Madde Ba ml l ve Psikoz

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Madde Ba ml l ve Psikoz"

Transkript

1 34 Derleme / Review Addiction and Psychosis Kürflat ALTINBAfi, Ömer SAATÇ O LU, Duran ÇAKMAK* Bak rköy Ruh ve Sinir Hastal klar Hastanesi Psikiyatri ve *AMATEM Bölümü, stanbul, Türkiye ÖZET Alkol veya madde ba ml lar nda psikoz görülme s kl normal popülasyona oranla daha fazlad r. Psikotik bulgular n ortaya ç k fl hastal n seyrini ve tedavisini kötü yönde etkilemektedir. Madde kullan m na ba l psikozun ortaya ç k fl mekanizmas n n saptanmas, flizofreni ve di er psikotik bozukluklar n etyolojisinin daha iyi anlafl lmas na yard mc olmaktad r. Öte yandan, psikoaktif madde kullan m na ba l psikiyatrik bozukluk ile birincil psikiyatrik bozukluk ayr m n yapmak ve do ru tan y koyabilmek bu tür hastalar de erlendirmekteki en zor konulardan birisidir. Psikotik semptomlar ile psikoaktif maddenin artt rd belirtiler tan sal belirsizli e yol açarak tavuk-yumurta paradoksunu hat rlatmaktad r. Literatürde alkol, esrar, amfetamin, kokain ve uçucu madde ba ml l ile psikoz iliflkisini gösteren daha güçlü kan tlar bulunmaktad r. Madde kullan m na ba l psikotik bozukluk tedavisinde klasik antipsikotikler de etkili olmas na karfl n; madde arama davran fl üzerine olumlu etkileri ve düflük ekstrapiramidal yan etki profilleri nedeniyle ikinci kuflak antipsikotikler daha avantajl görülmektedir. Bu gözden geçirme yaz s nda Türkçe ve yabanc literatürde son y llardaki yay nlar gözden geçirerek ba ml l k ve psikoz iliflkisini bütüncül olarak de- erlendirmeyi amaçlad k. (Nöropsikiyatri Arflivi 2007; 44: 34-40) Anahtar Kelimeler: Alkol, esrar, amfetamin, kokain, uçucu madde, ba ml l k, psikoz SUMMARY Psychosis is more frequent among alcohol and substance abusers compared to normal population. Also psychosis has negative implications on prognosis and treatment of addiction. Exploring the mechanism of development of drug induced psychosis can help us to understand the etiology of schizophrenia and other psychotic disorders. On the other hand, distinguishing the psychoactive drugs caused psychosis and primary psychiatric disorder from each other is one of the most important challenges during the diagnostic evaluation. Psychiatric sympthoms aggravated by psychoactive drug abuse and primary psychosis cause the diagnostic uncertainty like the paradox about chicken or egg. There is strong evidence about alcohol, cannabis, amphetamine, cocaine and inhalant induced psychosis in literature. Although classical antipsychotics are effective in the treatment of substance induced psychosis; second generation antipsychotics have advantages due to positive effects on substance seeking behavior and lower extra pyramidal side effects. In this review we have searched the recent literature and aim to look over the relation between addiction and psychosis thoroughly. () Key words: Alcohol, cannabis, amphetamine, cocaine, inhalants, addiction, psychosis Girifl Ba ml l k yapan maddeler, santral sinir sisteminde önemli derecede uyar veya depresyon oluflturan, alg lama, duygu durum, mental durum, davran fl ve motor fonksiyonlarda bozukluk yapan psikoaktif maddelerdir. Bu maddeler aras nda alkol, amfetamin ve benzeri maddeler, kafein, esrar, kokain, halusinojenler, liserjik asit dietilamid (LSD), inhalanlar, nikotin, opiyatlar, fensiklidin, sedatifler, hipnotikler, anksiyolitikler, anabolik steroidler, nitröz oksid ve henüz di er kategorilere girmeyen reçeteli veya reçetesiz ilaçlar say labilir (1). Madde kullan m çeflitli psikiyatrik hastal klara yol açabilmekte ve hastalar n yaflam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Psikoaktif madde kötüye kullan m ya da ba ml l olanlarda psikiyatrik bozukluk görülme s kl 2.7 kat daha fazlad r ve en az bir psikiyatrik bozukluk efllik etme s kl %70-75 aras nda de iflmektedir (2,3). Bununla birlikte madde kullan m bozuklu u hastalar nda psikoz tablolar da normal popülasyona oranla daha s k görülmektedir. Tüm bu bilgiler genel olarak madde kötüye kullan m ve ba ml l nda psikoza yatk nl n daha fazla oldu unu düflündürmektedir. Kötüye kullan lan maddeler santral sinir sisteminde farkl nörotransmiterler üzerinden etki göstermektedirler ve bu etki mekanizmalar n n saptanmas psikotik bozukluklar n ortaya ç k fl mekanizmalar n n saptanmas nda Yaz flma Adresi: Dr. Kürflat Alt nbafl, Bak rköy Ruh Sa l ve Sinir Hastal klar Hastanesi 5. Psikiyatri Bölümü, Bak rköy, stanbul, Türkiye kursataltinbas@yahoo.com

