Türkiye de doğrudan yatırımların belirleyicileri üzerine bir analiz: CCC-MGARCH Modeli ile tahmin

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Türkiye de doğrudan yatırımların belirleyicileri üzerine bir analiz: CCC-MGARCH Modeli ile tahmin"

Transkript

1 ODTÜ Glişm Drgisi, 36 (Haziran), 9, 7-9 Türkiy d doğrudan yaırımların blirlyicilri üzrin bir analiz: CCC-MGARCH Modli il amin Hilal Bozkur Kocali Ünivrsisi, ĐĐBF Đkisa Bölümü, Umup Yrlşksi, Đzmi, Kocali -mail:ilalbozkur9@omailcom Öz Doğrudan yabancı yaırımlar, 97 li v 98 li yıllarda glişmiş konomilr arasında şkillnirkn, 99 lı yıllardan iibarn glişmk olan konomilr yönlmy başlamışır Glişmk olan bir konomi olarak Türkiy d aran bu yaırımlardan payını almışır Bu çalışmanın amacı, Türkiy konomisind doğrudan yabancı yaırımların blirlyicilrini, in (pus) v çkn (pull) fakörlr yaklaşımı il inclmkir Çalışma dönmini kapsamakadır CCC-MGARCH modli kullanılarak, sabi koşullu korlayon kasayıları m üm dönm, m d sonrası al dönm için ld dilmişir Eld diln sonuçlara gör r iki dönm için, yabancı yaırımları çkn fakörlr, in fakörlr gör daa kindir Anaar klimlr: Doğrudan yabancı yaırımlar, in v çkn fakörlr, CCC- MGARCH JEL kodları: C3, F3 Giriş Glişmk olan konomilr açısından ml konomik dflr, sürdürülbilir bir konomik büyüm, knolojik ilrlm, iracaa rkab payının arırılması, isidam arışı, büyümnin mooru olan yaırımlardaki arış şklind sıralanabilir Grk dünya konomisind yaşanan kürsllşm ğilimlri, grks yur içi asarrufların yrsizliği, glişmk olan konomilrin rkab şansını zayıflamakadır Kalkınma dfini grçklşirirkn srmay birikimind yaşanan yapısal darboğazlar, dış finansman kaynaklarının alrnaif bir araç olarak görülmsin yol açmakadır Sözü diln kaynaklardan biri yabancı yaırımlardır

2 7 Hilal BOZKURT Liraürd yabancı yaırım gnl olarak ikiy ayrılmakadır: i)doğrudan yabancı yaırımlar (FDI:Forign dirc invsmn): Yabancı yaırımcının, başka bir ülkd kalıcı bir konomik bağ oluşurma amacıyla fabrika, knoloji gibi konularda yapığı uluslararası yaırım kagorisidir UNCTAD ın basın bildirilrind, doğrudan yabancı yaırım, yaırımcının oraklık isslrinin n az % una ya da daa fazlasına saip olması şklind ifad dilmkdir ii)porföy yaırımları (FPI:Forign porfolio invsmn): Diğr bir ülkd risk-giri avanajlarından yararlanmak üzr mnkul kıymlr (iss sndi, avil, bono) yapılan yaırımlardır Yabancı srmay girişini sağlayacak ülk, daa ziyad doğrudan yaırımları rci dr Çünkü porföy yaırımlarının ülky girişi kadar çıkışı da o ölçüd kolay v ızlıdır Buna karşılık, doğrudan yabancı yaırımlar anımda da vrildiği gibi, o ülk il uzun dönm bağ kurma niyini ifad mk v yaırımcıya yaırımını konrol m imkanını anımakadır Dolayısıyla, söz konusu ülky (yaırımın yapıldığı ülk) knolojik ilrlm, bilgi birikimi, konomik kalkınma, know ow, yönim bcrisi, isidam v iraca arışı açılarından kakıda bulunmakadır Bu nokada, uzun dönm yayılan bir konomik işbirliği için ülky gln yabancı srmay, birakım risk fakörlrini göz önünd bulunduracakır Mvcu konomik v siyasi oram, coğrafi konum, uzaklık, bürokraik fakörlr, ülknin glişmişlik düzyi, ücrlr, uluslar arası konomik v siyasi iklim, global rnd önmlidir Yaırım yapılacak ülkdki uygulama v mvzua kolaylığı, kili anıım poliikalarının yanı sıra, yaırım yapılacak ülknin makrokonomik poliikalarındaki isikrar v siyasi oram önmli bir yr umakadır 98 li yıllarda doğrudan yabancı yaırımlar daa çok glişmiş konomilr arasında şkillnirkn, 99 lı yıllardan sonra glişmk olan konomilr yönlmiş, porföy yaırımları v yabancı doğrudan yaırımlar önmli ölçüd arış gösrmişir Türkiy konomisi d, bir glişmk olan konomi olarak, 99 lı yılların başında, armaya başlayan yabancı yaırımlardan payını almışır Kamu kaynaklarının büyük bir bölümünün cari açığı v borç faiz ödmlrini kapamak üzr kullanıldığı düşünüldüğünd, asarruf açığının doğrudan yabancı srmay il kapaılmasının önmi bir kz daa oraya çıkmakadır Çalışmada, Türkiy konomisi için ayli önm arz dn doğrudan yabancı yaırımlar v bu yaırımların blirlyicilri konusunu inclmk üzr CCC-MGARCH modli kullanılmışır Ekonomrik bir analizd, çok dğişknli bir sism içind, l alınan dğişkn sayısı arıkça, modllrin amini güçlşmkdir Hnüz n iyi amini vrn bir amin yönmi bulunamamakla birlik, çok dğişknli bir sism için Bollrslv (99) arafından ilri sürüln Sabi Koşullu Korlasyon Modli (Consan Condiional Corrlaion Modl)(CCC)nin sözü diln bu güçlüğü gidrm anlamında iyi sonuçlar vrdiği söylnbilir Modl, zaman içind varyans v Bu konuda bkz wwwuncadorg

3 ODTÜ GELĐŞME DERGĐSĐ 73 kovaryansların dğişbilcği, faka korlasyonların sabi olduğu yaklaşımı üzrin kurulmuşur Modld volaili (oynaklık) k dğişknli bir sism içind amin dilmk v ardından büyük kovaryans marislrinin saplanabilmsin imkan anınmakadır Bu aliyl modl, srilrdki volailinin ölçülmsin v gözlnmyn bazı kilrin modl dail dilmsi suriyl srilr arasındaki ilişkilrin analiz dilmsin imkan anımakadır Bu sayd, doğrudan yabancı yaırımların blirlyicilrinin önm sıralaması, gözlnmyn kilrin modl dail dilmsi suriyl, koşullu korlasyonlar yardımı il analiz dilmkdir Liraür Liraürd doğrudan yabancı yaırımların blirlyicilrini oraya koymaya yönlik çok sayıda çalışma mvcuur Bu çalışmalardan biri Bvan v Esrin () ai olup, Doğu Avrupa ülklrin ilişkin panl vri si il yabancı doğrudan yaırımlarının blirlyicilrini analiz mişlrdir Eld iklri sonuçlara gör ml blirlyicilr, işçi başına mk maliyi, piyasa büyüklüğü, risk fakörüdür Risk fakörünün is, sanayi büyüklüğü, özl skörün piyasadaki payı, uluslar arası rzrvlr, büç dngsi v yolsuzluk gibi paramrlrl ifad dilcğini blirmişlrdir OECD () raporunda, Çin konomisin yönln doğrudan yaırımların blirlyicilri olarak, piyasa büyüklüğü, birim mk maliyi v vrimliliği, fiziksl, finansal v knolojik alyapı, uluslar arası icar açıklık, konomik poliikaların uygulanmasındaki uarlılık v yaırım indirimi gibi fakörlr sıralanmışır Calvo, Lidrman v Rinar (993), Lain Amrika ülksi nin dönmi için yapıkları kapsamlı analizd, srmay girişlrinin karakrisiğini inclmişlrdir Analizlrind ilk önc srmay girişlri (sıcak para) il uluslar arası rzrvlr, yuriçi asarruflarla yaırımlar arasındaki farkı oraya koymuşlar, ardından srmay girişlri il rl döviz kurunun dğrlnmsi üzrin dışsal fakörlrin rolünü sorgulayarak, srmay girişlrinin konomik poliikalar üzrin kilrini inclmişlrdir Dasgupa v Raa (), glişmiş konomilrdn yüksln konomilr olan srmay girişlri üzrind kili olabilck fakörlri, yabancı srmayyi in (pus) v çkn (pull) fakörlr şklind ayrıma abi umuşlardır Dışsal knlri ifad dn in fakörlr arasında glişmiş konomilrdki faiz oranları v sanayi ürim kapasilri l alınırkn, ülknin kndi içsl dinamiklrini ifad dn çkn fakörlr olarak, yur içi faiz oranı, nflasyon oranı, döviz kuru, sanayi ürimi gibi dğişknlr sıralanmışır Eld iği bulgulara gör, porföy yaırımları, başa cari açıkaki arışan ngaif, doğrudan yabancı yaırımlardaki arış, kişi başına düşn glir düzyi v konomik büyümdn poziif yönlü kilnmkdir Ayrıca m porföy yaırımları m d doğrudan yaırımlar, Dünya Bankası nın borç vrm aaülrindki dğişmlrdn bir yıl gcikmyl poziif olarak kilnmkdir Frnandz v Arias (996), 989 sonrası glişmk olan konomilr yönlik analizlrind, srmay girişlrinin

4 74 Hilal BOZKURT blirlyicilrini in-çkn fakörlr kapsamında inclmişlrdir Eld iklri sonuçlara gör uluslar arası faiz oranlarının azalması ndniyl, glişmk olan konomilrin krdi iibarlarının arması, yabancı srmay girişinin armasında ml fakördür Dolayısıyla yabancı srmayyi blirlmd, in fakörlr dominanır Kim (), Lain Amrika v Doğu Asya ülklri için srmay girişlrinin doğasını incldiği çalışmasında, in fakörlrin çkn fakörlr gör daa kn olduğu sonucuna ulaşmışır Hrnandz, Mllado v Valds () gör, srmay girişlrini blirlyn ml fakörlr, çkn fakörlrdir Cari açık is srmay girişini ngaif yönd kilyn n kriik dğişkndir Çula (6), Türkiy konomisinin 99-5 dönmin ilişkin yapığı analizind, srmay girişlrinin blirlyicilrini oraya koyarkn, yabancı srmayyi in v çkn fakörlr ayrımını göz önünd bulundurmuşur Đn fakörlr olarak, ABD nin 3 aylık azin faiz oranı v sanayi ürim indksini, çkn fakörlr olarak, yur içi azin faiz oranı, büç dngsi, cari işlmlr açığı, ĐMKB fiya indksi gibi dğişknlri analiz mişir Eld iği sonuca gör, özllikl kriz sonrası dönmlrd, srmay girişlrini blirlmd, çkn fakörlr in fakörlr oranla daa kindir Çalışmada, liraürd sözü diln analizlr rfrans alınarak, doğrudan yabancı yaırımlarla, yaırımları in v çkn fakörlr arasındaki ilişkilr inclnmişir Üçüncü bölümd analizd kullanılacak dğişknlr ilişkin gnl bilgi vrildikn sonra, dördüncü bölümd kullanılan konomrik modl anıılmış v son bölümd analiz sonuçlarına yr vrilmişir 3 Daa Analizd yr alan dğişknlr, doğrudan yabancı yaırımlar (fd),opan şya fiya indksi (log)(f), cari açık (cd), ĐMKB Ulusal indksi (log)(u), oplam borç soku (log)(borc), Amrika faiz oranı (log)(r USA), Amrika sanayi ürim indksi (log) (IPI USA ), rl döviz kuru (log)(xc), azin iskonolu iallrin yıllık bilşik faiz oranı (log)(r Türkiy ) srilridir Dğiişknlr dönmin ilişkin dğrlri il l alınmışır Vrilr, TCMB, Hazin Müsşarlığı v Fdral Rsrv Board inrn adrslrindn min dilmişir Şkil d dğişknlrin grafiklri yr almakadır

5 ODTÜ GELĐŞME DERGĐSĐ 75 Şkil Grafiksl Görünüm CD BORC EXC, 4, 8 -, -4, 3,,, 6 4-6, , FD 8 IPIUSA 4 RTUR 6, 4,, , RUSA 6,, TEFE 6, U 6 5,, 4,, 5, 4, 4 3,, 3,,,,,,, Şkildn izlncği gibi, doğrudan yabancı yaırımlar sonrası dönmd bir arış gösrmk v bu arış 5 dönmindn sonra ızlanmakadır Tablo d srilr ilişkin anımlayıcı isaisiklr izlnbilir Tablo Tanımlayıcı Đsaisiklr (99:-8:3) TEFE U IPI USA R USA R Türkiy FD EXC CD BORC Man Mdian Maximum Minimum Sd Dv Skwnss Kurosis Jarqu-Bra Probabiliy 7 Tabloda yr alan dğrlr gör, f, U, R Türkiy, fd, xc v borc srilri sağa ğik, diğr dğişknlr is sola ğik bir görünüm arz mkdir IPI USA dışındaki dğişknlrd is normallikn sapma

