ÇÖZÜMLER İSABET YAYINLARI. Teknoloji ve Toplum Ders 13. TEKNOLOJİ ve TOPLUM ETKİNLİK 1

Transkript

1 Teknoloji ve Toplum Ders 1 TEKNOLOJİ ve TOPLUM Günlük hayatımızda pek çok teknolojik buluşu kullanmaktayız. Bu buluşlar iletişimden sağlığa, eğitimden ulaşıma, beslenmeden eğlenceye kadar birçok alanda yaşantımızı kolaylaştırmaya devam etmektedir. Teknoloji gelişmeler ülkelerin politik, ekonomik ve sosyal yapılarında da önemli değişiklikler meydana getirmektedir. Teknoloji hayatımızı birçok alanda kolaylaştırmıştır. Artık daha hızlı yolculuk yapabiliyoruz. Ev işlerini daha kısa sürede bitirebiliyoruz. Bankacılık işlemlerini sıra beklemeden sanal ortamda birkaç tuşa bakarak yapabiliyoruz. Dünyanın neresinde olursa olsun sevdiklerimiz ile hız bir şekilde iletişim kurabiliyoruz. İnternet üzerinden düzenlenen öğretim etkinliklerine katılarak zamandan ve yerden bağımsız öğrenme gerçekleştirebiliyoruz. Dünyada meydana gelen olaylardan anında haberdar olabiliyoruz. Teknolojinin gelişmesi birçok alanda hayatımızı kolaylaştırırken kültürümüzde, yaşam biçimimizde önemli değişikliklere yol açmaktadır. Sanal ortamda iletişim yaygınlaşırken yüz yüze iletişim giderek azalmaktadır. Bilgisayar başında çok fazla vakit geçirdiğimiz için göz ve beden sağlımız bozulmaktadır. Ulaşım araçlarının kurallara uygun olarak kullanılmaması can ve mal kayıplarına yol açmaktadır. Teknolojinin neden olduğu kirlilik insan sağlığını tehdit eder hale gelmiş başta astım ve çeşitli kanser türleri olmak üzere pekçok hastalığın artmasına neden olmuştur. Ayrıca teknolojinin yol açtığı küresel ısınma ve iklim değişikliği nedeniyle birçok hayvan türünün nesli tükenmek üzeredir. Teknolojinin toplum üzerinde meydana getirdiği etkiler şunlardır: M Kurumların verimliliğinin artması M Çalışanlara daha yüksek bir yaşam standardı M Güvenli çalışma ortamları M Daha kısa çalışma zamanı ve daha uzun boş vakit M Sunulan hizmetlerde gelişme M Teknolojiye dayalı suçlarda artış ETKİNLİK 1 Aşağıda verilen bilgilerin doğru ya da yanlış olduklarını ilgili kutucuklara işaretleyiniz Teknoloji kullanımının olumlu yanları olduğu kadar olumsuz yanları da vardır. Teknolojinin gelişmesi birçok alanda hayatımızı kolaylaştırmıştır. Yüz yüze iletişimin azalması insanları yalnızlığa sürüklemektedir. Zamanını ekran karşısında geçiren bireylerin aileleriyle ve arkadaşlarıyla olan iletişimleri giderek daha da artmaktadır. Bilgisayar ve internetin keşfi ile bilgi çağı başlamıştır. Savaş uçakları, atom bombası vb. buluş ve icatların olumsuz yanlarındandır. Cep telefonu hayatımızı hem olumlu hem de olumsuz yönde etkileyen bir buluştur. Çok fazla bilgisayar ve cep telefon kullanımı kişilerin sosyal yönlerinin gelişmesine katkı sağlamaktadır. Teknolojik gelişmeler sonucu güç gerektiren meslekler tamamen ortadan kalkmıştır Bilgisayar ve internet teknolojisindeki gelişmelerin sonucu bilgiye ulaşım kolaylaşmıştır. Teknolojinin neden olduğu kirlilik astım ve çeşitli kanser türleri olmak üzere pek çok hastalığın ortaya çıkmasına neden olmuştur. İnsanların hayatını kolaylaştıran buluşların tümü teknoloji kullanımının artması sonucu gerçekleşmiştir. D Y 77

2 Ders 1 Teknoloji ve Toplum ETKİNLİK 2 Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılmış olan yerlere verilen kelimelerden uygun olanlarla doldurunuz. programlamaya iletişim sağlığını kültürümüzde Cep telefonları beden öğretim web sanal İnternet yüz yüze göz yaşam bilgi posta işçilerin iletişim 1. Teknolojik gelişmeler sayesinde artık dünyanın neresinde olursa olsun sevdiklerimizle... kurabiliyoruz. 2. Teknolojinin gelişmesi birçok alanda hayatımızı kolaylaştırırken... kültürümüzde ve... yaşam biçimimizde önemli değişikliklere yol açmıştır. yüz yüze. Teknolojik gelişmeler sonrasında sanal ortamda iletişim yaygınlaşırken... iletişim giderek azalmaktadır. 4. Gelişen teknoloji, bilgisayar satış ve tamirinden bilgisayar..., bilgisayar öğretmenliğinden... web sitesi tasarımcılığına bir takım yeni meslekler ortaya çıkarmıştır İnternet sayesinde dünya çapından bilgi alışverişi gerçekleştirilebilmektedir. 6. İnternet üzerinden düzenlenen... öğretim etkinlikleri yaşamımız boyunca öğrenim faaliyetlerine aktif olarak katılmamızı sağlar. Cep telefonları uzun süre kullanıldığında yaydığı radyasyon nedeniyle insan sağlığına zarar vermektedir. 8. Teknolojinin neden olduğu kirlilik insan... sağlığını tehdit etmektedir. 9. Bilgisayar başında çok fazla zaman geçirmek... göz ve... beden sağlığımıza zarar verebilir. 10. Teknoloji kullanımının artmasıyla gerçek arkadaşlarına yerine... sanal arkadaşlıklar yaygınlaşmıştır. 11. Elektronik... posta ve video konferans çok zaman harcayan ve tehlikelerle dolu olabilen iş seyehatlerini azaltmıştır. 12. İnternet dünya çapında... bilgi alışverişine izin vermektedir. işçilerin 1. Teknoloji beceri gerektirmeyen veya az beceri gerektiren... yerlerini almıştır. 78