2 Nöropsikiyatri Arflivi 2007; 44: önemli ipuçlar vermektedir. Ayr ca madde kullan m n n neden oldu u biyolojik de iflikliklerin bilinmesi, madde kullan m bozuklu u hastalar nda psikoz ortaya ç k fl riskinin öngörülmesine olanak sa lamaktad r. Psikoaktif Madde Kullan m ve Di er Psikiyatrik Bozukluklar Amerikan Ulusal Ruh Sa l Enstitüsü Epidemiyolojik Alan Çal flmas ECA (Epidemiologic Catchment Area) çal flmas nda bireylerin %72 sinde madde kullan m bozuklu una en az bir psikiyatrik bozukluk efllik etti i belirtilmifltir. Psikiyatrik bozukluk ve madde kullan m bozuklu unun birlikteli i klinik olarak önemlidir. Çünkü birlikteli in, sebep-sonuç iliflkisi d fl nda da hastal - n süresini ve tedavinin seyrini olumsuz etkiledi i iyi bilinmektedir. Psikoaktif madde kullan m na ba l geliflen psikiyatrik hastal klarda klinisyen aç s ndan en önemli sorunlardan birisi bu hastal klar n s n fland r lmas nda birincil-ikincil ayr m d r. Birincil-ikincil s n fland rmas ; psikiyatrik hastal n temelindeki psikopatolojinin tan mlanmas ve onun psikoaktif madde kullan m bozuklu u ile iliflkilendirilmesi amac yla önerilmifltir (4). Bu s n fland rma hem psikiyatrik hastal n hem de psikoaktif madde kullan m bozuklu unun klinik görünümlerinin kronolojik s ralamas n yapmakla meydana gelmektedir. Baz araflt rmac lar psikoaktif madde kullan m n n birincil ve esas patoloji oldu unu, di er psikiyatrik bozukluklara yol açt n ve bu durumun kronolojik s ralamadan ba ms z oldu unu belirtmiflken (5); bunun aksini söyleyen araflt rmac lar da mevcuttur. Bu görüfle göre psikiyatrik bozukluk madde kullan m bozuklu una ikincil geliflmekten ziyade madde kullan m n bafllatan as l etkendir (6,7). Birlikte görülebilen bu iki tür psikiyatrik rahats zl n birbirlerine yönelik etkileri çift yönlüdür. Bu da ikili tan ya da çoklu tan olarak adland r l r. Çoklu tan denmesinin sebebi psikoaktif madde kullan m bozuklu u ile birlikte olan psikiyatrik bozukluk tan - s n n genelde birden fazla olmas d r. Psikoaktif madde kullan - m na ba l psikiyatrik bozukluk ile birincil psikiyatrik bozukluk ayr m n yapmak ve do ru tan y koyabilmek bu tür hastalar de- erlendirmekteki en zor konulardan birisidir. Psikotik semptomlar ile psikoaktif maddenin artt rd belirtiler tan sal belirsizli e yol açabilirler. Self medikasyon olarak kullan lan psikoaktif maddenin yol açt psikiyatrik belirtiler, psikotik bir tablo izlenimi verebilmektedir. Baz psikoaktif maddelerin kronik ve yo un olarak kullan m psikiyatrik bir hastal a olan genetik yatk nl maskeleyebilir ya da psikoaktif maddenin yoksunlu u veya bu madde kullan m sonucu oluflan entoksikasyon psikotik bozuklu u taklit edebilir. Bu ba lamda psikoaktif maddeden yoksun kalma zaman n n net tan konulmas aç s ndan tan mlay c bir de iflken olabilece i fark edilmelidir. Psikoaktif maddenin indükledi i geçici semptomlar psikoaktif madde kullan m ndan ba ms z geliflen psikiyatrik hastal ktan ay rman n en iyi yolu yoksunluk süresini gözlemlemektir. Maddeden yoksun olunan zaman hem kullan lan psikoaktif maddenin klinik özelliklerine hem de tan ya dayanmal d r. Örne in uzun yar zamanl maddeler (benzodiazepin, metadon) do ru tan konulabilmesi aç s ndan çekilme belirtilerinin geçmesi için haftalar gerektirebilirler. Daha k sa etkili maddelerin (kokain, alkol) akut entoksikasyonu ve yoksunluk süreleri daha nettir. Yoksunlu un geçirilen k sa dönemleri aç s ndan bu hastalara, uzun yar zamanl madde kullanan hastalara oranla daha do ru ve geçerli tan konulabilmektedir (8,9). Yani k sa yar ömürlü maddelerin yoksunluk bulgular daha erken sonland - ndan, psikotik bulgular n madde kullan m yla iliflkilendirilmesi daha kolay olmaktad r. Ailede psikiyatrik bozukluk öyküsünün olmas, psikiyatrik belirtilerin bafllang c n n psikoaktif madde kullan m ve madde ba ml l n n bafllang c ndan önce olmas ve yoksunluk dönemlerinin uzunlu u süresince psikiyatrik belirtilerinin devam etmesi bizi birincil psikiyatrik hastal a yaklaflt r r. Hastay ayr nt l de erlendirmek, psikiyatrik bozukluk ile madde kullan m n n birlikteli inin yüksek oranlarda olmas ndan dolay önemlidir. Erken tan ve tedavi hastal n gidiflat n olumlu yönde etkiler. Psikoaktif Madde Kullan m na Ba l Geliflen Psikotik Bozukluk Psikostimülanlar (kokain, amfetamin, MDMA), anestezik maddeler (PCP, ketamin) ve halüsinojenler (esrar, LSD) psikomimetik etkilerden sorumlu tutulan maddelerdir. Rabinowitz ve arkadafllar, ilk psikotik atakla gelen hastalardaki psikoaktif madde kullan m bozuklu u s kl n araflt rm fllar ve hastalar n %23.6 s nda halen psikoaktif madde kullan m öyküsü varl n saptam fllard r (10). Amerika Birleflik Devletleri nde yap lan çal flmalarda psikoaktif madde kullan m na ba l psikotik bozukluk geliflmesinin di er psikotik bozukluk türlerine göre görülme s kl n n %20-30 aras nda de iflti i bildirilmifltir (8). Ayr ca psikotik bulgular n varl nda sald rganl k, fliddet, suç oranlar daha fazla görülmekte; dolay s yla hastal n tedavisini ve prognozunu olumsuz etkilemektedir (11). Günümüzde psikoaktif madde kullan m na ba l geliflen psikotik bozuklu un tan konma ve tedavi edilme s kl giderek artmaktad r. Bu noktada madde kullan m na ba l psikotik bozukluk için DSM- IV tan ölçütlerini (12), hangi maddelerle ve hangi durumlarda psikozun ortaya ç kt n hat rlamakta fayda vard r (Tablo 1). Tablo 1. Psikotik tabloya neden olan maddeler Yoksunlukta Entoksikasyonda Alkol + + Amfetaminler + Esrar + Kokain + Hallusinojenler + nhalanlar + Opioidler + Anksiyolitikler + + Fensiklidin + Sedatif/hipnotikler + + American Psychiatric Association: DSM-IV4th ed., 1994 al nm flt r

3 36 Nöropsikiyatri Arflivi 2007; 44: Madde Kullan m n n Yol Açt Psikotik Bozukluk çin DSM-IV Tan Kriterleri A. Belirgin varsan lar ve hezeyanlar. (Kiflinin, madde kullan m - n n varsan lara yol açt na iliflkin içgörüsü varsa bunlar katmay n z) B. Öykü, fizik muayene ya da laboratuvar bulgular ndan elde edilen veriler afla dakilerden (1) ya da (2) nin oldu una iliflkin kan tlar sa lar: (1) A tan ölçütündeki semptomlar madde entoksikasyonu ya da yoksunlu u s ras nda ya da sonraki bir ay içinde ortaya ç km flt r. (2) Madde kullan m bu bozuklukla etyolojik aç dan iliflkilidir. C. Bu bozukluk madde kullan m n n yol açmad bir psikotik bozuklukla daha iyi aç klanamaz. Semptomlar n, madde kullan m n n yol açmad bir psikotik bozuklukla aç klanmas n n daha do ru olaca na iliflkin kan tlar aras nda flunlar say labilir: Semptomlar madde kullan m na bafllamadan önce ortaya ç km flt r; semptomlar akut b rakmadan ya da entoksikasyondan sonra oldukça uzun sürmüfltür ya da kullan lan maddenin türü, miktar ya da kullan m süresi göz önünde bulunduruldu unda beklenenden önemli ölçüde daha uzun sürmüfltür ya da bundan ba ms z olarak madde kullan m n n yol açmad bir psikotik bozuklu un varl n düflündüren baflka kan tlar vard r. D. Bu bozukluk sadece deliryumun gidifli s ras nda ortaya ç kmamaktad r. Alkole Ba l Psikotik Bozukluk Alkol, en yayg n kötüye kullan lan psikoaktif maddedir (13). Alkol kullan m bozuklu u olanlarda farkl klinik durumlarda psikotik bulgular görülebilir. Bu klinik tablolar n en s k karfl lafl - lanlar ; alkol yoksunlu u, alkol entoksikasyonu, deliryum tremens, Wernicke Korsakof sendromu, alkolik demans ve alkole ba l psikotik bozukluktur (14). Alkol ba ml l n n psikotik bulgulara neden olma riskini, psikoza neden olabilen di er maddelerden ba ms z olarak 2 kat art rd düflünülmektedir (15). Olfson ve arkadafllar genel sa l k merkezlerine baflvuran eriflkinleri inceledikleri bir klinik çal flmada; psikotik bulgular n varl nda alkol kullan m bozuklu unun psikotik bulgular olmayanlara oranla daha s k görüldü ünü saptam fllard r (%12.9 a %5). Ayr ca bu hastalarda di er psikiyatrik bozukluklar n görülme s kl n n da daha fazla oldu unu belirtmifllerdir (16). Tsuang ve arkadafllar ise alkol tedavi program için baflvuran hastalarda %7,4 oran nda varsan lar saptand n yay nlam fllar; psikotik olmayanlara k yasla alkolik halusinozisi olan hastalar n daha erken yaflta alkol kullanmaya bafllad klar n, daha fazla yaflam sorunlar ile karfl laflt klar n, her defas nda daha fazla miktarda alkol ald klar n ve bu hastalarda di er madde kullan m oranlar n n da fazla oldu unu belirtmifllerdir. Bununla beraber ba ml l n fliddetinin halusinozis riskini art rd n vurgulam fllard r (17). Son y llarda alkole ba l psikoz etyolojisini anlayabilmek için görüntüleme metodlar n n kullan ld çal flmalar giderek artmaktad r. Soyka ve arkadafllar alkolik halusinozisi olan hastalarda pozitron emisyon tomografi (PET) görüntüleme yöntemini kullanarak talamik hipoperfüzyon bulmufllard r. Ancak bu sonucun halusinozise olan özgüllü ünün sorgulanmas gerekti ini belirtmifllerdir. Çünkü talamik anormalliklerin halusinozisin olmad alkol kullan m bozukluklar nda da saptand bilinmektedir (18,19). Di er bir çal flmada Kathmann ve arkadafllar, deliryum tremens veya varsan öyküsü olan hastalarda normal populasyona k yasla daha k sa P300 latensi oldu- unu saptam fllard r. Buradan yola ç karak varsan ya yatk nl - olan alkol ba ml lar n n santral sinir sisteminde hiperaktivite olabilece ini öne sürmüfllerdir (20). Ancak bu ilgi çekici sonuçlar destekleyen yeni çal flmalar günümüzde halen bulunmamaktad r. Alkole ba l psikotik bozuklukta genellikle seslerin mevcut oldu u yap lanm fl olmayan iflitsel tipte varsan lar s k görülmektedir. Baz hastalar bu seslerin hofla giden ve rahats zl k vermeyen do adaki sesler gibi olduklar n belirttikleri halde, genel olarak karakteristik olarak kötü, azarlar flekilde ya da korkutucudur. Varsan lar genellikle bir haftadan k sa sürer; ancak bu bir hafta boyunca gerçe i de erlendirme yetisi ciddi olarak bozulmufltur. Ataktan sonra bir çok hasta belirtilerin halusinatuvar do as n n fark na varmaktad r. Varsan lar herhangi bir yaflta görülebilmekle birlikte genellikle uzun süreli alkol kullanan kiflilerde s kt r. Genellikle bir hafta içinde geçmesi beklenen varsan lar n daha uzun sürdü ü olgularda di- er psikotik bozukluklar ay r c tan da ak lda tutmak gerekmektedir. Alkol yoksunlu una ba l varsan lar flizofrenideki varsan lardan alkol ile iliflkili olmas, klasik flizofreni öyküsünün olmamas ve varsan lar n k sa süreli olmas ile ay rt edilebilir (21). Özet olarak, alkol kullan m bozuklu u olanlar n büyük ço unlu- unda, yaflam n her hangi bir döneminde psikotik bulgu görülme riski normal populasyona göre yüksektir. Alkolik halusinozisin nozolojik konumu için, epidemiyolojik ve patofizyolojik yönlerini araflt ran daha fazla çal flmaya ihtiyaç vard r. Esrara Ba l Psikotik Bozukluk Psikotik bozuklu a sebep olabilen maddeler aras nda en s k esrar ile ilgili çal flmalara rastlanmaktad r. Esrar al m na ba l geçici psikotik tepkime anlam na gelen akut toksik psikoz ile flizofreni benzeri ve daha uzun seyri olan kal c psikotik tepkimenin birbirinden ayr lmas ayr nt l bir öykü ve klinik izlemi gerektirmektedir (8). Esrar psikozu terimi literatürde genifl bir flekilde yer almaktad r ve bu terim geçen yüzy ldan bu yana kullan lmaktad r. Bir çok prospektif çal flmada esrar kullananlarda normal populasyonla karfl laflt r ld nda psikotik bulgular n daha s k görüldü ü bulunmufltur. Arseneault ve arkadafllar (2002), 15 ve 18 yafllar nda esrar kullanan ergenlerde psikotik bulgular n görülme riskinin, 26 yafl nda daha yüksek oldu unu

