Radyasyon Sağlığı ve Korunma

Transkript

1 Radyasyon Sağlığı ve Korunma Arş.Gör. Yusuf ŞİMŞEK Öğr.Gör. Hacı DOĞAN Gazi Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 1 / 61

2 1 Radyasyon? 2 Radyasyon türleri 3 Radyasyon kaynakları 4 Radyasyon madde etkileşimi 5 Radyasyon birimleri 6 Radyasyon ölçümü 7 Radyasyonun sağlık üzerine etkisi 8 Radyasyondan korunma Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 2 / 61

3 Radyason Radyasyon nedir? Radyasyon, elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerjinin yayımı, saçılımı veya aktarımıdır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 3 / 61

4 Radyason Radyasyon Türleri Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 4 / 61

5 Radyason İyonlaştırıcı Radyasyon Madde ile etkileştiğinde elektrik yüklü parçacıklar veya iyonları oluşturarak iyonizasyon meydana getiren radyasyon türüdür. İyonlaştırıcı Radyasyon Türleri: Alfa radyasyonu, Beta radyasyonu, Gama radyasyonu, X-ışınları, Nötron radyasyonu, Kozmik radyasyon Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 5 / 61

6 Radyason İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyon İyonlaşabilen atomlardan veya iyonlaşabilen moleküllerden elektron koparmak için yeterli enerji sahip olmayan bir elektromanyetik radyasyon türüdür. İyonlaştırıcı olmayan Radyasyonlar: Ultraviyole ışınlar, Kızılötesi ışınlar, Radyo dalgaları, Mikrodalgalar, Görünür ışık Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 6 / 61

7 Radyason Radyasyon Kaynakları Doğal radyasyon kaynakları Yapay radyasyon kaynakları Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 7 / 61

8 Radyason Doğal Radyasyon Kaynakları Kozmik radyasyon Yerküreden gelen radyasyon Vücutta bulunan radyoaktifler Radon gazı Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 8 / 61

9 Radyason Yapay Radyasyon Kaynakları Tıbbi uygulamalar Nükleer serpinti Mesleki Atıklar Tüketici ürünleri Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 9 / 61

10 Radyason Kozmik Radyasyon Uzaydan dünyaya sürekli yüksek enerjili parçacıklar gelir. Atmosfere ulaşanların büyük bir kısmı protonlardır. Protonlar elektrik yüklüdür ve manyetik alanda saparlar. Dünyanın manyetik alanı kalkan görevi yapar. Ekvatordan kutuplara doğru radyasyon miktarı artar. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 10 / 61

11 Radyason Kozmik Radyasyon Yükseklik arttıkca radyasyon miktarı artar. Kutuplardan giren parçacıklar auroraları oluşturur. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 11 / 61

12 Radyason Yerküreden Gelen Radyasyon Dünyanın oluşumundan itibaren doğal olarak radyoizotoplar vardır. Dış ışıma İç ışıma İnsan vücudu, toprakta doğal olarak bulunan U-238 Th -232 K-40 radyoizotoplarından kaynaklanan gama ışınlarına maruz kalır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 12 / 61

13 Dış Işıma Radyason Özellikle, Granit Volkanik kayalar Fosfat kayalar Tortularda yüksek miktarda radyoaktivite bulunur. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 13 / 61

14 İç Işıma Radyason Yeryüzü kaynaklı radyoizotopların solunum ve sindirim yolu ile alınmasından kaynaklarınır. U-238 ve Th-232 bozunumunda oluşan radyoizotop toz parçacıkları solunum yolu ile vücuda alınır. İç ışımaların en önemli bileşenini radon ürünleri oluşturur. Yiyecek ve içeceklerde bulunan K-40, U-238 ve Th-232 serileri de sindirim yolu ile alınır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 14 / 61

15 Radyason Vücuttaki Radyoaktivite Karaciger: Kobalt Akaciger: Radon ve yanürünleri Kemik: Stronsiyum Plütonyum ve Radyum Kas: Sezyum, Potasyum Tirityum ve Karbon Tiroid: İyot Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 15 / 61

16 Radon Gazı Radyason Renksiz, kokusuz, tatsız, 86 atom numarası ile periyodik cetvelin soy gazlar sınıfında yer alır. Radon kaya, toprak ve sudaki doğal uranyumun radyoaktif bozunması sonucunda oluşur. Tüm yüzey, kaya ve toprak parçalarından ve yapı malzemelerinden ortama salınır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 16 / 61