3 Bilgi Öğrenme Testi 01 Teknoloji hayatımızı birçok alanda kolaylaştırdı. Artık daha hızlı yolculuk yapabiliyoruz. Ev işlerini daha kısa sürede bitirebiliyoruz. Bankacılık işlemlerini birçok tuşa basarak yapabiliyoruz. Aşağıdaki seçeneklerde verilenlerden hangisi verilen bilgiyi destekler nitelikte olduğu söylenemez? A) B) AB E Ç T Ö Y ZÜ A Y M IN LE L A R A) Daha hızlı yolculuk yapabiliyoruz. B) Ev işlerini daha kısa sürede bitirebiliyoruz. CYüz yüze iletişim giderek azaldı. D) Bankacılık işlemlerini sanal ortamda bir kaç tuşa basarak yapabiliyoruz. 4. I Teknoloji günlük yaşamımızı olumlu yönde etkileyen birçok gelişmeyi de beraberinde getirdi. diyen bir kişi aşağıdakilerden hangisini sözlerine örnek olarak gösteremez? R 1. Teknoloji ve Toplum 2. Aşağıdakilerden hangisi teknolojinin iletişim üzerindeki olumsuz etkilerine örnek olarak gösterilemez? İS A) Evde akşamları aile bireylerinin sohbet etmek yerine televizyon izlemeleri B) Mahalle yerine sanal ortamda yüzünü görmediğimiz kişilerle arkadaşlık kurması C) Sanal ortamda iletişim yaygınlaşırken yüz yüze iletişimin giderek azalması D Dünyanın neresinde olursa olsun sevdiklerimizle iletişim kurabilmemiz. Aşağıdakilerden hangisi teknolojinin hayatımızdaki olumsuz etkilerine örnek olarak gösterilemez? A) Elektronik ürünlerin insan sağlığına zararlı radyasyon yaymaları B) Ulaşım araçları ve fabrikaların çevreye zarar veren gazlar çıkartmaları C) TV ve internet bağımlığının insanları asosyal hale getirmeleri D Teknolojiye bağlı olarak kullanılan otomasyon sistemleri ile hızlı ve seri üretim yapılabilmesi Elektrikli süpürge C) D ATM 5. Uçak Bisiklet Buluşlar iletişimden sağlığa, eğitimden ulaşıma, beslenmeden eğlenceye kadar birçok alanda yaşantımızı kolaylaştırmaya devam etmektedir. Buna göre aşağıdaki buluşlardan hangisi hayatımı diğerlerinden farklı bir alanda kolaylaştırmaktadır? A) B) Telefon C Bilgisayar D) Otomobil Televizyon 79

4 Bilgi Öğrenme Testi 02 Teknoloji ve Toplum 1. Aşağıdakilerden hangisi teknolojik gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan meslek gruplarına örnek olarak gösterilemez? A Öğretmenlik B) Web tasarımcılığı C) Yazılımcı D) Bilgisayar mühendisliği 2. Aşağıdakilerden hangisi teknolojinin oluşturduğu toplumsal zararlardan biri değildir? A) Küresel ısınma B İnsanı tembelleştirmesi C) Çevre kirliliğinin artması D) Çeşitli hastalıkların ortaya çıkması. Aşağıdaki seçeneklerin hangisinde teknolojik ürün ve kullanıldığı alan yanlış olarak eşleştirilmiştir? A) Hızlı tren ulaşım B) İnternet iletişim C) MR cihazı sağlık D Telefon Eğitim Aşağıdakilerden hangisi teknolojinin toplum üzerinde meydana getirdiği olumlu etkilerden biri değildir? A) Kurumların verimliliğinin artması B) Çalışanlara daha yüksek yaşam standardının sağlanması C) Güvenli çalışma ortamının oluşturulabilmesi D Teknolojiye dayalı işlenilen suçların artması 5. Aşağıda verilen teknolojik ürünlerde hangisine günlük yaşamımızda diğerlerinden daha az ihtiyaç duyulmaktadır? A) Televizyon B Teleskop C) Buzdolabı D) Telefon 6. Aşağıdakilerden hangisi buluşların, bilimsel ve teknolojik gelişmelerin amaçları arasında gösterilemez? A Doğal kaynakları hızlıca tüketmek B) İnsanların hayatını kolaylaştırmak C) Karşılaşılan zorluklara çözüm bulmak D) Toplumun ihtiyaçlarını karşılamak

