Nuruosmaniye Kütüphanesi Türkçe Şiir Mecmû aları: İnceleme-Dizin

Transkript

1 Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 16, İstanbul 2016, BÜNYAMİN AYÇİÇEĞİ Nuruosmaniye Kütüphanesi Türkçe Şiir Mecmû aları: İnceleme-Dizin Turkish Poetry Collections in the Library of Nuruosmaniye: Research and Index ÖZET Türk edebiyatı sahasında araştırma yapan kişilerin, çalıştıkları dönemin kültürel ve sosyal hayâtına, dönemin dînî anlayışına, günlük hayâtın küçük gibi görünen ancak kıymetli bilgiler içeren âdetlerine vâkıf olması önem arz etmektedir. Mecmû alar; yazıldıkları dönemi anlama kılavuzu, entelektüel ve sosyal ortamların aynası sayılabilir. Bu bağlamda Türk edebiyatı ve özelinde eski Türk edebiyatı çalışmaları için, yazıldığı dönemin edebî zevklerini, kültür hayâtını, beğenilerini, sosyal ve dînî değerlerini bizlere yansıtan mecmû aların önemi büyüktür. İçinde Türkçe manzum ya da mensur eser barındıran mecmû aların tesbiti, bunların gün yüzüne çıkarılması, muhtevalarının Türk edebiyatı sahasında çalışacak araştırmacıların hizmetine sunulması, sahayla ilgili araştırma yapacaklara büyük kolaylıklar sağlayacaktır. Bu çalışmada, Nuruosmaniye Kütüphanesi ndeki yazmalar taranarak içinde Türkçe şiir bulunduğu tespit edilen 17 mecmû a hakkında bilgi verilmiştir. Mecmû alarda yer alan Arapça ve Farsça eserlerle Türkçe mensur eserlere, ilgili mecmû anın giriş kısmında temas edilmiş, çalışmanın asıl konusunu kapsayan Türkçe şiirlerin de dizini hazırlanmıştır. Her mecmû ada yer alan şairlerin mahlası/adı, şiirin nazım biçimi, yer aldığı varak numaraları listelenmiştir. Bu çalışmayla araştırmacıların, ilgi duydukları şairlerin eserlerine kolaylıkla ulaşabilmeleri amaçlanmıştır. Böylece araştırmacılar, Nuruosmaniye Kütüphanesi ndeki mecmû aları bütünüyle taramak yerine, hazırlanan bu çalışmaya müracaat ederek ilgi duydukları şairlerin ihtiyaç duydukları eser- ABSTRACT Researchers in the field of Turkish literature are expected to be acquainted with the cultural and social understanding of the period they specialize as well as its traditions which might seem trivial in the first place but in fact present significant information regarding the daily life of that time. Poetry collections can be considered to function as the mirror of the period they were written in terms of the intellectual and social platforms they reflect to the reader. In this context, poetry collections have a crucial place in Turkish literature and specifically in Old Turkish literature studies for they reflect the cultural life and literary taste of the period including its social and religious values. It will be of a great service to the researches of the mentioned fields to detect the poetry collections which contain proses and poems written in Turkish and make the data accessible to them for their future studies. After an extensive research carried out in the library of Nuruosmaniye, this study gives information about 17 poetry collections that contain Turkish poems. The pieces in Arabic and Farsi in addition to the proses written in Turkish are referred in the introduction of the mentioned collection while main poems of the focus are indexed. For each collection, pseudonym/name of the poet, verse style of the poem and its foil number is listed. This study aspires to make it easier for the researchers of the mentioned field to access works of the poets they are interested in. Instead of scanning the whole collection of the library of Nuruosmaniye, such researchers will have the opportunity to Makalenin Geliş Tarihi: / Kabul Tarihi: Bu yayım Marmara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyon Başkanlığı tarafından /SOS-A numaralı proje olarak desteklenmiştir. Yrd. Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Türk-İslam Edebiyatı Ana Bilim Dalı, (bunyamin.aycicegi@istanbul.edu.tr).

2 228 DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ lerine yönelebileceklerdir. Ayrıca, belirtilen kütüphanedeki mecmû aların kataloglanmasıyla ilgili eksiklikler de düzeltilmiş olacaktır. consult this work to find the necessary information regarding the poems they inquire. Moreover, some problems and scarcity experienced when it comes to catalouging the collections will be tackled aptly. ANAHTAR KELİMELER Nuruosmaniye Kütüphanesi, Mecmû a, Türkçe Şiir, Dizin KEYWORDS The Library of Nuruosmaniye, Poetry Collection, Turkihs Poetry, Index GİRİŞ Bu çalışma yılları arasında Marmara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyon Başkanlığı tarafından desteklenen bir proje kapsamında gerçekleştirilmiştir. Projenin yürütücülüğünü Nihat Öztoprak ve Sebahat Deniz yapmış; Bünyamin Ayçiçeği ve Arzu Polat da projenin kütüphane araştırması kısmında görev almıştır. Yapılan projede öncelikle, Nuruosmaniye Kütüphanesi nde bulunan kitap kartları taranarak içinde Türkçe şiir bulunan mecmû alar tespit edilmeye çalışılmıştır. Ardından tespit edilen 20 mecmû anın incelenmesine geçilmiş, her mecmû anın tavsifi yapılarak içinde yer alan eserler listelenmiştir. 20 mecmû adan 17 si müstakil olup kalan bir mecmû a Edirneli Nazmî'nin Mecmau n-nezâir'inin iki farklı nüshası (4915 ve 4222 numarada kayıtlı); diğeri de Peşteli Hısâlî nin Metâli u n-nezâir adlı iki ciltten oluşan (4252 ve 4253 numarada kayıtlı) eseridir. Edirneli Nazmî'nin Mecmau n- Nezâir'i proje kapsamında incelenmiş ve 4915 numarada kayıtlı nüshasının içeriği Muzaffer Kılıç, 4222 numarada kayıtlı nüshasının içeriği de Ümran Ay tarafından hazırlanmıştır. Metâli u n-nezâir in 4252 numarada kayıtlı birinci cildi Ozan Kolbaş ve Merve Günan; 4253 numarada kayıtlı ikinci cildi de Ersin Gül, Günay Gasımova, Züleyha Hayal ve Neslihan Gören tarafından hazırlanmıştır. Mecmau n-nezâir M. Fatih Köksal tarafından, üzerinde oldukça titiz bir çalışma yapılarak elektronik ortamda yayımlanmış, araştırmacıların ilgisine sunulmuştur. 1 Metâli u n-nezâir in birinci 1 Detaylı bilgi için bk. M. Fatih Köksal, Edirneli Nazmî Mecma u n-nezâir (İnceleme-Tenkitli Metin), E.T.:

3 Nuruosmaniye Kütüphanesi Türkçe Şiir Mecmû aları 229 cildi Bilge Kaya tarafından 2, ikinci cildi de Abuzer Kalyon tarafından 3 çalışılmıştır. Ayrıca her iki cildin yer aldığı şair ve eser dizini Bilge Kaya Yiğit ve Abuzer Kalyon tarafından yayımlanmıştır. 4 Her iki mecmû anın dizininin oldukça hacimli olması ve adı geçen çalışmalardan, ilgililerin istifade imkânının bulunması sebebiyle bu mecmû aların dizini makaleye alınmamıştır. Böylece elde edilen veriler düzenlenerek kalan 17 mecmû anın içerik bilgisi ve dizini tarafımızdan hazırlanıp makale haline getirilmiştir. Bu derece hacimli ve farklı karakterlere sahip mecmu alarla ilgili hazırlanan bu çalışmada, azamî dikkat gösterilmeye çalışılmasına rağmen, birtakım eksikliklerin ve yanlışların olabileceğini, varsa bu hususların tarafımıza bildirilmesinin hürmet, memnuniyet ve şükranla karşılanacağını ilgililerin dikkatine sunarız. DİZİNLE İLGİLİ BAZI HUSUSLAR 1. Mecmû ada yer alan şairin önce mahlası, sonra şiirin nazım şekli, kütüphane kısaltması [Nur.] ve kitap numarası, ardından yer aldığı varak numarası verilmiştir. Ör.: Ķāsım, Ġazel, Nur. 4904: 195 a -195 b. Kütüphane kısaltması ve kitap numarasının her seferinde tekraren verilmesinin nedeni, araştırmacıların işini kolaylaştırmak içindir. Böylece araştırdıkları şair/nazım şekli bilgisini ilgili alandan kopyaladıklarında, mecmû a numarasını da takip etmeleri/aktarmaları kolaylaşacaktır. 2. Şairle ilgili sıfat, bilgi vb. durumlar, mahlastan sonra köşeli parantez içinde verilmiştir. Ör.: Abdì [Şeyĥ Himmet Efendi-zāde], 2 Detaylı bilgi için bk. Bilge Kaya, Hisâlî Hayatı-Eserleri ve Metâli ü n-nezâ ir Adlı Eserinin Birinci Cildi (İnceleme-Metin), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara Detaylı bilgi için bk. Abuzer Kalyon, Peşteli Hisâlî Metâliü n-nezâ ir (İkinci Cilt) İnceleme Metin, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara Bige Kaya Yiğit ve Abuzer Kalyon, Peşteli Hisâlî nin Metâli ü n-nezâ ir Mecmû ası ve Mecmû ada Yer Alan Şairlerin Mahlasları, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/1 Winter 2013, p