4 Nöropsikiyatri Arflivi 2007; 44: belirtmifllerdir (22). Ferguson ve arkadafllar (2005) ise son bir y l içinde esrar kullan m öyküsü olan kiflilerde 15, 18 ve 21 yafllar nda psikotik bulgular n görülme riskinin esrar kullanmayanlara k yasla 1,6-1,8 kat daha yüksek oldu unu bildirmifllerdir (23). Psikoz ortaya ç k fl riskiyle esrar kullan m miktar aras nda do ru orant oldu u görülmektedir. Geçen y l yay nlanan 14 y ll k bir izlem çal flmas na 1580 çocuk ve ergen rastgele yöntemle çal flmaya al nm flt r. zlem sonunda esrar kullan m öncesinde psikotik bulgular olmayanlarda esrar kullan lmaya bafllanmas n n psikotik bulgular n ortaya ç k fl n öngördü ü bulunmufltur. Bununla birlikte psikotik bulgular ortaya ç kmadan önce hiç esrar kullanmam fl olanlarda, psikozun esrar kullan m n n öngörücüsü olabilece ini de eklemifllerdir (24). Esrar kullan m na ba l geliflen psikotik bozuklu un patofizyolojisinde araflt rmac lar beyinde özellikle lateral putamen, pallidum ve substantia nigrada daha yo un olmak üzere bulunan ve esrar preperatlar n n etkiledi i kannabinoid-1 reseptörünü (CB-1) incelemiflledir (25). CB-1 reseptörü aktivasyonu glutamaterjik ve dopaminerjik sistem baflta olmak üzere flizofreni etyolojisinde rol oynayan bir çok nörotransmitter sistemi etkiler. Dean ve arkadafllar (2001) flizofreni geliflimi ve esrar kullan m aras ndaki iliflkiyi incelemifller ve esrar kullan m sonras psikoz geliflen hastalar n beyinlerindeki CB 1 reseptörlerinin bölgesel yo unlu unda özgül de ifliklikler rapor etmifllerdir (26). Esrar kullan m na ba l ortaya ç kan psikotik bozuklukta s kl kla geçici paranoid hezeyanlar görülmektedir. Thacore ve Shukla (1976), esrar kullan m na ba l psikotik bozukluk geliflen hastalarla paranoid flizofreni tan s olan hastalar karfl laflt rm fllar ve esrar kullanan hastalarda tuhaf davran fllar n, fliddetin, pani in ve içgörünün paronoid flizofrenlere göre daha s k say da oldu unu saptam fllard r (27). Rottanburg ve arkadafllar da (1982) esrar kullanan ve kullanmayan psikotik hastalar araflt rm fllar ve bir önceki çal flmaya benzer bir sonuç olarak esrar kullanan hastalarda hipomanik özelliklerin ve ajitasyonun daha fazla bulundu unu rapor etmifllerdir. Esrar psikozu olan hastalarda iflitsel varsan lar n, duygulan mda düzleflmenin, anlams z konuflman n ve histerinin psikoaktif madde kullan m olmayan psikotik bozukluk tan l hastalara oranla daha az görüldü ü belirtilmifltir (28). Yine geçen y l Caspi ve arkadafllar n n yapt bir biyolojik çal flmada katekol-o-metiltransferaz (COMT) genindeki fonksiyonel polimorfizmin esrar kullanan adölesanlarda psikoz ortaya ç k fl nda orta derecede bir risk faktörü oldu u bulunmufltur. COMT geni valin 158 allelini tafl yanlarda esrar kullan m yla psikoz ortaya ç kma riskinin ise yüksek oldu unu belirtmifllerdir (29). Amfetamine Ba l Psikotik Bozukluk Amfetamin temel olarak dopamin tafl y c molekülünü (DAT) inhibe etmekte ve sinaptik yar kta dopamin sal n m n artt rarak etki göstermektedir (30). Santral sinir sisteminde mezolimbik yolaklarda dopamin art fl n n psikoz ortaya ç k fl na neden oldu u uzun y llard r bilinmektedir. Amfetamin ve benzeri stimülanlar da bu yolla flizofreni benzeri psikotik bulgular n ortaya ç kmas na neden olmaktad r y l nda yap lm fl bir çal flmada metamfetamin kullananlarda %77,4 oran nda hezeyanlar ve %72,6 oran nda varsan lar n görüldü ü saptanm fl ve hastalar n büyük bir k sm nda ise yaflamlar n n herhangi bir döneminde negatif semptomlar n da görüldü ü belirtilmifltir (31). Chen ve arkadafllar da (2003) metamfetamin kullananlar n %40 n n madde kullan m na ba l psikotik bozukluk tan kriterlerini karfl lad n göstermifllerdir. Ayr ca bu hastalar n premorbid psikotik bulgular olmad n, y lda en az 20 kez metamfetamin kulland klar n ve ba ml lar n %80 inde yoksunlu- u takip eden 1 ay içerisinde psikotik bulgular n düzeldi ini bildirmifllerdir (32). Metamfetamin kullanmaya erken yaflta bafllama, daha yüksek dozlarda kullan m, hastal k öncesi flizoid ya da flizotipal kiflilik özellikleri, amfetamine ba l psikotik bozukluk için iyi bilinen risk faktörlerinin bafl nda gelmektedir. Metamfetamin kullan - m na ba l psikotik bozukluk hastalar n n ailelerinde psikoz olmayan kullan c lara k yasla 5 kat daha s k flizofreni riski bulunmaktad r. Nadiren metamfetamin kullananlar n ailelerinde bu risk düflük, düzenli kullananlar n ve k sa psikozu olanlar n yak nlar nda orta, düzenli kullanan ve uzun süreli psikozu olanlarda ise flizofreni ortaya ç kma riski yüksek bulunmufltur. Ailede flizofreni ortaya ç kma riski yüksek olanlarda, metamfetamin daha erken yaflta ve daha yüksek miktarlarda kullan lmakta ve bu da daha fliddetli ve uzun süren psikoza neden olmaktad r (33). Amfetaminin psikoza neden olufl mekanizmas na iliflkin çal flmalardan elde edilen veriler gün geçtikçe artmaktad r. Metamfetamin kullan m na ba l psikozu olan hastalar ile yap lan bir PET görüntüleme çal flmas nda, 2 ayl k bir yoksunluk sonras striatum D2 reseptör yo unlu u yüzdesinin frontal kortekse oranla daha düflük oldu u saptanm flt r (34). Sekine ve arkadafllar n n yapt bir çal flmada (2001), metamfetamin kullananlar n yoksunlu u s ras nda nukleus accumbens ve striatumda DAT düzeylerinde ve baflka bir çal flmada da orbitofrontal ve dorsolateral prefrontal korteks DAT düzeylerinde anlaml azalma oldu u bulunmufltur. Sonuç olarak bu azalman n pozitif psikotik bulgular n fliddeti ve metamfetamin kullan m süresiyle iliflkili oldu u görülmüfltür (35,36). Tüm bu veriler uzun süreli metamfetamin kullan m n n DAT düzeyinde azalma yaparak psikotik bulgular n ortaya ç kmas na neden oldu unu göstermektedir. Amfetaminin neden oldu u psikotik bozuklu un klinik özellikleri paranoid flizofreniye oldukça büyük benzerlik göstermektedir. En önemli bulgulardan birisi paranoid hezeyanlar n varl d r. Yo un görsel varsan lar, genellikle uygun duygulan m, hiperaktivite, hiperseksüalite, konfüzyon, enkoherans ve ça r fl m bozuklu u gibi düflünce içeri inde çok az bozuklu un olmas ile paranoid flizofreniden ayr labilir. Çeflitli çal flmalarda