5 Bilgi Öğrenme Testi 0 Bu durumun sebebi olarak aşağıdakilerden hangisini gösterebilir? Yüksek teknolojinin hızı ve gerçek hayat arasındaki farklılık çocukların davranışlarına hoşgörüsüzlük, empati yapamama, olaylar karşısında çözüm üretememe olarak yansıyor. Çocuklar zamanla agresif kişilik yapısına sahip olabiliyor. Buna göre, parçada aşağıdakilerden hangisine vurgu yapılmıştır? A) Teknolojinin fiziksel zararlarına B Teknolojinin psikolojik zararlarına C) Teknolojinin tarihçesine D) Teknolojinin gelişim aşamalarına AB E Ç T Ö Y ZÜ A Y M IN LE L A R A) Nüfusun hızla azalması B) Uluslararası barışın korunmak istenmesi C) Savaş teknolojinin gelişmesi D Ekonomik çıkar çatışmaları 4. I Teknolojik gelişmeye bağlı olarak ortaya çıkan kirlenme küresel ısınmaya neden olmuştur. Küresel ısınma insan yaşamını tehdit etmesine karşın büyük devletler bu durumu engellemek için gereken önlemleri almamaktadır. R 1. Teknoloji ve Toplum 2. Şoförlük Halıcılık Bakırcılık Terzilik Yukarıda hangi sembol ile gösterilen mesleğin teknolojik ilerlemeye bağlı olarak azaldığı söylenemez? B) H C) s D) n İS Al. l İnternetin insanlarda aşırı bağımlılık oluşturması H Hastalıklara karşı çeşitli aşıların bulunması n İnternetin yaydığı elektromanyetik dalgalar s Araçlardan yayılan egzos dumanlarının havayı etkilemesi Yukarıda verilen teknolojik gelişmelerden hangisi yaşam üzerinde olumsuz etki yapmıştır? Al n B) Yalnız H C) H s D) l H 5. Otomobiller fabrikada kısa sürede ve daha ucuza üretilerek hayatımıza girmiştir. Bu durum hayatımızın kolaylaşmasını sağlamıştır. Yukarıda verilen bilgiye göre, aşağıdakilerden hangisi otomobilin olumsuz bir özelliği olabilir? A) Ulaşımın kolay olması sağlanmıştır. B) Uzun mesafelere daha kısa sürede ulaşılmıştır. CTrafik sorununa neden olmuştur. D) İnsanların farklı farklı yerleri görmesi kolaylaşmıştır. 6. Hafta sonu tatilimin çoğunluğunu televizyon izleyerek geçiriyorum. Bu durumun Caner de aşağıdakilerden hangisine neden olacağı söylenemez? A Arkadaşlık ilişkilerinin gelişmesine B) Göz rahatsızlığı yaşamasına C) Kilo artışının olmasına D) Kas gelişiminin yavaşlamasına 81

6 Analiz A) B) Fırın Çamaşır makinesi AB E Ç T Ö Y ZÜ A Y M IN LE L A R Buna göre, Yahya nın ödevinin doğru olması için hangi sembol ile gösterilen maddenin çıkarılması gerekir? Teknolojik gelişmeler sonucunda günlük ev işleri büyük ölçüde kolaylaşmıştır. diyen İsmail bu yargısını desteklemek için aşağıdaki teknolojik aletlerden hangisini gösterirse anlamlı olmaz? I l İnsan ihtiyaçlarına bağlı olarak ortaya çıkmıştır. H İlk teknolojik gelişmelerin oluşması kısa süre içerisinde tamamlanmıştır. s İnsanlar tarafından yapılmıştır. n İnsanın doğaya egemen olmasını sağlamıştır. 4. R Teknolojik gelişmeler ile ilgili ödev alan Yahya defterine şu bilgileri yazmıştır: 1. Teknoloji ve Toplum A) l 2. BH C) s D) n 20. yüzyılda telefon ağı geniş alanlara yayıldı. Uzaya uydular gönderildi. Kablo bağlantısı olmayan telefonlar icat edildi. 20. yüzyılın sonlarına doğru da cep telefonları kullanılmaya başlandı. Verilen bilgiler haberleşme teknolojisi ile ilgili aşağıdakilerden hangisini kanıtlar niteliktedir? İS A) Avrupalı devletlerin çalışmalarıyla geliştiğini B) Dünyanın belirli bölgelerinde kullanıldığını C) Yatırımlarının çok maliyetli olduğunu D Zaman içerisinde gelişme gösterdiğini. Günümüzde bilgisayar ve buna bağlı internet teknolojisi büyük gelişme göstermiştir. Bu teknoloji dünyanın her yerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenemez? A Kâğıt kullanımının artmasına B) Resmî kurumlardaki işlemlerin hızlanmasına C) Bilgilerin elektronik ortamda taşınabilmesine D) Bilgi paylaşımının artmasına 82 D) C Fotoğraf makinesi 5. Buzdolabı Ulaşım alanındaki teknolojik gelişmelerin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenemez? A) Enerji tasarrufunun sağlanmasına B Çevre kirliliğinin tamamen önlenmesine C) Zamandan tasarruf edilmesine D) Ülkeler arası yolculukların kolaylaşmasına 6. Akıllı tahta Bilgisayar Projektör Resimleri verilen teknolojik aletlerin aşağıdaki alanların hangisinde daha fazla kullanıldığı söylenebilir? A Eğitim B) Sağlık C) Ulaşım D) Ev işleri