4 230 DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Kaside, Nur. 4967: 15 b -16 b /Necātì [Emlaģu ş-şu arā], Ġazel, Nur.4940: 201 a / Ŝabūģì [ abdì-i žarìf dimekle ma rūfdur Ģasan Çelebi teźkiresinde muķayyeddür], Beyit, Nur. 4980: 5 b. 3. Nazım şeklinden sonar, şiirle ilgili bir açıklama, isim vb. durum varsa köşeli parantez içinde verilmiştir. Ör.: Dede Ömer Rūşenì, Meśnevì [Miskín-nāme], Nur. 4904: 79 b -86 b /Meśnevì [Ney-nāme], Nur. 4904: 86 b -93 b / Şemsí [Dervìş Şemseddìn], Meśneví [Ģikāye-i deh murġ], Nur. 4987: 88 b -110 b /Fużūlì, Beyit [ez-leylì vü Mecnūn], Nur. 4980: 36 b. 4. Bir mecmû ada yer alan aynı mahlasa sahip şairler için eğer farklı izahlar, açıklamalar varsa, bu şairler ayrı başlıklar altında listelendi. Bu şairlerin aynı ya da farklı şairler olup olmadığı bu dizinden istifade eden araştırmacıların şairler hakkında yapacakları detaylı incelemeler sonucunda mümkün olacaktır. Ör.: Yaģyā [?], Ġazel, Nur. 4923: 7 a /Yaģyā [Şeyĥülislām], Ġazel [2], Nur. 4923: 48 a / Yaģyā [Taşlıcalı], Müseddes, Nur. 4923: 110 a [98 a ] 5. Mecmû anın bütünüyle ya da mecmû anın ihtiva ettiği eserlerle ilgili tespit edilebilen çalışmalar dipnotlarda verildi, kaynakçaya alındı. Ama çokça bilinen divan çalışmaları ayrıca mecmû ada dipnot olarak gösterilmedi, kaynakçaya alınmadı. 6. Eğer bir şairin aynı varakta, aynı nazım şekliyle birden çok şiiri varsa, şiirin yanına sayısı kaydedildi. Ör.: Ālì [el-merģūm/ Gelibolulu], Gazel [4], Nur. 4957, 112 b. 7. Mahlassız şiirler, ilgili mecmû a dizininin en sonuna konuldu. 8. Gazel, kaside gibi şairlerin mahlaslarını yazdıkları nazım biçimlerinde; mürekkebin silinmesinden, mahlasın boş bırakılmasından, mahlas beytinin yazılmamasından, eksik varak bulunmasından vb. sebeplerden dolayı mahlası tespit edilemeyen; kıt a, rubâî, tuyuğ gibi mahlas bulunmayan (eğer şairin adı başlıkta yazmıyorsa) şiirlerde, şair adı yerine mahlassız yazıldı. Ör.: Mahlassız, Muĥammes [pend-nāme], Nur. 4923: 114 b [102 b ]/Luġaz [2], Nur. 4980; 4 b / Beyit [3], Nur. 4980; 4 b / Mu ammā, Nur. 4980; 4 b

5 Nuruosmaniye Kütüphanesi Türkçe Şiir Mecmû aları Mecmû alarda yer alan tek beyitler, şairin herhangi bir şiirden alınmış olma ihtimaline binaen, matla/müfred olarak yazılmadı, beyit açıklamasıyla yazıldı. Ör.: Cevrì [Çelebi], Beyit [5], Nur. 4967: 52 a /Cemālí, Beyit [10], Nur. 4962, 317 b 10. Mecmû ada; kıt a, ruba î, tuyuğ gibi başlıklarla verilen şiirlerin aslında şairin gazelinden ya da başka bir şiirinden alınmış olabileceği araştırmacıların dikkate alması gereken bir durumdur. 11. Bazı mecmû alarda eksik varaklardan, müstensihin şiirin tamamını yazmamasından kaynaklanan eksik şiirler yer almaktadır. Mesela 4960 numaralı mecmû ada Beyānì nin, Ulvì nin bir gazelini tahmisinin sadece son bendi kayıtlıdır, bu durumlarda da şiir yine tahmîs olarak verilmiştir. Ör.: Beyāní, Taĥmís, Nur. 4960: 8 a. 12. Mecmû alarda verilen varak numaralarında yanlışlıklar olabilmektedir. Bu çalışmada, elimizdeki nüshalarda yer alan sayfa sırasını esas aldık. Özel durumları, ilgili mecmû anın incelendiği bölümde açıkladık. Araştırmacıların şiirleri tespit ederken bu duruma dikkat etmeleri gerekmektedir. 13. Hazırlanan bu çalışma aranabilir.pdf formatında olup ilgi duyulan şaire/nazım şekli bilgisine arama kutucuğuna yazılarak ulaşılabilir ve ilgili alan kopyalanabilir. 1. Nuruosmaniye 4892 Yazma; alt ve üst kapağı açık kahverengi meşin olup sarı renkte zencirekli, şemseli ve salbekli, sertabı ve miklebi sarı şemselidir. Kâğıdı 24,5x13,5 cm. ebatlarında açık sarıya çalan aharlı olup kimi risaleler cetvellidir. Mecmû a 357 varak olup farklı ellerden çıkmış olduğu anlaşılan nesih ve ta lîk hat mecmu ada kullanılmıştır. Genellikle siyah mürekkep kullanılmakla beraber bazı kısımlarda yer yer kırmızı mürekkep [4 b gibi] tercih edilmiştir. İstinsah kaydı olmayan mecmû ada XVIII. yy.a kadar uzanan birçok manzum ve mensur; Türkçe, Arapça ve Farsça risale ve şiir bulunmaktadır.

6 232 DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ 1 b -30 a arasında Aģmed bin Receb el-ķosšanšinì ye ait Nüzhetü l- Aĥyār fì Şerģi Ģilyeti l-muĥtār isimli mensur bir hilye şerhi bulunmaktadır. 31 b -70 a arasında Şa bān-zāde nin manzum ve mensur Türkçe Tìġ u Ķalem mesnevîsi vardır. 71 b a arasında Türkçe Terceme-i Siyāset-i Şer iyye risâlesi; 107 b a arasında Arapça mensur Risāle-i Muķanšarātü r-rub adlı astronomiye dair bir eser vardır. 114 b -131 a arasında Bahāeddìn Muģammed el- Āmilì nin Farsça manzum Kitāb-ı nān u ģulv mesnevîsi bulunmaktadır. 132 a -135 b arasında Şeyh Ķāsım a ait Arapça Duģā Suresinin tefisiri yer almaktadır. 136 b -137 b arasında Arapça olarak İmâm-ı Azam ın vasiyeti vardır. 138 a -147 b arasında Yūsuf bin Ģamza es-su dānì ye âit Arapça el-mesāˇilü l- İlmiyye risalesi; 148 b -157 b arasında Türkçe bazı mektuplar, çeşitli müelliflere ait farklı konularda mensur yazılar yer almaktadır. 158 b -160 a arasında Arapça olarak min kelām-ı Ali bin Ebì Šālib başlığıyla hurûf-ı hecâ tertibiyle Hz. Ali nin sözlerini ihtiva eden bir risâle vardır. 160 b -161 a arasında namazın durumlarına dâir Arapça mensur bir risale vardır. 162 b -197 a arasında Muhammed Sübģān a âit Arapça Fuŝūŝ şerhinden bir parça bulunmaktadır. 198 b -203 a arasında Arapça gramer kurallarıyla ilgili Avāmil bahsi vardır. 204 b -220 b arasında Arapça gramer kurallarının anlatıldığı bir risale vardır. 221 b -255 b arasında Türkçe tecvid risâlesi bulunmaktadır. 270 b -290 b arasında Risālei Rub u l-müceyyeb adında astronomiyle ilgili Nažmì-zāde ye âit Türkçe bir risâle bulunmaktadır. 294 b -302 a arasında Arapça tefsire dâir bir risale vardır. 303 b -326 b arasında çiçekçilikle ilgili mensur bir Şukūfe-nāme yer almaktadır. Mecmû ada yer alan şairlerin alfabetik listesi ve şiirlerinin nazım şekliyle yer aldıkları varak numaraları şöyledir: Aģmed İlmì [Müderris], Mesneví, Nur. 4892: 256 b a Sāmì, Terkíb-bend 5, Nur. 4892: 291 b -293 b 5 İlgili çalışma için bk. Fatma Sabiha Kutlar (Haz.), Arpaemîni-zâde Mustafa Sâmî Dîvân, s (E.T.: )

