İzmir Bölge Planı İlçe Toplantıları. Dikili İlçe Raporu

Transkript

1 İzmir Bölge Planı İlçe Toplantıları Mayıs, 2013

2 Nüfus Yapısı Genel Bilgiler Yüzölçümü, 2002: 509,6 km 2 Nüfus, ADNKS, 2012: kişi Nüfus Yoğunluğu, 2012: 69 kişi/ km 2 Şehirleşme Oranı, 2012: % 53 İl merkezine uzaklığı : 118 km İlçenin rakımı: 2 m Coğrafi konumu: Kuzeyde Ayvalık, Doğuda Bergama, Güneyinde Ege Denizi ve Batısında Ege Denizi ile Midilli Adası. Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Durumu, DPT, 2004: Türkiye de 872 ilçe arasında gelişmişlik açısından 130. sıradadır (DPT, 2004). Bu konumuyla Dikili, İzmir in merkez dışında kalan 19 ilçesi arasında 11. sırada yer almaktadır. Dikili de yılları arasında yaş grubuna göre nüfus dinamiklerinin değişimini gösteren projeksiyon tablosu aşağıdaki gibidir. Yaş Grubu Toplam Kaynak: Fonksiyonel Bölge ve Alt Bölgelerin ve Bölgelerarası İlişkilerin Tespiti Çalışması, 2013

3 Dikili ye ilişkin nüfus projeksiyonları incelendiğinde, Türkiye genelinde olan ve İzmir özelinde daha belirgin olarak görülen nüfusun yaşlanma eğiliminin Dikili ilçesinde de görüldüğü ve 2023 yılında 2011 yılına göre; Dikili de toplam nüfusun %3 düzeyinde azalacağı ve yaş grupları içerisinde önemli değişiklikler gerçekleşeceği öngörülmektedir. Belirtilen dönemde genç nüfus azalırken 60 yaş ve üzeri nüfusun %23 düzeyinde artacağı tahmin edilmektedir. Dikili de 2011 yılı ve 2023 yılı projeksiyonuna ilişkin nüfus piramitleri aşağıdaki gibidir. Kaynak: Fonksiyonel Bölge ve Alt Bölgelerin ve Bölgelerarası İlişkilerin Tespiti Çalışması, 2013 İlçede gerçekleştirilen toplantı sırasında nüfusun yaşlanma eğiliminin güçlü olmasının bir nedeninin insanların emekli olduktan sonra denizle temas halinde, sakin ve rahat bir yaşam sürmek üzere Dikiliye yerleşmeleri olduğu belirtilmiştir. Hali hazırda yaşlılar için bir oranda çekim merkezi olan Dikilinin bazı düzenlemeler hayata geçirildiği durumda engelliler için de çok uygun koşullar sunabileceği değerlendirilmiştir. Bademli plajında yapılacak engellilere yönelik küçük düzenlemeler, termal kaynakların etkin kullanımı, halka açık alanların engellilerin erişimini kısıtlamayacak şekilde (rampalarla, görme engelli kabartmalı kaldırımlarıyla vs) düzenlenmesi ve yaşlı bakım evlerinin artırılması gibi müdahaleler yoluyla Dikili nin yaşlılar ve engelliler için uygun koşullar sunan cazip bir yerleşim yeri haline gelmesinin gerek sosyal hayata gerekse ekonomik hayata hareketlilik kazandıracağı belirtilmiştir. İstihdam İlçe bazında resmi istatistik olarak yayınlanmakta olan güncel veri bulunmamaktadır. Bu kapsamda ulaşılabilen son veri 2000 yılı genel nüfus sayımlarından elde edilmiş sektörel işgücü verileridir İzmir Bölge Planı çalışmaları çerçevesinde gerçekleştirilmiş olan fonksiyonel bölgeleme ve altbölgeleme analizi çalışması kapsamında 2000 yılı verilerinden yola çıkılarak 2023 yılı için sektörel işgücü oranlarına ilişkin projeksiyonu yapılmış olup, Dikili ye ilişkin tablo aşağıdaki gibi ortaya çıkmıştır.