5 38 Nöropsikiyatri Arflivi 2007; 44: araflt rmac lar amfetaminin yol açt psikotik bozukluk ile paranoid flizofreninin pozitif psikotik bulgular n n benzer oldu unu ama amfetaminin yol açt psikotik bozuklukta flizofrenide görülen konuflma içeri indeki fakirleflme ve duygusal küntlü- ün olmad n bildirmifllerdir (21). Bununla birlikte klinik olarak amfetamine ba l psikotik bozuklu un akut döneminin flizofreniden tamamen ayr lmas çok zordur; ancak semptomlar n birkaç gün içinde ortadan kalkmas ya da idrarda maddenin saptanmas do ru tan ya yard mc olur. Kokaine Ba l Psikotik Bozukluk Kullan c üzerinde psikotik etkiler gösterebilen psikoaktif maddelerden birisi de kokaindir. Kokainin dopamin sinaptik kavfla- nda artm fl dopamin konsantrasyonuna, dolay s yla D1 ve D2 reseptör aktivitelerinde art fla sebep oldu u ve böylelikle kullan c larda psikotik belirtiler oluflturdu u bilinmektedir (8). Kokain ba ml lar n n %50 sinden fazlas nda yaflam n herhangi bir döneminde varsan ve paranoid hezeyanlar görülebilmektedir (14). Acil servise baflvuran kokain kötüye kullan m bozuklu u olup flizofren olmayan hastalarda görülen varsan lar n, kokain kullanmayan flizofrenlerdeki kadar fliddetli oldu u belirtilmektedir (37). Kokain kullan m na ba l psikotik bozukluk hastalar n n ço unlu u daha uzun süredir ve daha yüksek miktarlarda madde kullanan, daha düflük beden kitle indeksine sahip erkeklerden oluflmaktad r (38-40). ntravenöz kullananlarda, di er kullan m flekillerine oranla daha fazla oranda paranoya ve varsan lar görülmektedir (41). Kokain kullan m na devam edildi i takdirde psikoz daha fliddetli ve h zl ortaya ç kmaktad r. lginç olarak bu duyarl l k kokainin di er etkilerinde de il yaln zca psikoz ortaya ç k fl nda önemli gözükmektedir (42). Kokain kullan m na ba l psikotik bozuklukta paranoid hezeyanlar en s k görülen psikotik belirtilerdir. flitsel varsan lar da s k olmas na karfl n görsel ve taktil varsan lar, paranoid hezeyanlardan daha nadir görülmektedir. Deri alt nda böceklerin yürüdü ü duyumunun (formikasyon) kokain kullan m yla iliflkili oldu u bildirilmifltir. Uygunsuz cinsel davran fl, tuhaf davran fllar, homisidal giriflimler, paronoid hezeyanlar n ve varsan - lar n içeri i ile iliflkili fliddet içeren davran fllar, psikotik belirtiler ile birlikte ortaya ç kabilmektedir (21). Esrar ve amfetaminin aksine kokainin kronik seyirli psikozla iliflkisini gösteren yay nlar s n rl say dad r. Uçucu Maddelere Ba l Psikoz Toluen içeren uçucu maddelerin uzun süreli inhalasyonu sonucu flizofrenideki psikotik bulgulara benzer kal c psikotik bozukluk görülebilmektedir (43,44). Önde gelen belirtiler varsan - lar ve hezeyanlar olarak tan mlanm flt r. Uçucu madde entoksikasyonunda belki de en s k görülen psikotik bulgu paranoid hezeyanlard r (21). Di er risk faktörleri d flland nda toluenin psikoza neden oldu unu gösteren daha fazla sistematik araflt rma gerekmektedir. Madde Kullan m na Ba l Psikotik Bozuklukta Tedavi Psikoaktif madde kullan m na ba l geliflen psikotik bozuklu un tedavisinde tipik antipsikotiklerin kullan m n n etkilerini araflt - ran çal flmalara bak ld nda; yüksek etkili tipik antipsikotiklerin psikotik belirtileri düzeltmede etkili olduklar halde madde kullan m oran n artt rd klar, düflük etkili antipsikotiklerin ise madde kullan m miktar n azaltmalar na ra men psikotik belirtilerde yeterince etkili olmad klar görülmektedir (45,46). Bu durumun sebebi mezokortikolimbik ödül yola nda yüksek etkili antipsikotiklerin düflük etkili antipsikotiklere oranla daha yüksek derecede dopamin antagonizmas göstermeleri olabilir (47). kinci kuflak antipsikotik ilaçlar n dopamin reseptörü antagonizmalar ndaki seçicilikleri, serotonin, histamin ve noradrenalin yolaklar ndaki belirgin etkilerinin klini e yans mas, bu ilaçlar tipik antipsikotik ilaçlara göre psikoaktif madde kullan m na ba l geliflen psikotik bozukluk tedavisinde daha tercih edilir bir konuma sokmaktad r. Antihistaminik etkinlikleri ile uyku hali ve kayg l l kta azalma olufltururlarken, antiserotoninerjik etkinlikleri ile hastalar n psikoaktif madde kullan m na yönelik obsesif düflüncelerini azaltabilmektedirler (8,48). Olanzapin, ketiyapin ve klozapinin serotonin 5-HT1A parsiyel agonisti olmalar sebebiyle ba ml larda anksiyeteyi, dolay s yla madde arama iste ini azaltt yönünde görüfller de mevcuttur (49). Serotonin 5-HT3 reseptör antagonisti olan ondansetronun madde ba ml l tedavisinde psikoaktif madde arama davran fl n azaltt denek hayvanlar nda gösterilmifltir (50). kinci kuflak antipsikotiklerin tipiklerden farkl olarak 5-HT3 reseptörüne ba land klar ve bu yolla ondansetrona benzer bir etki ile psikoaktif madde arama davran fl n azaltabildi i hipotezi öne sürülmüfltür (51). kinci kuflak antipsikotik ilaçlar n ayn zamanda biliflsel fonksiyonlara olumlu etkilerinin olmas da psikoaktif madde kullan m na ba l geliflen psikotik bozuklu un tedavisinde tipik antipsikotik ilaç kullan m na göre olan üstünlüklerinden birisidir. Özellikle beynin dikkat, motor beceriler, sözel haf za ve sözel ak c l kla ilgili bölümlerindeki bozukluklar nda, ikinci kuflak antipsikotik tedavisi sonras düzelmeler görüldü ü belirtilmifltir. kinci kuflak antipsikotik ilaçlarla yap lan çal flmalarda, baflta klozapin ve ketiyapin olmak üzere ödül sistemine özgül etki gösterdikleri, D2 reseptöründen h zl olarak ayr ld klar, bu nedenle daha çok tercih edildikleri bildirilmektedir (8,52). Psikoaktif madde kullan m olan psikotik bozukluk tan l hastalar n, psikoaktif madde kullan m olmayan psikotik bozukluk tan l hastalara oranla ekstrapiramidal sendrom (EPS) belirtilerini daha s k oluflturduklar belirtilmifltir. kinci kuflak antipsikotik ilaçlar tipik antipsikotik ilaçlara oranla EPS ye daha seçici olarak etki göstermektedirler ve bu özellikleri de madde ba ml l sonucu geliflen psikotik bozukluk tedavisinde ikinci kuflak antipsikotik kullan m n tipik antipsikotiklere oranla avantajl k lmaktad r (53,54). kinci kuflak antipsikotik ilaçlardan da madde kullan m na ba l psikotik bozukluk tedavisinde öne ç kanlar aras nda klozapin, olanzapin ve ketiyapin gelmektedir (8).

