Diyabet ve Kanser. Ramazan Sarı Akdeniz Üniversitesi Antalya

Transkript

1 Diyabet ve Kanser Ramazan Sarı Akdeniz Üniversitesi Antalya

2 Diyabet ve kanser Sunum planı Kanser sıklığı ve prognozu ile Diyabet arasında anlamlı ilişki var mı? Diyabet ve kanser için ortak risk faktörleri nelerdir? Diyabet ve kanser riski arasındaki olası biyolojik mekanizmalar nelerdir?

3 Diabetes and Cancer 1910 A Statistical Study in Cancer Death-Rates Cancer and Diabetes, Both diseases have very much the same age distribution. They stand almost alone as being on the increase, while other causes of death show declining rates. The aetiology of both diseases is obscure. Both being diseases of old age If there were a common factor in the causation of the dual increase a correlation between these diseases might be discovered. Maynard GD. Biometrika 1910 ; 7:

4 American Diabetes Association / American Cancer Society Consensus Report 2010 Type 2 Diabetes and cancer share many risk factors, but potential biologic links between the two diseases are incompletely understood. Cancer and Diabetes are diagnosed within the same individual more frequently than would be expected by chance, even after adjusting for age. Giovannucci E et al. Diyabetes Care 2010;33(7):

5 Diyabet ve Kanser riski Kanser insidansı %7 Noto H et al. Endocr Pract 2011; 17(4):

6 Diyabet ve kanser riski Vigneri P, et al. Endocr Relat Cancer, 2009 Suh S, et al. Diyabetes Metab J, 2011

7 Diyabetik kadın ve erkeklerde kanser riski analizi Onitilo AA, 2012

8 Koreli erkek ve kadınlarda Açlık serum glikozu ve kanser riski Sun HJ, et al, 2005

9 Tip 2 Diyabette hiperglisemi ile kanser riski ilişkisi Yang X, et al. 2010

10 Diyabet süresi ve kanser riski Diyabetin ilk 10 yılı içinde kanser riski daha yüksek Hepatosellüler kanser ilk 2-5 yıl ile karşılaştırıldığında; 6-10 yıl ve >10 yıl için risk sırasıyla 1.8 ve 2.2 (Hassan M, et al, 2010). Kolorektal kanser İlk 4 yılda risk diyabetik olmayanlarla aynı. 4-8 yılda risk artışı RR: Uzun süreli diyabette riskte azalma (Flood A, 2010) Meme kanseri İlk 15 yılda risk benzer ancak 15 yıldan sonra risk azalmakta (Michels KB, et al. 2003) Pankreas kanseri Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında diyabet süresi <2 yıl olanlarda AOR:4.43 ve >2 yıl olanlarda AOR: 2.11 (Ben Q, et al, 2011). Erken dönemdeki yüksek risk zamanla azalmakta (Wang F, et al. 2006, Jhonson JA, et al. 2011) Diyabet süresi 3 ay-1 yıl OR: 3.71 Diyabet süresi 1-2 yıl OR: 2.94 Diyabet süresi 1-4 yıl OR: 2.4 Diyabet süresi 5-9 yıl OR: 2.0 Diyabet süresi 10 yıl OR: 0.86

11 Diyabet ve kanser mortalitesi Kanser mortalitesi insidansı %3. RR, 1.16; erkekte RR: 1.10; kadında RR: 1.24 Noto H et al. Endocr Pract 2011; 17(4):

12 Önceden Diyabeti olan kanser hastalarında tüm nedenlere bağlı uzun dönem mortalite Barone BB, et al. JAMA, 2008

13 Tüm nedenlere bağlı ve kansere özgü mortalite riski Onitilo AA, 2012

14 Glikoz tolerans durumu ve kanser mortalitesi arasındaki ilişki Zhou XH, et al Shikata K, et al. 2013

15 Tip 1 Diyabet ve kanser riski HR= arasında Kadınlardaki risk erkekten fazla Risk artışı (HR) Mide Ca için=2.3 Servix Ca için= 1.6 Endometrium Ca için= 2.7 Deri, lösemi (ALL) için de risk yüksek Zendehdel K, et al. J Natl Cancer Inst Shu X, et al. Diyabet Med 2010

16 Diyabet ve Kanser için ortak risk faktörleri Diyabetik hastalarda kanser riski artmakta; kanserli hastaların %8-18 i aynı zamanda diyabetik (Ko C, et al. 2002) Yaş Kanserlerin %60 ından fazlası 65 yaş, aynı yaşta diyabet sık Cinsiyet hem kanser hem de diyabet erkeklerde hafif derecede yüksek Obezite hem kanser hem de diyabet riskini artırmakta Diyet düşük işlenmiş ve kırmızı et içeren ve yüksek sebze-meyve ve tam tahıllı gıda içeren beslenme hem kanser hem de diyabet riskini azaltmakta Fiziksel inaktivite yüksek fiziksel aktivite ile düşük kanser (kolon, meme, endometrium) ve diyabet riski (Friedenreich CM, 2002; Lee IM, 2003) Sigara sigara içimi ile kanser riski (solunum yolu kanserleri, mesane, pankreas, KC, mide, servix, lösemi) ve diyabet riski artmakta (Mackay J, et. Al, 2006; Willi C, et al. 2007) Alkol Aşırı alkol alımı ile kanser (oral kavite, larinx, farenx,kc, kolorektal, meme) ve diyabet riski artmakta Giovannucci E et al. 2010