6 76 Hilal BOZKURT mvcuur U, R Türkiy, fd v cd dğişknlrind kurosis (basıklık) dğri oldukça yükskir Bu görünüm, finansal srilrd raslanan ipik bir görünümdür Tablo d srilr arasındaki parson korlasyon kasayılarına yr vrilmişir Tablodan ld diln bilgilr gör, fd il IPI USA, R TÜRKĐYE v CD arasında ngaif yönlü bir ilişki gözlnmkdir Amrika sanayi ürim indksind mydana glck arış, konomid nflasyon v faiz oranlarında arış bklnisini brabrind gircği için, yabancı yaırımların Türkiy y yönlmsind ngaif bir ki yaraabilir Yabancı yaırımcı için dışsal kırılganlık gösrgsi olarak cari açık düşünüldüğünd, riskin arması doğrudan yaırımları olumsuz yönd kilyckir FD Tablo Parson Korlasyon Kasayıları FD R USA IPI USA EXC R TÜRKĐYE U CD TEFE BORÇ R USA 69 IPI USA EXC R TÜRKĐ U CD TEFE BORÇ Analizd fd il R USA arasındaki korlasyon bklndiği gibi ngaif dğil poziif gözlnmkdir Amrika nın faiz oranlarında arış olması, bir yaırımcı için alrnaif bir kazanç kaynağı olacağı için Türkiy y yabancı doğrudan yaırımları azalma yönünd ki yaraabilir Ö yandan fd il xc, U indksi, f v borç soku arasında poziif yönlü bir ilişki gözlnmkdir Enflasyonda mydana glck arış il fd arasındaki poziif yönlüdür U indksindki arışlar, iss sndi ya da avillrin dğrinin korunduğu yönünd bir ki bırakacağı için fd yaırımlarını poziif yönd kilmsi bklnbilir Fd il n yüksk korlasyona saip dğişknlr is, U, cd, f v xc dğişknlridir Amrika ya ilişkin vrilr içind is IPI USA anlamlı bir korlasyon dğrin saipir Tablo d vriln bilgilr, bazı dğişknlr arasında yüksk korlasyon olduğunu gösrmkdir Bu durum, dğişknlr arasında çoklu doğrusal bağlanı olabilcği izlnimi vrmkdir Bu amaçla çoklu doğrusallık, VIF (Varyans Büyüm Fakörü) kriri il inclnmişir Ö yandan, dğişknlrdn bazılarının içsl karakrd olabilcği düşüncsi il bu durum, Hausmann (978) Dışsallık Tsi il irdlnmişir Sonuçlar Tablo 3 d yr almakadır

7 ODTÜ GELĐŞME DERGĐSĐ 77 Tablo 3 Hausman Dışsallık v VIF Tslri Dğişknlr isaisiği* VIF R USA IPI USA EXC R TÜRKĐYE U CD TEFE BORÇ *-isaisiklri, Hausman sin ilişkin dğrlrdir Eld diln sonuçlara gör, Hausman Dışsallık sin ilişkin - isaisiklri anlamlı dğildir Bu ndnl dğişkn dışsaldır ipozi, üm dğişknlr için kabul dilmkdir O ald abloda yr alan dğişknlr, birr dışsal dğişkn gibi işlm görbilirlr VIF kririn gör, dğişknlr ilişkin sonuçlar, 5 dn küçük olması sbbiyl, çoklu doğrusal bağlanının zararlı olmadığı sonucuna ulaşılmakadır Tablo 4 d srilr ilişkin Pillips-Prron (PP) birim kök si v ARCH-LM si sonuçları yr almakadır PP si, ADF sindn farklı olarak, aa rimlrini zayıf bağımlı v rojn kabul dn bir yapıda olduğu için, birim kökün varlığı inclnirkn, roskdasik bir yapı alında PP sinin kullanılması daa uygun olacakır (Pillips v Prron:988) Tablo 4 Pillips-Prron Tsi Dğişknlr PP Tsi (I()) PP Tsi (I()) ARCH-LM Tsi (F) R USA -86(9) -959(7) a 357 b IPI USA -48(8) a 34 Exc (5) b 448 a R Türkiy - 36() -99(5) a 598 a U - 63(3) - 3() a 5443 a FD -88(6) a 8 b CD - 464(3) a 54 b TEFE 676(5) - 864(7) a 34 Borç -454(8) a 798 a a,b v c sırasıyla, %, %5 v % anlamlılığa işar dr PP sonuçlarına gör R USA, U, R Türkiy v f srilri I(), diğr srilr I() sürci izlmkdir ARCH-LM sonuçlarına gör, IPI USA v f dışındaki srilrd GARCH yapısının gözlndiği söylnbilir

8 78 Hilal BOZKURT Analizd Çok Dğişknli (Mulivaria) GARCH (MGARCH) modli amin dilmişir Bir sonraki bölümd önclikl MGARCH modllri kısaca anıılmış, ardından Sabi Koşullu Kovaryans (CCC) MGARCH modlin ilişkin amin sonuçları vrilmişir 4 Modl Makro konomik dğişknlr ilişkin srilr, l alınan dönm iibariyl bklnn dğri rafında oplanır Ancak srilrd öngörülmyn ani arış ya da azalışlar, varyansın dğişmsin ndn olur Sok fiyaları, nflasyon oranı, döviz kuru, faiz oranı vb dğişknlrd, dğişn varyanslı (roskdasik) yapı k dğişknli (univaria) ARCH, GARCH modllri il ifad dilir Ancak bu dnklmlr k dğişknlr uygulanabiln modllrdir Birdn fazla sayıda dğişkn olması durumunda, çok dğişknli (mulivaria) GARCH (MGARCH) modllri kullanılır Böyl bir yapı içind çok sayıda paramr olacağından En Çok Bnzrlik (Maksimum Likliood) Yönmi il amin güçlşir Đlk olarak Engl (98,983,995) arafından l alınan ARCH modlind, koşullu v koşullu olmayan varyans anımlamalarından yola çıkarak, dğişknlik v blirsizlik arasındaki ayrıma dikka çkilmişir Koşulsuz varyansla ifad diln dğr, srinin dğişknliği, koşullu varyansla ifad diln oynaklık (volailiy) is srinin blirsizliği olarak kullanılmaya başlanmışır Koşullu olmayan varyans, glnksl konomri modllrind varsayıldığı gibi sabi ikn, koşullu varyans, sadüfi dğişknin gçmiş dğrlrin bağlı olacakır Bir ARCH yapısı () gibi düşünüldüğünd, Y ψ ~N Y, β, ) / ( = α + α + α + + α p = Y Y β bu yapı alında varyans sabi olmayacakır Bollrslv (986,987) ARCH yapısının uzanısı olarak GARCH modlini oraya koymuşur Modl, ARCH modlind yr alan varyans şiliğinin ARMA yapısı il ifad dilmsi üzrindir Bu şkild daa snk bir gcikm yapısına v daa uzun dönm bilgisin izin vrilmkdir GARCH (p,q) modli () d yr almakadır: E ψ ~N(, σ ), / p () σ σ q p = α + α ii + i= i= = α + α β σ ( L) + β ( L) σ i i ()

9 ODTÜ GELĐŞME DERGĐSĐ 79 Modld koşullu varyans rimi, m aa rimlrinin gcikmlri, m d varyansın kndi gcikmlri il ifad dilmkdir Dros-Nijman (99) d ifad dildiği gibi, üm α v β paramrlrinin, σ = φ ( L) = ( β ( L)) α( L) ngaif olmaması grkir Srinin durağanlığı dnklm köklrinin birim çmbr dışına düşmsi il sağlanır α() + β()< is, aa payı kovaryans durağandır (Miloj:987:99-3) Bu durum aynı zamanda aa rimlrinin ARMA yapısı içind ardışık bağımlı olmadığı bir durumu ifad dr (Bollrslv, Cou and Kronr,99) Çok dğişknli ARCH-GARCH modllri özllikl finans dünyasında kullanılan kniklrdir Bu ür modllrin çözümü, k dğişkn içrn yalın ARCH-GARCH modllrinin aminin gör daa karmaşık yönmlr içrmkdir Sismin büünün ilişkin yapının daa basi oraya konması üzrin bir çok knik glişirilmişir Bu kniklrdn biri Engl-Roscild (99) arafından glişiriln Fakör ARCH modlidir Modld varlık girilrind, ikinci momnlrin (varyans, kovaryans) dğişknliği üzrin anımlanmış v varlık risk primi v oynaklığı arasındaki dinamik ilişkilr çok dğişknli bir sism içind, ARCH yapısı üzrin inşa dilrk inclnmişir Bu aliyl modl, varlık girisini k dğişknli zaman srisi il açıklamaya çalışan modllr bir alrnaif glişirrk, varlık risk priminin kndi varyansının diğr varlıklarla olan kovaryansına bağlı olabilcğini oraya koymuşur Engl-Kronr (995) arafından glişiriln bir diğr modld, n dğişkndn oluşan bir sismd, k dğişkn ilişkin GARCH amini kullanılarak, sıfır oralamaya saip aa rimin ilişkin n boyulu varyanskovaryans marisi ld dilmkdir E ξ ~N(, H ) / Burada H, zayıf ksojn dğişknlr (x), nin p gcikmli dğrlri v nin karlrinin gcikmli dğrlrindn oluşacakır ' X = vc( x x ) ' η = vc( ) = vch Vc, vkör opraörü olmak üzr, (3) = β + β X + η + + qη q + γ + + γ p p (4)

10 8 Hilal BOZKURT şiliği il blirlnckir paramr marisi ; v paramr marisi, ; paramr vkörü, ; i i x n n j x n x n γ β β olmak üzr, = p p q x η γ γ β β (5) şklind ld dilckir GARCH (,) modli için düşündüğümüzd vkör gösrimi aşağıdaki gibi olacakır: + = =,,,, ,,, β β β (6) Vkör gösrimi aşırı paramrlşmyi brabrind gircğindn, Bollrslv, Engl v Wooldridg (988), kovaryans marisinin r bir lmanının sadc kndi gçmiş dğrlri il blirlncği diagonal (köşgn) gösrimi kullanmışlardır Diagonal gösrim, + + = =,,, 33,,,, 33 3,,, γ γ γ β β β (7) şklinddir Dolayısıyla,,, 33 3,,,,,,,, + + = + + = + + = γ β γ β γ β (8)

11 ODTÜ GELĐŞME DERGĐSĐ 8 n( n+) şklindki diagonal gösrim il, kadar paramr amin dilmiş olacakır Yalnız bu gösrimd nin poziif blirli olması grkir Vkör ya da diagonal gösrimd bu kısılamanın grçklşmsinin güçlüğündn yola çıkarak, Engl v Kronr (995) BEKK (Baba,Engl,Kraf,Kronr) modlini ön sürmüşlrdir GARCH (,) modli için BEKK, = β + = β + = β * * * * * + * * * * + ( * + * * * * + ) + + şklind ld dilir Böylc n= dğişknli bir sism için 8 ( ( n xn iki an d sabi paramr) ad paramr amin dilirkn, BEKK modlind 8 ad paramr amin dilmiş olacakır Ts (), BEKK v Fakör Yönmlri il amin diln MGARCH modlinin paramrlrinin yorumlanmasının güç olduğu v varyanskovaryansların glck üzrindki n kilrinin görülmdiğini ilri sürrk, LM (Lagrang Muliplir) sini kullanarak, sabi korlasyon ipozi alında MGARCH modlini amin mişir Sabi korlasyon varsayımı alında, LM si il paramrlr üzrin konulacak kısılamalar yardımıyla amin diln korlasyon marisi, sandarlaşırılmış aa rimlrin ilişkin korlasyon marisin şi olacakır Tk dğişknli GARCH sürcindn ld diln aa rimlri sandarlaşırılarak, sandarlaşırılmış aaların varyans-kovaryans marisi ld dilir Ts v Tsui (), korlasyonun zaman boyuu içind sabi dğil dğişbilir olabilcği varsayımı alında MGARCH modlini glişirmişlrdir Hr bir koşullu varyans k dğişknli GARCH modli il amin dilmk v koşullu korlasyon marisi oorgrsif arkli oralama formu il ifad dilmkdir Modl vkör gösrimi üzrin kurulmuşur Koşullu korlasyon marisinin poziif blirli olmasını sağlamak için sabi korlasyonlu MGARCH (CC_MGARCH) yrin korlasyonların dğişbilcği varsayımı il oluşurdukları modli, En Çok Bnzrlik (Maksimum Likliood) yönmi il amin mişlrdir MGARCH modllrinin, k dğişknli GARCH modllrinin amin dilmsin yönlik yönmlrdn biri d Tml Bilşnlr GARCH (Principal Componn-GARCH)(PC-GARCH) modlidir Modlin işlyişi bir çok bakımdan O-GARCH modlin bnzr Orijinal daa sandarlaşırıldıkan sonra, ml bilşnlr noasyonu, sandarlaşırılan dğrlr için kullanılacakır Bu aliyl GARCH modli, n önmli ml bilşnlr için amin dilmiş olacakır (Burns,5) Van Dr Wid () Gnllşirilmiş O-GARCH Modli nd, orijinal sismdki dğişknlr arasında zayıf korlasyon olması alind, maris dğrlrinin orogonal olamayabilcği fikrini ilri sürmüşür Orogonal * * (9)