6 Nöropsikiyatri Arflivi 2007; 44: Sonuç Madde kullan m bozuklu u hastalar nda psikotik bozukluk görülme insidans n n az msanmayacak kadar yüksek oldu u görülmektedir. Literatüre bak ld nda klinik pratikle uyumlu olarak, alkol, amfetamin, esrar ve kokain kullan m na ba l psikotik bozuklukla iliflkili daha çok kan t bulunmaktad r. Uçucu maddelerin inhalasyonuna ba l psikotik bozukluk ortaya ç kt n gösteren yay nlar olmas na karfl n daha fazla sistematik araflt rmaya ihtiyaç vard r. Psikoaktif madde kullan m sonucu geliflen psikotik bozuklu un tedavisinde klasik antipsikotikler etkili olmas na karfl n ikinci kuflak antipsikotiklerin madde arama davran fl üzerine olumlu etkileri, düflük EPS yan etkileri ve biliflsel ifllevlerde düzelme sa lamas nedeniyle tedavide kullan m giderek artmaktad r. Klozapin, olanzapin ve ketiyapin madde kullan m na ba l psikotik bozukluk tedavisinde öne ç kan ikinci kuflak antipsikotiklerdir. Teflekkür Makaleye katk lar ndan dolay Bak rköy Ruh Sa l ve Sinir Hastal klar Hastanesi 5.Psikiyatri Klinik fiefi Doç.Dr.E.Timuçin Oral e teflekkürü borç biliriz Kaynaklar 1. Kayaalp SA. Rasyonel tedavi yönünden t bbi farmakoloji. (8. bask, 2. cilt) Ankara, Feryal Matbaac l k Sanayi ve Ticaret A.fi., 1998: Ebert MH, Loosen PT, Nurcombe B. Current Psikiyatri Tan ve Tedavi, Birsöz S (çeviren) 1.bask Ankara, Öncü Bas mevi, 2003; 18: Çakmak D, Saatçio lu Ö. Ba ml l k ve Komorbidite. stanbul, Özgül Matbaac l k, 2005: Winokur G, Reichl T, Rimmer J et al. Alcoholism: Diagnosis and familial psychiatric illness in 259 alcholic probands. Arch Gen Psychiatry 1970; 23: MacDonald DI. Drugs, drinking and adolescence. Am J Dis Child 1984; 138: Boyle MH, Offord DR. Psychiatric disorder and substanc use in adolscence. Can J Psychiatry 1991; 36: Deykin EY, Buka SL, Zeena TH. Depressive illness among chemically dependent adolescents. Am J Psychiatry 1992; 149: Dank D, Dilbaz N, Okay T ve ark. Madde Kullan m na Ba l Geliflen Psikotik Bozuklukta Atipik Antipsikotik Tedavisi: Bir Gözden Geçirme. Ba ml l k Dergisi 2005; 6: Hugh M, Kathlen B. Current review of the comorbidity of affective, anxiety and substance disorders. Current Opin Psychiatry 2003; 16: Rabinowitz J, Bromet EJ, Lavella J et al. Prevalence and severity of substance use disorders and onset of psychosis in firstadmission psychotic patients. Psychol Med 1998; 28: Tiihonen J, Isohanni M, Rasanen P et al. Specific major mental disorders and criminality: a 26-year prospective study of the 1966 northern Finland birth cohort. Am J Psychiatry 1997; 154: Çorapç o lu A, Aydemir Ö, Y ld z M. Structured Clinical Interview for DSM-IV (SCID-IV). Hekimler Yayin Birligi, Ankara, World Health Organization. Global status report on alcohol, Geneva World Health Organization; pp Thirthalli J, Benegal V. Psychosis among substance users. Curr Opin Psychiatry 2006; 19: Johns LC, Cannon M, Singleton N, et al. Prevalence and correlates of self-reported psychotic symptoms in the British population.br J Psychiatry 2004; 185: Olfson M, Lewis-Fernandez R, Weissman MM, et al. Psychotic symptoms in an urban general medicine practice. Am J Psychiatry 2002; 159: Tsuang JW, Irwin MR, Smith TL et al. Characteristics of men with alcoholic hallucinosis. Addiction 1994; 89: Soyka M, Koch W, Tatsch K. Thalamic hypofunction in alcohol hallucinosis: FDG PET findings. Psychiatry Res 2005; 139: Soyk M, Dresel S, Horak M et al. PET and SPECT findings in alcohol hallucinosis: case report and super-brief review of the pathophysiology of this syndrome. World J Biol Psychiatry 2000; 1: Kathmann N, Soyka M, Bickel R et al. ERP changes in alcoholics with and without alcohol psychosis Biol Psychiatry 1996; 39: Sadock BJ, Sadock VA. Kaplan&Sadock Klinik Psikiyatri, Ayd n H, Bozkurt A(çeviren) 2.Bask, Günefl kitabevi, 2005; 9: Arsenault L, Cannon M, Poulton R et al. Cannabis use in adolescence and risk for adult psychosis: longitudinal prospective study. BMJ 2002; 325: Fergusson DM, Horwood LJ, Ridder EM. Tests of causal linkages between cannabis use and psychotic symptoms.addiction. 2005; 100: Ferdinand RF, Sandeijker F, van der Ende J, et al. Cannabis use predicts future psychotic symptoms, and vice versa. Addiction. 2005; 100: Devane WA, Dysarz FA, Johnson MR et al. Determination and characterization of a cannabinoid receptor in rat brain. Mol Pharmacol 1988; 34: Dean B, Sundram S, Bradbury R, et al. Studies on (3H) CP binding in the human central nervous system; regional spesific changes in dansity of cannabinoid-1 receptors associated with schizophrenia and cannabis use. Neuroscience 2001; 103: Thacore VR, Shukla SR. Cannabis psychosis and paranoid schizophrenia. Arch Gen Psychiatry 1976; 33: Rottanburg D, Robins AH, Ben-Arie O, et al. Cannabis-associated psychosis with hypomanic features. Lancet 1982; 2: Caspi A, Moffitt TE, Cannon M, et al. Moderation of the effect of adolescent-onset cannabis use on adult psychosis by a functional polymorphism in the catechol-o-methyltransferase gene: longitudinal evidence of a gene X environment interaction. Biol Psychiatry 2005 May. 30. Giros B, Jaber M, Jonet, SR, et al. Hyperlocomotion and indifference to cocaine and amphetamine in mice lacking the dopamine transporter. Nature 1996; 379: Srisurapanont M, Ali R, Marsden J, et al. Psychotic symptoms in methamphetamine psychotic in-patients Int J Neuropsychopharmacol. 2003; 6: Chen CK, Lin SK, Sham PC, et al. Pre-morbid characteristics and comorbidity of methamphetamine users with and without psychosis.psychol Med 2003; 33: Chen CK, Lin SK, Sham PC, et al. Morbid risk for psychiatric disorder among the relatives of methamphetamine users with and without psychosis. Am J Med Genet B Neuropsychiatr Genet 2005; 136: Iyo M, Nishio M, Itoh T, et al. Dopamine D2 and serotonin S2 receptors in susceptibility to methamphetamine psychosis detected by positron emission tomography. Psychiatry Res 1993; 50: Sekine Y,Iyo M, Ouchi Y, et al. Methamphetamine-related psychiatric symptoms and reduced brain dopamine transporters studied with PET. Am J Psychiatry 2001; 158: Sekine Y, Minabe Y, Ouchi Y, et al. Association of dopamine transporter loss in the orbitofrontal and dorsolateral prefrontal cortices with methamphetamine-related psychiatric symptoms. Am J Psychiatry 2003;160:

7 40 Nöropsikiyatri Arflivi 2007; 44: Serper MR, Chou JC, Allen MH, et al. Symptomatic overlap of cocaine intoxication and acute schizophrenia at emergency presentation. Schizophr Bull 1999; 25: Brady KT, Lydiard RB, Malcolm R, et al. Cocaine-induced psychosis. J Clin Psychiatry 1991; 52: Satel SL, Edell WS. Cocaine-induced paranoia and psychosis proneness. Am J Psychiatry 1991; 148: Rosse R, Deutsch S, Chilton M. Cocaine addicts prone to cocaine-induced psychosis have lower body mass index than cocaine addicts resistant to cocaine-induced psychosis- implications for the cocaine model of psychosis proneness. Isr J Psychiatry Relat Sci 2005; 42: Kaye S, Darke S. Injecting and non-injecting cocaine use in Sydney, Australia: physical and psychological morbidity.drug Alcohol Rev 2004; 23: Bartlett E, Hallin A, Chapman B, et al. Selective sensitization to the psychosis-inducing effects of cocaine: a possible marker for addiction relapse vulnerability? Neuropsychopharmacology. 1997; 16: Byrne A, Kirby B, Zibin T, et al. Psychiatric and neurological effects of chronic solvent abuse. Can J Psychiatry 1991; 36: Goldbloom D, Chouinard G. Schizophreniform psychosis associated with chronic industrial toluene exposure: case report. J Clin Psychiatry 1985; 46: Janssen PA. Addiction and the potential for therapeutic drug development. EXS 1994; 71: McEvoy JP, Freudenreich O, Levin ED, Rose JE. Haloperidol increases smoking in patients with schizophrenia. Psychopharmacology 1995; 119: Clozapine for comorbid substance use disorder and schizophrenia: do patients with schizophrenia have a higher reward defiency syndrome that can be ameliorated by clozapine? Harv Rev Psychiatry 1999; 6: Potvin S, Stip E, Roy JY. Clozapine, quetiapine and olanzapine among addicted schizophrenic patients: Towards testable hypotheses. Int Clin Psychopharmol 2003; 18: Bhana N, Foster RH, Olney R, Plosker GL. Olanzapine: an updated review of its use in the management of schizophrenia. Drugs 2001; 61: Johnson BA, Roache JD, Ait Daout N,et al. Ondansetron reduces the craving of biologically predisposed alcholics. Psychopharmacology 2000; 160: Bymaster FP, Bauzon D, Kennedy JS, et al. Potent antagonism of 5 HT3 and 5 HT6 receptors by olanzapine. Eur J Pharmacol 2001; 430: Meltzer HY, Mcgurk SR. The effects of clozapine, risperidone, and olanzapine on cognitive function in schizophrenia. Schizophr Bull 1999; 25: Bailey LG, Maxwell S, Brandabur MM. Substance abuse as a risk factor for tardive dyskinesia: a retrospecive analysis of 1027 patients. Psychopharmacol Bull 1997; 33: Green AI, Salomon MS, Brenner MJ, et al. Treatment of schizophrenia and comorbid substance use disorder. Curr Drug targets CNS neurol Disord 2002; 1:

MADDE KULLANIMINA BAĞLI GELİŞEN PSİKOTİK BOZUKLUKTA ATİPİK ANTİPSİKOTİK TEDAVİSİ: BİR GÖZDEN GEÇİRME

MADDE KULLANIMINA BAĞLI GELİŞEN PSİKOTİK BOZUKLUKTA ATİPİK ANTİPSİKOTİK TEDAVİSİ: BİR GÖZDEN GEÇİRME DERLEMELER / REVIEWS MADDE KULLANIMINA BAĞLI GELİŞEN PSİKOTİK BOZUKLUKTA ATİPİK ANTİPSİKOTİK TEDAVİSİ: BİR GÖZDEN GEÇİRME Atypical Antipsychotic Treatment In Substance Induced Psychotic Disorder: A Review

Detaylı

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım 1961 yılında Malatya da doğdum. İlk-orta ve lise öğrenimimi Malatya da tamamladım.1978 yılında girdiğim Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni 1984 yılında bitirdim. 1984-1987 yılları arasında Çanakkale ve

Detaylı

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6) over kanseri taramas ndaki yetersizli ini göstermektedir. (1) Transvaginal ultrasonografinin sensitivitesinin iyi olmas na ra men spesifitesinin yeterli olmamas kullan m n k s tlamaktad r. Son yay nlarda

Detaylı

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ, 2010 Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler Dr.Canan Yücesan Ankara Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Akış Sitokinler ve depresyon Duygudurum bozukluklarının

Detaylı

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama 21 G R fi Araflt rman n amac na ba l olarak araflt rmac ayr ayr nicel veya nitel yöntemi kullanabilece i gibi her iki yöntemi bir arada kullanarak da araflt rmas n planlar. Her iki yöntemin planlama aflamas

Detaylı

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar

Detaylı

Bipolar afektif bozukluk nedir?

Bipolar afektif bozukluk nedir? Bipolar afektif bozukluk nedir? Bipolar afektif bozukluğu pek çok kişi farklı şekillerde yaşar. Bazıları şiddetli mutsuzluk ve sadece hafif taşkınlık atakları deneyimlerken, diğerleri son derece şiddetli

Detaylı

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun

Detaylı

Tarifname. MADDE BAĞIMLILIĞININ TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK OLUġTURULMUġ BĠR FORMÜLASYON

Tarifname. MADDE BAĞIMLILIĞININ TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK OLUġTURULMUġ BĠR FORMÜLASYON 1 Tarifname MADDE BAĞIMLILIĞININ TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK OLUġTURULMUġ BĠR Teknik Alan FORMÜLASYON Buluş, madde bağımlılığının tedavisine yönelik oluşturulmuş bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen

Detaylı

KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol

KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol 1 Acibadem University Medical Faculty 2 Maltepe University Medical

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,

Detaylı

MURAT YÜKSEL. FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER

MURAT YÜKSEL. FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER I MURAT YÜKSEL FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER III DR. MURAT YÜKSEL Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ö retim Görevlisi FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER IV Yay

Detaylı

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uygulama Önerileri 59 Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uluslararas ç Denetim Meslekî Uygulama Standartlar ndan Standart 1110 un Yorumu lgili Standart 1110 Kurum çi Ba

Detaylı

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir.

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. OYUNCA IN ADI Akl nda Tut YAfi GRUBU 4-6 yafl OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. GENEL KURALLAR Çocuklar n görsel belle inin

Detaylı

KRON K fi ZOFREN, fi ZOAFFEKT F BOZUKLUK VE B POLAR AFFEKT F BOZUKLUKTA TANISAL STAB L TE

KRON K fi ZOFREN, fi ZOAFFEKT F BOZUKLUK VE B POLAR AFFEKT F BOZUKLUKTA TANISAL STAB L TE Yeni Symposium 39 (1): 8-12, 2001 KRON K fi ZOFREN, fi ZOAFFEKT F BOZUKLUK VE B POLAR AFFEKT F BOZUKLUKTA TANISAL STAB L TE Dr. Asl KURUO LU*, Dr. Fatma ÖNDER**, Dr. Zehra ARIKAN***, Dr. Erdal IfiIK****

Detaylı

Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M.

Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M. DEPRESYON-ANKSİYETE BOZUKLUKLARI İLE ALKOL BAĞIMLILIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M. ÖZET Alkol bağımlılığı ve diğer psikiyatrik

Detaylı

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar Hmfl. Özlem SANDIKCI SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi, nfeksiyon Kontrol Hemfliresi,

Detaylı

PSİKOFARMAKOLOJİ 3. Antipsikotikler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar.

PSİKOFARMAKOLOJİ 3. Antipsikotikler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar. PSİKOFARMAKOLOJİ 3 Antipsikotikler Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar www.gunescocuk.com PSİKOZ VE ŞİZOFRENİ Şizofreni belirtilerinin altında yatan düzeneği açıklamaya çalışan başlıca

Detaylı

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz? CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.

Detaylı

PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER

PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER Editörler Prof. Dr. Ömer Aydemir - Prof. Dr. Ertuğrul Köroğlu in De erli Türk Hekimlerine Arma an d r. HYB Bas m Yay n 226 PS KOLOJ VE PS K YATR D Z S 36 PS K YATR

Detaylı

ISI At f Dizinlerine Derginizi Kazand rman z çin Öneriler

ISI At f Dizinlerine Derginizi Kazand rman z çin Öneriler ISI At f Dizinlerine Derginizi Kazand rman z çin Öneriler Metin TUNÇ Seçici Olun ISI' n editoryal çal flanlar her y l yaklafl k olarak 2,000 dergiyi de erlendirmeye tabi tutmaktad r. Fakat de erlendirilen

Detaylı

Doç. Dr. M. Alpay Ateş GATA Haydarpaşa Eğitim Hst. Psikiyatri Servisi. Psikotik Bozukluklar Birimi

Doç. Dr. M. Alpay Ateş GATA Haydarpaşa Eğitim Hst. Psikiyatri Servisi. Psikotik Bozukluklar Birimi Doç. Dr. M. Alpay Ateş GATA Haydarpaşa Eğitim Hst. Psikiyatri Servisi Psikotik Bozukluklar Birimi dralpayates@gmail.com Araştırmacı: Yok Danışman: Yok Konuşmacı: Yok Madde ve MKB da Psikozun önemi Madde

Detaylı

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya Þizofrenide Prodromal Belirtiler Prof. Dr. Ýsmet KIRPINAR* Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya da yazýlarýn çoðu; þizofreninin heterojen bir sendrom olduðunu, bu hastalýk için hiçbir patognomonik

Detaylı

Suç işlemiş bipolar bozukluklu olgularda klinik ve suç özellikleri: BRSHH den bir örnek. Dr. Tuba Hale CAMCIOĞLU

Suç işlemiş bipolar bozukluklu olgularda klinik ve suç özellikleri: BRSHH den bir örnek. Dr. Tuba Hale CAMCIOĞLU Suç işlemiş bipolar bozukluklu olgularda klinik ve suç özellikleri: BRSHH den bir örnek Dr. Tuba Hale CAMCIOĞLU Kurum ve kuruluşla ilişki bildirimi Bulunmamaktadır. Şiddet ve Suç Saldırganlık Şiddet Bireyin

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ 1. ADI SOYADI: NESLİM GÜVENDEĞER DOKSAT 2. DOĞUM TARİHİ: 15.01.1969 3. UNVANI: ÇOCUK PSİKİYATRİSİ UZMANI 4.