17 Radon Gazı Radyason reaktivitesi zayıftır, dokulara kimyasal olarak bağlanmaz ve çözünürlüğü çok düşüktür, toz ve diğer parçacıklara tutunarak radyoaktif aerosoller oluştururlar, kararlı hale gelinceye kadar bozunur ve radyasyon salar, Solunum borusunda olan bozunma sonucunda, bronşal epiteldeki radyasyon dozu artar, Bozunma ürünlerinin bazılarının alfa yayıcı olmaları nedeniyle alfa radyoaktivitesinin biyolojik etkileri önem kazanmaktadır Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 17 / 61

18 Radon Gazı Radyason EPA (U.S. Enviromental Protection Agency) göre amerikadaki radon kaynaklı kanserden ölüm oranı tahmini ( ). Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 18 / 61

19 Radyason Yapay Radyasyon Kaynakları Tıpta Radyasyon Kaynakları 1 Düşük dozda, teşhis, 2 Yüksek dozda, tedavi için 3 En yaygın şekli; teşhis için X-ışını Nükleer güç santralları Nükleer Reaktör Kazaları ( ) 1 Rusya-Çernobil nükleer reaktör kazası ( 26 nisan 1986 ) 2 İstanbul-ikitelli kazası ( 8 Ocak 1999 ) 3 İngiltere-indscale reaktörü kazası ( 1957 ) 4 Amerika-Three Mile Island reaktörü kazası ( 1979 ) 5 Hiroşima ve Nagazaki ye atılan atom bombası ( II. Dünya Savaşı 1945) Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 19 / 61

20 Radyason Yapay Radyasyon Kaynakları Endüstride; 1 İmal edilen her türlü döküm, makine ve buhar kazanı gibi malların X veya Gama Işınları kullanılarak röntgeni çekilebilmektedir. 2 Demir-çelik, kağıt, çimento, gübre, iplik ve lastik gibi sanayilerde kalınlık, nem, yoğunluk ölçümleri yapılır. 3 Tıpta kullanılan malzemelerin sterilizasyonunda. 4 Co radyoaktifi kullanılarak hububatta büyük zararlar meydana getiren haşerelerin kısırlaştırılması yapılmakta ve buna benzer tesislerde yiyecekler yüksek dozlarda ışınlanarak bozulmaları önlenmekte, uzun süre dayanmaları sağlanmaktadır. 5 Yeraltı sularının hareketi, barajlardan kaçan su yollarının bulunması ve akarsularda debi ölçümü gibi uygulamalar radyoaktif maddeler sayesinde yapılabilmektedir. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 20 / 61

21 Radyason Yapay Radyasyon Kaynakları Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 21 / 61

22 Radyason Radyasyonun Madde ile Etkileşimi Parçacık türü radyasyon; Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 22 / 61

23 Radyason Radyasyonun Madde ile Etkileşimi Dalga tipi radyasyon; Fotonlar, içinden geçtikleri maddenin atomları ile rastgele etkileşimler yaparlar. Etkileşim sonucunda emilme veya saçılma oluşur ve maddenin kalınlığına göre şiddetinde azalma oluşur. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 23 / 61

24 Radyason Radyasyonun Madde ile Etkileşimi X ve gama ışınları madde ile üç farklı şekilde etkileşirler: Fotoelektrik etki Compton saçılması Çift oluşumu Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 24 / 61

25 Radyason Fotoelektrik Etki Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 25 / 61

26 Radyason Compton Saçılması Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 26 / 61

27 Çift oluşumu Radyason Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 27 / 61

28 Radyasyon Birimleri Radyasyon Birimleri Uluslararası Radyasyon Birimleri Komitesi (ICRU) tarafından radyasyon çalışmalarında kullanılan ışınlama dozu (röntgen), aktivite (Curie), soğrulma dozu (Rad), doz eş değeri (Rem) birimleri belirlenmiştir. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 28 / 61

29 Radyasyon Birimleri Röntgen (R) Bir ortamda bulunan radyasyon düzeyini belirlemek için maruz kalınan radyasyon miktarı ölçülür. Bu, X veya gama ışınının havada neden olduğu iyonizasyon miktarıdır. 1 Röntgen (R) 0, gramlık havada 1 elektrostatik birimlik iyon oluşturan X veya gama ışını miktarıdır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 29 / 61

30 Radyasyon Birimleri Coulomb/kilogram (C/kg) Normal hava şartlarında havanın 1 kg inda 1 Coulomb luk elektrik yükü değerinde (+) ve (-) iyonlar oluşturan X veya gama radyasyonu miktarıdır. 1C/kg = 3876R 1R = 2.58x10 4 C/kg Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 30 / 61

