ölçümler hem gruplar arasında, hem de gruplar içinde karılatırılmıtır (Tablo 4 ve 5). Periotest uygulamasını takiben oluan DOS artıları dental implantlar ve dilerin kendi aralarında biyometrik olarak anlamlı deildir. Tablo 3. mplant ile doal dilerin klinik açıdan karılatırılması PI* GI* CD* BOP* Periimplant Bölge Periodontal Bölge PI: Plak ndeksi (Sillness & Löe, 1964) GI: Gingival ndeks (Löe & Sillness, 1963) CD: Sondalama Cep Derinlii BOP: Sulkus Kanama ndeksi (BOP, Mühlemann & Son, 1971), sondalamada kanamalı bölgelerin yüzdesi verilmitir. *: Anlamlı deil

4 Melike ÖZCAN ve Ark. Tablo 4. mplantlar ve dilerin 1. ve 2. DOS ölçümlerinin karılatırılması N Ortalama Std. sapma P deeri 1. Çift IDOS , ,9281 IDOS , , Çift DDOS , ,9975 DDOS , ,5200 IDOS1: Periimplant bölgeden alınan birinci dieti oluu sıvısı deeri IDOS2: Periimplant bölgeden alınan ikinci dieti oluu sıvısı deeri DDOS1: Periodontal bölgeden alınan birinci dieti oluu sıvısı deeri DDOS2: Periodontal bölgeden alınan ikinci dieti oluu sıvısı deeri Tablo 5. mplantlar ve dilerin 1. ve 2. DOS ölçümlerinin gruplar arası karılatırılması N Ortalama Std. sapma P deeri 1. Çift IDOS , ,9281 DDOS , , Çift IDOS , ,3848 DDOS , ,5200 <0.05 IDOS1: Periimplant bölgeden alınan birinci dieti oluu sıvısı deeri IDOS2: Periimplant bölgeden alınan ikinci dieti oluu sıvısı deeri DDOS1: Periodontal bölgeden alınan birinci dieti oluu sıvısı deeri DDOS2: Periodontal bölgeden alınan ikinci dieti oluu sıvısı deeri Doal dilerde balangıçta 23,64 deerini (ortalama) alan DOS miktarı; 22,45 e (ortalama) dümütür. mplantlarda ise kaydedilen DOS miktarı deeri balangıçta 34,09 (ortalama) iken, Periotest uygulamasını takiben aldıı deer 36,64 e yükselmitir. Tartıma Her türlü iritasyona karı DOS un artı gösterdii bilinmektedir. Periodontal uygulamalardan olan Periotest ölçümlerinin de bu tarz bir iritasyon olduu tartıma götürmemektedir. Elde edilen veriler DOS un Periotest uygulamasını takiben arttıını göstermitir. Periimplant sulkusun morfolojik ve fonksiyonel olarak periodontal sulkusa benzemesi, aratırıcıları enflamasyonu belirlemede DOS a yönlendirmitir. Periimplant sulkustan DOS un ölçülüp deerlendirildii ve doal dilerle karılatırıldıı çalımalar mevcuttur (3,7-10); ancak bunların hiç birinde Periotest uyarımı ile DOS seviyesindeki deiim incelenmemitir. Bu çalımalar daha çok DOS un içeriindeki enzimlere yönelmitir. Örnein Boutros ve ark. implant ve doal dilere ait DOS ölçümlerini yapıp enzim içeriklerini karılatırmılardır (7). Paolantonio ve ark. ise, periimplant DOS un içeriindeki AST yi incelemilerdir (3). Nomura ve ark. ile Aboyoussef ve ark. da periimplant DOS daki matriks metalloproteinazları aratırmıtır (9,8). Ingman ve ark. ise implant ve doal dilere ait DOS da kollagenaz, jelatinaz ve elastaz aktivitelerini incelemilerdir (10). Bu çalımaların sonuçları doal di ile implant DOS larının benzer enzimler içermesi nedeniyle periodontal ve periimplant doku yeniden