4 İlçe Düzeyinde Sektörel İşgücü Oranları ve Projeksiyonu ( ) Sektör Dikili 2000, % Dikili 2023, % İzmir 2000, % İzmir 2023, % Ziraat, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık 64,3 47,5 28, Madencilik ve Taş Ocakçılığı 0,3 0,1 0,2 0,1 İmalat Sanayi 4,8 6,3 20,1 21,7 Elektrik, Gaz ve Su 0,2 0,5 0,3 0,6 İnşaat 6,6 12,3 5,3 8,2 Toptan ve Perakende Ticaret, Lokanta ve Oteller 8 11,8 14,5 17,6 Ulaştırma, Haberleşme ve Depolama 2,2 3,1 4,4 5,1 Mali Kurumlar, Sigorta, Taşınmaz Mallara Ait İşler Ve Kurumları, Yardımcı İş Hizmetleri 2,5 3,7 4,6 5,6 Toplum Hizmetleri, Sosyal ve Kişisel Hizmetler 11,2 14,8 21,9 23,8 İyi Tanımlanmamış Faaliyetler 0 0 0,1 0 Toplam 100% 100% 100% 100% Kaynak: Fonksiyonel Bölge ve Alt Bölgelerin ve Bölgelerarası İlişkilerin Tespiti Çalışması, yılı itibariyle Dikili de işgücünün sektörel dağılım İzmir genelinden önemli oranda farklılaşmaktadır. İşgücünün yaklaşık üçte ikisi Ziraat, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık sektöründe istihdam edilirken bunu Toplum Hizmetleri, Sosyal ve Kişisel Hizmetler ile Toptan ve Perakende Ticaret, Lokanta ve Oteller sektörlerinin takip ettiği görülmektedir. Aynı yıl verilerine göre İzmir de de en fazla istihdam (Dikili ye nazaran çok daha düşük oranda da) Ziraat, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık sektöründe, daha sonra Toplum Hizmetleri, Sosyal ve Kişisel Hizmetler ve İmalat Sanayi sektörleri şeklinde oluştuğu ve sektörler aynı olmasına karşın büyüklük sıralamaları farklılık göstermektedir. Bununla birlikte tarımın istihdamdaki payının İzmir geneline kıyasla daha büyük olduğu dikkat çekmektedir yılında sektörel işgücü oranlarında gerçekleşmesi öngörülen değişim incelendiğinde; İzmir geneline paralel olarak Dikili de de Ziraat, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık sektörünün payının (yaklaşık 17 puan düzeyinde) azalacağı beklenmektedir. Buna karşın önümüzdeki on yıllık sürece yönelik hesaplamalar, Dikili de sektörün göreli olarak önemini koruyacağına işaret etmektedir. Anılan sektörden ayrılan işgücünün İnşaat; Toptan ve Perakende Ticaret, Lokanta ve Oteller ile Toplum Hizmetleri, Sosyal ve Kişisel Hizmetler sektörleri başta olmak üzere diğer sektörlere dağılması öngörülmektedir. İlçe toplantılarında yapılan görüşmelerde tarımsal üretimde ve balıkçılıkta karşılaşılan önemli güçlükler nedeniyle Ziraat, Avcılık, Ormancılık ve Balıkçılık sektöründe daralma yaşandığı belirtilmiş, karşılaşılan güçlüklerin merkezi politikalarla çözülememesi durumunda tarımsal istihdamdaki azalmanın devam edeceği belirtilmiştir. Bununla birlikte Dikili de tarımsal işlerde (örneğin zeytin toplamada) çalışanların önemli oranda ilçe dışından gelen mevsimlik işçiler olduğu ifade edilmiştir.