31 Curie (Ci) Radyasyon Birimleri parçalanma / 1 saniye (parçalanma meydana getiren radyoaktivite miktarı) Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 31 / 61

32 Radyasyon Birimleri Becquerel (Bq) 1 parçalanma / 1 saniye 1Ci = 3.7x10 10 Becquerel, 1Ci =37 GBq 1 Saniyede parçalanma gösteren radyoaktif madde miktarıdır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 32 / 61

33 Radyasyon Birimleri Radyasyon Absorblama Dozu (RAD) Işınlanan maddenin 1 kilogramında 102 Joule lik enerji soğurulma meydana getiren radyasyon miktarıdır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 33 / 61

34 Gray (Gy) Radyasyon Birimleri Işınlanan maddenin 1 kilogramında 1 Joule lik enerji meydana getiren radyasyon miktarıdır. 1 Gy = 100 rad, 1 rad = 0, 01 Gy Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 34 / 61

35 Radyasyon Birimleri İnsan Eş Değer Dozu (REM) Röntgen Equvalent Man (Rem); 1 Röntgenlik X veya gama ışını ile aynı biyolojik etkiyi oluşturan herhangi radyasyon miktarıdır. Rem, radyobiyolojide ve organizmadaki radyasyon miktarını ölçmede kullanılan birimdir. Rem biriminin ast katı olarak mili rem (mr) kullanılır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 35 / 61

36 Radyasyon Birimleri Sievert (Sv) 1 Gy lik X ve gama ışını ile aynı biyolojik etkiyi meydana getiren herhangi bir radyasyon miktarıdır. 1Sv = 100 rem 1 rem= 0.01Sv Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 36 / 61

37 Radyasyon Birimleri Radyasyon Enerji Birimi (ev) Farklı tiplerdeki radyasyon enerjilerini tanımlayabilmek için elektron-volt (ev) birimi de kullanılır. Bir voltluk potansiyel farkı ile hızlandırılmış bir elektronun enerjisine 1 ev denir volt, 1000 ev olan enerji spektrumlu X ışınları yaratacaktır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 37 / 61

38 Radyasyonun Ölçümü Radyasyonun Ölçümü Radyasyonun varlığını, duyu organlar ile algılamamız mümkün değildir. Ölçme cihazları gelen radyasyonun hepsini ölçmez, yalnızca madde ile etkileşen biyolojik, fiziksel veya kimyasal etkileşmesini ölçer. Radyasyonu algılamak ve ölçmek için 2 tip cihaz kullanılır. Portatif surveymeter : Bulunduğu yerdeki radyasyon doz hızını (mr/saat veya msv/saat) olarak ölçer. Dozimetre : toplam radyasyon dozunu ölçer. (Rem) Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 38 / 61

39 Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri 1895, Wilhelm Conrad Roentgen X-ışınını keşfetti. 1896, Henri Becquerel uranyum içerikli maddelerden ışın yayıldığını gözlemledi. 1898, Pierre ve Marie Curie radyumu keşfetti. Becquerel cebinde taşıdığı radyumdan dolayı iki hafta sonra ciltte kızarma (eritem) gördü. 1896, radyasyondan dolayı saç dökülmesi gözlemlendi. Pierre Curie de radyumdan dolayı aynı şekilde cilt problemleri oluştu. Thomas Edison için çalışan Clarence Daly radyasyon maruz kalmaktan öldü. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 39 / 61

40 Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri 1902, ilk olarak, cilt kızarıklığını önlemek için 7 dakika radyasyon pozlama süresi güvenli doz olarak kabul edildi. Koruyucular çok az kullanılıyordu. İlk radyolojik görüntü çeken kişiler radyasyonun zarar vermediğini göstermek için kendilerini radyasyona maruz bırkıyorlardı, dolayısıyla o zamanlarda birçok radyoloğun parmakları kesilmiştir ve lösemi artışı olmuştur. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 40 / 61

41 Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri Stokastik Olmayan Etkiler Sonradan oluşan etkiler Katarak Fibrosis (hücre aralarındaki lifli bağdokunun artması) Organ zayıflaması Doğurganlığın düşmesi Kısırlık Parankimal hücrelerde kayıp Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 41 / 61

42 Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri Stokastik etkiler Rasgele oluşan etkiler, Kanser ve genetik etkiler Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 42 / 61