7 Nuruosmaniye Kütüphanesi Türkçe Şiir Mecmû aları 233 Şa bān-zāde, Mensur+ Manzum [Münāzara-i Tìġ u Ķalem] 6, Nur. 4892: 31 b -70 a Mahlassız, Mensur+ Manzum [Şukūfe-nāme], Nur 4892: 327 b -344 a 2. Nuruosmaniye 4904 [Cāmi u l-me āní] 7 Yazma 8 ; 24,5x14,5 cm. ebatlarında kırmızı meşin kaplı, arkası kırmızı ve ince deriden bir cild içindedir. Meşin kabın çevresi yaldızlı bir cetvelle çevrilidir. Metinler âbâdî kâğıda siyah mürekkeple yazılıdır. Bazı kısımlarda, başlıklarda yer yer kırmızı mürekkep [8 b- 9 a gibi] kullanılmıştır. Farklı bölümlere geçişte gerek metnin içinde gerek derkenârda hafif tezhipli başlık süslemeleri [18 a -20 b gibi] yapılmıştır. Varaklar çoğunlukla koyu sarı aharlıdır. Çoğunlukla üç sütun halinde düzenlenmiş olup esas bölüm içte ve düz şekilde, diğer iki sütun dışta ve yan yazılarak [117 a gibi] düzenlenmiştir. Sütunların etrafı muntazam yaldızlı cetvellerle çevrilmiştir. 133 a -133 b varağından sonra cetvelleri çekilmiş ama boş bırakılmış bir varak bulunmaktadır. 224 a sayfası da boş bırakılmıştır. Mecmû anın bütünü ta lîk hatla yazılmış olup 317 varaktır. Mecmû a, XII. yy.dan başlayarak XVI. yy.ın başlarına kadar çeşitli müelliflere ait şiirleri ihtiva etmesi; Yunus Emre, Kaygusuz Abdal gibi şairlerin eserlerini barındırması bakımından önem arz etmektedir. Bu mecmû anın, 315 b de yer alan vikâye kaydına göre, İstanbul da şaban ayının başlarında 940 senesinde istinsah edildiği ve adının Cāmi ü l-me āní 6 İlgili çalışma için bk. F. Hakan Özkan, Şabanzâde Mehmed Muhteşem ve Münazara-i Tîğ u Kalem i, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon İlgili çalışmalar için bk. Muharrem Ergin, Câmi-ül-Meâni deki Türkçe Şiirler, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi TDED, C. III, S. 3-4 (1949), s Bu makalede mecmû a hakkında genel bilgi verildikten sonra; Ĥalílí, Ca ferí ve Ķāsım ın şiirlerinin metni yayımlanmıştır. Ayrıca detaylı bilgi için bk. Mustafa Uzun, Câmiu l-meânî, DİA, C. VII, s , İstanbul Nüsha tavsifinde Muharrem Ergin in mecmû ayla ilgili hazırladığı detaylı bilgiler içeren makalesinden de faydalanılmıştır: Muharrem Ergin, Câmiü l-meâni deki Türkçe Şiirler, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi TDED, C. III, S.3-4 (1949), s

8 234 DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ olduğu anlaşılmaktadır. Müstensihi hakkında bilgi bulunmamaktadır. İçinde yer alan şiirlerden hareketle eserin, dînî-tasavvufî konulu Farsça ve Türkçe manzumelerin toplandığı bir mecmû a olduğu söylenebilir. Mecmû anın 1 b -68 b arasında farklı müelliflere ait Farsça çeşitli manzum ve mensur eserler yer almaktadır a -141 b arasında Farsça Gülşeni Rāz mesnevîsi vardır. 161 a -170 a da Nesîmî nin Farsça gazelleri; 196 a -215 a arasında Ubeydî nin Çağatay Türkçesiyle yazdığı şiirler bulunmaktadır. 224 b -315 b arasında farklı müelliflere ait Farsça çeşitli manzumeler bulunmaktadır. Mecmû ada yer alan şairlerin alfabetik listesi ve şiirlerinin nazım şekliyle yer aldıkları varak numaraları şöyledir: Ca ferì, Cemālì, Dede Ömer Rūşenì, Gülşení [İbrāhím], Gülşenì [-i Saruĥāní/Şirvāní], Ĥalìlì, Ķāsım, Ķayġusuz Abdāl, Kemāl Ümmì, Nesìmì, Yunus Emre Ca ferì, Ġazel [4], Nur. 4904: 172 b / Ġazel [7], Nur. 4904: 173 a / Ca ferì, Ġazel [2], Nur. 4904: 173 b Cemālì, Meśnevì [Miftāģu l-ferec] 10, Nur. 4904: 101 b -106 b Dede Ömer Rūşenì 11, Meśnevì [Miskín-nāme], Nur. 4904: 79 b -86 b / Meśnevì [Ney-nāme], Nur. 4904: 86 b -93 b / Meśnevì [Ķalem-nāme], Nur. 9 Mecmû ada Türkçe dışında yazılan eserlerle ilgili detaylı bilgi için bk. Muharrem Ergin, Câmiü l-meâni deki Türkçe Şiirler, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi TDED, C. III, S.3-4 (1949), s ; Mustafa Uzun, Dede Ömer Rûşenî nin Hayatı, Eserleri ve Miskinnâmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, İstanbul 1982, s Detaylı bilgi için bk. Osman Yıldız, Cemali-i Karamani Miftahu l-ferec, C. I-IV, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Malatya Dede Ömer Rûşeni hakkında yapılan çalışmalar için bk. Hasibe Mazıoğlu, Dede Ömer Ruşenî ve Çoban-nâmesi, Eski Türk Edebiyatı Makaleleri, Ankara 2009, s ; Mustafa Uzun, Dede Ömer Rûşenî nin Hayatı, Eserleri ve Miskinnâmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, İstanbul 1982; Orhan Kemal Tavukçu, Dede Ömer Rûşenî Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Dîvânının Tenkidli Metni, (E.T.: ); Semra Aydemir, Dede Ömer Rûşenî, Hayatı, eserleri ve Dîvânı nın Tenkidli Metni, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya 1990.

9 Nuruosmaniye Kütüphanesi Türkçe Şiir Mecmû aları : 93 b -95 a / Kasìde, Nur. 4904: 95 a / Ġazel, Nur. 4904: 95 a / Ķaŝìde, Nur. 4904: 95 a -95 b / Ġazel [6], Nur. 4904: 95 b / Ġazel, Nur. 4904: 95 b -96 a / Ġazel [5], Nur. 4904: 96 a / Ġazel, Nur. 4904: 96 a -96 b / Ġazel [4], Nur. 4904: 96 b / Ġazel, Nur. 4904: 96 b -97 a / Ġazel [6], Nur. 4904: 97 a / Ġazel, Nur. 4904: 97 a - 97 b / Ġazel [5], Nur. 4904: 97 b / Ġazel, Nur. 4904: 97 b -98 a /Ġazel [3], Nur. 4904: 98 a / Terci -bend, Nur. 4904: 98 a -98 b / Terci -bend, Nur. 4904: 98 b -99 a / Terci -bend, Nur. 4904: 99 a -99 b / Terci -bend, Nur. 4904: 99 b -100 a / Terkíb-bend, Nur. 4904: 100 a -100 b / Tuyuğ 12 [8], Nur. 4904: 100 b / Tuyuğ, Nur. 4904: 100 b -101 a / Tuyuğ [17], Nur. 4904: 101 a / Lüġaz, Nur. 4904: 101 a b Gülşenì [İbrāhím] 13, Tuyuğ 14 [234], Nur. 4904: 73 a -79 b /Ġazel, Nur. 4904: 141 b /Ġazel, Nur. 4904: 142 a /Ġazel, Nur. 4904: 142 a /Ġazel, Nur. 4904: 142 a /Ġazel, Nur. 4904: 142 a /Ġazel, Nur. 4904: 142 a /Ġazel, Nur. 4904: 142 a 142 b /Ġazel, Nur. 4904: 142 b /Ġazel, Nur. 4904: 142 b /Ġazel, Nur. 4904: 142 b /Ġazel, Nur. 4904: 142 b /Ġazel, Nur. 4904: 142 b -143 a /Ġazel, Nur. 4904: 143 a /Ġazel, Nur. 4904: 143 a /Ġazel, Nur. 4904: 143 a /Ġazel, Nur. 4904: 143 a /Ġazel, Nur. 4904: 143 a 143 b /Ġazel, Nur. 4904: 143 b /Ġazel, Nur. 4904: 143 b /Ġazel, Nur. 4904: 143 b /Ġazel, Nur. 4904: 143 b /Ġazel, Nur. 4904: 143 b Gülşenì [-i Saruĥāní/Şirvāní], Meśnevì 15, Nur. 4904: 68 b -73 a Ĥalìlì, Ġazel [4], Nur. 4904: 170 a /Ġazel, Nur. 4904: 170 a -170 b /Ġazel [5], Nur. 4904: 170 b /Ġazel, Nur. 4904: 170 b -171 a /Ġazel [5], Nur. 4904: 171 a /Ġazel, Nur. 4904: 171 a -171 b /Ġazel [5], Nur. 4904: 171 b /Ġazel, Nur. 4904: 171b-172 a /Ġazel [7], Nur. 4904: 172 a /Ġazel [3], Nur. 4904: 172 b 12 Her ne kadar yazmada başlıkları rubā í olsa da bu şiirler, şekil olarak tuyuğdur. Dede Ömer Rûşenî ye ait bütün rubâ î başlıklı şiirler böyledir. 13 Detaylı bilgi için bk. Mehmet Akay, İbrahim Gülşenî nin Dîvânı Metin-Dil Hususiyetleri-Sözlük, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya Her ne kadar yazmada başlıkları rubā í olsa da bu şiirlerin bazısı şekil olarak tuyuğdur. 15 Detaylı bilgi için bk. Ebrahim Farzan, Gulşani-i Saruhani Hayatı, Farsça Divanı ve Raznama si, İstanbul Yayımlanmamış Doktora Tezi, Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fars Dili ve Edebiyatı Kürsüsü, İstanbul Mestan Yıldırımer (Haz.), Gülşenî-i Sarûhânî Râz-nâme (Makâlât-ı Gülşenî) Sırlar Kitabı, İstanbul 2012.