7 Medya Okur Yazarlığı ve Sanal Ortam Ders 14 DOĞRU BİLGİYE NASIL ULAŞIRIM Medya okuryazarlığı görsel, işitsel, yazılı gibi çeşitli biçimlerdeki medya iletilerine erişebilmeyi ve erişilen bu iletilerin analiz edilip değerlendirilmesini ayrıca kişinin kendi medya iletisini oluşturma becerisi olarak tanımlanmaktadır. Bir medya okuryazarı olarak medyaya birtakım sorular sorarız ve okuduğumuz haberleri, izlediğimiz programları ve dinlediğimiz her reklamı eleştirel bir gözle sorgularımız. Medya okuryazarlığı sayesinde insan sanki özel bir gözlüğü varmışcasına hareket eder. Medyadaki tüm iletileri okuyabilir. Fakat okuduklarına hemen inanmaz. Onları araştırır, sorgular, çözümler, değerlendirir, eleştirir ve farklı medyadaki benzer iletilerle karşılaştırır. Günümüzdeki bilgiye ulaşma araçlarının başında internet gelmektedir. İnternete bilgisayar, tablet ve cep telefonları gibi araçlarla ulaşmaktayız. İnternetten ulaştığımız bilgilerin önemli bir kısmı kontrolden geçmediği için olduğu gibi kabul etmemeliyiz, doğruluğunu başka sitelerden, kitaplardan, ansiklopedilerden araştırmalıyız. Araştırma yaparken güvenilir ve doğru bilgi verdiği bilinen internet sitelerinden yararlanılmalıdır. Resmî sitelerin yani gov uzantılı ya da edu uzantılı eğitim sitelerinin daha güvenilir bilgiler içerdiği unutulmamalıdır. İNTERNETİ NASIL KULLANMALIYIM? M Günümüzde interneti yaşamımızın her alanında kullanmaktayız. Ancak bize bir çok kolaylık sağlayan interneti güvenli kullanmadığımızda karışlaşabileceğimiz tehlikeler bulunmaktadır. M Kişinin izni olmadan kişisel bilgilerinin alınması olarak tanımlara kimlik hırsızlığı ile kimlik bilgileri ve şifre gibi önemli kişisel bilgiler bir başkası tarafından elde edilir ve kötü amaçlarla kullanılır. M İnternetten indirdiğimiz resim, müzik, video ve program dosyalarının içinde bilgisayarımızın saldırılara açık kalmasına neden olan virüsler bulunurabilir. ETKİNLİK 1 Aşağıda verilen bilgilerin doğru ya da yanlış olduklarını ilgili kutucuklara işaretleyiniz İnternet sayesinde kısa süre içinde bilgiye ulaşabilmekteyiz. Eskiden bilgiye ulaşmak için kitaplara, dergilere, ansiklopedilere başvurmak gerekiyordu. İnternette sadece bilgisayar ve tablet gibi araçlarla ulaşabilmekteyiz. İnternet sayesinde bilgiye ulaşmak oldukça kolaylaşmıştır. İnternetten ulaştığımız bilgilerin tamamı kontrolden geçtiği için doğru bilgilerdir. İnternetten ulaştığımız bilgilerin doğru olduğundan emin olmak için başka kaynaklardaki bilgilerle karşılaştırmalıyız. İnternette yaşımıza uygun olmayan pek çok içerikle karşılaşabiliriz. İnternet üzerinden alışveriş günümüzde yaygın olarak yapılmaktadır. Kimlik hırsızlığından korunmak için sifrelerimizi başkaları ile paylaşmamalıyız İnternette rahatsız edici bir durumla karşılaşıldığı zaman anne - babaya haber verilmelidir. İnternetten alışveriş yapmak insanların zamandan tasarruf yapmalarını sağlar. İnternet üzerinden satış yapan sitelerin tamamı güvenilirdir. D Y 8

8 Ders 14 Medya Okur Yazarlığı ve Sanal Ortam ETKİNLİK 2 Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılmış olan yerleri verilen kelimelerden uygun olanlarla doldurunuz. internet kolay kitap güvenilir dergi tehlikeler kişisel edu virüsler doğru gov kimlik hırsızlığı alışveriş karşılaştırma eleştirel bilgiye internet 1. Günümüzde bilgiye ulaşma araçlarının başında... gelmektedir. 2. İnternette karşımıza çıkan bilgilerin tamamını... doğru ve... güvenilir kabul edemeyiz.. Geçmişte bilgiye ulaşmak günümüzdeki kadar... kolay değildir. 4. Resmi siteler... gov uzantılı ya da... edu uzantılı eğitim siteleri daha güvenilir bilgiler içermektedir. kitap dergi 5. İnternetten ulaştığımız bilgilerin doğruluğundan emin olmak için... ansiklopedi,... vb. kaynaklardaki bilgilerle karşılaştırmalıyız. alışveriş 6. Günümüzde interneti araştırma yapmak,... yapmak, bankacılık işlemlerini gerçekleştirmek gibi farklı alanlarda kullanmaktayız. 7. Bize birçok kolaylık sağlayan interneti güvenli kullanmadığımızda karşılaşabileceğimiz... alışveriş bulunmaktadır. 8. Kişinin izni olmadan fotoğraf, kimlik bilgileri, adres, telefon, şifre gibi kişisel bilgilerinin alınmasına... kimlik... hırsızlığı denilmektedir. 9. İnternet üzerinden güvenli alışveriş yapmak için internet kafe gibi internetin ortak kullanıldığı alanlar yerine... kişisel bilgisayarların kullanılması daha faydalı olacaktır. 10. İnternetten indirdiğimiz bazı müzik, resim, video ve program dosyalarının içinde bilgisayarımızın saldırılarına açık kalmasına neden olan... virüsler bulunabilmektedir. 11. Bir meyda okuryazarı olarak okuduğumuz haberleri, izlediğimiz programları... eleştirel bir gözle bakmalıyız. 12. İnternetle birlikte saniyeler içinde... bilgiye ulaşılabilmektedir. 1. İnternet üzerinde alışveriş yapmak kolaylıkla birçok ürünü görmemizi ve... karşılaştırma yapabilmemizi sağlar. 84

9 Medya Okur Yazarlığı ve Sanal Ortam Bilgi Öğrenme Testi Aşağıdakilerden hangisi doğru ve güvenilir bilgiye ulaşma kiçin alınabilecek tedbirlerden biri olamaz? A) Resmi internet sitelerinden araştırma yapmak B) Ulaşılan bilgileri başka kaynaklarla karşılaştırmak C) Bilimsel araştırma yöntemlerinden yararlanmak D Sadece ansiklopedideki bilgilerden yararlanmak 2. İnternet araştırmalarında bilgi almak istenilen konunun tırnak içinde ( ) yazılmasının amacı aşağıdakilerden hangisidir? A Daha doğru sonuçlara ulaşmak B) Daha ayrıntılı araştırma yapmak C) Daha hızlı arama gerçekleştirmek D) Resmi sitelerden faydalanmak. Aşağıda verilen bilgiye ulaşma araçlarından hangisinden kısa sürede daha fazla bilgiye ulaşabiliriz? A) Kitap B) Dergi C İnternet D) Ansiklopedi 4. Aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır? 5. A) İnternet sayesinde bilgiye ulaşmak oldukça kolaylaşmıştır. B) İnternetten ulaştığımız bilgilerin önemli bir kısmı kontrolden geçmiş değildir. C İnternette karşımıza çıkan bilgilerin tamamını doğru ve güvenilir kabul etmeliyiz. D) İnternette yapılan aramanın sonucunda yüz binlerce bilgiye ulaşabilir. Araştırmada birden fazla internet sitesinden yararlandım. Enes İnternette ulaştığım bilgileri aynen kullandım. Arda Bulduğum ilk sitedeki bilgileri aynen kullandım. Irmak Araştırmamda resmi internet sitesinden ve edu uzantılı sitelerden faydalandım. Ceren Yukarıdaki öğrencilerden hangisinin ulaştığı bilgilerin doğru ve güvenilir olma ihtimali diğerlerinden daha düşüktür? A) Enes B Irmak C) Arda D) Ceren 6. Kitle iletişim araçları yoluyla elde edilen mesajları çözümleme, değerlendirme ve iletme yeteneğine.....?... denir. Verilen bilgide? ile gösterilen yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) internet B) bilim insanı C medya okuryazarlığı D) iletişim 85