5 Eğitim Dikili ye ilişkin ilçe bazında erişilebilen önemli eğitim göstergeleri aşağıdaki tablolarda gösterilmektedir. İlçe adı Derslik Başına Öğrenci Sayıları, Dikili-İzmir ( ) İlkokulda derslik Ortaokulda derslik Genel lise derslik başına düşen başına düşen başına düşen öğrenci sayısı öğrenci sayısı öğrenci sayısı Meslek lisesi derslik başına düşen öğrenci sayısı Dikili İzmir Kaynak: İzmir Milli Eğitim Müdürlüğü, 2013 Dikili de derslik başına öğrenci sayısının tüm eğitim düzeyleri için İzmir den daha düşük olduğu görülmektedir. İlk bakışta olumlu görünen bu tablo, aşağıda yer verilen okullaşma oranları tablosu ile birlikte değerlendirildiğinde durum farklılaşmaktadır. İlçenin nesnel koşuları göz önünde bulundurulduğunda okul öncesi ve ilköğretim düzeyleri için kabul edilebilir düzeyde İzmir ortalamalarının altında gerçekleşmiş olan okullaşma oranı, orta öğretim düzeyinde İzmir ortalamasının % 55 i düzeyinde gerçekleşmiştir Eğitim Dönemi Okullaşma Oranları (%) İlçe adı Okul öncesi (3-5 yaş) İlköğretim (6-13 yaş) Ortaöğretim (genel-meslek lisesi, brüt) (net) (net) Dikili 42,8 96,0 57,8 İzmir 48,9 102,9 104,7 Kaynak: İzmir Milli Eğitim Müdürlüğü, yılı itibariyle 15 ve üzeri yaş grubunda okuma yazma bilmeyen oranı açısından İzmir (%2,4) Türkiye genelinden (%5,1) daha iyi durumdadır. Dikili de okuma yazma bilmeyenlerin oranı (%1,9), İzmir genelinin (%2,4) altındadır. İlçelere Göre 15+ Yaş okuma Yazma Bilmeyen Oranı, 2012 (%) Kaynak: TÜİK,2013

6 Yükseköğrenim ve üstü okul mezunu oranı açısından İzmir (%14,8) yine Türkiye genelinden (%11,8) daha iyi durumdadır. Dikili ise 30 ilçe arasında %12,4 değeri ile 18. sırada yer almaktadır. İzmir İlçeleri Yükseköğretim ve Üstü Okul Mezunu Oranı, 2012 (%) Tarım Kaynak: TÜİK, 2013 İlçede toplamda hektar alan tarımsal üretim için kullanılmaktadır. Toplam alan içerisindeki tarım alanının oranı %23,4 ile İzmir ortalamasının (%28,2) altında yer almaktadır. İlçedeki tarımsal üretim için kullanılan alanın büyük bir kısmının tarla ve meyve alanı olarak kullanıldığı görülmektedir. Tarım Alanlarının Kullanış Amaçlarına Göre Dağılımı (hektar, 2011) Tarla Alanı Sebze Meyve Kavaklık Süs Alanı Alanı Bitkileri Ekilen Nadas Toplam Boş Arazi Toplam Tarım Alanı Tarım Alanı Oranı Dikili ,4 İzmir ,2 Kaynak: İzmir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2012 İlçe toplantılarında bölgede girdi maliyetlerinin yüksek ve ürün fiyatlarının düşük olması dolayısıyla tarımın cazibesini yitirmekte olduğu ifade edilmiştir. Bu durumun köylülerin arazilerini, büyük sermaye sahiplerine yahut tarım dışı amaçlarla kullanılmak üzere ilçe dışından kişilere satmasına yol açtığı belirtilmiştir. İlçe tarımında en önemli meyve zeytindir. Zeytinin kazandırmadığı durumlarda başka ürünlere yönelmek mümkünken hem köylünün alışkanlığını değiştirmenin güçlüğü hem de sulama sıkıntısı gibi nedenler bu süreci güçleştirmektedir. Bununla birlikte son yıllarda bamya üretiminin de önemi artmaktadır. Narenciyenin geliştirilebileceği ve özel olarak Bademli ve Denizköy de yetişen kendine has mandalinanın bölge için üretimi ve pazarı geliştirilebilecek bir fırsat ürünü olabileceği belirtilmiştir.