ÖZGEÇMİŞ 1. ADI SOYADI: NESLİM GÜVENDEĞER DOKSAT 2. DOĞUM TARİHİ: 15.01.1969 3. UNVANI: ÇOCUK PSİKİYATRİSİ UZMANI 4. ÖZGEÇMİŞ 1. ADI SOYADI: NESLİM GÜVENDEĞER DOKSAT 2. DOĞUM TARİHİ: 15.01.1969 3. UNVANI: ÇOCUK PSİKİYATRİSİ UZMANI 4. ÖĞRENİM DURUMU: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Tıp Fakültesi 9 Eylül Üniversitesi

Detaylı

BEZMİÂLEM. Horlama ve Uyku. Apne Sendromu VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı.

BEZMİÂLEM. Horlama ve Uyku. Apne Sendromu VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı. Horlama ve Uyku Apne Sendromu BEZMİÂLEM VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Uyku Polikliniği rtibat : 0212 453 17 00 GH-02 V;01/2010 Horlama ve Uyku Apne Sendromu

Detaylı

T bbi Makale Yaz m Kurallar

T bbi Makale Yaz m Kurallar .Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Araflt rmalar ve Etik Sempozyum Dizisi No: 50 May s 2006; s. 7-11 T bbi Makale Yaz m Kurallar Dr. Sebahattin Yurdakul ÖZGÜN ARAfiTIRMA USULE

Detaylı

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi

Detaylı

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri 2 DENET M TÜRLER 2.DENET M TÜRLER Denetim türleri de iflik ölçütler alt nda s n fland r labilmektedir. En yayg n s n fland rma, denetimi kimin yapt na ve denetim sonunda elde edilmek istenen faydaya (denetim

Detaylı

DR. NA L YILMAZ. Kastamonulular Örne i

DR. NA L YILMAZ. Kastamonulular Örne i I DR. NA L YILMAZ HEMfiEHR K ML Kastamonulular Örne i II Yay n No : 2039 Sosyoloji : 1 1. Bas - Ekim 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-936 - 1 Copyright Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi 1.0 Girifl 1.1 Bir de erlemenin gözden geçirilmesi, tarafs z bir hüküm ile bir De erleme Uzman n n çal flmas n

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

TÜRK DÜNYASI TRANSPLANTASYON DERNE

TÜRK DÜNYASI TRANSPLANTASYON DERNE Prof. Haberal dan Yeni Bir Uluslararas At l m: TÜRK DÜNYASI TRANSPLANTASYON DERNE Dünyan n dört bir yan ndan yüzlerce biliminsan Prof. Dr. Mehmet Haberal taraf ndan kurulan Türk Dünyas Transplantasyon

Detaylı

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ 120 kinci Bölüm - Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi 1. ARAfiTIRMANIN AMACI ve YÖNTEM Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi, tüketici enflasyonu, iflsizlik

Detaylı

KULLANILMIfi B NEK OTOMOB L TESL MLER N N KDV KANUNU KARfiISINDAK DURUMU

KULLANILMIfi B NEK OTOMOB L TESL MLER N N KDV KANUNU KARfiISINDAK DURUMU KULLANILMIfi B NEK OTOMOB L TESL MLER N N KDV KANUNU KARfiISINDAK DURUMU Bülent SEZG N* 1-G R fi: Bilindi i üzere 3065 say l Katma De er Vergisi Kanununun Verginin konusunu teflkil eden ifllemler bafll

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş : 27 Ekim 1989 Adres : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampüsü Dikimevi - Ankara Tel : 363 03 26-363 03 27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

Lisans ODTÜ Psikoloji 1979. Öğretim Üyesi Ufuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 2012-halen

Lisans ODTÜ Psikoloji 1979. Öğretim Üyesi Ufuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 2012-halen Yrd. Doç. Dr. G. Zeynep Akabay Gülçat Klinik Psikoloji Tel: (312) 586 74 17 e-posta: zeynep.gulcat@ufuk.edu.tr gulcatz@gmail.com Adres: Kızılcaşar mahallesi İncek Bulvarı 06830 Gölbaşı Ankara / TÜRKİYE

Detaylı

ERKEN BAfiLANGIÇLI VE YET fik N T P fi ZOFREN DE KL N K BEL RT LER

ERKEN BAfiLANGIÇLI VE YET fik N T P fi ZOFREN DE KL N K BEL RT LER Yeni Symposium 39 (3): 155-159, 2001 ERKEN BAfiLANGIÇLI VE YET fik N T P fi ZOFREN DE KL N K BEL RT LER Dr. Hatice GÜZ*, Dr. Nesrin D LBAZ** ÖZET Amaç: Son y llarda flizofrenide bafllang ç yafl na göre

Detaylı

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2

İÇİNDEKİLER. Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2 İÇİNDEKİLER Bölüm 1 Giriş 1 Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2 Normal Dışı Davramışları Belirlemede Öznellik 2 Gelişimsel Değişimlerin Bir Bireyin Davranışsal ve Duygusal Dengesi Üzerindeki

Detaylı

Birinci Basamakta Psikiyatrik De erlendirme Ölçeklerinin Kullan m THE USE OF PSYCHOMETRIC SCALES IN PRIMARY CARE. Serpil Ayd n

Birinci Basamakta Psikiyatrik De erlendirme Ölçeklerinin Kullan m THE USE OF PSYCHOMETRIC SCALES IN PRIMARY CARE. Serpil Ayd n Derleme Review Türk Aile Hek Derg 2005; 9(1): 26-31 Birinci Basamakta Psikiyatrik De erlendirme Ölçeklerinin Kullan m THE USE OF PSYCHOMETRIC SCALES IN PRIMARY CARE Serpil Ayd n Özet Tüm dünyada oldukça

Detaylı

Dr.ERHAN AKINCI 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ

Dr.ERHAN AKINCI 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ Dr.ERHAN AKINCI Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ Ekim 2010, İZMİR Açıklama 2008 2010 Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok GREGOR MENDEL

Detaylı

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 05 Kasım 2009 04:07 - Son Güncelleme Perşembe, 05 Kasım 2009 04:29

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 05 Kasım 2009 04:07 - Son Güncelleme Perşembe, 05 Kasım 2009 04:29 Dünyanın Derdi Depresyon Dünyada 120 milyon kişi depresyonda. 185 ülkenin verilerine göre 2020 yılında kalp hastalıklarından sonra ikinci sırada depresyon olacak. İSTANBUL - Türkiye psikiyatri Derneği'nin

Detaylı

Diyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet

Diyabet te Sağlık Önerileri. Diyabet Diyabet te Sağlık Önerileri Diyabet BR.HLİ.041 Diyabette Sağlık Önerileri Her sağlıklı birey gibi diyabetli birey de bireysel bakımını sağlamalı; diyabete bağlı gelişen özellikli durumlarda gereken uygulamaları

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m 1.0 Girifl 1.1 Bu K lavuz Notu nun (KN) amac finansal raporlama için De erleme Raporu nu kullananlar ve haz rlayanlar Uluslararas

Detaylı

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar.