10 Bilgi Öğrenme Testi 02 Medya Okur Yazarlığı ve Sanal Ortam 1. İnternet üzerinden aşağıdaki faaliyetlerden hangisini yapmak kimlik hırsızlığı yaşanması ihtimalini arttırır? A Kişisel bilgileri paylaşmak B) Bankacılık işlemleri yapmak C) Alışveriş yapmak D) Araştırma yapmak 2. Aşağıdakilerden hangisi sanal ortamda karşılaşılacak tehditlere karşı alınabilecek önlemlerden biri olamaz? A) Bilgisayarımızda virüslerden koruyan program kullanmak B) Telefon, adres, şifre gibi kişisel bilgileri paylaşmamak C) İçeriği hakkında bilgi sahibi olmadığımız site ve bağlantıları açmamak D Alışverişleri internet kafe gibi internetin ortak kullanıldığı alanlardan yapmak. Aşağıdakilerden hangisi internet üzerinden alışveriş yapmanın olumlu yanlarından biri değildir? A) İnternetin olduğu her yerde alışveriş yapma imkanının olması B) İnsanın zamandan tasarruf yapmasını sağlaması C) Kalabalık ortamlardan uzak alışverişi yapabilmek D Ürünleri deneyerek, dokunarak, inceleyerek satın alabilmek Aşağıdakilerden hangisi internet üzerinden güvenli alışveriş yapmak için dikkat edilmesi gereken hususlardan biri değildir? A) Parola ve şifre gibi bilgileri kimseyle paylaşmamak B Fazla uzun olmayan ve kolay hatırlanabilir şifreler kullanmak C) Kişisel bilgileri girerken sanal klavye kullanmak D) Ortak kullanılan ağlar yerine kişisel ağları tercih etmek 5. Aşağıdakilerden hangisi internet kullanımının sağladığı faydalara örnek olarak gösterilemez? A Yüz yüze iletişim kurma becerimizin gelişmesini sağlar. B) Bilgiye ulaşma hızınızı arttırır. C) Her yerden alışveriş yapmamızı sağlar. D) Bankacılık gibi zaman alan işlerin kısa sürede yapılmasını sağlar. 6. Bilinçli ve güvenli bir internet kullanıcısının aşağıdakilerden hangisini yapması beklenemez? A) İnternette gereğinden fazla vakit geçirmez. B) Bilgisayar önünde uzun süre hareketsiz kalmaz. C İnternette karşılaştığı bütün yarışmalara katılır. D) İnternet ortamında başkalarını rahatsız edici davranışlarda bulunmaz.

11 Medya Okur Yazarlığı ve Sanal Ortam Bilgi Öğrenme Testi 0 1. Günümüzde bilgisayar ve buna bağlı internet teknolojisi büyük gelişme göstermiştir. Bu teknoloji dünyanın her yerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenemez? A Kâğıt kullanımının artmasına B) Resmî kurumlardaki işlemlerin hızlanmasına C) Bilgilerin elektronik ortamda taşınabilmesine D) Bilgi paylaşımının artmasına 2. Aşağıdaki resimde bir arama motoruna yazılıp aranan herhangi bir kavram verilmiştir. Medya nedir Wep Görseller Videolar Haberler Yaklaşık sonuç bulundu (0,15 saniye) Yalnızca bu resme bakarak aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Doğru bilgi sadece internet ortamında vardır. B) Arama motorları yalnızca doğru bilgileri bulurlar. C Bir saniyeden daha kısa sürede binlerce bilgiye ulaşılabilir. D) Arama motoru bilgileri seçerek karşımıza çıkarır.. Günümüzde bilgiye ulaşma konusunda aşağıdakilerden hangisi daha fazla kullanılır? A) Gazete B) Kütüphane C) Arşiv D İnternet 4....?... Çocukların yaşlarına ve gelişimleri ile uyumsuz görüntü ve bilgilerle karşılaşabilmeleri. Uzun süre bilgisayar başında kalarak sosyalleşme yönünde sorunların yaşanabilmesi. Uzun süre bilgisayar başında kalarak bedenin hareketsiz kalarak zarar görebilmesi. Buna göre soru işareti? olan alana bir başlık oluşturmamız gerekirse bu başlık aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? A İnternetin zararları B) Bilgisayarın fiziksel ve sosyal zararları C) Bilgisayarın bilgiye ulaşmada fonksiyonları D) İnternete ulaşım yöntemleri 5. 1 Görme sorunları 2. Duruş ve iskelet bozuklukları. Radyasyon alımı 4. Empati yapamama Buna göre, aşağıdakilerden hangisi internetin toplumsal zararlarıdır? A Yalnız 4 B) 2 ve C) 1 ve 4 D) 1, 2 ve 6. Özellikle çocuklarımızın internetin zararlı etkilerinden korunması için bazı önlemlerin alınması gerekliliği vardır. İnterneti nasıl güvenli hale getirebiliriz? sorusu günümüzde tartışılmaya başlandı. Temiz internet, yararlı internet, olası tehlikelerden arındırmak, arındırılmayan zararlarından korunmayı, doğru kullanmayı ve öğretmek demektir. Yukarıdaki bilgiye göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) İnternetin olumsuz yönlerinden çocukların etkilendiğine B) Temiz ve yararlı internete ulaşılmak istendiğine C) İnterneti tehlikelerden arındırmak gerektiğine D İnternetin sadece gençlere zarar verdiğine 87