7 İlçelere Göre Sulanan Tarım Alanları (hektar, 2011) Toplam Tarım Alanı Sulanan Alan Sulanmayan Alan Sulanan Alan/ Toplam Tarım Alanı (% ) Dikili 11,932 8,369 3, İzmir 341, , , Kaynak: İzmir Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, 2012 Tarım arazilerinin sulanma durumu incelendiğinde ilçedeki tarım alanlarının %70 lik kısmının sulandığı, bu oranın İzmir genelinin oldukça üzerinde olduğu görülmektedir. İlçede yoğun olarak zeytincilik, seracılık ve çeşitli sebzelerin üretimi yapılmaktadır. Koruk suyu şurubu ilçeye özgü bir içecek olmasına karşın piyasalaştırılamamakta, ancak sınırlı düzeyde ve geleneksel olarak üretilmektedir. Organik tarımın da yapıldığı ilçede fıstık çamı ağaçlandırması yapılmaktadır. Aynı zamanda ilçede küçükbaş hayvancılık da öne çıkan ekonomik faaliyetler arasında yer almaktadır. Kültür Batı Anadolu kıyılarındaki ilk yerleşimler, Troya Savaşlarından sonra kurulan Aiol, Lon ve Dor kökenli olup küçük yarımadalar üzerinde kurulmuştur. Bunlar, Çandarlı, Foça, İzmir, Klazomenai, Miletos ve İasos gibi yerleşimlerdir. Dikili de bulunan tarihi varlıklar; Aterneus ve Pitane Kenti Kalıntıları ve Çandarlı Kalesidir (XIII yy. Ceneviz yapısı-ilk). Dikili de 16 sı arkeolojik, 18 i doğal toplam 34 sit alanı ve 80 taşınmaz kültür varlığı bulunmaktadır. Dikili de; 1 belediye sineması (koltuk sayısı: 80) 49 u kültür-sanat ile ilgilenen 53 STK 2 halk kütüphanesi (Dikili ve Çandarlı da) bulunmakta, müze ve kültür merkezi ise bulunmamaktadır. Ayrıca ilçede uzun yıllardır devam eden iki festival (Uluslararası Çandarlı Kültür ve Sanat Festivali ve Dikili Barış, Demokrasi ve Çevre Festivali) düzenlenmektedir. Dikili de düzenlenen kültür etkinlikleri Etkinlik Adı Düzenleyen Kuruluş Tarih Kaç Yıldır Düzenlendiği Uluslar arası Çandarlı Kültür ve Sanat Festivali Dikili Barış Demokrasi ve Çevre Festivali Çandarlı Belediyesi Temmuz 14 Dikili Belediyesi 3-4 Haziran 18 Kaynak: İzmir Kültür Ekonomisi Envanteri ve Gelişme Stratejisi, 2013