12 8 Hilal BOZKURT marisin dğrlri, örnk kovaryans marisindn sağlanacağı için, daalarda gözlnck zayıf korlasyon, anımlanan marisin orogonal olmasına ngl olabilir Koşullu olmayan bilgiy başvurularak, m( m) m yrin roasyon paramrsi şliğind, m ad k dğişknli GARCH (,) modli, ML il amin dilmişir Engl () v Engl-Sppard (), MGARCH modllrinin aminin yni bir açılım girrk, Bollrslv (99) in ön sürdüğü sabi koşullu korlasyon varsayımını glişirmişir Koşullu korlasyonun zaman içind dğişbilcğini öngörrk, çok dğişknli bir yapı içind, ilgili dğişknlrin oralama v H varyansı il normal dağılacağını gösrmişlrdir r / F ~ N (, H ) () H = D R D R ; zamana bağlı olarak dğişn korlasyon marisini ifad mkdir Tamin dicilr ML yönmi il amin dilmk v sandar GARCH modlind olduğu gibi, kasayıların ngaif olmaması v kasayıların oplamının birdn küçük olması suriyl durağanlığın sağlanması kısıları gçrlidir 5 Ampirik sonuçlar Bu bölümd dğişknlr arasındaki ilişkilr, CCC-MGARCH modli il amin dilmişir Tamind dğişknlr arasında gcikmli ilişkilr olabilcği düşüncsiyl, bağımsız dğişknlrin gcikmlrin Akaik v Scwarz krirlri gözilrk yr vrilmişir Eld diln sonuçlar Tablo 5 yr almakadır Tablo 5 yr alan sonuçlara gör, R USA, fd v cd için GARCH (γ ) kasayısı anlamlıdır Fd şiliğind GARCH kasayısının ARCH kasayısına gör daa büyük olması v +γ oplamının yakın olması, srinin uzun afızaya saip olduğu izlnimi vrmkdir finansal krizi rsind, uygulanan makro konomik poliikaların kisini oraya koymak amacıyla, analiz m üm dönm için, m d sonrası dönm için yapılmışır Tablo 6 da üm dönm için, Tablo 7 d is bir al amin dönmi olarak :-8:3 dönmin ilişkin CCC- MGARCH modlindn ld diln sabi koşullu korlasyon kasayıları yr almakadır

13 ODTÜ GELĐŞME DERGĐSĐ 83 Tablo 5 CCC-MGARCH Tamin Sonuçları Dğişknlr β γ R USA (99) 7(4) 87(3786) a IPI USA 6(84) 6(6) 73(4) Exc 5(6) 6(63) 63(73) R Türkiy 3(9) 589(36) 59(67) U (5) 6(7) 89(3) FD (44) () 75(5) b CD (7) 443(7) 89(779) b TEFE (54) 559(6) 44(35) Borç 3(67) 69(4) 76(98) R USA (-) 8(45) 8(66) 73(694) IPI USA (-) (3) 5(55) 88(96) Exc(-) 3(396) 9(3) 36(45) U(-) (67) 36(48) -77(-69) TEFE(-) (6) 5(84) 37(6) Borç(-) 33(77) 68(57) -99(-7) Exc(-) 8(56) 68(57) -99(-7) Paranz içindki dğrlr, isaisiklrini gösrmkdir (a) v (b),% v %5 anlamlılığa işar mkdir Tablo 6 v 7 d yr alan sabi koşullu korlasyon kasayılarını fd dğişkni için yorumlayacak olursak, grk üm dönm grks al dönm için, Amrika nın faiz oranı v fd arasında ngaif yönlü v zayıf bir ilişki olduğunu söylybiliriz Glişmiş konomilrdki giri şansının arması (bu ülkdki faiz oranı yükslmsi), Türkiy y glck srmay mikarının azalmasına yol açar Çünkü yabancı yaırımcılar, ulusal gösrglrin yanı sıra güvnilir olarak dğrlndirdiklri ülk gösrglrini d göz önünd bulundururlar Diğr arafan yur içi faizlr il fd arasındaki ilişki poziif v oldukça düşükür Türkiy d son yıllarda rl faiz oranlarında bir grilm söz konusudur Yabancı yaırımcı açısından bu durum, önmli bir risk azalması gösrgsidir Ancak Türkiy konomisind ml makro gösrglrdki olumlu syir, ülk güvnilirliğini arırarak yabancı yaırımcıyı şvik mkdir Dolayısıyla şunu vurgulamak grkir ki, faiz oranlarındaki dğişiklik, önmlidir, ancak üm makro konomik gösrglr birlik dğrlndirildiğind, görli olarak k başına bu dğişknin rfrans alınmadığı söylnbilir yılı sonrası için sonucun dğişmmsi, algılamanın da dğişmdiği anlamına glmkdir Amrika nın sanayi ürim indksi il fd arasındaki korlasyon ilişkisi r iki dönm için d ngaifir Dmk ki yabancı yaırımcı için sanayilşmiş (ABD) bir konominin ürim acmindki arış, ilgili ülkd nflasyon v faiz oranı bklnisini arırmaka v yabancı yaırımın glişmk olan konomilr

14 84 Hilal BOZKURT (Türkiy) kaymasına ngl olmakadır Ancak sonrası dönm için ngaif olan ilişki, bir dönm gcikm alind poziif dönmkl birlik ld diln dğrin düşük olması, bu sonucun göz ardı dilbilcğini gösrmkdir Döviz kuru il doğrudan yabancı yaırım arasındaki ilişki poziif yönlü v kuvvlidir Rl döviz kurunun arması, yabancı yaırımcı için karlılığın arması anlamına glcği için doğrudan yaırımları arırma yönünd bir ki yaraacakır Ö yandan doğrudan yabancı yaırımların cari açıkla ngaif yönlü, oplam borç soku il poziif yönlü ilişkili olması, yabancı yaırımcının, Türkiy konomisind borçların sürdürülbilirliği konusunda poziif bir fikr saip olduğunu gösrmkdir Esasn, yabancı yaırımcı için krdi drclndirm kuruluşlarının ülklr için vrdiği noların glişimi, önmli bir krirdir Borç sokunun armasına rağmn, borç yükünün azalan görünümü v bu ndnl yüksln krdi nou, bu sonucun çıkmasında kn olabilir sonrası dönm için d bu sonuç dğişmmkdir Ulusal indksi il FD arasında üm dönm v al dönm için koşullu korlasyon ngaif yönlüdür Bu sonuç, yin yabancı yaırımcıların, gnl konomik isikrarı rfrans aldıklarını gösrmkdir Kaldı ki U il fd arasındaki ilişkiyi gösrn dğr, n bir yorumu grkirmyck kadar düşükür Ancak yin d sonrası dönmd U indksindki volailinin azalması sözü dilmy dğrdir Bu sonuç, Ek d izlnbilir TEFE il FD arasındaki ilişki is bklndiği gibi ngaif yönlüdür Enflasyonun arması, yaırım için maliy arışını brabrind girckir Nas v Prry() v Yazar(5), nflasyonla nflasyon blirsizliği arasında poziif yönlü v nflasyon blirsizliği il büyüm arasında ngaif yönlü ilişkiy dikka çkmişlrdir Enflasyonun arışı il brabr yüksln nflasyon blirsizliği, yaırım kararlarının rlnmsind ya da alınmamasında kili bir fakördür Ancak korlasyon üm dönm için daa yüksk ikn, sonrası için daa zayıfır Azalmanın sbbi, sonrası dönmd nflasyon oranının azalma ğilimin girmsindn kaynaklanabilir Fd il diğr dğişknlr arasındaki koşullu korlasyon kasayılarının büyüklüklri üm dönm için sırasıyla, cari açık, döviz kuru (cari v gcikmli dğrlri), oplam borç soku şklind ikn, sonrası dönm için cari açık, döviz kuru (iki dönm gcikmli), oplam borç soku şklinddir Amrika sanayi ürim indksi il fd arasındaki koşullu korlasyon sonrası dönmd ararkn, Amrika nın faiz oranı arasındaki korlasyon azalmışır Tüm dönm v al dönmd dğişknlrin önm sıralanmasında kayda dğr bir dğişikliğin olmaması, yabancı yaırımcıların Türkiy konomisin ilişkin risk algılarının dğişmdiğini gösrmkdir Grçkn d Türkiy d özllikl cari açık v oplam borç sokundaki glişmlr, finansal kriz ğilimlrini doğrudan ilgilndirn glişmlrdir Döviz kuru da diğr iki dğişkn kadar önmlidir Çünkü bu dğişkndki volaili ğilimlrinin arması, m cari dng m d borç sürdürbilirliği açısından yaşamsal önm saipir

15 ODTÜ GELĐŞME DERGĐSĐ 85

16 86 Hilal BOZKURT

17 ODTÜ GELĐŞME DERGĐSĐ 87 6 Sonuç Doğrudan yabancı yaırımların blirlyicilrini oraya koymak üzr liraürd çok sayıda çalışma mvcuur Bu çalışmalarda yaırımları kilyn fakörlr, konomik, siyasi, coğrafi, bürokraik olmak üzr çşili açılardan inclnmişir Özllikl glişmk olan bir konomi için, asarruf açığını kapaacak özllikki bir yabancı yaırım, ülk konomisin çok sayıda yarar sağlayacakır Bir doğrudan yaırımcı, yaırım yapılacak ülky gircği srmaysinin yanısıra, knolojisini, iş v yönicilik bilgi v birikimini, isidam v iraca olanağını da brabrind girckir Bu anlamda bir büün olarak dğrlndirildiğind, ülk konomisinin glişimin dinamizm kazandıracak bir doğrudan yaırımın, angi fakörlrc n yönd kilndiğini blirlmk önm kazanmakadır Çalışmada, doğrudan yabancı yaırımın blirlyicilri, Türkiy konomisinin dönmi için analiz dilmişir Ayrıca, sonrası konomik glişmlri dğrlndirmk üzr, analiz sonrası al dönmi için krarlanmışır Blirlyicilr, liraürdki bnzr çalışmalar rfrans kabul dilrk, yabancı srmayyi in (pus) v çkn (pull) fakörlr ayrımı il inclnmişir Đn fakörlr olarak, Amrika ya ilişkin 3 aylık azin faiz oranı v sanayi ürim indksi l alınmışır Çkn fakörlr is yur içi azin iskonolu bilşik faiz oranı, cari açık, oplam borç soku, nflasyon, rl döviz kuru, Đsanbul Borsası Ulusal indksi gibi gösrg dğişknlrdir Birim kök analizi Pillips-Prron (PP) si il yapılmışır Sbbi; PP sinin ADF y gör zayıf korlasyona izin vrmsi v roskdasik bir yapıda saip olduğu kullanım üsünlüğüdür Analizd kullanılan konomrik yönm, CCC-MGARCH modlidir Yönmd, sabi korlasyon varsayımı alında, LM si il amin diln korlasyon marisi, sandarlaşırılmış aa rimlrin ilişkin korlasyon marisin şi olmakadır Tk dğişknli GARCH sürcindn ld diln aa rimlri sandarlaşırılarak, sandarlaşırılmış aaların varyanskovaryans marisi ld dilmkdir Analizdn ld diln sabi koşullu korlasyon kasayılarına gör, üm dönm v al dönm için Amrika nın faiz oranı il fd arasında ngaif yönlü v zayıf ilişki söz konusudur Yur içi faiz oranı il fd arasında poziif ilişkinin yönü, r iki dönm için dğişmmkdir Yur içi faizlr önmli bir gösrg olmakla birlik, diğr makro gösrglrl birlik dğrlndirildiğind, gri planda kalmakadır Amrika nın sanayi ürim indksi il fd arasındaki korlasyon ilişkisi r iki dönm için d ngaif yönlüdür Bu sonuç şöyl iza dilbilir: Yabancı bir yaırımcı için, sanayilşmiş (ABD) bir konomidki ürim acmindki arışı, sözü diln ülkd nflasyon v faiz arışı bklnisini brabrind girmk v dolayısıyla glişmk olan konomiy yapılacak yaırımları azalma yönünd kid bulunmakadır Döviz kuru il poziif yönlü v kuvvli olarak gözlnn ilişki, ori il uarlıdır

18 88 Hilal BOZKURT Hr iki dönm için doğrudan yabancı yaırımların cari açıkla ngaif yönlü, oplam borç soku il poziif yönlü ilişki ld dilmişir Aslında oplam borcun arması mali risk olarak dğrlndirildiğind, ilişkinin yönü ngaif bklnbilir Bu sonuç, yabancı yaırımcının, Türkiy konomisind borçların sürdürülbilirliği konusunda poziif bir görüş saip olduğunun bir gösrgsidir Ulusal indksi il fd arasında koşullu korlasyon dğrlri r iki dönm için d ngaif yönlüdür Tf il fd arasındaki ilişki is bklndiği gibi ngaif yönlüdür Ancak korlasyon üm dönm için daa yüksk ikn, sonrası için azalmasının sbbi, sonrası dönmd nflasyon oranının azalma ğilimin girmsindn kaynaklanabilir Fd il diğr dğişknlr arasındaki koşullu korlasyon kasayılarının büyüklüklri üm dönm için sırasıyla,, cari açık, döviz kuru (cari v gcikmli dğrlri), oplam borç soku şklind ikn, sonrası dönm için cari açık, döviz kuru (iki dönm gcikmli), oplam borç soku şklinddir Amrika sanayi ürim indksi il fd arasındaki koşullu korlasyon sonrası dönmd ararkn, Amrika nın faiz oranı arasındaki korlasyon azalmışır Tüm dönm v al dönmd dğişknlrin önm sıralanmasında kayda dğr bir dğişikliğin olmaması, yabancı yaırımcıların Türkiy konomisin ilişkin risk algılarının dğişmdiği izlnimi vrmkdir Parson korlasyon kasayıları dikka alındığında, dğişknlr arasındaki bazı ilişkilr, grk önm sıralaması grks yön iibariyl farklıdır Buna karşın CCC-MGARCH modlinin amin dilmsi il, dğişknlrdki volailinin ölçülmsi v bu sayd gözlnmyn kilrin amin yansıması ışığında bir önm sıralaması yapılabilmişir Koşullu korlasyonların büyüklüklri dikka alındığında, doğrudan yabancı yaırımların blirlyicilri, in fakörlrdn ziyad çkn fakörlrdir Çkn fakörlr arasında is cari açık, döviz kuru v oplam borçlar şklind bir sıralama söz konusudur