10 236 DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Ķāsım, Ġazel, Nur. 4904: 195 a -195 b /Ġazel, Nur. 4904: 195 b /Ġazel, Nur. 4904: 195 b /Ġazel, Nur. 4904: 195 b /Ġazel, Nur. 4904: 195 b /Ġazel, Nur. 4904: 195 b Ķayġusuz Abdāl 16, Manżūm-Menśūr [İntiĥāb-ı Risālāt-ı Baba Ķayġusuz], Nur. 4904: 106 b -120 a / Müstezād, Nur. 4904: 215 a -215 b / Müstezād, Nur. 4904: 215 b / Ķaŝìde, Nur. 4904: 215 b -216 a / Tuyuğ [2], Nur. 4904: 216 a / Ķaŝìde, Nur. 4904: 216 a / Ġazel, Nur. 4904: 216 a / Ġazel, Nur. 4904: 216 a b / Ġazel [2], Nur. 4904: 216 b / Ġazel, Nur. 4904: 216 b -217 a / Ġazel [2], Nur. 4904: 217 a / Ġazel, Nur. 4904: 217 a -217 b / Ġazel [2], Nur. 4904: 217 b / Ġazel, Nur. 4904: 217 b -218 a / Ġazel [2], Nur. 4904: 218 a / Ġazel [2], Nur. 4904: 218 b / Ġazel, Nur. 4904: 218 b -219 a / Ġazel [2], Nur. 4904: 219 a / Ġazel, Nur. 4904: 219 a -219 b / Ġazel [3], Nur. 4904: 219 b / Ġazel [3], Nur. 4904: 220 a / Ġazel, Nur. 4904: 220 a -220 b / Ġazel [3], Nur. 4904: 220 b / Ġazel, Nur. 4904: 220 b -221 a / Ġazel [4], Nur. 4904: 221 a / Ġazel [4], Nur. 4904: 221 b / Ġazel, Nur. 4904: 221 b -222 a / Ġazel [3], Nur. 4904: 222 a / Ġazel, Nur. 4904: 222 a -222 b / Ġazel [3], Nur. 4904: 222 b / Ġazel, Nur. 4904: 222 b -223 a / Ġazel [4], Nur. 4904: 223 a / Ġazel [4], Nur. 4904: 223 b Kemāl Ümmì 17, Ġazel [2], Nur. 4904: 120 a /Ġazel, Nur. 4904: 120 a b /Ġazel [2], Nur. 4904: 120 b /Ġazel, Nur. 4904: 120 b -121 a /Ġazel [3], Nur. 4904: 121 a /Ġazel, Nur. 4904: 121 a -121 b /Ġazel, Nur. 4904: 121 b /Ġazel, Nur. 4904: 121 b -122 a /Ġazel, Nur. 4904: 122 a /Ġazel, Nur. 4904: 122 a b /Ġazel, Nur. 4904: 122 b /Ġazel, Nur. 4904: 122 b -123 a /Ġazel, Nur. 4904: 123 a /Ġazel, Nur. 4904: 123 a -123 b /Ġazel, Nur. 4904: 123 b /Terci -bend, Nur. 4904: 123 b -124 b /Ġazel, Nur. 4904: 124 b -125 a /Ġazel, Nur. 4904: 125 a /Ġazel, Nur. 4904: 125 a -125 b /Ġazel, Nur. 4904: 125 b -126 a /Ġazel [2], Nur. 4904: 126 a /Ġazel, Nur. 4904: 126 a -126 b /Ġazel, Nur. 4904: 126 b /Ġazel, Nur. 4904: 126 b -127 a /Ġazel, Nur. 4904: 127 a /Ġazel, Nur. 4904: 127 a -127 b /Ġazel, Nur. 4904: 127 b /Ġazel, Nur. 4904: 127 b -128 a /Ġazel, Nur. 4904: 128 a /Meśnevì, Nur. 4904: 128 a -130 a /Ġazel [3], Nur. 4904: 130 a /Ġazel [2], Nur. 4904: 130 b /Ġazel, Nur. 4904: 130 b -131 a /Ġazel [2], Nur. 4904: 131 a /Ġazel, Nur. 4904: 131 a -131 b /Ġazel [2], Nur. 4904: 131 b /Ġazel, Nur. 4904: 131 b a /Ġazel [3], Nur. 4904: 132 a /Ġazel [3], Nur. 4904: 132 b /Meśneví, Nur. 16 Ayrıca bk. Mustafa Sever (Haz.), Kaygusuz Abdal Dîvân, Ankara Ayrıca bk. Hayati Yavuzer, Kemâl Ümmî Dîvânı (İnceleme-Metin), Bolu 2008.

11 Nuruosmaniye Kütüphanesi Türkçe Şiir Mecmû aları : 132 b -133 a /Ġazel, Nur. 4904: 133 a /Murabba [2], Nur. 4904: 133 a /Murabba, Nur. 4904: 133 a -133 b /Ġazel, Nur. 4904: 133 b Nesìmì, Ġazel [3], Nur. 4904: 144 a / Ġazel [3], Nur. 4904: 144 b /Ġazel, Nur. 4904: 144 b -145 a /Ġazel [5], Nur. 4904: 145 a /Ġazel, Nur. 4904: 145 a b /Ġazel [2], Nur. 4904: 145 b /Ġazel, Nur. 4904: 145 b -146 a /Ġazel [4], Nur. 4904: 146 a / Ġazel [5], Nur. 4904: 146 b /Ġazel, Nur. 4904: 146 b a /Ġazel [3]/Ġazel, Nur. 4904: 147 a -147 b /Ġazel [4], Nur. 4904: 147 b /Ġazel, Nur. 4904: 147 b /Ġazel, Nur. 4904: 147 b /Ġazel, Nur. 4904: 147 b /Ġazel, Nur. 4904: 147 b -148 a /Ġazel [2], Nur. 4904: 148 a / Ġazel, Nur. 4904: 148 a -148 b /Ġazel [3], Nur. 4904: 148 b /Ġazel, Nur. 4904: 148 b a /Ġazel [4], Nur. 4904: 149 a /Ġazel [4], Nur. 4904: 149 b /Ġazel, Nur. 4904: 149 b -150 a /Ġazel [3], Nur. 4904: 150 a /Ġazel [4], Nur. 4904: 150 b /Ġazel, Nur. 4904: 150 b -151 a /Ġazel [3], Nur. 4904: 151 a /Ġazel, Nur. 4904: 151 a -151 b /Ġazel [3], Nur. 4904: 151 b /Ġazel, Nur. 4904: 151 b 152 a /Müstezād, Nur. 4904: 152 a /Ġazel [3], Nur. 4904: 152 b /Ġazel, Nur. 4904: 152 b -153 a /Ġazel [3], Nur. 4904: 153 a /Ġazel, Nur. 4904: 153 a b /Ġazel [4], Nur. 4904: 153 b /Ġazel, Nur. 4904: 153 b -154 a /Ġazel [3], Nur. 4904: 154 a /Ġazel, Nur. 4904: 154 a -154 b /Ġazel [4], Nur. 4904: 154 b /Ġazel [5], Nur. 4904: 155 a /Ġazel, Nur. 4904: 155 a -155 b /Ġazel [5], Nur. 4904: 155 b /Ġazel [4], Nur. 4904: 156 a /Ġazel, Nur. 4904: 156 a b /Ġazel [4], Nur. 4904: 156 b /Ġazel, Nur. 4904: 156 b -157 a /Ġazel [6], Nur. 4904: 157 a /Ġazel, Nur. 4904: 157 a -157 b /Ġazel [4], Nur. 4904: 157 b /Ġazel, Nur. 4904: 157 b -158 a /Ġazel [3], Nur. 4904: 158 a /Ġazel, Nur. 4904: 158 a -158 b /Meśnevì, Nur. 4904: 158 b /Tuyuğ, Nur. 4904: 159 a -160 b Yunus Emre, Meśnevì [Risāletü n-nuŝģiyye], 4904: 173 b a /Meśnevì, 4904: 180 a /Ġazel, 4904: 180 a -180 b /Ġazel [4], 4904: 180 b /Ġazel, Nur. 4904: 180 b -181 a /Ġazel [5], Nur. 4904: 181 a /Ġazel, Nur. 4904: 181 a -181 b /Ġazel [5], Nur. 4904: 181 b /Ġazel, Nur. 4904: 181 b a /Ġazel [6], Nur. 4904: 182 a /Ġazel [5], Nur. 4904: 182 b /Ġazel, Nur. 4904: 182 b -183 a /Ġazel [5], Nur. 4904: 183 a /Ġazel, Nur. 4904: 183 a b /Ġazel [4], Nur. 4904: 183 b /Ġazel, Nur. 4904: 183 b -184 a /Ġazel [4], Nur. 4904: 184 a /Ġazel, Nur. 4904: 184 a -184 b /Ġazel, Nur. 4904: 184 b /Ġazel, Nur. 4904: 184 b -185 a /Ġazel [5], Nur. 4904: 185 a /Ġazel, Nur. 4904: 185 a b /Ġazel [5], Nur. 4904: 185 b /Ġazel, Nur. 4904: 185 b -186 a /Ġazel [4], Nur. 4904: 186 a /Ġazel, Nur. 4904: 186 a 186 b /Ġazel [5], Nur. 4904:

12 238 DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ 186 b /Ġazel, Nur. 4904: 186 b -187 a /Ġazel [7], Nur. 4904: 187 a /Ġazel, Nur. 4904: 187 a -187 b /Ġazel [5], Nur. 4904: 187 b /Ġazel, Nur. 4904: 187 b a /Ġazel [5], Nur. 4904: 188 a /Ġazel [6], Nur. 4904: 188 b /Ġazel [5], Nur. 4904: 189 a /Ġazel, Nur. 4904: 189 a -189 b /Ġazel [5], Nur. 4904: 189 b /Ġazel, Nur. 4904: 189 b -190 a /Ġazel [5], Nur. 4904: 190 a /Ġazel, Nur. 4904: 190 a b /Ġazel [5], Nur. 4904: 190 b /Ġazel, Nur. 4904: 190 b -191 a /Ġazel [6], Nur. 4904: 191 a /Ġazel, Nur. 4904: 191 a 191 b /Ġazel [5], Nur. 4904: 191 b /Ġazel, Nur. 4904: 191 b -192 a /Ġazel [4], Nur. 4904: 192 a /Ġazel [4], Nur. 4904: 192 b /Ġazel, Nur. 4904: 192 b -193 a /Ġazel [4], Nur. 4904: 193 a /Ġazel, Nur. 4904: 193 a -193 b /Ġazel [5], Nur. 4904: 193 b /Ġazel, Nur. 4904: 193 b -194 a /Ġazel [6], Nur. 4904: 194 a /Ġazel [4], Nur. 4904: 194 b /Ġazel, Nur. 4904: 194 b -195 a /Ġazel [4], Nur. 4904: 195 a /Ġazel, Nur. 4904: 195 b -196 a /Ġazel, Nur. 4904: 196 a 3. Nuruosmaniye 4923 Yazma; koyu kahverengi meşin ciltli, sırtı koyu kahverengi deridir. Metinler yer koyuya kaçan 24,5x14,5 cm. ebatlarında sarı aharlı, kimi kısımları lekeli kâğıda siyah mürekkeple yazılıdır. Yazma 126 varaktır. Bazı varaklar [67 a -67 b ;70 a -70 b -71 a -71 b gibi] yırtılma, yıpranma, yanık şeklinde zarar görmüştür. Bazı başlıklarda da yer yer kırmızı mürekkep [12 b ve 14 a ; 69 a ve 69 b gibi] kullanılmıştır. Nev ì-zāde Ašāyì nin şiirlerinin yer aldığı mecmû anın baş kısımlarında [11 a -47 b arası] şiirler sarı yaldızlı 16,5x9 cm. ölçülerinde cetvel içindedir. Bu kısımdaki bazı varaklarda [44 b -45 a gibi], farklı bir el tarafından sonradan yazıldığı anlaşılan derkenârdaki şiirlerde kimi zaman, gazelin bazı beyitleri karşı varağın derkenârına yazılmıştır. Mesela Nev ì-zāde Ašāyì nin gelmedi redifli gazelinin 3 beyti 41 a nın derkenârına kalan 2 beyti ise 40 b nin derkânarına yazılmıştır. Mecmû ada gerek şekil gerek içerik itibariyle bir düzen bulunmamakla birlikte birçok farklı elden çıktığı anlaşılan kimi zaman ta lîk/ta lîk kırması kimi zaman da rik a hat kullanılmıştır. Mecmû ada eksik varakların olduğu anlaşılmaktadır. Bazı varakların numaraları sayfa kenarlarına yanlış verilmiştir. Bu tip durumlarda, aşağıda yer alan listede, köşeli parantez içinde verdiğimiz varak numarası yazmada olan numara, diğeri ise olması gereken varak numarasını göstermektedir.

13 Nuruosmaniye Kütüphanesi Türkçe Şiir Mecmû aları 239 Mecmû ada umumiyetle, XV. yy.dan başlayarak XVI. ve XVII. yy.a ait çeşitli müelliflere ait şiirler bulunmaktadır. En eski şiir, mecmû anın 126 a varağında Bayezid-i Bistâmî başlığıyla kayıtlı 9. yy.da yaşamış olan Bayezid-i Bistâmî ye ait Farsça bir rubâîdir. Mecmû ada istinsah kaydı yer almamaktadır. Bazı şiirlerin müellifleri, mahlas beyitleri alınmadığından/mahlas bulunmadığından, silindiğinden ya da yıprandığından tespit edilememiştir. Bu mecmû a cönk tarzında karışık halde birçok eseri, bilgiyi, yazıyı barındırmaktadır. 1 a -2 a arasında karışık halde çeşitli yazılar, mısralar, hesaplamalar bulunmaktadır. 2 b de yedi dörtlük halinde farklı hece değerlerine sahip mısralarla yazılmış bir elif-nâme bulunmaktadır. 3 b -4 a arasında Sultan Süleyman ın yaptığı seferlerle ilgili mensur bir metin vardır. 5 b de sanat ehlinin, esnafın makamlarını, vasıflarını gösteren bir liste; 6 a da bir mektup, 8 a -10 a arasında harflerin çıkış yerleriyle, okunuşlarıyla ve durumlarıyla ilgili Arapça bir şiir vardır. Yazmanın sonunda 125 b de bazı maniler, halk şiiri tarzı dizeler bulunmaktadır. 126 a da Bayezid-i Bistâmî başlığıyla Farsça bir rubâî yazılıdır. Mecmû ada yer alan şairlerin alfabetik listesi ve şiirlerinin nazım şekliyle yer aldıkları varak numaraları şöyledir: Abdì, Āhì, Aģmedì, Aģmed-i Dā ì, Aģmed Paşa, Ašāyì [Nev ìzāde], Baba Çelebi, Bahārì, Bāķì, Cevrì, Cemālì, Dervìş, Emìr, Faĥrì, Feēāyì, Ferrūĥì, Fużūlì, Ĥayālì, Ģayretì, Ģüseyin Vā iž, Işķì, Maģvì, Maķālì, Mihrì, Muģammed [Sulšān Muģammed Ġāzì], Muģibbì, Nādirí [Ġanì-zāde], Nāˇilì, Necātì, Nef ì, Nüvìsì, Ömrì, Öźrì, Revānì, Rıżāyì, Riyāżì, Rūģì, Ŝabrì, Ŝādıķ, Sā ì, Selìm Şāh [Yavuz Sultan Selim], Selìķì, Serìrì, Sırrì, Siyāhí, Ŝubģì, Sürūrì, Şem ì, Şerífí, Şirāzì, Tābí, Ulvì, Viŝālì, Vuŝūlì, Yaģyā [?], Yaģyā [Şeyĥülislâm], Yaģyā [Taşlıcalı], Żiyāyì, Žuhūrì Abdì, Ġazel, Nur. 4923: 120 a [119 a ] Āhì, Ġazel [2], Nur. 4923: 117 a [105 a ], Ġazel [3], Nur. 4923: 117 b [105 b ] Aģmedì, Ġazel, Nur. 4923: 116 b [104 b ] Aģmed-i Dā ì, Ķıš a, Nur. 4923: 116 b [104 b ] Aģmed Paşa, Beyit, Nur. 4923: 117 a [105 a ]