17 Diyabet ve kanser arasındaki ilişkide olası biyolojik mekanizmalar nelerdir? 1. Genel mekanizmalar: İnsülin direnci-hiperinsülinemi Hiperglisemi Obezite İR expresyonunun artması Fetal insülin reseptörlerinin varlığı IGFBP azalması, IGF-1 yüksekliği SHBG azalması, sex hormonlarının artışı 2. Organ spesifik mekanizmalar: KC ve pankreas için yüksek düzeyde insülin maruziyeti KC steatoz ve sirozu, viral hepatit inflamasyon, hepatosit hasarı Böbrek için hipertansiyon ve sık böbrek hastalığı Mesane için idrar yolu enfeksiyonu Kadın üreme sistemi için SHBG ve seks hormon anormallikleri, gecikmiş menarş, doğurma azlığı, fertilite sorunları, menstrual siklüs bozuklukları Kolorektal kanser için barsak hareketlerinin azalması, fekal safra asiti konsantrasyonun yüksekliği Lenfoma için nötrofil fonksiyon bozukluğu, selüler ve humoral imminüte bozukluğu H. Pilori enfeksiyonu sık mide kanseri Gastrik asit reflüsüne bağlı özafagus kanseri Safra kesesi taşı safra kesesi kanseri

18 AICR expert report, 2009

19 Obezite ve kanser mortalitesi Calle EE et al. 1999

20 Kilo kaybı ve kanser riski

21 Kilo kaybı ve kanser mortalitesi

22 IGF-1 ve Seks hormon üretiminin artışı IGFBP azalması ve SHBG azalması

23 İnsülin direnci-hiperinsülinemi metabolik etki azalması-mitogenik etki artışı Vigneri P et al. 2009

24 IGF-1 Reseptör ve Insulin Reseptörleri IGF-I Insulin ß ß ß ß ß ß IGF-I Reseptör Insülin Reseptor-A Insülin Reseptor-B Hücre yaşamı, büyüme Çoğalma Metabolik etkiler

25 Normal ve kanserli dokularda IR and IR-A izoform ekspresyonu Kanserli dokularda normal dokulardan daha fazla IR-A izoformu Meme, 73 vs 43; AC, 53 vs 39; Kolon, 68 vs 35; Tiroid: normal dokuda %44; papiller Ca %53; foliküler Ca %56; Undif. Ca %70.5 Vigneri P et al Frasca et al Vella et al. 2002

26 Yüksek insülin mitojenite ve transformasyona yol açan IGF-1 reseptörüne bağlanır Yüksek insülin ile IGFBP-1 ve IGFBP-2 yapımını azalır, serbest IGF-1 düzeyi artar.

27 Glikoz ve insülin ile tümör büyümesi ilişkisi Heuson et al. 1972

28 Artmış insülin düzeyi meme CA riski artışı

29 Meme kanserli kadınlarda yüksek insülin düzeyi düşük tekrarlama olmaksızın yaşam ile ilişkilidir Goodwin et al. 2002

30 Insülin, IGF-1 ve Kanser Marker Risk of Associated Cancer Population Reference C-Peptide Increased Colorectal Endometrial Advanced Prostate Physicians Health Study EPIC NYUWHS EPIC Physicians Health Study Ma et al Jenab et al 2007 Kaaks et al 2000 Cust et al 2007 Ma et al Insulin Increased Endometrial Colorectal Women s Health Initiative Women s Health Initiative Gunter et al 2008 Gunter et al 2009 Conflicting Results Pre-menopausal Breast Women s Health Initiative Nurses Health Study Gunter et al 2008 Eliassen et al 2007 IGF-I Increased Colorectal Pre-menopausal Breast Prostate Meta-Analyses Chen et al 2009, Rinaldi et al 2010 Chen et al 2009 Chen et al 2009 Roddam et al 2008 Renehan et al 2004

31 Serum IGF-1 düzeyi prostat ve kolorektal kanser riski ile ilişkilidir Renehan et al. Lancet 2004;363:1346

32 Tarama Diyabetikler diyabetik olmayanlardan daha az mammografi yaptırmakta (%78.1 vs 84.9; OR:0.63) (Beckman TJ, 2001) Servikal kanser taraması diyabetik kadınlarda daha az yapılmakta (%74 vs 79), AOR 0.73 (Zhao G, et al. 2009) Kolorektal kanser taraması diyabetik olanlarda daha fazla yapılmakta (%63 vs 60), AOR 1.14 (Zhao G, et al. 2009)

33 Tarama Diyabetik hastalar kendi yaş ve cinsiyetlerine uygun insanlar için önerilen şekilde kanser taraması yaptırmalıdır (ADA- A consessus report, 2010) Diyabetin 2 yılı içindeki hastalar arasında yaşlı olanlarda, hastalık öncesinden daha düşük VKİ ne sahip, kilo kaybı olan, ailede diyabet öyküsü olmayanları pankreas kanseri açısından taramak gerekli (Lee JH, et al. 2012)

34 Özet Özellikle tip 2 Diyabet artmış kanser riski (KC, Pankreas, endometrium, böbrek, kolorektal, meme, mesane) ve kötü kanser prognozu ile ilişkilidir. Obezite, hiperglisemi, hiperinsülinemi, IGF-1 kanser risk artışına katkıda bulunmaktadır. Diyabetik hastalara kanser için kendi yaş ve cinsiyetleri ile ilişkili olarak önerilen kanser taramaları yapılmalıdır. Sağlıklı beslenme, fiziksel aktivite ve kilo kontrolü hem diyabet hem de kanser riskini azaltır.