ekillenmesi ya da yıkımının da benzer olduunu öne sürmektedir. Doal diler ve endoosseöz implantların periodontal klinik parametrelerden olan PI, GI, CD ve BOP açısından aralarında biyometrik olarak bir fark olmaması aynı oranda salıklı dokulara sahip olduklarının bir göstergesidir. Periotest uygulamasını takiben DOS un artıında biyometrik anlamlılık hem endoosseöz implantlar, hem de doal dilerde kendi aralarında izlenmemitir. mplant grubunun doal dilerle karılatırıldıı 2. ölçümlerde ortaya çıkan zayıf anlamlılık Periotest iritasyonuna karı implantların daha fazla cevap gösterdiini ortaya koymutur. Sonuç Dieti oluu sıvısı akıı pek çok faktörden etkilenmektedir. Periotest uygulaması da DOS akıını arttıran iritan faktörlerden birisi olarak karımıza çıkmaktadır. Hassas klinik parametrelerden olan Periotest ve DOS ölçümlerinin birbirini etkilememesi için klinik çalımalarda bu tarz ölçümlerin belli bir düzen dahilinde yapılması gerekmektedir. KAYNAKLAR 1. Carranza AF, Newman MG: Clinical Periodontology. 8th Ed. USA, W. B. Saunders Company, 1996, s Lindhe J, Karring T, Lang NP (eds): Clinical Periodontology and Implant Dentistry, 3rd ed. Copenhagen, Munksgaard, 1998, s.221, Paolontonio M, Di Placido G, Tumini V, Di Stilio M, Contento A, Spoto G: Aspartate aminotransferase activity in crevicular fluid from dental implants. J Periodontol 71: , 2000 T Klin J Dental Sci 2004, 10 31

5 4. Arpak MN, Özen E, Eskitaçıolu A, Sümer Ç: Untersuchung von gingivalen Veränderungen während des Menstruationszyklus. Zahnarzt Magazin Marz(1): 7-9, Arpak MN, Özen E, Sümer Ç, Küçükali T: Farklı enflamasyon derecelerinde bazı lokal anesteziklerin dieti cebi sıvısı akı hızına etkilerinin incelenmesi. A.Ü. Di Hek. Fak. Der. 18(1,2,3): 85-91, Apse P: Clinical and Microbiological Aspects of the Periodontal and Periimplant Sulcus: A Cross-Sectional Study. Master Tezi, Toronto Üniversitesi Di Hekimlii Fakültesi, Boutros SM, Michalowicz BS, Smith QT, Aeppli DM: Crevicular fluid enzymes from endoosseous dental implants and natural teeth. Int J Oral Maxillofac Implants 11: , Aboyoussef H, Carter C, Jandinski JJ, Panagakos FS: Detection of prostoglandin E 2 and matrix metalloproteinases in implant crevicular fluid. Int J Oral Maxillofac Implants 13: , Nomura T, Ishii A, Shimizu H, Taguchi N, Yoshie H, Kusakari H, Hara T: Tissue inhibitor of metalloproteinases-1, matrix metalloproteinases-1 and 8, and collegenase activity levels in peri-implant crevicular fluid after implantation. Clin Oral Impl Res 11: , Ingman T, Konttinen YT, Sürila HS, Suomalainen K, Sorsa T: Collegenase, gelatinase and elastase activities in sulcular fluid of osseointegrated implants and natural teeth. J Clin Periodontol 21: , Geli Tarihi: Yazıma Adresi: Dt. Melike ÖZCAN Ankara Üniversitesi Di Hekimlii Fakültesi Periodontoloji AD, ANKARA Bu yazı daha önce TÜRK ORAL MPLANTOLOJ DERNE XIV. BLMSEL KONGRES (10-12 EKM 2003, STAN- BUL) nde tebli edilmitir. 32