14 240 DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Ašāyì [Nev ì-zāde], Ķaŝìde, Nur. 4923: 11 a -11 b / Terkìb-bend, Nur. 4923: 11 b -12 b / Ķaŝìde, Nur. 4923: 12 b -14 a / Ķaŝìde, Nur. 4923: 14 a - 15 a /Ġazel, Nur. 4923:15 a /Ġazel, Nur. 4923:15 a -15 b /Ġazel, Nur. 4923:15 b /Ġazel, Nur. 4923:15 b -16 a /Ġazel, Nur. 4923:16 a -16 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 16 b /Ġazel, Nur. 4923: 16 b -17 a /Ġazel [4], Nur. 4923: 17 a /Ġazel [3], Nur. 4923: 17 b /Ġazel, Nur. 4923: 17 b -18 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 18 a /Ġazel, Nur. 4923: 18 a -18 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 18 b /Ġazel, Nur. 4923: 18 b -19 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 19 a /Ġazel, Nur. 4923: 19 a -19 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 19 b /Ġazel, Nur. 4923: 19 b -20 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 20 a /Ġazel, Nur. 4923: 20 a -20 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 20 b /Ġazel, Nur. 4923: 20 b -21 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 21 a /Ġazel, Nur. 4923: 21 a -21 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 21 b /Ġazel, Nur. 4923: 21 b -22 a /Ġazel [3], Nur. 4923: 22 a /Ġazel [3], Nur. 4923: 22 b /Ġazel, Nur. 4923: 22 b -23 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 23 a / Ġazel, Nur. 4923: 23 a -23 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 23 b /Ġazel, Nur. 4923: 23 b- 24 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 24 a /Ġazel, Nur. 4923: 24 a -24 b /Ġazel, Nur. 4923: 24 b /Ġazel, Nur. 4923: 24 b -25 a /Ġazel, Nur. 4923: 25 a /Ġazel, Nur. 4923: 25 a -25 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 25 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 26 a /Ġazel, Nur. 4923: 26 a -26 b /Ġazel, Nur. 4923: 26 b /Ġazel, Nur. 4923: 26 b -27 a /Ġazel, Nur. 4923: 27 a /Ġazel, Nur. 4923: 27 a -27 b /Ġazel, Nur. 4923: 27 b /Ġazel, Nur. 4923: 27 b -28 a /Ġazel, Nur. 4923: 28 a /Ġazel, Nur. 4923: 28 a -28 b /Ġazel, Nur. 4923: 28 b /Ġazel, Nur. 4923: 28 b -29 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 29 a /Ġazel, Nur. 4923: 29 a - 29 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 29 b /Ġazel, Nur. 4923: 29 b -30 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 30 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 30 b /Ġazel, Nur. 4923: 30 b -31 a /Ġazel, Nur. 4923: 31 a /Ġazel [3], Nur. 4923: 31 b /Ġazel, Nur. 4923: 31 b -32 a /Ġazel [3], Nur. 4923: 32 a /Ġazel, Nur. 4923: 32 a -32 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 32 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 33 a /Ġazel, Nur. 4923: 33 a -33 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 33 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 34 a /Ġazel, Nur. 4923: 34 a -34 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 34 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 35 a /Ġazel, Nur. 4923: 35 a -35 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 35 b /Ġazel, Nur. 4923: 35 b -36 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 36 a /Ġazel, Nur. 4923: 36 a -36 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 36 b /Ġazel, Nur. 4923: 36 b - 37 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 37 a /Ġazel, Nur. 4923: 37 a -37 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 37 b /Ġazel, Nur. 4923: 37 b -38 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 38 a /Ġazel, Nur. 4923: 38 a -38 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 38 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 39 a /Ġazel, Nur. 4923: 39 a -39 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 39 b /Ġazel, Nur. 4923: 39 b - 40 a /Ġazel, Nur. 4923: 40 a /Ġazel, Nur. 4923: 40 a -40 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 40 b /Ġazel, Nur. 4923: 40 b -41 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 41 a /Ġazel, Nur. 4923:

15 Nuruosmaniye Kütüphanesi Türkçe Şiir Mecmû aları a -41 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 41 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 42 a /Ġazel, Nur. 4923: 42 a -42 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 42 b /Ġazel, Nur. 4923: 42 b -43 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 43 a /Ġazel, Nur. 4923: 43 a -43 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 43 b /Ġazel, Nur. 4923: 43 b -44 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 44 a /Ġazel, Nur. 4923: 44 a - 44 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 44 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 44 b -45 a /Ġazel, Nur. 4923: 45 a /Ķıš a, Nur. 4923: 45 a /Ķıš a [6], Nur. 4923: 45 b /Ķıš a [7], Nur. 4923: 46 a /Ķıš a [4], Nur. 4923: 46 b /Ķıš a [2], Nur. 4923: 47 a /Rübā ì [6], Nur. 4923: 47 a /Rübā ì, Nur. 4923: 47 a -47 b /Rübā ì, Nur. 4923: 47 b /Beyit [Tārìĥ] [3], Nur. 4923: 47 b /Ķıš a [2], Nur. 4923: 47 b Baba Çelebi, Beyit [2], Nur. 4923: 116 b [104 b ] Bahārì, Ġazel, Nur. 4923: 119 a [107 a ] Ġazel, Nur. 4923: 119 a [107 a ] Bāķì, Ġazel, Nur. 4923: 86 b -87 a [75 b -76 a ]/ Ġazel, Nur. 4923: 87 a [76 a ]/ Ġazel, Nur. 4923: 87 a [76 a ] / Ġazel, Nur. 4923: 87 b [76 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 87 b [76 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 87 b -88 a [76 b -77 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 88a[77 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 88 a [77 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 88 a -88 b [77 a - 77 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 88 b [77 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 88 b [77 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 88 b [77 b ]/Ķaŝìde, Nur. 4923: 96 a -96 b [85 a -85 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 96 b [85 b ]/Ġazel [3], Nur. 4923: 97 a [86 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 97 a -97 b [86 a - 86 b ]/Ġazel [2], Nur. 4923: 97 b [86 b ]/Ġazel [3], Nur. 4923: 98 a [88 a ] /Ġazel [3], Nur. 4923: 99 b [87 b ]/Ġazel [2], Nur. 4923: 100 a [88 a ] /Ġazel, Nur. 4923: 100 a -100 b [88 a -88 b ] /Ġazel [3], Nur. 4923: 100 b [88 b ] /Ķıš a [3], Nur. 4923: 101 a [89 a ]/Terkìb-bend, Nur. 4923: 101 b -102 b [89 b -90 b ]/Ġazel [2], Nur. 4923: 103 a [91 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 103 a -103 b [91 a -91 b ]/Beyit, Nur. 4923: 104 b [92 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 113 a [101 a ] /Ġazel, Nur. 4923: 113 a -113 b [101 a b ]/Ġazel, Nur. 4923: 113 b [101 b ]/ /Ġazel, Nur. 4923: 120 a [119 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 120 b [119 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 120 b [119 b ]/Rubā ì, Nur. 4923: 115 a [103 a ]/Beyit, Nur. 4923: 121 b [120 b ] Cevrì, Ġazel, Nur. 4923: 65 a /Ġazel, Nur. 4923: 66 b /Ġazel, Nur. 4923: 68 a /Ġazel, Nur. 4923: 68 a /Ġazel, Nur. 4923: 68 b /Ġazel, Nur. 4923: 68 b /Ġazel, Nur. 4923: 68 b -69 a /Ġazel, Nur. 4923: 69 a /Ġazel, Nur. 4923: 69 a /Ġazel, Nur. 4923: 69 a -69 b /Ġazel, Nur. 4923: 69 b /Ġazel, Nur. 4923: 69 b /Ġazel, Nur. 4923: 74 a /Ġazel, Nur. 4923: 74 a /Ġazel, Nur. 4923: 74 a /Ġazel, Nur. 4923: 74 b /Ġazel, Nur. 4923: 74 b /Ġazel, Nur. 4923: 74 b - 75 a /Ġazel, Nur. 4923: 75 a /Ġazel, Nur. 4923: 75 a /Ġazel, Nur. 4923: 75 a - 75 b /Ġazel, Nur. 4923: 75 b /Ġazel, Nur. 4923: 75 b /Tārìĥ, Nur. 4923:

16 242 DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ 79 a /Tārìĥ, Nur. 4923: 79 a /Tārìĥ, Nur. 4923: 79 a /Tārìĥ, Nur. 4923: 79 a - 79 b /Tārìĥ, Nur. 4923: 79 b /Tārìĥ, Nur. 4923: 79 b /Tārìĥ, Nur. 4923: 79 b Cemālì, Ġazel, Nur. 4923: 73 b Dervìş, Ġazel, Nur. 4923: 114 b [102 b ] Emìr, Ġazel, Nur. 4923: 119 b [107 b ] Faĥrì, Müseddes, Nur. 4923: 110 a -110 b [98 a -98 b ] Feēāyì, Ġazel [3], Nur. 4923: 109 b [97 b ] Ferrūĥì, Ġazel, Nur. 4923: 114 a [102 a ] Fużūlì, Beyit, Nur. 4923: 103 b [91 b ] Ĥayālì, Murabba, Nur. 4923: 83 a [72 a ] / Ķaŝìde, Nur. 4923: 83 b -84 a [72 b -73 a ] /Ġazel [2], Nur. 4923: 84 b [73 b ]/ Ġazel, Nur. 4923: 84 b -85 a [73 b - 74 a ]/ Ġazel [2], Nur. 4923: 85 a [74 a ] /Ġazel [3], Nur. 4923: 85 b [74 b ] / Ġazel [2], Nur. 4923: 86 a [75 a ] /Ġazel [2], Nur. 4923: 86 b [75 b ] /Ġazel [3], Nur. 4923: 89 a [78 a ] /Ġazel [2], Nur. 4923: 89 b [78 b / Ġazel, Nur. 4923: 89 b -90 a [78 b -79 a ] /Ġazel [2], Nur. 4923: 90 a [79 a / Ġazel, Nur. 4923: 90 a -90 b [79 a -79 b ]/ Ġazel [2], Nur. 4923: 90 b [79 b ]/ Ġazel, Nur. 4923: 90 b -91 a [79 b -80 a ] /Ġazel [2], Nur. 4923: 91 a [80 a ] /Ġazel [2], Nur. 4923: 91 b [80 b ] /Ġazel, Nur. 4923: 91 b -92 a [80 b - 81 a ] /Ġazel [2], Nur. 4923: 92 a [81 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 92 a -92 b [81 a -81 b ]/ Ġazel [3], Nur. 4923: 92 b [81 b ]/ Ġazel, Nur. 4923: 92 b -93 a [81 b -82 a ]/ Ġazel [2], Nur. 4923: 93 a [82 a ]/ Ġazel, Nur. 4923: 93 a -93 b [82 a -82 b ]/ Ġazel [2], Nur. 4923: 93 b [82 b ] /Ġazel [3], Nur. 4923: 94 a [83 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 94 a -94 b [83 a - 83 b ]/Ġazel [2], Nur. 4923: 94 b [83 b ] /Ġazel, Nur. 4923: 94 b -95 a [83 b -84 a ] /Ġazel, Nur. 4923: 95 a [84 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 95 a -95 b [84 a -84 b ]/ Ķıš a [2], Nur. 4923: 95 b [84 b ]/Beyit, Nur. 4923: 95 b [84 b ] /Ġazel, Nur. 4923: 115 b [103 b ] Ģayretì, Ġazel [3], Nur. 4923: 107 b [95 b ] / Ġazel [2], Nur. 4923: 108 a [96 a ] /Beyit, Nur. 4923: 117 a [105 a ] /Ġazel, Nur. 4923: 117 b [105 b ] Ģüseyin Vā iž, Ġazel, Nur. 4923: 116 b [104 b ] Işķì, Ķıš a, Nur. 4923: 104 b [92 b ] Maģvì, Ġazel, Nur. 4923: 7 a Maķālì, Beyit, Nur. 4923: 104 b [92 b ]/ Beyit, Nur. 4923: 121 b [120 b ] Mihrì, Ġazel, Nur. 4923: 119 a [107 a ]