12 Analiz Medya Okur Yazarlığı ve Sanal Ortam 1. Aşağıdakilerden hangisi internetin zararları arasında gösterilemez? 2.. A) Vakit kaybı B) Şiddet C) Fiziksel bozukluklar D Ekonomik kazanımlar 88 Ben başka şehirde yaşayan ailemle her gün internet üzerinden görüşüyorum. Ali Ben okuluma servis aracıyla gidiyorum. Efe Ev ödevlerimin bazılarını internetten hazırlıyorum. Elif Buna göre, aşağıdakilerden hangisi internetin yararlarından bahsetmiştir? A) Yalnız Elif B) Yalnız Efe C) Yalnız Ali D Ali ve Elif İcadımla birlikte birçok gelişme olmuştur. İnsanların hayatına olumlu katkılar sağladım. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayarın söyledikleriyle çelişir? A) Bilginin kullanımı kolaylaştı. B İnsanların şiddet içeren oyunlara bağımlılığı arttı. C) Bilgiye herkesin ulaşabilmesi sağlandı. D) Bilgilerin iletilmesi hızlandı. 4. İnternet ve bilgisayar bilinçli kullanılmadığı sürece bir süre sonra bireylerde bağımlılık yapar. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi internet bağımlılığının olumsuzluklarına örnek gösterilemez? A) Baş ve boyun ağrılarının yaşanması B) Okulda ve evde sorunların yaşanması C) Aile ve arkadaşların ihmal edilmesi D Okul başarısının artması 5. Aşağıdakilerden hangisi internetin zararları arasında gösterilemez? A) Fiziksel sağlık sorunları yaşanabilir. B) Sosyalleşme yönünde problemler yaşanabilir. C Bilgiye ulaşmada kolaylık sağlayabilir. D) Uygunsuz görüntülerle karşılaşılabilir. 6. Medya okuryazarlık düzeyine göre kişinin internette veya diğer mecralarda ulaşmak istediği geçerli ve güvenilir bilgiye kısa sürede ulaşması amaçlanır. Ulaşılan iletilerin eleştirel bakış açısıyla incelenerek değerlendirilmesi beklenir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A İnternette ulaşılan bilgi kesinlikle eleştirilemez. B) İnternet sayesinde kısa sürede bilgiye ulaşılabilir. C) İnternet bize aynı anda birden çok bilgi sunabilir. D) İnternet sayesinde aynı anda binlerce kişiye ulaşılabilir.

13 Bilim İnsanları ve Bilim Etiği Ders 15 BİLİM İNSANLARI VE ORTAK ÖZELLİKLERİ İnsanlar geçmişten günümüze her dönemde hayatlarını kolaylaştırmak için çabalamışlardır. Bunun için önce taş ve ahşap malzemeleri kullanarak ilk aletleri yapmışlardır. İşte bu insanlar ilk mucitler yani buluş yapanlardır. Mucitler ve bilim insanları; araştıran, bilgi toplayan ve doğru bilgiyi yanlış bilgiden ayırmaya çalışna kişilerdir. Amaçları insanlara faydalı olmak ve problemleri çözmektir. Bunun için sorular sorar ardından deney ve gözlem yaparak bu sorulara cevap bulmaya çalışırlar. Temeli araştırmaya dayalı olan bilimsel düşünme sayesinden yeni buluşlar yapılmakta; sağlık, eğitim, çevre gibi pek çok alandaki sorunlara çözüm bulunmaktadır. Bazı Bilim İnsanlarını Tanıyalım İbni Sina M Tıp, fizik, kimya, astronomi ve matematik alanlarındaki çalışmalarıyla ünlenen İbni Sina, mikropların hastalıklara neden olduğunu bulmuştur. Ayrıca tıp alanındaki eserleri Avrupa da üniversitelerde ders kitabı olarak okutulmuştur. İbni Haldun M Sosyoloji biliminin kurucusu ve iyi bir tarihci olan İbni Haldun, yaşadığı toplumun geleneklerini ve düzenini gözlemleyerek incelemiştir. Gözde Durmuş M Genetik doktoru olan Gözde Durmuş, üç liralık bir cihaz ve bir damla kan ile yirmi dakikada kanser teşhisi yapılabilmesinin önünü açtı. ARAŞTIRMA YAPIYORUM M Herhangi bir konu hakkında bilgi edinmek amacıyla araştırma ve inceleme yapılan yağışlara kaynak denir. Bilimsel araştırma yaparken yararlanılan kaynakların mutlaka belirtilmesi gerekmektedir. Araştırmacı kaynak belirtmeden bilgileri kendi bulmuş gibi yazısını yayınlarsa bilgi hırsızlığı yapmış olur. Bu nedenle araştırmasının sonuna kullandığı kitabın yazarının adı, kitabın adı, basıldığı yıl, yer ve yayın evi hakkında bilgilerin bulunduğu kaynakça yazmalıdır. ETKİNLİK 1 Aşağıda verilen bilgilerin doğru ya da yanlış olduklarını ilgili kutucuklara işaretleyiniz İnsanlar geçmişten günümüze her dönemde hayatlarını kolaylaştırmak için çabalamışlardır. Taş ve ahşap malzemeleri kullanarak ilk aletleri yapın mucitler hakkında çok fazla sahibiyiz. Geçmişten günümüze geldikçe mucitler ve bilim insanları hakkındaki bilgilerimiz artmaktadır. Mucitlerin ve bilim insanlarının amaçları insanlara faydalı olmak, problemleri çözmektir. Bilim insanları meraklı, sorgulayıcı ve araştırmacıdır. D 6. Bilim insanları hiç hata yapmazlar İbni Sina nın tıp alanındaki eserleri Avrupa da üniversitelerde ders kitabı olarak okutulmuştur. Araştırmalar internet üzerinden yapıdığında kaynakça bölümünün oluşturulmasına gerek yoktur. Bir konu hakkında araştırma yapılırken yazılı veya görsel kaynaklar kullanılmaktadır Araştırma yaptığımız olayın geçtiği döneme ait tüm kalıntı ve belgeler ana kaynak ya da birinci elden kaynak olarak adlandırılır. Bir fikir veya sanat eserini ortaya koyan kişinin, bu eserden doğan haklarının tamamına telif hakkı denir. Eser sahibinin izni olmadan ve kaynak göstermeden bir eserden yararlanmak suçtur. Y 89