19 ODTÜ GELĐŞME DERGĐSĐ 89 Ek U Đndksin Đlişkin Oynaklık Görünümü 6 U Volaili Kaynaklar BEVAN, AA, ESTRIN, S (), T Drminans of Forign Dirc Invsmn in Transiion Economis, Working Papr, 34 BOLLERSLEV, T (986), Gnralisd Auorgrssiv Condiional Hroscdasiciy, Journal of Economrics,3, (99), Modlling Cornc in Sor-run Nominal Excang Ra: A Mulivaria Gnralizd ARCH Approac, Rviw of Economics and Saisics, 7, BOLLERSLEV, T, ENGLE, RF and WOOLDRIDGE, JM (988), A capial Ass Pricing Modl wi Tim Varying Covarianc, Journal of Poliical Economy, 96, 6 3 BOLLERSLEV, T, CHOU, RY and KRONER, KF (99), ARCH Modling in Financ: A Rviw of Tory and Empirical Evidnc, Journal of Economrics, 5, 5-59 BOLLERSLEV, T (987), A Condiionally Hroskdasic Tim Sris Modl for Spculaiv Prics and Ras of Rurn, T Rviw of Economics and Saisics, 3, Burns, P (5), Mulivaria GARCH wi only Univaria Esimaion, Marc-5, -5 ÇULHA, A A (6), A Srucural VAR Analysis of Drminans of Capial Flows ino Turky, Cnral Bank Rviw, ISSN 33-7 p://wwwcmbgovr/ rsarc/rviw/

20 9 Hilal BOZKURT DASGUPTA, D and RAHTA, D (), Wa Facors Appar o Driv Priva Capial Flows o Dvloping Counris? And How Dos Official Lnding Rspond?, T World Bank, Policy Rsarc Working Papr, 39 DROST, FC and NIJMAN, T (99), Tmporal Aggrgaion of GARCH Procsss, Economrica, 6 (4), 99-7 ENGLE, RF and SHEPPARD, K (), Troical and Empirical Propris of Dynamic Condiional Corrlaion Mulivaria GARCH, Discussion Papr, Spmbr, 5 ENGLE, RF and KRONER, KF (995), Mulivaria Simulanous Gnralizd ARCH, Economric Tory,, 5 ENGLE, RF (98), Auorgrssiv Condiional Hroskdasiciy wi Esimas of Varianc of Unid Kingdom Inflaion, Economrica, 5, (), Dynamic Condiional Corrlaion:A Nw Simpl Class of Mulivaria GARCH Modls, Journal of Businss and Economic Saisics,, (), Dynamic Condiional Corrlaion A Simpl Class of Mulivarıa GARCH Modls, Discussion papr, May, 9 (983), Esimas of Varianc of US Inflaion Basd upon ARCH Modl, Journal of Mony, Crdi and Banking, 5, 86-3 ENGLE, RF, NG VK and ROTHSCHILD, M (99), Ass Pricing wi A Facor-ARCH Covarianc Srucur Empirical Esimas for Trasury Bills, Journal of Economrics, 45, 3-37 ENGLE, RF (d) (995), ARCH Slcd Radings, Oxford: Oxford Univrsiy Prs ERDOĞAN, S v BOZKURT, H (4), Türkiy d Dönmind Enflasyon Blirsizliği-Büyüm Đlişkisi, Đşlm v Finans, 9, 6-7 FERNANDEZ-ARIAS, E (996), T Nw Wav of Priva Capial Inflows: Pus or Pull?, Journal of Dvlopmn Economics, 48 (), HAUSMAN, J (978), Spcificaion Tss in Economrics, Economrica, 46, 5-7 HERNANDEZ, L, MELLADO, P and VALDES, R (), Drminans of Priva Capial Flows in 97s and 99s: Is Tr Evidnc of Conagion?, IMF Working Papr, No/64 KIM, Y (), Causs of Capial Flows in Dvloping Counris, Journal of Inrnaional Mony and Financ, 9 (), MILHOJ, A (987), A Condiional Varianc Modl for Daily Dviaions of An Excang Ra, Journal of Businss and Economic Saisics, 5 (), 99-3 NAS, T and PERRY, JM (), Turkis Inflaion and Ral Oupu Grow, 963-, Emrging Marks, Financ&Trad, 37 (6), 3-46 PHILLIPS, PCB, PERON, P(988), Tsing for a Uni Roo in Tim Sris Rgrssion, Biomrika,75 (), REINHART, C, CALCO, G and LEIDERMAN, L (993), Capial Inflows and Ral Excang Ra Apprciaion in Lain Amrica: T Rol of Exrnal Facors, IMF Saff Paprs, 4 () TSE, YK, TSUI, AKC (), A Mulivaria Gnralizd Auorgrssiv Condiional Hroscdasiciy Modl wi Tim-Varying Corrlaions, Journal of Businss and Economic Saisics,, TSE, YK (), A Ts for Consan Corrlaions in A Mulivaria GARCH Modl, Journal of Economrics, 98, 7-7 WEIDE, V D R (), GO-GARCH:A Mulivaria Gnralizd Orogonal GARCH Modl, Journal of Applid Economrics, 7, p://wwwuncadorg

21 ODTÜ GELĐŞME DERGĐSĐ 9 Exndd Summary An analysis of drminans of forign dirc invsmn in Turky: An simaion wi CCC- MGARCH modl Absrac Wil forign dirc invsmn as surgd considrably bwn dvlopd counris in 97s and 98s, i as gon owards dvloping counris from 99s As a dvloping counry, Turkis conomy as akn ir sar Tis sudy xamins drminans of forign dirc invsmn ino Turky in radiional pus-pull facors approac T monly daa in bwn T CCC-MGARCH modl as bn mployd T consan condiional corrlaions av bn carrid ou for all priod and sub-priod -83 T mpirical rsuls suggss a pull facors ar mor ffciv an pus facors for wo priods Kywords: Forign dirc invsmn, pus and pull facors, CCC-MGARCH JEL classificaion: C3, F3 Tr ar a lo of sudy on is subjc in liraur Som of m av focusd on pus and pull facor disincs T rsuls of s sudis is diffrnc ac or Tis sudy xamins drminans of forign dirc invsmn ino Turky in radiional pus-pull facors approac wi Consan Corrlaion Modl (CCC) T CCC modl as focusd on an approac, covarianc and varianc ar cangibl bu corrlaions ar consan in im dimnsion T volailiy as bn simad by univaria quaion sysm and rfor larg covarianc mariss av bn simad In is srucur, including som unxpcd ffcs, volailiy as bn obsrvd Đn is sudy, monly daa bwn ar usd and CCC-MGARCH modl is mployd T consan condiional corrlaions av bn carrid ou for all priod and sub-priod -83 T mpirical rsuls suggss a pull facors ar mor ffciv an pus facors for wo priods Taking findings of sam sudis, drminans of FDI, in liraur ar xamind As a pus facors, inrs ra and indusry producion indx of USA ar prfrd T rasury inrs ra, oal db sock, currn dfici, inflaion, ral Excang ra, T Naional- Indx of Sock Mark ar xamind as pull facors W usd PP s as a uni roo analysis bcaus of ir som advanag undr roskdasik srucur As a rsuls of CCC modl, rlaion bwn inrs ra of USA, indusry producion indx of USA and FDI is ngaiv dircion for bo of all and sub-priod T inrs ra of Turky and FDI ar

22 9 Hilal BOZKURT corrlad posiivly T rlaion bwn Excang ra and FDI is posiivly and vry srong For bo of wo priod, rlaion bwn FDI and currn dfici ngaivly and bwn FDI and db sock posiivly Tis rsul indicas a forign invsors as posiiv viw abou db susainabiliy in Turky T Naional indx and FDI and inflaion and FDI ar corrlad ngaivly for all and sub-priod Aloug corrlaion cofficin is vry ig for all priod, i is no ig in subpriod Tis rsul can b arisd from dcrasing inflaion ra T squnc of corrlaion cofficins ar currn dfici, xcang ra, db sock for all and sub-priod Tis rsul aris from risk prcpion of forign invsors is no cang Brifly, pull facors ar mor ffciv an pus facors in Turkis conomy

23 ODTÜ GELĐŞME DERGĐSĐ 93

24

25 FD R USA IPI USA EXC R TÜRKĐYE Tablo 6 CCC-MGARCH Modli Sabi Koşullu Korlasyon Kasayıları (99:-8:3) FD R USA IPI USA EXC R TÜRKĐYE U CD TEFE BORÇ R USA IPIUSA (- ) U CD TEFE BORÇ R USA (-) IPIUSA (-) EXC (-) U (-) TEFE (-) BORC (-) EXC (-) EXC (-) U (-) TEFE (-) BORÇ (-) EXC (-)

26 Hilal BOZKURT FD R USA IPI USA EXC R TÜRKĐYE U CD TEFE BORÇ Tablo 7 :-8:3 Dönmi CCC-MGARCH Modli Koşullu Korlasyon Taminlri FD R USA IPI USA EXC R TÜRKĐYE U CD TEFE BORÇ R USA IPIUSA (-) EXC (-) U (-) TEFE (-) BORC (-) EXC (-) R USA (-) IPIUSA (-) LOGEXC (-) U (-) TEFE (-) BORC (-) EXC (-)

27 ODTÜ GELĐŞME DERGĐSĐ 3

Tahvilin Fiyatı ve Bugünkü Değeri Bir yıl sonra 100 dolar vermeyi taahhüt eden bir tahvilin bugünkü değeri :

Tahvilin Fiyatı ve Bugünkü Değeri Bir yıl sonra 100 dolar vermeyi taahhüt eden bir tahvilin bugünkü değeri : B.E.A. Finansal Piyasalar v Bklnilr Mrkzi hükümin büç açığının karşılanması için piyasaya sunduğu borçlanma aracı ahvillrin iki ml özlliği vardır: a) Tanımlanmış Risk: bu risk anımı vad sonunda ahvili

Detaylı

Anaparaya Dönüş (Kapitalizasyon) Oranı

Anaparaya Dönüş (Kapitalizasyon) Oranı Anaparaya Dönüş (Kapitalizasyon) Oranı Glir gtirn taşınmazlar gnl olarak yatırım aracı olarak görülürlr. Alıcı, taşınmazı satın almak için kullandığı paranın karşılığında bir gtiri bklr. Bundan ötürü,

Detaylı

TÜRKİYE DE CARİ AÇIĞIN BELİRLEYİCİLERİ: MGARCH MODELLERİ İLE BİR İNCELEME

TÜRKİYE DE CARİ AÇIĞIN BELİRLEYİCİLERİ: MGARCH MODELLERİ İLE BİR İNCELEME Yıl: 3 Sayı:84 Tmmuz 9 35 TÜRKİYE DE CARİ AÇIĞIN BELİRLEYİCİLERİ: MGARCH MODELLERİ İLE BİR İNCELEME Syfin ERDOĞAN * Hilal BOZKURT ** ÖZET Son yıllarda grk kamuoyunda grks makro konomi liraüründ üzrind

Detaylı

KURA DAYALI ĠSTĠKRAR PROGRAMI SENDROMU: TÜRKĠYE ÖRNEĞĠ 1

KURA DAYALI ĠSTĠKRAR PROGRAMI SENDROMU: TÜRKĠYE ÖRNEĞĠ 1 KURA DAYALI ĠSĠKRAR PROGRAMI SEDROMU: ÜRKĠYE ÖREĞĠ MÜBARĠZ HASAOV Hap Ünivrsisi, İİBF, İkisa Bölümü, Byp, Ankara. E-Mail: muhasn@yahoo.om DOÇ. DR. ALÖVSA MÜSLÜMOV Doğuş Ünivrsisi, İİBF, Ekonomi v Finans

Detaylı

2003] K. BATU TUNAY 65

2003] K. BATU TUNAY 65 2003] K. BATU TUNAY 65 Türkiy d 980 Sonrası Dönmd Enflasyon Bklnilrinin Rasyonlliğinin Sınanması Dr. K. Bau TUNAY * Öz Bu çalışma, 980 sonrası dönmd Türkiy d konomik birimlrin nflasyon bklnilrinin nasıl

Detaylı

IKTI 102 25 Mayıs, 2010 Gazi Üniversitesi-İktisat Bölümü

IKTI 102 25 Mayıs, 2010 Gazi Üniversitesi-İktisat Bölümü DERS NOTU 10 (Rviz Edildi, kısaltıldı!) ENFLASYON İŞSİZLİK PHILLIPS EĞRİSİ TOPLAM ARZ (AS) EĞRİSİ TEORİLERİ Bugünki drsin içriği: 1. TOPLAM ARZ, TOPLAM TALEP VE DENGE... 1 1.1 TOPLAM ARZ EĞRİSİNDE (AS)

Detaylı

Zaman Serileri Analizi ve Trafik Kazası Verilerine Uygulanması

Zaman Serileri Analizi ve Trafik Kazası Verilerine Uygulanması Araşırma Makalsi / Rsarch Aricl Iğdır Üni. Fn Bilimlri Ens. Dr. / Iğdır Univ. J. Ins. Sci. & Tch. 3(4): 43-5, 03 Zaman Srilri Analizi v Trafik Kazası Vrilrin Uygulanması Iğdır Ünivrsisi Fn Bilimlri Ensiüsü