17 Nuruosmaniye Kütüphanesi Türkçe Şiir Mecmû aları 243 Muģammed [Sulšān Muģammed Ġāzì], Ġazel, Nur. 4923: 104 a [92 a ]/Ķıš a [3], Nur. 4923: 104 a [92 a ] Muģibbì, Ġazel, Nur. 4923: 109 a [97 a ] Nādirí [Ġanì-zāde], Rubā ì, Nur. 4923: 78 a Nāˇilì, Ġazel [4], Nur. 4923: 61 a / Ġazel [4], Nur. 4923: 61 b / Ġazel [3], Nur. 4923: 65 a /Ġazel [4], Nur. 4923: 65 b Necātì, Ġazel [2], Nur. 4923: 107 a [95 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 108 a [96 a ] /Ġazel [2], Nur. 4923: 111 a [99 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 111 a -111 b [99 a - 99 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 111 b [99 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 111 b -111 b [99 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 116 a [104 b ]/Beyit, Nur. 4923: 116 b [104 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 119 b [107 b ] Nef ì, Ġazel, Nur. 4923: 66 b / Ġazel [2], Nur. 4923: 67 a / Ġazel, Nur. 4923: 67 a -67 b / Ġazel [2], Nur. 4923: 67 b Nüvìsì, Ġazel, Nur. 4923: 108 b -109 a [96 b -97 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 109 a [97 a ] Ömrì, Ġazel, Nur. 4923: 106 a [94 a ] /Rubā ì, Nur. 4923: 106 a [94 a ] Öźrì, Ķıš a, Nur. 4923: 103 b [91 b ] Revānì, Ġazel, Nur. 4923: 118 a [106 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 118 b [106 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 118 b [106 b ] Rıżāyì, Ġazel, Nur. 4923: 66 b / Ġazel [2], Nur. 4923: 70 a /Ġazel, Nur. 4923: 70 a -70 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 78 a /Ġazel [3], Nur. 4923: 78 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 80 b Riyāżì, Ġazel, Nur. 4923: 60 b /Ġazel [4], Nur. 4923: 62 a /Ġazel [3], Nur. 4923: 62 b / Ġazel [4], Nur. 4923: 66 a / Ġazel, Nur. 4923: 66 b Rūģì, Ġazel [2], Nur. 4923: 70 b /Ġazel [4], Nur. 4923: 73 a Ŝabrì, /Ġazel [4], Nur. 4923: 60 a /Ġazel [3], Nur. 4923: 63 a /Ġazel [3], Nur. 4923: 63 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 64 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 71 a /Ġazel, Nur. 4923: 71 a -71 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 71 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 72 a /Ġazel, Nur. 4923: 72 a -72 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 72 b /Ġazel, Nur. 4923: 72 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 76 a /Ġazel, Nur. 4923: 76 a -76 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 76 b /Ġazel, Nur. 4923: 76 b -77 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 77 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 77 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 80 a /Ġazel, Nur. 4923: 80 a /Ķıš a, Nur. 4923: 80 a /Ġazel, Nur. 4923: 80 b

18 244 DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Ŝādıķ, Ġazel, Nur. 4923: 120 a -120 b [119 a -119 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 120 b [119 b ] Sā ì, Beyit [2], Nur. 4923: 103 b [91 b ] Selìm Şāh [Yavuz Sultan Selim], Ġazel, Nur. 4923: 108 b [96 b ] Selìķì, Ġazel, Nur. 4923: 118 b [106 b ] Serìrì, Ġazel, Nur. 4923: 117 a [105 a ] Sırrì, Ġazel, Nur. 4923: 109 a [97 a ] Siyāhí, Ġazel, Nur. 4923: 114 a [102 a ] Ŝubģì, Ġazel, Nur. 4923: 118 a [106 a ] Sürūrì, Ġazel, Nur. 4923: 118 a [106 a ] Şem ì, Ġazel, Nur. 4923: 117 a [105 a ] Şerífí, Taĥmís, Nur. 4923: 105 a [93 a ] Şirāzì, Ġazel, Nur. 4923: 119 a [107 a ] Tābí/Ġazel, Nur. 4923: 105 a [93 a ] Ulvì, Ġazel, Nur. 4923: 116 a [104 a ] /Beyit, Nur. 4923: 121 b [120 b ] Viŝālì, Ġazel, Nur. 4923: 108 b [96 b ] Vuŝūlì, Ġazel, Nur. 4923: 114 b [102 b ] Yaģyā [?], Ġazel, Nur. 4923: 7 a Yaģyā [Şeyhülislâm], Ġazel [2], Nur. 4923: 48 a / Ġazel, Nur. 4923: 48 a - 48 b /Ġazel, Nur. 4923: 48 b /Ġazel, Nur. 4923: 48 b -49 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 49 a /Ġazel, Nur. 4923: 49 a -49 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 49 b /Ġazel, Nur. 4923: 49 b -50 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 50 a / Ġazel, Nur. 4923: 50 a -50 b /Ġazel, Nur. 4923: 50 b /Ġazel, Nur. 4923: 50 b -51 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 51 a / Ġazel, Nur. 4923: 51 a -51 b /Ġazel, Nur. 4923: 51 b /Ġazel, Nur. 4923: 51 b -52 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 52 a /Ġazel, Nur. 4923: 52 a -52 b /Ġazel [2], Nur. 4923: 52 b / Ġazel, Nur. 4923: 52 b -53 a [43 a ]/Ġazel [2], Nur. 4923: 53 a [43 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 53 a -53 b [43 a -43 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 53 b [43 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 53 b -54 a [43 b - 44 a ]/Ġazel [3], Nur. 4923: 54 a [44 a ]/ Ġazel, Nur. 4923: 54 a -54 b [44 a - 44 b ]/Ġazel, Nur. 4923: 54 b [44 b ]/Ġazel [2], Nur. 4923: 54 b [44 b ]/ Ġazel [3], Nur. 4923: 55 a / Ġazel, Nur. 4923: 55 a -55 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 55 b /Ġazel,