8 Turizm İzmir Bölge Planı İlçe Toplantıları Dikili ve Çandarlı kıyıları İzmir in Ege Denizi kıyısında bulunan doğal kumsallarında kuzeyde ve Foça plajları önemlidir. Dikili de 3 mavi bayraklı plaj bulunmaktadır. İzmir genelinde işletme ve yatırım belgeli tesis sayısının 187 olduğu görülmektedir. Dikili ilçesi bu kapsamda barındırdığı 10 tesisle İzmir ilçeleri arasında 5. sırada yer almaktadır. Turizm İşletmesi Belgeli 6 adet konaklama tesisinde 286 odada 609 yatak kapasitesi bulunmaktadır. Dikili de ayrıca yatırım belgeli 4 adet tesiste 905 odada yatak kapasitesi bulunmaktadır. İlçe toplantısında bölgenin turizm potansiyelinin yeterince değerlendirilemediği belirtilmiştir. Özellikle Bademli plajının turizm kapasitesinin geliştirilmesi ve etkili şekilde tanıtımının yapılması durumunda ilçede turizmin ekonomik getirisinin önemli oranda artması mümkün görünmektedir. Diğer taraftan yazlık evlerin kiralanması yoluyla karşılanan turistik konaklama faaliyetlerinin dikkate değer büyüklükte olmasına karşın kayıt altına alınamadığı ve göstergelere yansıtılamadığı ifade edilmiştir yılında, İzmir genelinde ortalama konaklama süresi 2,5 gün iken bu süre Dikili de 2,8 gün olarak ortaya çıkmaktadır. İl genelindeki doluluk oranı %49 iken, Dikili de %64,7 düzeyindedir. Belirtilen göstergelere göre Dikili, İzmir ortalamasından daha olumlu bir tabloya işaret etmesine karşın turizm potansiyeli açısından bir arada değerlendirilebilecek Seferihisar (5,5 gün) ve Urla (4,8 gün) gibi ilçelerin gerisinde yer almaktadır. Dikili de Turizm İşletme Belgeli Tesislerdeki Konaklama ve Geceleme İstatistikleri (2011) Tesise Geliş Sayısı Geceleme Sayısı Ortalama Kalış (Gün) Doluluk (% ) Dikili ,8 64,7 İzmir ,5 49 Kaynak: İzmir Kültür Turizm İl Müdürlüğü, 2012 Sağlık Dikili de 2012 Eylül ayı itibariyle 25 yatak kapasiteli bir devlet hastanesi bulunmakta, özel hastane ise bulunmamaktadır. Hastanenin yanı sıra ilçede 4 aile sağlık merkezi, 9 aile hekimliği birimi, 4 sağlık evi ve 7 diş hekimi muayenehanesi bulunmaktadır. İlçe toplantılarında yapılan görüşmelerde; ilçe nüfusunun yaz aylarında önemli oranda artması dolayısıyla mevcut kapasite ile talebi karşılamakta büyük güçlükle karşı karşıya kalındığı ifade edilmiştir. İlçede kısa süreli veya sadece yaz aylarında ilçede konaklayanlar aile hekimliğine kayıtlı olmadığından hizmet talebi yıl içinde büyük dalgalanma göstermektedir. Toplantıda, bu dalgalanmanın ortaya çıkardığı sıkıntıları bertaraf etmek üzere, benzer koşullara sahip turizm ilçelerine yönelik sağlık hizmetleri konusunda farklı bir model geliştirilmesinin önemi vurgulanmıştır.

9 Yenilenebilir Enerji İlçeler bazında bakıldığında; Aliağa, Bergama, Çeşme, Dikili, Foça, Karaburun, Seferihisar ve Urla yüksek rüzgâr enerjisi potansiyeline sahiptir. Bu ilçelerin belirli bölümlerinde 50 metre yükseklikte yıllık ortalama rüzgâr hızları 6-8 m/s aralığında değişmektedir. Ortalama 7 m/s nin üzerindeki rüzgâr hızında rüzgâr türbini yatırımları yapılabilmektedir. İzmir, Türkiye ve Ege Bölgesi nin en zengin jeotermal sahasına sahip bir ilidir. Başta Balçova olmak üzere Seferihisar, Çeşme, Dikili, Bergama, Aliağa ve Bayındır ilçeleri önemli jeotermal sahalardır. İlçe toplantılarında Dikili nin önemli düzeyde jeotermal kaynağa sahip olduğu ancak bu potansiyelin değerlendirilemediği belirtilmiştir. Jeotermal potansiyelinin termal turizm başta olmak üzere seracılık, evsel ısıtma gibi alternatif alanlarda değerlendirilmesi, ilçenin ekonomik ve sosyal yaşantısına büyük katkı sağlayabilecektir. Bankacılık Dikili de bankacılık hizmeti veren şube sayısı 2010 yılında 8 e yükselmiştir. Şube sayısı açısından dikkat çekici bir yetersizlik bulunmamaktadır. Dikili de Banka Şube Sayıları, ( ) İlçe Dikili İzmir Toplam Kaynak: TBB, 2012 Lojistik İzmir sahip olduğu kıyı şeridi ile ulusal ve uluslararası deniz ulaşımı açısından da oldukça büyük bir potansiyele sahiptir. Denizcilik Müsteşarlığı İzmir Bölge Müdürlüğü'ne bağlı olarak çalışan 12 liman başkanlığının 5 i İzmir ili sınırları içinde kalmaktadır. Söz konusu liman başkanlıklarından biri de, Dikili de bulunmaktadır. İzmir e yaklaşık 100 km uzaklıkta bulunan Dikili Limanı ndaki mevcut iskele hem dökme yük gemilerine hem de yolcu gemilerine hizmet verebilecek niteliktedir. Limanın yıllık dökme yük kapasitesi 1 milyon tondur. Şuan kullanılan kapasite ton düzeyindedir. Son yıllarda Dikili Limanında ro-ro hizmeti verilmektedir. Yaz aylarında limandan Midilli Adası na seferler düzenlenmektedir. Bu seferlerin sayısı 2012 de önemli oranda artış göstermiştir.