14 Ders 15 Bilim İnsanları ve Bilim Etiği ETKİNLİK 2 Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılmış olan yerlere verilen kelimelerden uygun olanlarla doldurunuz. doğru bilim insanı icatları İbni Sina kaynak elektrik ampulü deney bilgi araştıran bilim kaynakça bilimsel telif Newton süreli 1. İnsan yaşımını kolaylaştırmaya ve sürekli yeni şeyler icat etmeye çalışan insanlara... bilim insanı denir. 2. Mucit ve bilim insanları; sorgulayan,..., araştıran bilgi toplayan ve... doğru bilgiyi yanlış bilgilerden ayırmaya çalışan kişilerdir.. Temeli araştıarmaya dayalı olan... bilimsel düşünme sayesinde yeni buluşlar yapılmakta ve pek çok alandaki sorunlara çözüm bulunmaktadır. 4. Mikroskop henüz icat edilmediği halde mikropların hastalıklara neden olduğunu... İbn-i Sina bulmuştur. 5. Mucitler ve bilim insanları... icatları ve... bilime katkılarıyla bizlere daha iyi bir gelecek sunmaktadırlar. deney 6. Bilim insanları, insanlara faydalı olabilmek için sorular sorar, ardından... ve gözlem yaparak bu sorulara cevap bulmaya çalışırlar. 7. Başarısız geçen binlerce deney yapan Edison, sabırla ve yılmadan çalışmalarına devam ederek... elektrik... ampulünü bulmuştur. 8. Her hangi bir konu hakkında bilgi edinmek amacıyla araştırma ve inceleme yapılan yayınlara... kaynak denir. bilgi 9. Araştırmacı kaynak belirtmeden, bilgileri kendi bulmuş gibi yazısını yayınlarına... hırsızlığı yapmış olur. 10. Başka kaynaklardan yazdığımız kısmın alıntı olduğunu belirtmek amacıyla araştırma sonunda mutlaka kaynakça yazılmalıdır. 11. Başına düşen elmadan yola çıkan... Newton yer çekimi yasasını bulmuştur. 12. Bir fikir veya sanat eserini oluşturan kişinin, bu eserden doğan haklarının tamamına... telif hakkı denir süreli 1. Bilgi kaynakları içerisinde belirli aralıklarla çıkan yayınlara... yayın adı verilmektedir. 90

15 Bilim İnsanları ve Bilim Etiği Bilgi Öğrenme Testi Amaçları insanlara faydalı olmak olan mucit ve bilim insanları; araştıran, bilgi toplayan ve doğru bilgiyi yanlış bilgiden ayırmaya çalışan kişilerdir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi mucit ve bilim insanlarının özellikleri arasında gösterilemez? A) Eleştiriye açık olma B) Olup biteni olduğu gibi kabullenmeme C) Sabırlı ve kararlı olma D Hata yapmaktan korkma 2. Baktığı objeyi veya olayı tek tek parçalarına ayırıp bütun ayrıntılara görebilmek ve sonra bu parçaları yeniden birleştirip bütün olarak algılayabilmek. Verilen bilgi, bilim insanının aşağıdaki özelliklerinden hangisi daha iyi açıklamaktadır? A İyi bir gözlemci olması B) Zamanı verimli kullanması C) Geniş bir hayal gücüne sahip olması D) Tarafsız ve ön yargısız olması. Hiç hata yapmamış bir insan yeni birşey denememiş demektir. diyen bir kişi bilim insanın aşağıda verilen özelliklerinden hangisine vurgu yapmaktadır? A) Şüpheci olması B) Sabırlı ve kararlı olması C Hata yapmaktan korkmaması D) Plânlı olması 4. Aşağıdakilerden hangisi bilim insanları tarafından ortaya konulan buluşların yararlarından biri değildir? A) Günlük hayatımızı kolaylaştırması B) Zamandan tasarruf sağlaması C) İletişim ve bilgiye ulaşması kolaylaştırması D İnsanları tüketime alıştırması 5. Bilimsel bir çalışma yapacak kişinin çalışmasını yaparken aşağıdakilerden hangisinden yararlanması beklenemez? A Söylenti B) Gözlem C) Deney D) Araştırma 6. Mikroskop henüz icat edilmeden mikropların hastalıklara neden olduğunu bulmuştur. El - Kanun fi t Tıb (Tıbbın Kanunu) ve Kitabü ş Şifa (iyileştirme Kitabı) tıp alanında yazdığı iki önemli eserdir. Tıp alanındaki eserleri Avrupa da üniversitelerde ders kitabı olarak okutulmuştur. Yukarıda hakkında bazı bilgiler verilen bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Newton B İbni Sina C) Bruno D) İbni Haldun 91