Detaylı

Günlük Bülten. 27 Aralık 2012. Merkez Bankası Baş Ekonomisti Hakan Kara 2012 yılının %6 civarında enflasyonla tamamlanacağını düşündüklerini söyledi

Günlük Bülten. 27 Aralık 2012. Merkez Bankası Baş Ekonomisti Hakan Kara 2012 yılının %6 civarında enflasyonla tamamlanacağını düşündüklerini söyledi 27 Aralık 2012 Prşmb Günlük Bültn İMKB vrilri İMKB 100 77,991.1 Piyasa Dğri-TÜM ($m) 304,387.4 Halka Açık Piyasa Dğri-TÜM ($m) 87,677.3 Günlük İşlm Hami-TÜM ($m) 1,243.42 Yurtdışı piyasalar Borsalar Kapanış

Detaylı

Yatrm getirileri bir gecikmeli hareketli ortalama modeline uyduunda performans kriterine dayal optimal amortisman süresinin belirlenmesi

Yatrm getirileri bir gecikmeli hareketli ortalama modeline uyduunda performans kriterine dayal optimal amortisman süresinin belirlenmesi www.isaisikcilr.org saisikçilr Drgisi (9) 7-8 saisikçilr Drgisi Yarm girilri bir gcikmli harkli oralama modlin uyduunda prformans kririn dayal opimal amorisman sürsinin blirlnmsi Yasmin Gnçürk Hacp Ünivrsisi

Detaylı

IKTI Mayıs, 2012 Gazi Üniversitesi-İktisat Bölümü DERS NOTU 08

IKTI Mayıs, 2012 Gazi Üniversitesi-İktisat Bölümü DERS NOTU 08 DERS NOTU 08 TOPLAM ARZ EĞRİSİ (AS) VE DENGE ENFLASYON- İŞSİZLİK VE PHILLIPS EĞRİSİ TOPLAM ARZ (AS) EĞRİSİ TEORİLERİ Bugünki drsin içriği: 1. TOPLAM ARZ, TOPLAM TALEP VE DENGE... 1 1.1 TOPLAM ARZ EĞRİSİNDE

Detaylı

Günlük Bülten. 27 Şubat 2013. TCMB, Şubat ayı PPK toplantısı özetini yayınladı

Günlük Bülten. 27 Şubat 2013. TCMB, Şubat ayı PPK toplantısı özetini yayınladı 27 Şuat 2013 Çarşama Günlük Bültn İMKB vrilri İMKB 100 77,514.3 Piyasa Dğri-TÜM ($m) 302,886.2 Halka Açık Piyasa Dğri-TÜM ($m) 86,403.0 Günlük İşlm Hacmi-TÜM ($m) 1,629.94 Yurtdışı piyasalar Borsalar Kapanış

Detaylı

Günlük Bülten. Günlük Bülten

Günlük Bülten. Günlük Bülten 0 Oak 203 Prşmb Günlük Bültn İMKB vrilri İMKB 00 8,49. Piyasa Dğri-TÜM ($m) 320,064.6 Halka Açık Piyasa Dğri-TÜM ($m) 92,060.8 Günlük İşlm Hami-TÜM ($m) 2,046.97 Yurtdışı piyasalar Borsalar Kapanış % Dğ.

Detaylı

Lisans Yerleştirme Sınavı 1 (Lys 1) / 18 Haziran Matematik Soruları ve Çözümleri

Lisans Yerleştirme Sınavı 1 (Lys 1) / 18 Haziran Matematik Soruları ve Çözümleri Lisans Yrlşirm Sınavı (Lys ) 8 Haziran Mamaik Soruları v Çözümlri. (,5) işlminin sonucu kaçır?, A) 5 B) C) 5 D) E) Çözüm (,5), 5 ( ) ( ) 5 ( ) ( ).( ) 5 ( ) 5 5 6 . < < olduğuna gör, aşağıdakilrdn hangisi

Detaylı

TÜRK EKONOMİSİNDE PARA İKAMESİNİN BELİRLEYİCİLERİNİN SINIR TESTİ YAKLAŞIMI İLE EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ

TÜRK EKONOMİSİNDE PARA İKAMESİNİN BELİRLEYİCİLERİNİN SINIR TESTİ YAKLAŞIMI İLE EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ TÜRK EKONOMİSİNDE PARA İKAMESİNİN BELİRLEYİCİLERİNİN SINIR TESTİ YAKLAŞIMI İLE EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ Cünyt DUMRUL * ÖZ Bu çalışma ticarî dışa açıklık, bklnn döviz kuru, bklnn nflasyon oranı v Türkiy il

Detaylı

SAĞLIK İLE BÜYÜME GİRİŞ ÖZET ABSTRACT. Yrd. Doç. Dr. İ. Hakan YETKİNER İzmir Ekonomi Üniversitesi

SAĞLIK İLE BÜYÜME GİRİŞ ÖZET ABSTRACT. Yrd. Doç. Dr. İ. Hakan YETKİNER İzmir Ekonomi Üniversitesi SAĞLIK İLE BÜYÜME Yrd. Doç. Dr. İ. Hakan YETKİER İzmir Ekonomi Ünivrsitsi hakan.ytkinr@iu.du.tr ÖZET Bu çalışma sağlığın konomik büyüm üzrindki tkilrini inclmktdir. Emğin ürtim katılma tkinliğini blirlyn

Detaylı

FARKLI SICAKLIKLARDAKİ GÖZENEKLİ İKİ LEVHA ARASINDA AKAN AKIŞKANIN İKİNCİ KANUN ANALİZİ

FARKLI SICAKLIKLARDAKİ GÖZENEKLİ İKİ LEVHA ARASINDA AKAN AKIŞKANIN İKİNCİ KANUN ANALİZİ FARKLI ICAKLIKLARDAKİ GÖZEEKLİ İKİ LEVHA ARAIDA AKA AKIŞKAI İKİCİ KAU AALİZİ Fthi KAMIŞLI Fırat Ünivrsit Mühndislik Fakültsi Kimya Mühndisliği Bölümü, 39 ELAZIĞ, fkamisli@firat.du.tr Özt Farklı sıcaklıklara

Detaylı

Üstel Dağılım SÜREKLİ ŞANS DEĞİŞKENLERİNİN OLASILIK YOĞUNLUK FONKSİYONLARI

Üstel Dağılım SÜREKLİ ŞANS DEĞİŞKENLERİNİN OLASILIK YOĞUNLUK FONKSİYONLARI ..3 SÜREKLİ ŞNS DEĞİŞKENLERİNİN OLSILIK YOĞUNLUK FONKSİYONLRI Üstl Dağılım Sürkli Üniform Dağılım Normal Dağılım Üstl Dağılım Mydana gln iki olay arasındaki gçn sür vya ir aşka ifadyl ilgilniln olayın

Detaylı

DERS 9. Grafik Çizimi, Maksimum Minimum Problemleri

DERS 9. Grafik Çizimi, Maksimum Minimum Problemleri DERS 9 Grafik Çizimi, Maksimum Minimum Problmlri Bundan öncki drst bir fonksiyonun grafiğini çizmk için izlnbilck yol v yapılabilck işlmlr l alındı. Bu drst, grafik çizim stratjisini yani grafik çizimind

Detaylı

Bağımsızlığının 20. Yılında Azerbaycan

Bağımsızlığının 20. Yılında Azerbaycan Bağımsızlığının 20. Yılında Azrbaycan Dr. Ali ASKER* 1980 lrin ortalarından itibarn Sovytlr Birliğind uygulanan ynidn yapılanma v saydamlık politikalarının amacı (n azından sözd), dmokratiklşm yoluyla

Detaylı

FIRAT ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EMÜ-419 OTOMATİK KONTROL LABORATUARI DENEY 5

FIRAT ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EMÜ-419 OTOMATİK KONTROL LABORATUARI DENEY 5 FIRT ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FKÜLTESİ ELEKTRİKELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ÖLÜMÜ EMÜ419 OTOMTİK KONTROL LORTURI DENEY 5 PID KONTROLÖR KRKTERİSTİKLERİNİN İNELENMESİ VE NLOG OLRK POZİSYON KONTROL SİSTEMLERİNDE

Detaylı

VOLEYBOLCULARIN FARKLI MAÇ PERFORMANSLARI İÇİN TEKRARLANAN ÖLÇÜMLER YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

VOLEYBOLCULARIN FARKLI MAÇ PERFORMANSLARI İÇİN TEKRARLANAN ÖLÇÜMLER YÖNTEMİNİN KULLANILMASI 96 OLEBOLCULAIN FAKLI MAÇ PEFOMANSLAI İÇİN TEKALANAN ÖLÇÜMLE ÖNTEMİNİN KULLANILMASI ÖET Gürol IHLIOĞLU Süha KAACA Farklı yr, zaman v matryallr üzrind tkrarlanan dnylr il bir vya birdn fazla faktörün tkisi

Detaylı

ISI GERİ KAZANIMI (Çapraz Akış) DENEY FÖYÜ

ISI GERİ KAZANIMI (Çapraz Akış) DENEY FÖYÜ ISI GERİ KAZANIMI (Çapraz Akış) DENEY FÖYÜ (Dny Yürüücüsü: Arş. Gör. Doğan ERDEMİR) Dnyin Amacı v Dny Hakkında Gnl Bilgilr Dnyin amacı sı gri kazanımı (çapraz akış) sismlrind;. Sıcaklık dğişimlrinin ölçümü

Detaylı

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EET305 OTOMATİK KONTROL I Dr. Uğur HASIRCI

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EET305 OTOMATİK KONTROL I Dr. Uğur HASIRCI DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TENOLOJİ FAÜLTESİ ELETRİ-ELETRONİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EET305 OTOMATİ ONTROL I ALICI DURUM HATASI ontrol sistmlrinin tasarımında üç tml kritr göz önünd bulundurulur: Gçici Durum Cvabı

Detaylı

MENKUL KIYMET DEĞERLEMESİ

MENKUL KIYMET DEĞERLEMESİ MENKUL KIYMET EĞERLEMESİ.. Hiss Sdii Tk ömlik Gtirisii Hsaplaması Bir mkul kıymti gtirisi, bkl akit akımlarıı, şimdiki piyasa fiyatıa şitly iskoto oraıdır. Mkul kıymti özlliği gör bu akit akımları faiz

Detaylı

BÖLÜM 5 SANKİ-BİR-BOYUTLU AKIMLAR

BÖLÜM 5 SANKİ-BİR-BOYUTLU AKIMLAR BÖLÜ 5 SNKİ-BİR-BOYULU KILR 5.- Giriş 5.- kımı yönn dnklmlr 5.3- Hugonio alan-hız bağınısı 5.4- Kalorik mükmml bir gazın dğişkn ksili kanalda izanroik akımı 5.5- Yakınsak-ıraksak lül içind izanroik akım

Detaylı

TANITIM ve KULLANIM KILAVUZU. Modeller UBA4234-R. Versiyon : KK_UBA_V3.0210

TANITIM ve KULLANIM KILAVUZU. Modeller UBA4234-R. Versiyon : KK_UBA_V3.0210 SAT-IF / CATV Ultra Gniş Bantlı Dağıtım Yükslticilri (UBA-Srisi) TANITIM v KULLANIM KILAVUZU Modllr UBA4234-R Vrsiyon : KK_UBA_V3.0210 1.Gnl Tanıtım UBA Srisi Dağıtım Yükslticilri, uydu (950-2150MHz) v

Detaylı

Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Sciences

Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Sciences Sosyal Bilimlr Drgisi / Th Journal of Soial Sins Akadmik Sosyal Araştırmalar Drgisi, Yıl: 6, Sayı: 35, Mart 2019, s. 193-210 ISSN: 2149-0821 Doi Numbr:http://dx.doi.org/10.16990/SOBIDER.4886 Dr. Öğr. Üysi,

Detaylı

DERS 9. Grafik Çizimi, Maksimum-Minimum Problemleri. 9.1. Grafik çiziminde izlenecek adımlar. y = f(x) in grafiğini çizmek için

DERS 9. Grafik Çizimi, Maksimum-Minimum Problemleri. 9.1. Grafik çiziminde izlenecek adımlar. y = f(x) in grafiğini çizmek için DERS 9 Grafik Çizimi, Maksimum-Minimum Problmlri 9.. Grafik çizimind izlnck adımlar. y f() in grafiğini çizmk için Adım. f() i analiz diniz. (f nin tanım kümsi, f() in tanımlı olduğu tüm rl sayıların oluşturduğu

Detaylı

Kiler Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. 1 Ocak 30 Haziran 2016 ara hesap dönemine ait özet finansal tablolar

Kiler Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. 1 Ocak 30 Haziran 2016 ara hesap dönemine ait özet finansal tablolar Kilr Gayrimnkul Yaırım Oraklığı A.Ş. 1 Ocak 3 Haziran 216 ara hsap dönm ai öz fans ablolar Giriş Kilr Gayrimnkul Yaırım Oraklığı A.Ş. Yönim Kurulu na Ara Dönm öz Fans Bilgilr ilişk Sınırlı Dnim Raporu

Detaylı

UYGULAMALI DİFERANSİYEL DENKLEMLER

UYGULAMALI DİFERANSİYEL DENKLEMLER UYGULAMALI DİFERANSİYEL DENKLEMLER Homojn Hal Gtirilbiln Diransil Dnklmlr a b cd a' b' c' d 0 Şklindki diransil dnklm homojn olmamasına rağmn basit bir dğişkn dönüşümü il homojn hal dönüştürülbilir. a

Detaylı

ÜSTEL DAĞILIM. üstel dağılımın parametresidir. Birikimli üstel dağılım fonksiyonu da, olarak bulunur. olduğu açık olarak görülmektedir.