43 Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri Radyasyon Dozu ve Beklenen Etkileri 0-5 rem kısa veya uzun sürede alındığında güvenlidir Gözlenebilir sağlık etkisi beklenmemektedir rem kısa veya uzun sürede alındığında güvenlidir Gözlenebilir sağlık etkisi beklenmemektedir. Bu seviyede etki yoktur veya gözlemleneyecek kadar küçüktür rem kısa veya uzun sürede alındığında 10 rem üzeri kanser olma şansını hafif artırmasına rağmen gözlemlenebilir sağlık etkisi beklenmemektedir. Ayrıca birkaç dakika içinde alınan 50 rem civarı radyasyon kısa süreli kan hücrelerinde azalma görülmüştür rem kısa sürede alındığında bazı sağlık problemlerine neden olduğu gözlemlenmiştir. Eğer uzun süre alındığında kanser olma şansını artırmaktadır. 50 rem üzerin radyasyon kan hücrelerinde değişime neden olmakta fakat kan sistemi çabucak kendini düzeltmektedir. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 43 / 61

44 Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri Radyasyon Dozu ve Beklenen Etkileri rem kısa süreliğine alındığında mide bulantısı ve bitkinlik/halsizlik oluşturur rem uzun süreliğine alındığında kişinin kanser olma riskini artırır rem kısa süreliğine alındığında mide bulantısına ve saat içinde kusmaya neden olur. Tıbbi müdehale gerekir rem kısa süreliğine alındığında birkaç saat içinde mide bulantısı, kusma ve ishale neden olur. Bir hafta içinde saç dökülmesi ve iştah kaybı oluşur.tıbbı müdehale gereklidir eğer müdehale yapılmamışsa %50 oranında ölüm gerçekleşir rem birkaç gün içinde ölüme neden olur rem fazlasında ise birkaç saat içinde ölüme neden olur. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 44 / 61

45 Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri Karşılaşılan Radyasyon Dozları Etkin doz Rasyasyon kaynağı <= 0.01 rem Nükleer santral çevresinde yıllık doz. Panoramik veya tüm ağız diş x-ray, kafatası veya göğüs x-ray çekimi <=0.1 rem Tek spin x-ray; abdominal veya pelvik, kalça x- ray, mammogram çekimi <=0.5 rem böbrek serisi x-ray, baryum-ilgili x-ray, baş CT, omurga x-ray, yıllık doğal yer radyasyonu, beyin, karaciğer,böbrek, kemik veya akciğer taraması için kullanılan nükleer ilaçların birçoğu <=1 rem baryum eneması, kalın bağırsak x-ray, gögüs abdomen ve pelvik CT <=5 rem kardiyak karakterizasyonu (kalp x-ray), koranary anjiyo, diğer kalp x-ray çalışmaları, kalp taraması için kullanılan nükleer ilaçlar Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 45 / 61

46 Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri Radyasyonun Embiriyo/Fetus a Etkisi Embiriyo/fetus çok çabuk gelişir ve rasyasyona karşı çok duyarlıdır. Radyasyonun etkisi embiriyonun gelişimindeki aşamaya göre değişklikler gösterebilir. Genel olarak etkisi hamilelik kaybı, sakatlık ve zeka geriliğidir. Radyasyona maruz kalmadan: Doğal düşük yapma riski %12 Genetik hastalık riski %11 Majör sakatlık riski %3 Sakatlıklar, doğal olarak oluşanlar ile eşdeğerdir. Sakatlık riski oranını artırmak için 10 rem den yukarısı bir radyasyon gereklidir. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 46 / 61

47 Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri Hücre Duyarlılığı Aktif olarak bölünen hücreler radyasyonun zararlı etkilerine daha çok duyarlıdır. Deri, saç, genç kan hücreleri, bağırsak duvarı dokuları çok duyarlıdır. Kas, kemik, beyin ve bağ dokuları daha az duyarlıdır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 47 / 61

48 Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri Genetik Etki Eğer yumurta veya sperm hücresindeki kromozamda oluşan zararlar onarılmadığı zaman genetik mutasyon oluşur. Ovaryum hafif radyasyon zararlarını onarabilir. Genetik mutasyon sonraki nesilde ortaya çıkabilir. Hayvanlar üzerinde yapılan yüksek dozlu (> 25 rem) çalışmada radyasyon-nedenli genetik mutasyon görülmüştür. Maruz edilen insan populasyonunda radyasyon-nedenli genetik mutasyon görülmemiştir. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 48 / 61