16 Bilgi Öğrenme Testi 02 Bilim İnsanları ve Bilim Etiği 1. Sosyoloji biliminin kurucusu olarak kabul edilen bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Gözde Durmuş B İbni Haldun C) Edison D) Albert Einstein 2. Aşağıda yapılan bilim insanı - buluş eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? Bilim insanı Buluş A) Newton Yer çekimi B) Edison Ampül C) Gözde Durmuş Kanser teşhisi D İbni Sina Aşı. Evrende çok sayıda gezegenin olduğunu savunduğu için çıkarıldığı mahkemece ölümle cezalandırılacağını bildiği halde Ne gördüğüm hakikatı gizlemekten hoşlanırım ne de bunu açıkca ifade etmekten korkarım. demiştir. Bruno nun mahkemede söylediği söz bilim insanının aşağıdaki özelliklerinden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A Gerçekleri ödün vermeden savunurlar. B) Sorgulayıcı ve araştırıcıdırlar. C) Düşünüp yeni fikirler üretirler. D) Sabırlı ve kararlıdırlar Aşağıdakilerden hangisi kaynakça oluşturulurken kullanılan kaynakla ilgili yer alması gereken bilgilerden biri değildir? A) Kaynağın adı B) Kaynağın yazarı C) Kaynağın yayın evi D Kaynağın baskı adedi 5. Sadece internet araştırması ile proje ödevi hazırlanırken aşağıdakilerden hangisi yapılmamalıdır? A) Araştırmalarda edu yada gov uzantılı sitelere ağırlık verilmelidir. B Ulaşılan her bilgi sorgulanmada kullanılmalıdır. C) Kullanılan internet sitesi ve erişim tarihi belirtilmelidir. D) Elde edilen bilgiler farkıl kaynaklar ile karşılaştırımaıdır. 6. I. Kaynaktan yararlanırken bilgiyi değiştirmemeli aslını korumalıyız. II. Kaynak göstererek yazarın emeğine saygı göstermiş oluruz. III. Yararlanılan kaynakları çalışmamızda göstermeliyiz. Araştırma yapmayla ilgili yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur? A) I ve II B) II ve III C) I ve III D I, II ve III

17 Bilim İnsanları ve Bilim Etiği Bilgi Öğrenme Testi 0 1. Bilimsel araştırma yapılırken yararlanılan kaynakların mutlaka yazılması gerekir. Eğer yazılmazsa Verilen açıklama aşağıdakilerden hangisi ile tamamlanırsa doğru olur? A bilgi hırsızlığı yapılmış olur. B) kitap çok fazla ilgi görmez. C) bilgilerin hepsinin yanlış olduğu düşünülür. D) kitap çok fazla satılmaz. Bilim insanlarının ortak özellikleri??? Verilen şemada? ile gösterilen kutulara aşağıdakilerden hangisi yazılamaz? A) Planlı çalışma alışkanlıkları vardır. B Eleştiri kabul etmezler. C) Çok yönlüdürler. D) Zorluklar karşısında mücadelecidirler.. Yeni bir buluş ortaya koyan, icat eden kimseye mucit denir. Aşağıda bazı mucitler ve yaptıkları buluşlar eşleştirilmiştir. Bu eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Edison Ampul B) Gutenberg Matbaa C Samuel Morse Telefon D) Louis Pasteur Kuduz aşısı 4. Tıp ve felsefe alanında çalışmalar yaptım. Tıbbın Kanunu adlı eserim pek çok üniversitede öğrencilere okutuldu. Verilen açıklamaya göre? ile gösterilen kutuya aşağıdaki bilim insanlarından hangisinin resmi getirilmelidir? A) B) Aydın Sayısı C D) İbn-i Sina Galileo Galilei Cahit Arif 5. Aşağıdaki bilim insanlarından hangisi ampulü icat etmiştir? A) Newton B Edison C) James Watt D) Marie Curie 6. Yeni bir şey icat eden kişiye ---- denir. Yukarıda boş bırakılan yere hangisi gelmelidir? A) girişmeci B) tüccar C mucit D) esnaf 9

18 Analiz Buna göre, Pelin in planında aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Kütüphanede katalog taraması yapması Yukarıda verilenlerden hangisi yada hangileri bilim insanlarının ortak özelliklerindendir? A) II ve III B I ve III C) I, II ve III D) I ve II AB E Ç T Ö Y ZÜ A Y M IN LE L A R B Konusunu yalnızca internet üzerinden araştırması C) Araştırma sonucunda elde ettiği bilgileri kullanarak bir rapor yazması D) Araştırma sırasında yararlandığı kaynakları kaynakçada göstermesi I. Her zaman eleştiriye açıktır. II. Yardım olmadan yalnız çalışırlar. III. Şüpheci, meraklı ve araştırmacıdır. I Araştırma planı hazırlıyorum. 4. R 1. Bilim İnsanları ve Bilim Etiği 2. Gül kütüphaneye bir konu hakkında araştırma yapmaya gitmiştir. Buna göre Gül, aşağıdaki yollardan hangisini izlerse doğru olur? İS A Konuyla ilgili katalog taraması yapar. B) Araştırma yaptığı kişinin isminin baş harfi ile başlayan bölümü inceler. C) Kitabın içindekiler bölümünü inceleyerek aranılan konuyu bulur. D) Kaynakça yazmaya gerek duymaz.. Aşağıdakilerden hangisi bilimsel konularla ilgili bilgi edinmek ve merak ettiğimiz şeyleri öğrenmek için kullanabileceğimiz kaynaklardan biri değildir? A) Kütüphane B) İnternet C Lunapark D) Arşivler Bilimsel kitapların sonunda yer alan kaynakça nın kullanım amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Kitabı kimlerin okuduğunu belirtir. B) Yazarın kitabının özeti verilir. CYararlanılan kaynakları gösterir. D) Kitabın yazılma süresini gösterir. 6. Tarafsız Sinirli Korkak İlgili Bencil Öfkeli Sabırsız Planlı Meraklı Yukarıda insanlara ait bazı kişisel özellikler verilmiştir. Bunlar arasında bilim insanlarının sahip oldukları ortak kişisel özellikler vardır. Bilim insanlarının sahip olması gereken kişisel özellikler hangi renk grubunda yazılıdır? A Turuncu B) Mavi C) Kırmızı D) Yeşil