ÜSTEL DAĞILIM. üstel dağılımın parametresidir. Birikimli üstel dağılım fonksiyonu da, olarak bulunur. olduğu açık olarak görülmektedir. ÜSTL DAĞILIM Tanım : X > olma üzr sürli bir rasgl dğişn olsun. ğr a > için X rassal dğişni aşağıdai gibi bir dağılıma sahip olursa X rasgl dğişnin üsl dağılmış rassal dğişn v onsiyonuna da üsl dağılım

Detaylı

{ } { } Ters Dönüşüm Yöntemi

{ } { } Ters Dönüşüm Yöntemi KESĐKLĐ DAĞILIMLARDAN RASGELE SAYI ÜRETME Trs Dönüşüm Yöntmi F dağılım fonksiyonuna sahip bir X rasgl dğişknin dağılımından sayı ürtmk için n çok kullanılan yöntmlrdn biri, F dağılım fonksiyonunun gnllştirilmiş

Detaylı

Sınav süresi 80 dakika. 1. (a) 20 puan 2 dy. Solution: 2 dy. y = 2t denklemi lineer diferansiyel denklemdir. Denklemin integrasyon çarpanını bulalım.

Sınav süresi 80 dakika. 1. (a) 20 puan 2 dy. Solution: 2 dy. y = 2t denklemi lineer diferansiyel denklemdir. Denklemin integrasyon çarpanını bulalım. May 7, 7 3:-4:3 MATH6 Final Exam / MAT6 Final Sınavı Pag of 7 Your Nam / İsim Soyisim Your Signaur / İmza Sudn ID # / Öğrnci Numarası Profssor s Nam / Öğrim Üysi Kopya çkn vya kopya çkm girişimind bulunan

Detaylı

SİSTEMLER. Sistemlerin Sınıflandırılması

SİSTEMLER. Sistemlerin Sınıflandırılması Sinallr & Sismlr - Sismlr SİSTEMLER Sism ori, bir fnomn im olarak, isiplinlr arası ilişkilrin bilimsl aklaşımlarla inclniği bir oriir. Bnn için ilişkinin varlığı va rcsi, ilgili olğ sosal v fn alanlarına

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI AÇISINDAN RÜZGAR ENERJİSİNİN TÜRKİYE DEKİ KAPASİTESİ ÖZET

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI AÇISINDAN RÜZGAR ENERJİSİNİN TÜRKİYE DEKİ KAPASİTESİ ÖZET YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI AÇISINDAN RÜZGAR ENERJİSİNİN TÜRKİYE DEKİ KAPASİTESİ LEVENT YILMAZ Istanbul Tknik Ünivrsitsi, İnşaat Fakültsi, Hidrolik v Su Yapıları Kürsüsü, 8626, Maslak, Istanbul. ÖZET

Detaylı

DESTEK DOKÜMANI. Mali tablo tanımları menüsüne Muhasebe/Mali tablo tanımları altından ulaşılmaktadır.

DESTEK DOKÜMANI. Mali tablo tanımları menüsüne Muhasebe/Mali tablo tanımları altından ulaşılmaktadır. Mali Tablolar Mali tablo tanımları mnüsün Muhasb/Mali tablo tanımları altından ulaşılmatadır. Mali tablolarla ilgili yapılabilc işlmlr ii gruba ayrılır. Mali Tablo Tanımları Bu bölümd firmanın ullanacağı

Detaylı

Çay Atıklarından Aktif Karbon Üretimi ve Adsorpsiyon Proseslerinde Kullanımı

Çay Atıklarından Aktif Karbon Üretimi ve Adsorpsiyon Proseslerinde Kullanımı ÖZET Çay Atıklarından Aktif Karbon Ürtimi v Adsorpsiyon Prosslrind Kullanımı Mrym OZMAK a, Işıl Gürtn b, Emin YAĞMUR b, Zki AKTAŞ b a DSİ Gn.Md. TAKK Dairsi Başkanlığı, Ankara, 61 b Ankara Ünivrsitsi Mühndislik

Detaylı

DRC ile tam bölünebilmesi için bir tane 2 yi ayırıyoruz. 3 ile ) x 2 2x < (

DRC ile tam bölünebilmesi için bir tane 2 yi ayırıyoruz. 3 ile ) x 2 2x < ( nm - / YT / MT MTMTİK NMSİ. il tam bölünbilmsi için bir tan i aırıoruz. il bölünmmsi için bütün lri atıoruz... 7 saısının pozitif tam böln saısı ( + ). ( + ). ( + ) bulunur. vap. 0 + + 0 + ) < ( 0 + +

Detaylı

Günlük Bülten. 26 Aralık 2012. Merkez Bankası Erdem Başçı 2013 Yılı Para ve Kur Politikası nı açıkladı

Günlük Bülten. 26 Aralık 2012. Merkez Bankası Erdem Başçı 2013 Yılı Para ve Kur Politikası nı açıkladı 26 Aralık 2012 Çarşamba Günlük Bültn İMKB vrilri İMKB 100 77,596.2 Piyasa Dğri-TÜM ($m) 302,542.1 Halka Açık Piyasa Dğri-TÜM ($m) 87,060.7 Günlük İşlm Hami-TÜM ($m) 976.12 Yurtdışı piyasalar Borsalar Kapanış

Detaylı

e sayısı. x için e. x x e tabanında üstel fonksiyona doğal üstel fonksiyon (natural exponential function) denir. (0,0)

e sayısı. x için e. x x e tabanında üstel fonksiyona doğal üstel fonksiyon (natural exponential function) denir. (0,0) DERS 4 Üstl v Logaritik Fonksionlar 4.. Üstl Fonksionlar(Eponntial Functions). > 0, olak üzr f ( ) = dnkli il tanılanan fonksiona taanında üstl fonksion (ponntial function with as ) dnir. Üstl fonksionun

Detaylı

Hizmet Kalitesinin Servqual Metodu İle Ölçümü ve Sonuçların Yapısal Eşitlik Modelleri İle Analizi: Öğretmen Evi Uygulaması

Hizmet Kalitesinin Servqual Metodu İle Ölçümü ve Sonuçların Yapısal Eşitlik Modelleri İle Analizi: Öğretmen Evi Uygulaması 19 Hizmt Kalitsinin Srvqual Mtodu İl Ölçümü v Sonuçların Yapısal Eşitlik Modllri İl Analizi: Öğrtmn Evi Uygulaması Sülyman Ersöz, Mhmt Pınarbaşı, A.Kürşad TÜRKER, Mustafa YÜZÜKIRMIZI Endüstri Mühndisliği

Detaylı

BASİT RASGELE ÖRNEKLEME YÖNTEMİNDE MEDYAN TAHMİN EDİCİLERİ AR. GÖR. SİBEL AL PROF. DR. HÜLYA ÇINGI HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ İSTATİSTİK BÖLÜMÜ

BASİT RASGELE ÖRNEKLEME YÖNTEMİNDE MEDYAN TAHMİN EDİCİLERİ AR. GÖR. SİBEL AL PROF. DR. HÜLYA ÇINGI HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ İSTATİSTİK BÖLÜMÜ BASİT RASGELE ÖRNEKLEE ÖNTEİNDE EDAN TAHİN EDİCİLERİ AR. GÖR. SİBEL AL PROF. DR. HÜLA ÇINGI HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ İSTATİSTİK BÖLÜÜ Kapsam Gnl bilgilr BRÖ yöntmind mdyan tahmin dicilri Tahmin dicilrin

Detaylı

Kayıplı Dielektrik Cisimlerin Mikrodalga ile Isıtılması ve Uç Etkileri

Kayıplı Dielektrik Cisimlerin Mikrodalga ile Isıtılması ve Uç Etkileri Kayıplı Dilktrik Cisimlrin Mikrodalga il Isıtılması v Uç Etkilri Orhan Orhan* Sdf Knt** E. Fuad Knt*** *Univrsity of Padrborn, Hinz ixdorf Institut, Fürstnall, 3302 Padrborn, Almanya orhan@hni.upb.d **Istanbul

Detaylı

A Comparison of Ex-Post Forecast Accuracies for VAR, ARIMA, Exponential Smoothing, Combining and Add-Factor Methods for Private Consumption

A Comparison of Ex-Post Forecast Accuracies for VAR, ARIMA, Exponential Smoothing, Combining and Add-Factor Methods for Private Consumption MPRA Munich Prsonl RPEc Archiv A Comprison of Ex-Pos Forcs Accurcis for VAR, ARIMA, Exponnil Smoohing, Comining nd Add-Fcor Mhods for Priv Consumpion Fik Bilgili Erciys Univrsiy, Fculy of Economics nd

Detaylı

eyd Ekonomik Yaklaşım Derneği / Association

eyd Ekonomik Yaklaşım Derneği / Association eyd Ekonomik Yaklaşım Derneği / Associaion Ekonomik Yaklaşım 016, 7(99): 1-15 www.ekonomikyaklasim.org doi: 10.5455/ey.35908 BIST-100 Endeksinin Volail Davranışlarının Simerik Ve Asimerik Sokasik Volailie

Detaylı

ORTAM SICAKLIĞININ SOĞUTMA ÇEVRİMİNE ETKİSİNİN SAYISAL OLARAK MODELLENMESİ

ORTAM SICAKLIĞININ SOĞUTMA ÇEVRİMİNE ETKİSİNİN SAYISAL OLARAK MODELLENMESİ ORTAM SICAKLIĞININ SOĞUTMA ÇEVRİMİNE ETKİSİNİN SAYISAL OLARAK MODELLENMESİ Srkan SUNU - Srhan KÜÇÜKA Dokuz Eylül Ünivrsitsi Makina Mühndisliği Bölümü -posta: srhan.kuuka@du.du.tr Özt: Bu çalışmada, komprsör,

Detaylı

Bilgi Tabanı (Uzman) Karar Verme Kontrol Kural Tabanı. Bulanık. veya. Süreç. Şekil 1 Bulanık Denetleyici Blok Şeması

Bilgi Tabanı (Uzman) Karar Verme Kontrol Kural Tabanı. Bulanık. veya. Süreç. Şekil 1 Bulanık Denetleyici Blok Şeması Bulanık Dntlyicilr Bilgi Tabanı (Uzman) Anlık (Kskin) Girişlr Bulandırma Birimi Bulanık µ( ) Karar Vrm Kontrol Kural Tabanı Bulanık µ( u ) Durulama Birimi Anlık(Kskin) Çıkış Ölçklm (Normali zasyon) Sistm

Detaylı

YÜKSEK GERİLİMLERİN ÜRETİLMESİ DARBE GERİLİMLERİ

YÜKSEK GERİLİMLERİN ÜRETİLMESİ DARBE GERİLİMLERİ 7.05.0 YÜKSEK GEİLİMLEİN Ø Ø Ø Çşili yalıkan malzmlrin lkrikl açıdan dayanımını blirlybilmk için yükk grilimlr ihiyaç vardır. Yükk grilimlr gnl olarak 3 ınıfa ayrılırlar. Yükk alrnaif (HVA) grilimlr Yükk

Detaylı

ETİL ASETAT ÜRETİMİNİN YAPILDIĞI TEPKİMELİ DAMITMA KOLONUNUN AYIRIMLI ( DECOUPLING ) PID KONTROLÜ

ETİL ASETAT ÜRETİMİNİN YAPILDIĞI TEPKİMELİ DAMITMA KOLONUNUN AYIRIMLI ( DECOUPLING ) PID KONTROLÜ Onuncu Ulual Kimya Mühndiliği Kongri, 3-6 Eylül 2012, Koç Ünivriti, İtanbul ETİL ASETAT ÜRETİMİNİN YAPILDIĞI TEPKİMELİ DAMITMA KOLONUNUN AYIRIMLI ( DECOUPLING ) PID KONTROLÜ Abdulwahab GIWA, Sülyman KARACAN

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ YENİLEME SÜREÇLERİNDE YAŞ VE BLOK DEĞİŞTİRME STRATEJİLERİ.

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ YENİLEME SÜREÇLERİNDE YAŞ VE BLOK DEĞİŞTİRME STRATEJİLERİ. ANKARA ÜNİVERSİESİ EN BİLİMLERİ ENSİÜSÜ YÜKSEK LİSANS EZİ YENİLEME SÜREÇLERİNDE YAŞ VE BLOK DEĞİŞİRME SRAEJİLERİ Duygu SAVAŞCI İSAİSİK ANABİLİM DALI ANKARA 2006 Hr hakkı saklıdır ÖZE YENİLEME SÜREÇLERİNDE

Detaylı

LOGARİTMA. Örnek: çizelim. Çözüm: f (x) a biçiminde tanımlanan fonksiyona üstel. aşağıda verilmiştir.

LOGARİTMA. Örnek: çizelim. Çözüm: f (x) a biçiminde tanımlanan fonksiyona üstel. aşağıda verilmiştir. LOGARİTMA I. Üstl Fonksiyonlr v Logritmik Fonksiyonlr şitliğini sğlyn dğrini bulmk için ypıln işlm üs lm işlmi dnir. ( =... = 8) y şitliğini sğlyn y dğrini bulmk için ypıln işlm üslü dnklmi çözm dnir.

Detaylı

Asenkron Makinanın Alan Yönlendirme Kontrolünde FPGA Kullanımı ALAN İ., AKIN Ö.