19 Nuruosmaniye Kütüphanesi Türkçe Şiir Mecmû aları 245 Nur. 4923: 55 b -56 a /Ġazel [2], Nur. 4923: 56 a /Ġazel, Nur. 4923: 56 a - 56 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 56 b / Ġazel, Nur. 4923: 56 b -57 a /Ġazel [3], Nur. 4923: 57 a /Ġazel, Nur. 4923: 57 a -57 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 57 b / Ġazel, Nur. 4923: 57 b -58 a /Ġazel [3], Nur. 4923: 58 a / Ġazel [3], Nur. 4923: 58 b / Ġazel, Nur. 4923: 58 b -59 a /Ġazel [3], Nur. 4923: 59 a / Ġazel, Nur. 4923: 59 a - 59 b /Ġazel [3], Nur. 4923: 59 b /Ķıš a, Nur. 4923: [127 a ]/Ķıš a, Nur. 4923: [127 a ] Yaģyā [Taşlıcalı], Müseddes, Nur. 4923: 110 a [98 a ]/Ġazel, Nur. 4923: 118 b [106 b ] Żiyāyì, Muĥammes, Nur. 4923: 119 b [108 b ] Žuhūrì, Ġazel, Nur. 4923: 119 a [107 a ] Mahlassız, Müfred, Nur. 4923: 105 b [93 b ]/ Müfred, Nur. 4923: 105 b [93 b ]/ Müfred, Nur. 4923: 105 b [93 b ]/ Müfred, Nur. 4923: 105 b [93 b ]/ Müfred, Nur. 4923: 105 b [93 b ]/ Müfred, Nur. 4923: 105 b [93 b ]/ Terci -bend, Nur. 4923: 106 b [94 b ]/ Muĥammes, Nur. 4923: 112 a -112 b [100 a -100 b ]/ Müseddes, Nur. 4923: 112 b [100 b ]/ Müfred, Nur. 4923: 113 a [101 a ]/ Müfred, Nur. 4923: 113 a [101 a ]/ Ķıš a, Nur. 4923: 113 a [101 a ]/ Beyit, Nur. 4923: 114 a [102 a ]/ Beyit, Nur. 4923: 114 a [102 a ]/ Beyit, Nur. 4923: 114 a [102 a ]/Muĥammes [pend-nāme], Nur. 4923: 114 b [102 b ] / Rubā í, Nur. 4923: 115 a [103 a ] / Rubā í, Nur. 4923: 115 a [103 a ] / Rubā í, Nur. 4923: 115 a [103 a ] / Rubā í, Nur. 4923: 115 a [103 a ] / Beyit, Nur. 4923: 115 a [103 a ] / Beyit, Nur. 4923: 115 a [103 a ] /Rubā í, Nur. 4923: 115 b [103 b ]/ Rubā í, Nur. 4923: 115 b [103 b ]/ Rubā ì, Nur. 4923: 115 b [103 b ]/ Ķıš a, Nur. 4923: 115 b [103 b ] / Ġazel, Nur. 4923: 116 a [104 a ] / Beyit, Nur. 4923: 116 b [104 b ]/ Rubā ì, Nur. 4923: 121 a [120 a ]/ Rubā ì, Nur. 4923: 121 a [120 a ]/ Rubā ì, Nur. 4923: 121 a [120 a ]/ Rubā ì, Nur. 4923: 121 a [120 a ]/ Beyit, Nur. 4923: 121 a [120 a ]/ Beyit, Nur. 4923: 121 a [120 a ]/ Beyit, Nur. 4923: 121 a [120 a ]/ Beyit, Nur. 4923: 121 b [120 b ]/ Beyit, Nur. 4923: 121 b [120 b ]/ Beyit, Nur. 4923: 121 b [120 b ]/ Beyit, Nur. 4923: 121 b [120 b ]/ Beyit, Nur. 4923: 121 b [120 b ]/ Rubā ì, Nur. 4923: 121 b [120 b ]/ Rubā ì, Nur. 4923: 121 b [120 b ]/ Rubā ì, Nur. 4923: 121 b [120 b ]/ Beyit, Nur. 4923: 127 a / Beyit, Nur. 4923: 127 a / Beyit, Nur. 4923: 127 a / Beyit, Nur. 4923: 127 a / Beyit, Nur. 4923: 127 a / Ġazel, Nur. 4923: 127 a / Ķıš a, Nur. 4923: 127 a / Ķıš a, Nur. 4923: 127 a

20 246 DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ 4. Nuruosmaniye 4940 Yazma; 24x15 cm. ebatlarında yıpranmış yeşil renkte bezle kaplı karton kapaklı, sırtı koyu kahverengi meşindir. Metinler yer yer koyuya kaçan sarı aharlı bir kâğıda siyah mürekkeple yazılıdır. Yazma 274 varaktır. Bazı kelimelerde, özellikle başlıklarda kırmızı [109 a gibi] bazen de mavi [111 a gibi] mürekkep kullanılmıştır. Yazmanın tümü ta lîk hatla kaleme alınmıştır. Gövde metin varağın ortasında 16x10,5 cm ebatlarında yazılmıştır; yaklaşık 3,5 cm. genişliğinde derkenârlarda ya gövde metnin devamında farklı eserler bulunmaktadır. Kimi varaklarda [57 a -60 b arası] derkenâr boş bırakılmıştır. Mecmû anın sonunda 273 b -274 b varakları arasında, mecmû anın muhteviyatı seci li bir şekilde uzunca anlatılmış, 274 b deki ferâğ kaydında da eserin 23 Rebîülâhir 965/12 Şubat 1558 tarihinde bitirildiği ve evvel en āyetlerin śāniy en hadislerin śāliś en evrād ve du âların rābi an çeşitli din büyüklerine ait risālelerin ĥāmis en Arap şiirinden çeşitli örneklerin sādis en ģikāyeler ve nüktelerin sābi an ba żı mebāhiś-i edebiyye ve fetevā-yı dìniyyenin śāmin en lešāif ve mizāģ ve hezliyyātın yer aldığı Arapça olarak yazılmıştır. Bu bölümde özellikle Türkçe şiirlerin olduğu belirtilmemiştir. Eserin baş tarafında sonradan yapıştırıldığı anlaşılan bir kâğıtta mecmû anın, Sulšān Ali bin Şeyĥ Veli eş-şìrvānì tarafından derlendiği yazılmaktaysa da 273 b -274 b varakları arasında mecmû ayla ilgili bilgi veren Arapça bölümde böyle bir isme rastlamadık. Ancak eserin muhteviyatında bir başka yerde bu ismin geçme ihtimalini de düşünerek kaydı buraya aldık. Mecmû a, XVI. yy.a kadar gelen birçok Arap, Fars ve Türk müellifine ait manzum-mensur eseri barındırmaktadır. Tespit edilebildiği adarıyla mecmû anın sadece 199 b -200 b arasında Türkçe şiirler yer almakta bunun dışındaki bölümlerde ağırlıkla Arapça olmak üzere yer yer de Farsça eserler bulunmaktadır. Biz buraya, çalışmamızın konusu Türkçe manzum eserleri kapsamasına rağmen, tespit edebildiğimiz kadarıyla Arapça ve Farsça manzum-mensur eserlerin durumlarını yazdık; ancak özellikle Arapça ve Farsçayla yazılmış dînî ve edebî eserlerle ilgilenen araştırmacıların bu mecmû ayı, kendi çalışma sahalarına göre dikkatle gözden geçirmeleri gerekmektedir.

21 Nuruosmaniye Kütüphanesi Türkçe Şiir Mecmû aları 247 Mecmû ada 1 b den 54 a ya kadar Arapça çeşitli ayet, hadis izahları ve dualar vardır. 54 b den 61 a ya kadar çeşitli Arapça dualar, dini meselelere ait izahlar, manzum-mensur halde verilmiştir. 61 b den 73 a ya kadar Farsça-Arapça dînî meselelerin izahı, nasihatler ve çeşitli konularda bilgiler yer almaktadır. 73 b den 79 b ye kadar Arapça çeşitli ruba î, kıt a ve müfredler yer almaktadır. 80 a da Eflatun un bir sözü Arapça açıklanmıştır. 80 b den 97 a ya kadar Farsça-Arapça dînî meselelerin izahı, çeşitli dînî nasihatler bulunmaktadır. 97 b den 131 a ya kadar Şems-i Tebrîzî, Abdurrahmân-ı Câmî, Şeyh Sadî, Attâr, Mevlânâ gibi şairlerden Farsça kıt a, rubai, müfred vd. şekillerde çeşitli şiirler bulunmaktadır. 131 b de Kur an daki harflerin adedi ebced sırasıyla verilmiştir. 132 a da Arapça olarak bazı sahabeler hakkında bilgi ve bazı kişiler hakkında kısa cümlelerle nerede medfun oldukları vd. konularda kısa bilgiler verilmiştir. 132 b den-133 a ya kadar Farsça kasideler yer almaktadır. 133 b den 163 b ye kadar Bûsîrî nin Kasîde-i Bürde sine yapılmış Arapça bir şerh yer almaktadır. Ardından Muhammed Behiştî Esferâyenî nin Arapça bir kasîdesinin Arapça şerhi 169 a ya kadar devam etmektedir. 169 a dan- 170 b ye kadar aynı Arapça şiirin her kelimesinin üstüne Farsça anlamları verilerek kelime tercümesi yapılmıştır. 170 b den 171 a ya kadar Farsça şiirler yer almaktadır. 171 b den 190 b ye kadar Arapça dînî izahlar hadis şerhleri ve dînî kıssalar bulunmaktadır. 191 a da li r-reîsi l-hukkâm Şeyh ebû Ali aleyhirrahme başlığıyla Farsça kaside ve ruba i bulunmaktadır. 191 b den-199 a ya kadar Arapça olarak muğâlatanın ne olduğu ve bölümleri gibi bazı konuların izahı bulunmaktadır. Her varağın derkenârında da Arapça ve Farsça manzum ve mensur dînî, edebî farklı eserler, risâleler ve şiirler yer almaktadır. 200 b de Sultan Selim in Molla Camî nin gazeline yazdığı Farsça tahmis bulunmaktadır. Bundan sonra şiirlerin ardından derkenârda hadisler başlamaktadır. 202 a da derkenarda Hüsrev in Farsça bir muhammesi vardır. 203 a -213 a da gövdedeki ve derkenârdaki metinde Arapça-Farsça hadis izahları ve dînî bilgiler, Farsça çeşitli ilaç tarifleri, Arapça şiirler bulunmaktadır. 213 b de gövdedeki metinde Arapça hadis izahları yer almaktadır. 213 b -214 a derkenârda Ŝūret-i mektūbì ki ez-cānibi Sulšān Selìm Ĥān be-taraf-i Šahmāsb bin Şāh İsmā ìl başlığıyla Türkçe bir mektup vardır. 214 a ve 214 b de gövdedeki metinde Arapça hadis