10 Yıllar Yük Gemisi Sayısı İzmir Bölge Planı İlçe Toplantıları Dikili Limanı Yük ve Yolcu Trafiği, Yükleme-Boşaltma (Ton) Midilli Hattı Sefer Sayısı Midilli Hattı Yolcu Sayısı Kaynak: Dikili Liman Başkanlığı, 2013 İlçe Toplantısı Esnasında Elde Edilen Görüşler: Avantajlar; Turizm potansiyelinin yüksek olması Yenilenebilir enerji potansiyelinin (rüzgar ve jeotermal) olması Tarımsal potansiyelin yüksek olması (özellikle bamya ve narenciye üretimi, küçükbaş hayvancılık ile yakın zamanlarda gelişmeye başlayan organik tavuk ve yumurta üretimi) Turizm, evsel ısınma, sağlık alanlarında değerlendirilebilecek jeotermal potansiyelinin yüksek olması Özellikle engelli ve yaşlılar için yüksek yaşam kalitesi potansiyeline sahip olması Çandarlı Limanının ekonomik hayata katacağı canlılık Sorunlar; İlçe elverişli koşullara sahip olmasına karşın engellilere yönelik hizmetler ve sosyal donatı alanlarının yetersiz olması Tarım alanlarının satışındaki artış eğilimi Sanayinin olmaması, maliyetlerdeki artış dolayısıyla tarımda gözlenen gerileme, turizm potansiyelinin iyi değerlendirilememesi ve buna bağlı olarak konaklama sürelerinin kısa olması dolayısıyla ekonomik hayatın canlı olmaması Ekonomik kısıtlılıklar nedeniyle işsizliğin yüksek olması Jeotermal potansiyelden yeterli düzeyde yararlanılamaması İlçe nüfusunda mevsimler itibariyle kaydedilen büyük dalgalanma dolayısıyla hizmet sunumunda güçlüklerle karşılaşılması İlçede var olan maden potansiyelinin çevreye olumsuz etkilerinin olması Gençlik merkezi ve spor komplekslerinin olmaması Çözüm Önerileri; Jeotermal kaynakların kullanımına yönelik çalışmalar yapılması İlçenin engelsiz ilçe olmasına yönelik düzenlemeler yapılması

11 DİKİLİ TOPLANTI KATILIMCI LİSTESİ NO AD SOYAD KURUM 1 Zafer Kara Mehmetoğlu İlçe Kaymakamlığı (Kaymakam) 2 F.Yasemin Delen Özel İdare Md. 3 M. Mümtaz Çınar Liman Başkanlığı 4 Basri Şentürk Toplum Sağlığı Merkezi 5 Yaşar Otar Merkez Su Ürünleri Kooperatifi 6 Eren Koşar Merkez Su Ürünleri Kooperatifi 7 Necat Üntepe İlçe Kaymakamlığı 8 Ali Ateş Gıda Tarım Hayvancılık İl Müdürlüğü 9 Yusuf Altıparmak İlçe Belediye Başkan Vekili 10 Aydın Ufuk Ceran İŞKUR 11 Pınar Bozkurt İŞKUR 12 Burcu Ersü Dikili Engelliler Dayanışma Derneği 13 Ahmet Aydınoğlu Dikili Esnaf Sanatkarlar Odası