Asenkron Makinanın Alan Yönlendirme Kontrolünde FPGA Kullanımı ALAN İ., AKIN Ö. Asnkron Makinanın Alan Yönlndirm Kontrolünd FPGA Kullanımı ALAN İ., AKIN Ö. ABSTRACT In this study, th fasibility of usag of fild programmabl gat arrays (FPGA) in th fild orintd control (FOC) of induction

Detaylı

Çelik. Her şey hesapladığınız gibi!

Çelik. Her şey hesapladığınız gibi! Çlik Hr şy hsapladığınız gibi! idyapi Bilgisayar Dstkli Tasarım Mühndislik Danışmanlık Taahhüt A.Ş. Piyalpaşa Bulvarı Famas Plaza B-Blok No: 10 Kat: 5 Okmydanı Şişli 34384 İstanbul Tl : (0212) 220 55 00

Detaylı

FINDIK KÜSPESİ İLE SULU ÇÖZELTİLERDEN BOYARMADDE GİDERİMİ

FINDIK KÜSPESİ İLE SULU ÇÖZELTİLERDEN BOYARMADDE GİDERİMİ Onuncu Ulusal Kimya Mühndisliği Kongrsi, 3-6 Eylül 202, Koç Ünivrsisi, İsanbul FINDIK KÜSPESİ İLE SULU ÇÖZELTİLERDEN BOYARMADDE GİDERİMİ Vyis Sln a,*, Özlm Sln a, Esra Zöğ a, Dursun Özr a, a Fıra Ünivrsisi

Detaylı

DOĞUŞ ÜNİVERSİTESİ MATEMATİK KLÜBÜ FEN LİSELERİ TAKIM YARIŞMASI 2007 SORULARI

DOĞUŞ ÜNİVERSİTESİ MATEMATİK KLÜBÜ FEN LİSELERİ TAKIM YARIŞMASI 2007 SORULARI DOĞUŞ ÜNİVERSİTESİ MATEMATİK KLÜBÜ FEN LİSELERİ TAKIM YARIŞMASI 007 SORULARI Doğuş Ünivrsitsi Matmatik Kulübü tarafından düznlnn matmatik olimpiyatları, fn lislri takım yarışması sorularından bazıları

Detaylı

Günlük Bülten. 05 Mart 2013. Şubat ayında TÜFE %0.30 arttı, ÜFE %0.13 azaldı. Şubat ayında elektrik tüketimi %6 düşüş gösterdi

Günlük Bülten. 05 Mart 2013. Şubat ayında TÜFE %0.30 arttı, ÜFE %0.13 azaldı. Şubat ayında elektrik tüketimi %6 düşüş gösterdi XU 100 U SD /TR Y (S ağ taraf) 05 Mart 2013 Salı Günlük Bültn İMKB vrilri İMKB 100 80,612.2 Piyasa Dğri-TÜM ($m) 315,101.9 Halka Açık Piyasa Dğri-TÜM ($m) 89,968.2 Günlük İşlm Hacmi-TÜM ($m) 1,595.93 Şuat

Detaylı

BÖLÜM 7. Sürekli hal hatalarının değerlendirilmesinde kullanılan test dalga şekilleri: Dalga Şekli Giriş Fiziksel karşılığı. Sabit Konum.

BÖLÜM 7. Sürekli hal hatalarının değerlendirilmesinde kullanılan test dalga şekilleri: Dalga Şekli Giriş Fiziksel karşılığı. Sabit Konum. 9 BÖLÜM 7 SÜRELİ HAL HATALARI ontrol itmlrinin analizind v dizaynında üç özlliğ odaklanılır, bunlar ; ) İtniln bir gçici hal cvabı ürtmk. ( T, %OS, ζ, ω n, ) ) ararlı olmaı. ıaca kutupların diky knin olunda

Detaylı

YABANCI HİSSE SENEDİ YATIRIMCILARI TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU VOLATİLİTESİNİ ŞİDDETLENDİRİYOR MU?

YABANCI HİSSE SENEDİ YATIRIMCILARI TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU VOLATİLİTESİNİ ŞİDDETLENDİRİYOR MU? YABANCI HİSSE SENEDİ YATIRIMCILARI TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU VOLATİLİTESİNİ ŞİDDETLENDİRİYOR MU? Yrd. Doç. Dr. Macide Çiçek Dumlupınar Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Yrd. Doç. Dr. Feride Özürk

Detaylı

BÖLÜM 5: DOĞAL RADYOAKTİVİTE VE RADYOAKTİF GEÇİŞ YASALARI 5.1. DOĞAL RADYOAKTİVİTE

BÖLÜM 5: DOĞAL RADYOAKTİVİTE VE RADYOAKTİF GEÇİŞ YASALARI 5.1. DOĞAL RADYOAKTİVİTE ÖLÜM 5: DOĞL RDYOKTİVİTE VE RDYOKTİF GEÇİŞ YSLRI 5.1. DOĞL RDYOKTİVİTE omik v nüklr fizikki pk çok fikir v knik radyoakif lmnlrin, bunların ışımasının, bunlar üzrindki çalışmaları v bunların kullanımının

Detaylı

WDM ağlarda gecikme ve hizmet süresi gözeten kullanılabilirliği garantili bağlantı kurulumu

WDM ağlarda gecikme ve hizmet süresi gözeten kullanılabilirliği garantili bağlantı kurulumu iüdrgisi/d mühndislik Cil:9, Sayı:5, 27-38 Ekim 2010 WDM ağlarda gcikm v hizm sürsi gözn kullanılabilirliği garanili bağlanı kurulumu Çiçk ÇAVDAR *1, Fza BUZLUCA 1, Biswanah MUKHERJEE 2 1 İTÜ Bilişim Ensiüsü,

Detaylı

Sabit kur sisteminde ise faiz denge sistemi çalışamamaktadır. Çünkü kur sabittir. Yurt içi faiz oranının yurt dışı faize oranına eşit olmalıdır.

Sabit kur sisteminde ise faiz denge sistemi çalışamamaktadır. Çünkü kur sabittir. Yurt içi faiz oranının yurt dışı faize oranına eşit olmalıdır. B..A. Dövz Kuru Rjmlr Srbs Kur ssmnd hüküm yrl para brmnn dğr şu şkld dürülblr: gnşlc para polkaları aracılığı l pyasaya para sürrk faz oranlarının düşmsn, faz oranlarının düşms l sıcak para yrl paradan

Detaylı

İletkende seri olarak tel direnci ve magnetik alandan doğan reaktans ile şönt olarak elektrik alandan doğan toprak kapasitesi mevcuttur.

İletkende seri olarak tel direnci ve magnetik alandan doğan reaktans ile şönt olarak elektrik alandan doğan toprak kapasitesi mevcuttur. 9 ÖÜM 4 İETİM HT 4.. İltim hatlarının yapısı üksk grilim iltim hatlarında malzm olarak çlik özlü alüminyum iltknlr kullanılır. ( luminium onductor tl inforcd) Kanada standardı olarak tüm dünyada kuş isimlri

Detaylı

DÖVİZ KURU POLİTİKALARI VE TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU OYNAKLIĞININ ETKİLEŞİMLERİ

DÖVİZ KURU POLİTİKALARI VE TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU OYNAKLIĞININ ETKİLEŞİMLERİ ARAŞTIRMA RAPORU (Kamuya Açık) DÖVİZ KURU POLİTİKALARI VE TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU OYNAKLIĞININ ETKİLEŞİMLERİ DR. MUSTAFA ÖZÇAM BAŞUZMAN ARAŞTIRMA DAİRESİ 27.02.2004 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 1 2. DÖVİZ KURU

Detaylı

DERS 11. Belirsiz İntegral

DERS 11. Belirsiz İntegral DERS Blirsiz İnral.. Blirsiz İnral. B rs ürvi bilinn bir onksiyonn ynin inşasını l alacağız. Türvi bilinn bir onksiyonn ynin inşası işlmin rs ürv işlmi aniirniaion nir. v F onksiyonlar, F is, F y nin rs

Detaylı

- BANT TAŞIYICILAR -

- BANT TAŞIYICILAR - - BANT TAŞIYICILAR - - YAPISAL ÖZELLİKLER Bir bant taşıyıcının nl örünümü aşağıdaki şkild vrilmiştir. Bant taşıyıcıya ismini vrn bant (4) hm taşınacak malzmyi için alan bir kap örvi örn, hm d harkt için

Detaylı

SÜLFÜRİK ASİTLE DEHİDRATE EDİLEN BUĞDAY KEPEĞİ İLE Cu(II) İYONLARININ ADSORPSİYONU

SÜLFÜRİK ASİTLE DEHİDRATE EDİLEN BUĞDAY KEPEĞİ İLE Cu(II) İYONLARININ ADSORPSİYONU SÜLFÜRİK ASİTLE DEHİDRATE EDİLEN BUĞDAY KEPEĞİ İLE Cu(II) İYONLARININ ADSORPSİYONU A. ÖZER, D.ÖZER Fırat Ünivrsitsi, Mühndislik Fakültsi, Kimya Mühndisliği Bölümü. 23279-ELAZIĞ ÖZET Bu çalışmada, sülfürik

Detaylı

Eğitimde şimdilik son hamle olmak üzere Bilim Merkezi ni Bayrampaşalı genç araştırmacıların hizmetine sunmuş bulunduğumuzu da burada ifade edelim.

Eğitimde şimdilik son hamle olmak üzere Bilim Merkezi ni Bayrampaşalı genç araştırmacıların hizmetine sunmuş bulunduğumuzu da burada ifade edelim. Dğrli Bayrampaşalılar, Atila AYDINER İçind bulunduğumuz v Bilgi Çağı olarak tanımlanan bu dönmd, büyük dvltlrin v büyük özl sktör yapılanmalarının n önmli gidr kalmini bilgi v tknoloji harcamaları oluşturuyor.

Detaylı

BÖLÜM 5 SIKIŞTIRILABİLİR LAMİNER SINIR TABAKALAR

BÖLÜM 5 SIKIŞTIRILABİLİR LAMİNER SINIR TABAKALAR BÖLÜM 5 SIKIŞIRILABİLİR LAMİNER SINIR ABAKALAR 5.1- Giriş 5.- Adabatik dar sıaklığı 5.3- Rfrans sıak öntmi 5.4-1 özl ali 5.5- Birdn farklı andtl saıları için grikazanım faktörü 5.6- Sıkıştırılabilm dönüşümlri:

Detaylı

İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ

İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ Sosyal Bilimler Dergisi 2010, (4), 25-32 İMKB NİN LATİN AMERİKA BORSALARIYLA İLİŞKİSİ ÜZERİNE ÇOK DEĞİŞKENLİ GARCH MODELLEMESİ Özlem YORULMAZ - Oya EKİCİ İsanbul Üniversiesi İkisa Fakülesi Ekonomeri Bölümü

Detaylı

TG 12 ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK

TG 12 ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK KAMU PERSONEL SEÇME SINAVI ÖĞREMENLİK ALAN İLGİSİ ESİ İLKÖĞREİM MAEMAİK ÖĞREMENLİĞİ G ÖA İLKÖĞREİM MAEMAİK u tstlrin hr hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, tstlrin tamamının va bir kısmının İhtiaç

Detaylı

İletkende seri olarak tel direnci ve magnetik alandan doğan reaktans ile şönt olarak elektrik alandan doğan toprak kapasitesi mevcuttur.

İletkende seri olarak tel direnci ve magnetik alandan doğan reaktans ile şönt olarak elektrik alandan doğan toprak kapasitesi mevcuttur. 9 ÖÜM 4 İETİM HT 4.. İltim hatlarının yapısı üksk grilim iltim hatlarında malzm olarak çlik özlü alüminyum iltknlr kullanılır. ( luminium onductor tl inforcd) Kanada standardı olarak tüm dünyada kuş isimlri

Detaylı

TÜRKĐYE DE YATAKLI TEDAVĐ KURUMLARININ KAPASĐTE KULLANIM ORANLARININ SIRALI LOGĐSTĐK REGRESYON ANALĐZĐ Doğan Kubilay NĐZAM

TÜRKĐYE DE YATAKLI TEDAVĐ KURUMLARININ KAPASĐTE KULLANIM ORANLARININ SIRALI LOGĐSTĐK REGRESYON ANALĐZĐ Doğan Kubilay NĐZAM Dokuz Eylül Ünivrsitsi Sosyal Bilimlr Enstitüsü Drgisi Cilt 9, Sayı: 4, 007 TÜRKĐYE DE YATAKLI TEDAVĐ KURUMLARININ KAPASĐTE KULLANIM ORANLARININ SIRALI LOGĐSTĐK REGRESYON ANALĐZĐ Doğan Kubilay NĐZAM H.Ahmt

Detaylı

BÖLÜM 4 LİNEER DİFERANSİYEL DENKLEM SİSTEMLERİ

BÖLÜM 4 LİNEER DİFERANSİYEL DENKLEM SİSTEMLERİ BÖLÜM LİNEER DİFERANSİYEL DENKLEM SİSTEMLERİ GİRİŞ Dnklm sismlrin linr cbir drsindn şin olmlısınız Anck bu ür dnklmlrd hrhngi bir difrnsiyl büyüklük vy ürv bulunmz Bşk bir dyişl cbirsl dnklm sismi, y (

Detaylı

Yuvarlakada Kavşakların Kapasiteleri Üzerine Bir Tartışma *

Yuvarlakada Kavşakların Kapasiteleri Üzerine Bir Tartışma * İMO Tknik Drgi, 21 4935-4958, Yazı 323 Yuvarlakada Kavşakların Kapasitlri Üzrin Bir Tartışma * Srhan TANYEL* Nadir YAYLA** ÖZ Çalışmada, İzmir d bulunan dört kavşağa ait gözlmlrdn yararlanılarak, çok şritli

Detaylı

The Mathematics-Oriented Epistemological Belief Scale (MOEBS): Validity and Reliability Study

The Mathematics-Oriented Epistemological Belief Scale (MOEBS): Validity and Reliability Study Kuramsal Eğitimbilim Drgisi, 6(3), 359-388, Tmmuz 2013 Journal of Thortical Educational Scinc, 6(3), 359-388, July 2013 [Onlin]: http://www.kg.aku.du.tr DOI numbr: http://dx.doi.org/10.5578/kg.5952 Th

Detaylı

LYS Matemat k Deneme Sınavı

LYS Matemat k Deneme Sınavı LYS Matmatk Dnm Sınavı. Bir saıı,6 il çarpmak, bu saıı kaça bölmktir? 6. a, b, c saıları sırasıla,, saıları il trs orantılı a b oranı kaçtır? a c 7. v pozitif tamsaılardır.! ifadsi bir asal saıa şittir.