49 Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri Radyasyonun kromozoma etkisi / Dolaylı Etkisi Su molekülü iyonize olur ve bağlar kopunca ortaya OH serbest radikali oluşur. Eşlenmemiş elektron barındırdığı için oldukca reaktiftir. DNA ile reaksiyona girer. Radyasyon nedenli DNA zararlarının %75 i OH serbest radikalinden kaynaklıdır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 49 / 61

50 Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri Radyasyonun Kromozoma Etkisi / Doğrudan Etkisi DNA molekülüne radyasyonun direkt vurması sonucu iyonize edilmesi ve zarar vermesi. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 50 / 61

51 Radyasyonun Sağlık Üzerine Etkileri Kromozom Zararından Sonra Hücre: Hafif zararları onarabilir. Hafif zararlar aynı hücre içinde diğer etkenlerle tepkimeye girinceye kadar pasif olarak durabilir. Eğer üreme hücrelerinin genetik kodları zarar görmüş ise gelecek nesillerde (çocuklar, torunlar) etkisi gözükebilir. Kanser olacak bazı zararlara neden olabilir. Fonksiyonunu yitirebilir. Ölebilir. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 51 / 61

52 Radyasyondan Korunma Radyasyondan Korunma Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 52 / 61

53 Radyasyondan Korunma Radyasyondan Korunma / Süre Doz = Doz hızı Zaman Alınan doz süre ile doğru orantılı olduğu için pozlama süreleri mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 53 / 61

54 Radyasyondan Korunma Radyasyondan Korunma / Mesafe Radyoaktif kaynaktan uzaklaştıkca alınan doz miktarı aradaki mesafenin karesiyle ters orantılıdır. Dolayısıyla çalışma anında güvenli olacak derecede mesafe korunmaldır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 54 / 61

55 Radyasyondan Korunma Radyasyondan Korunma / Zırh Radyasyona karşı alınabilecek zırh malzemeleri ve eşdeğer koruma kalınlıkları Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 55 / 61

56 Radyasyondan Korunma Kurşunlu Önlükler Kurşunlu önlükler direk x-ışınından değil ikincil (yansıyan) radyasyona karşı bir koruma sağlamak üzere tasarlanır. Direk gelen radyasyon ışınından korunmak için ışın kaynağının gücüne ve mesafesine göre 1.5mm, 2mm kurşun veya daha yüksek koruma sağlayan kurşun paravan kullanılmalıdır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 56 / 61

57 Radyasyondan Korunma Yüz ve Boyun Koruyucuları Yüz Koruyucular: Bunlar, yüzü radyasyondan koruma amaçlı ışığa karşı saydam özellikteki aksesuarlardır. Boyun Koruyucular: Radyasyon yayımının yüksek olduğu alanlarda korunma amaçlı, tiroid (kalkan) bezini korumak için boyun etrafını saran kurşunlu boyun koruyucusudur. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 57 / 61

58 Radyasyondan Korunma Kurşunlu Gözlükler Radyasyon görevlilerinin gözlerini, radyasyondan koruma amaçlı camları kurşun içeren gözlükler kullanılır. Tv donanımlı olmayan floroskopi cihazlarıyla yapılan incelemelerde bu gözlükler kullanılır. İncelemeye başlamadan en az 10 dk önce takılır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 58 / 61

59 Radyasyondan Korunma Kurşunlu Eldivenler Özellikle floroskopi cihazları ile yapılacak incelemelerde kurşunlu önlüklerle beraber, kurşunlu eldivenler de kullanılır. Kurşunlu eldivenler, ön, arka ve bilekler dahil zırhlayabilecek özellikte olmalı ve 150 Kv değerine kadar olan cihazlarda kurşunlu eldivenler en az 0,25 mm kalınlıkta olmalıdır. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 59 / 61

60 Radyasyondan Korunma Kurşunlu Paravanlar Radyoloji departmanında, kumanda masası dışarıda değil ise kumanda masası önünde en az 2m eninde ve 2.25m yüksekliğinde kurşunlu paravan bulundurulur. Kumanda masası ile inceleme masası arasında en az 1.5 m mesafe olmalıdır. Işınlama sürecinde radyasyon kaynağında uzak durmaya önem gösterilmelidir. Radyografi sırasında kurşun paravan arkasında durulmalı, yardıma ihtiyacı olan hastalar olduğu zaman gerekli önlemler alınarak hasta yakınlarından yardım istenmelidir. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 60 / 61

61 Radyasyondan Korunma Teşekkür ederim. Yusuf Şimşek (G.Ü. SHMYO) Radyasyon sağlığı 61 / 61