Detaylı

Enerji Dönüşüm Temelleri. Bölüm 3 Bir Fazlı Transformatörler

Enerji Dönüşüm Temelleri. Bölüm 3 Bir Fazlı Transformatörler Enrji Dönüşüm Tmllri Bölüm 3 Bir Fazlı Transformatörlr Birfazlı Transformatorlar GİRİŞ Transformatörlrin grçk özllik v davranışlarını daha kolay anlamak için ilk aşamada idal transformatör üzrind durulacaktır.

Detaylı

Mühendisler İçin DİFERANSİYEL DENKLEMLER

Mühendisler İçin DİFERANSİYEL DENKLEMLER Mühndislr İçin DİFERANSİYEL DENKLEMLER Doç. Dr. Tahsin Engin Prof. Dr. Yunus A. Çngl Sakara Ünivrsitsi Makina Mühndisliği Bölümü Elül 8 SAKARYA - - Mühndislr İçin Difransil Dnklmlr İÇİNDEKİLER BÖLÜM BİRİNCİ

Detaylı

Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisinin Türkiye Bağlamında Test Edilmesi

Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisinin Türkiye Bağlamında Test Edilmesi Yabancı Sermaye Yaırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Ekisinin Türkiye Bağlamında Tes Edilmesi Yrd. Doç. Dr. Yusuf DEMİR Süleyman Demirel Üniversiesi, İİBF. Öze Bu çalışma; uluslararası sermaye harekelerinin

Detaylı

metal (bakır) metaloid (silikon) metal olmayan (cam) iletken yar ı iletken yalıtkan

metal (bakır) metaloid (silikon) metal olmayan (cam) iletken yar ı iletken yalıtkan 1 YARI İLETKENLER Enstrümantal Analiz ir yarı iltkn, iltknliği bir iltkn il bir yalıtkan arasında olan kristal bir malzmdir. Çok çşitli yarıiltkn malzm vardır, silikon v grmanyum, mtalimsi bilşiklr (silikon

Detaylı

Ruppert Hız Mekanizmalarında Optimum Dişli Çark Boyutlandırılması İçin Yapay Sinir Ağları Kullanımı

Ruppert Hız Mekanizmalarında Optimum Dişli Çark Boyutlandırılması İçin Yapay Sinir Ağları Kullanımı Makin Tknolojilri Elktronik Drgisi Cilt: 6, No: 2, 2009 (-8) Elctronic Journal of Machin Tchnologis Vol: 6, No: 2, 2009 (-8) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.tknolojikarastirmalar.com -ISSN:304-44 Makal (Articl)

Detaylı

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ Cenral Bank Review Vol. 10 (July 2010), pp.23-32 ISSN 1303-0701 prin / 1305-8800 online 2010 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ

Detaylı

Elektrik Devrelerinin Temelleri. Neslihan Serap Şengör Devreler ve Sistemler A.B.D. oda no:1107 tel no:

Elektrik Devrelerinin Temelleri. Neslihan Serap Şengör Devreler ve Sistemler A.B.D. oda no:1107 tel no: Elktrik Drlrinin Tmllri Nslihan Srap Şngör Drlr Sistmlr A.B.D. oda no:1107 tl no:0212 285 3610 sngorn@itu.du.tr Drs Hakkında 1 Yarıyıl içi sınaı 29 Kasım 2011 % 26 3 Kısa sına 11 Ekim 15 Kasım 13 Aralık

Detaylı

FİNANSAL PİYASA VOLATİLİTESİ VE EKONOMİ

FİNANSAL PİYASA VOLATİLİTESİ VE EKONOMİ FİNANSAL PİYASA VOLATİLİTESİ VE EKONOMİ Yrd. Doç. Dr. Hülya Kanalıcı Akay Uludağ Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Mehme Nargeleçekenler Uludağ Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi

Detaylı

GİRİŞİMCİ WEB SAYFALARININ DEĞERLENDİRİLMESİNDE BULANIK BİLİŞSEL HARİTALAMA YÖNTEMİNİN KULLANIMI

GİRİŞİMCİ WEB SAYFALARININ DEĞERLENDİRİLMESİNDE BULANIK BİLİŞSEL HARİTALAMA YÖNTEMİNİN KULLANIMI EKEV AKADEİ DERGİSİ Yıl: 14 Sayı: 44 (Yaz 2010) 335 GİRİŞİCİ WEB SAYFALARININ DEĞERLENDİRİLESİNDE BULANIK BİLİŞSEL HARİTALAA YÖNTEİNİN KULLANII. Dursun KAYA (*) A. Samt HAŞILOĞLU (**) Slçuk Burak HAŞILOĞLU

Detaylı

ALTI TEKERLEKLİ TAŞITIN DİNAMİK ANALİZİ

ALTI TEKERLEKLİ TAŞITIN DİNAMİK ANALİZİ Altı krlkli aşıtın Dinamik Analizi HAVACILIK VE UZAY EKNOLOJİLERİ DERGİSİ EMMUZ 5 CİL SAYI (1-14) ALI EKERLEKLİ AŞIIN DİNAMİK ANALİZİ Cihan DEMİR Yıldız knik Ünivrsitsi, Makin Fakültsi, Makin Mühndisliği

Detaylı

Eğitim-Öğretim Yılı Güz Dönemi Diferansiyel Denklemler Dersi Çalışma Soruları 1

Eğitim-Öğretim Yılı Güz Dönemi Diferansiyel Denklemler Dersi Çalışma Soruları 1 006-007 Eğitim-Öğrtim Yılı Güz Dönmi Difransil Dnklmlr Drsi Çalışma Soruları 1 1) d/dt +sint difransil dnklmini çözünüz. ) (4+t)d/dt + 6+t difransil dnklmini çözünüz. ) d/dt-7 difransil dnklmini (0)15

Detaylı

Hücre bölünmesi sırasında önce... sonra... bölünmesi gerçekleşir.

Hücre bölünmesi sırasında önce... sonra... bölünmesi gerçekleşir. 2.Mitoz Hücr Bölünmsi Hücr bölünmsi tüm canlılarda görüln bir olaydır. Hücr bölünmsi büyüm, glişm, yaraların iyilşmsi, ürm hücrlrinin oluşması v tk hücrli canlıların çoğalması olaylarında tkilidir. Bir

Detaylı

HR.Ü.Z.F.Drgisi, 2008, 12(4):65-71 J.Agric.Fac.HR.U., 2008, 12(4):65-71 SÜNE MÜCADELESİNDE ÇİFTÇİ DAVRANIŞLARI: ADIYAMAN- DİYARBAKIR-MARDİN-ŞANLIURFA ÖRNEĞİ Mhmt DUMAN Clalttin GÖZÜAÇIK Vdat KARACA Çtin

Detaylı

YENİ NESİL CAM KORKULUK SİSTEMLERİ

YENİ NESİL CAM KORKULUK SİSTEMLERİ F Mtal v Rklam Ürünlri San Tic AŞ YENİ NESİL CAM KORKULUK SİSTEM F TAL v NTİCAŞ Zmin Üstü Bağlantılı EGANT Srisi C50 Elgant srisi yüksk mimari standarttaki yapıların, dğrin, sağlamlığı v sttiği il dğr

Detaylı

VİNÇTE ÇELİK KONSTRÜKSİYON

VİNÇTE ÇELİK KONSTRÜKSİYON 0 Haziran www.guvn-kua.h VİNÇTE ÇEİ ONSTRÜSİON ÖZET _09 M. Güvn UT Smbollr v anaklar için "_00_ClikonsruksionaGiris.do" a bakınız. oordina ksnlri "GENE GİRİŞ" d blirildiği gibi DIN 8800 T gör alınmışır.

Detaylı

Infrared Kurutucuda Ayçiçeği Tohumlarının Kuruma Davranışı ve Kuruma Modellerine Uyum Analizi

Infrared Kurutucuda Ayçiçeği Tohumlarının Kuruma Davranışı ve Kuruma Modellerine Uyum Analizi Fırat Üniv. Mühndislik Bilimlri Drgisi Fırat Univ. Journal of Enginring 7(1), 51-56, 015 7(1), 51-56, 015 Infrard Kurutucuda Ayçiçği Tohumlarının Kuruma Davranışı v Kuruma Modllrin Uyum Analizi Özt * Mhmt

Detaylı

TOPRAK KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜ VE NOKTASAL KAYNAKLI KİRLENMİŞ SAHALARA DAİR YÖNETMELİK (1)

TOPRAK KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜ VE NOKTASAL KAYNAKLI KİRLENMİŞ SAHALARA DAİR YÖNETMELİK (1) Rsmi Gazt Tarii: 08.06.2010 Rsmi Gazt Sayısı: 27605 TOPRAK KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜ VE NOKTASAL KAYNAKLI KİRLENMİŞ SAHALARA DAİR YÖNETMELİK (1) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak v Tanımlar Amaç MADDE 1

Detaylı

Günlük Bülten. 26 Şubat 2013. İtalya da seçim sonuçları belli oldu

Günlük Bülten. 26 Şubat 2013. İtalya da seçim sonuçları belli oldu 26 Şuat 2013 Salı Günlük Bültn İMKB vrilri İMKB 100 76,670.3 Piyasa Dğri-TÜM ($m) 302,093.4 Halka Açık Piyasa Dğri-TÜM ($m) 86,034.3 Günlük İşlm Hacmi-TÜM ($m) 1,341.46 Yurtdışı piyasalar Borsalar Kapanış

Detaylı

Ch. 12: Zaman Serisi Regresyonlarında Ardışık Bağıntı (Serial Correlation) ve Değişen Varyans

Ch. 12: Zaman Serisi Regresyonlarında Ardışık Bağıntı (Serial Correlation) ve Değişen Varyans Yıldız Teknik Üniversitesi İktisat Bölümü Ekonometri II Ders Notları Ders Kitabı: J.M. Wooldridge, Introductory Econometrics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Ch. 12: Zaman Serisi Regresyonlarında

Detaylı

MANYEZİT ARTIĞI KULLANILARAK SULU ÇÖZELTİLERDEN Co(II) İYONLARININ GİDERİMİ

MANYEZİT ARTIĞI KULLANILARAK SULU ÇÖZELTİLERDEN Co(II) İYONLARININ GİDERİMİ Onuncu Ulusal Kimya Mühndisliği Kongrsi, 3-6 Eylül 1, Koç Ünivrsitsi, İstanbul MANYEZİT ARTIĞI KULLANILARAK SULU ÇÖZELTİLERDEN Co(II) İYONLARININ GİDERİMİ İlkr KIPÇAK, Turgut Giray ISIYEL Eskişhir Osmangazi

Detaylı

Matris Konverterden Beslenen Lineer Asenkron Motor Modeli ve Matlab/Simulink ile Benzetimi

Matris Konverterden Beslenen Lineer Asenkron Motor Modeli ve Matlab/Simulink ile Benzetimi 6 th Intrnational Advancd Tchnologis Symposium (IATS ), 6-8 May, Elazığ, Turky Matris Konvrtrdn Bslnn inr Asnkron Motor Modli v Matlab/Simulink il Bnztimi M. Ş. Üny, H. Altun Univrsity of Şırnak, Şırnak/Turky,

Detaylı

YÜK KANCALARI VİDALI BAĞLANTILARINDA KULLANILAN FARKLI VİDA DİŞ PROFİLLERİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ GERİLME ANALİZİ

YÜK KANCALARI VİDALI BAĞLANTILARINDA KULLANILAN FARKLI VİDA DİŞ PROFİLLERİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ GERİLME ANALİZİ . Ulusal Tasarım İmalat v Analiz Kongrsi 11-1 Kasım 010- Balıksir YÜK KANCALARI VİDALI BAĞLANTILARINDA KULLANILAN FARKLI VİDA DİŞ PROFİLLERİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ GERİLME ANALİZİ Aydın DEMİRCAN*, M. Ndim

Detaylı

ALTIN FİYATLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN TESPİTİ ÜZERİNE: MGARCH MODELİ İLE BİR İNCELEME

ALTIN FİYATLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN TESPİTİ ÜZERİNE: MGARCH MODELİ İLE BİR İNCELEME ALTIN FİYATLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN TESPİTİ ÜZERİNE: MGARCH MODELİ İLE BİR İNCELEME ÖZET Prof.Dr.Cengiz TORAMAN Balıkesir Üniversiesi, İİBF,İşleme Bölümü Cengizoraman4@yahoo.com Öğr.Gör.Çağaay BAŞARIR

Detaylı