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar. Cerebral palsi gibi hareket ve postüral kontrol bozukluklar na yol açan hastal klar olan çocuklar, hastal klar n n derecesine ba l olarak yürüme güçlü ü çekmekte veya hiç yürüyememektedir. Hart Walker,

Detaylı

Sa l k Yüksekokulu Ö rencilerinin fiizofreni ile lgili Tutumlar

Sa l k Yüksekokulu Ö rencilerinin fiizofreni ile lgili Tutumlar Nöropsikiyatri Arflivi, 2003; 40(1-2): 5-12 Sa l k Yüksekokulu Ö rencilerinin fiizofreni ile lgili Tutumlar E. Oryal Taflk n *, Dilek Özmen **, Erol Özmen *, M. Murat Demet * Amaç: Bu çal flmada sa l k

Detaylı

ACİL OLARAK PSİKİYATRİ KLİNİĞİNE YATIRILAN HASTALARDA MADDE KULLANIMI TARAMASI

ACİL OLARAK PSİKİYATRİ KLİNİĞİNE YATIRILAN HASTALARDA MADDE KULLANIMI TARAMASI ACİL OLARAK PSİKİYATRİ KLİNİĞİNE YATIRILAN HASTALARDA MADDE KULLANIMI TARAMASI -ÖN ÇALIŞMA- Dr. Nasibe ÜNSALAN*, Dr. Özkan PEKTAŞ**, Dr. Ayhan KALYONCU**, Dr. Devran TAN*, Dr. Hasan MIRSAL**, Dr. Mansur

Detaylı

ANATOLİA BAĞIMLILIK TEDAVİ KLİNİĞİNDE YATARAK TEDAVİ GÖREN HASTALARIN DESKRİPTİF ANALİZİ. Kalyoncu A., Yılmaz S., Mırsal H., Pektaş Ö., Beyazyürek M.

ANATOLİA BAĞIMLILIK TEDAVİ KLİNİĞİNDE YATARAK TEDAVİ GÖREN HASTALARIN DESKRİPTİF ANALİZİ. Kalyoncu A., Yılmaz S., Mırsal H., Pektaş Ö., Beyazyürek M. ANATOLİA BAĞIMLILIK TEDAVİ KLİNİĞİNDE YATARAK TEDAVİ GÖREN HASTALARIN DESKRİPTİF ANALİZİ Kalyoncu A., Yılmaz S., Mırsal H., Pektaş Ö., Beyazyürek M. GİRİŞ Madde ile ilişkili bozukluklar; kötüye kullanılan

Detaylı

Alkol ve Madde Ba ml lar nda Travma Sonras Stres Bozuklu unun Sosyodemografik ve Klinik Özellikler ile liflkisi ABSTRACT:

Alkol ve Madde Ba ml lar nda Travma Sonras Stres Bozuklu unun Sosyodemografik ve Klinik Özellikler ile liflkisi ABSTRACT: Araflt rmalar/researches S. Kural, E. C. Evren, S. Can, D. Çakmak Alkol ve Madde Ba ml lar nda Travma Sonras Stres Bozuklu unun Sosyodemografik ve Klinik Özellikler ile liflkisi Sevil Kural 1, E.Cüneyt

Detaylı

Deomed Medikal Yay nc l k

Deomed Medikal Yay nc l k Deomed Medikal Yay nc l k Schiltenwolf / Henningsen Muskuloskeletal A r lar Biyopsikososyal Yaklafl mla Tan ve Tedavi Türkçe Editörü / M. Sar do an Çeviri / A. Kasabal gil 16.5 x 24 cm, XVI + 320 Sayfa

Detaylı

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. 62

Detaylı

Ak ld fl AMA Öngörülebilir

Ak ld fl AMA Öngörülebilir Ak ld fl AMA Öngörülebilir Ak ld fl AMA Öngörülebilir Kararlar m z Biçimlendiren Gizli Kuvvetler Dan Ariely Çevirenler Asiye Hekimo lu Gül Filiz fiar ISBN 978-605-5655-39-6 2008, Dan Ariely Orijinal ad

Detaylı

GENEL HUKUK B LG S (Hukuka Gir ifl)

GENEL HUKUK B LG S (Hukuka Gir ifl) I Dr. Leyla ÇAKICI GERÇEK Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Alapl MYO Ö retim Üyesi GENEL HUKUK B LG S (Hukuka Gir ifl) II Yay n No : 2323 Hukuk Dizisi : 1151 1. Bas - Eylül 2007 - STANBUL 2. Bas - Ekim

Detaylı

K MYA K MYASAL TEPK MELER VE HESAPLAMALARI ÖRNEK 1 :

K MYA K MYASAL TEPK MELER VE HESAPLAMALARI ÖRNEK 1 : K MYA K MYASAL TEPK MELER VE ESAPLAMALARI ÖRNEK 1 : ÖRNEK : X ile Y tepkimeye girdi inde yaln z X Y oluflturmaktad r. Tepkimenin bafllang c nda 0, mol X ve 0, mol Y al nm flt r. Bu tepkimede X ve Y ten

Detaylı

Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi. 4. Bas

Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi. 4. Bas 1 Prof. Dr. Yunus Kishal Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi Tekdüzen Hesap Sistemi ve Çözümlü Muhasebe Problemleri 4. Bas Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulama Tebli leri

Detaylı

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM ÜN TE V SOSYAL TUR ZM Bu ünitede turizmin çeflitlerinden biri olan sosyal turizmi daha ayr nt l bir flekilde ö renip, ülkemizdeki sosyal turizmin geliflimi hakk nda bilgiler edinece iz. Ç NDEK LER A. S

Detaylı

S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER

S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER Erol LENGERL / Akis Ba ms z Denetim ve SMMM A.fi. 473 474 2. Salon - Paralel Oturum VIII - Sistem ve Süreç Denetiminde Karfl lafl lan

Detaylı

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL 2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL NOT: Düzeltmeler bold (koyu renk) olarak yaz lm flt r. YANLIfi DO RU 1. Ünite 1, Sayfa 3 3. DÜNYA HAYVAN POPULASYONU

Detaylı

lkö retim Okulu Ortaö retim Dönemindeki Çocuklarda Sosyal Fobinin Araflt r lmas

lkö retim Okulu Ortaö retim Dönemindeki Çocuklarda Sosyal Fobinin Araflt r lmas Çocuk Dergisi 8(2):102-107, 2008 lkö retim Okulu Ortaö retim Dönemindeki Çocuklarda Sosyal Fobinin Araflt r lmas Fadime ÜSTÜNER TOP *, Bar fl KAYA *, H. Sibel GÜNDÜZ ** lkö retim Okulu Ortaö retim Dönemindeki

Detaylı

AFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD)

AFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD) AFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD) 1 GÜNDEM Tanım Epidemiyoloji (Hastalığın Yayılımı) Mücadele Soru-Cevap 2 Afrika Hastalığı Nedir? Sivrisinek, kene ve sokucu sineklerle

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

Antipsikotik ilaçlar

Antipsikotik ilaçlar Antipsikotik ilaçlar Etki mekanizmaları Dopamin blokajı yaparlar Mezolimbik yolda blokaj > pozitif belirtiler Mezokortikal yol > negatif belirtiler Dopamin ve serotonin blokajı yaparlar Dopamin blokajı

Detaylı

Depresyon 1. Depresyon nedir? 2. Depresyon (çökkünlük) sanıldığı kadar sık mı? 3. Depresif belirtiler ile depresyon farklı mıdır?

Depresyon 1. Depresyon nedir? 2. Depresyon (çökkünlük) sanıldığı kadar sık mı? 3. Depresif belirtiler ile depresyon farklı mıdır? 1. Depresyon nedir? Depresyon ruh halinizi, hislerinizi, davranışlarınızı, ve ruh sağlığınızı etkileyen bir hastalıktır. Depresyonun bir halsizlik kendi kendinize çözebileceğiniz bir sorun olmayıp, biyolojik

Detaylı

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Otomasyon Sistemleri E itiminde Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Murat Ayaz Kocaeli Üniversitesi Teknik E itim Fakültesi, Elektrik E itimi Koray Erhan Kocaeli Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi,

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları I Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları II Yay n No : 2056 Hukuk Dizisi : 289 1. Bas Kas m 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-953 - 8

Detaylı

Olgu Sunumlar /Case Reports C. Cerit, M. Y ld z, S. Candan

Olgu Sunumlar /Case Reports C. Cerit, M. Y ld z, S. Candan Olgu Sunumlar /Case Reports C. Cerit, M. Y ld z, S. Candan Psikotik Bozuklu u Olan ve Antipsikotik laç Kullanan Hastalarda Obezite S kl ve Bir Y l n Sonunda Kilo De iflimi Cem Cerit 1, Mustafa Y ld z 2,

Detaylı

(trankilizan ilaçlar)

(trankilizan ilaçlar) Anksiyolitik ilaçlar (trankilizan ilaçlar) Anksiyete nedir? Anksiyete bozuklukları nedir? Anksiyete > Otonomik belirtiler Kalp hızında, tansiyonda, kalp kasılmasında, nefes hızında vs artış Norepinefrin

Detaylı

SİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır.

SİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır. SAYI: 2013/03 KONU: ADİ ORTAKLIK, İŞ ORTAKLIĞI, KONSORSİYUM ANKARA,01.02.2013 SİRKÜLER Gelişen ve büyüyen ekonomilerde şirketler arasındaki ilişkiler de çok boyutlu hale gelmektedir. Bir işin yapılması

Detaylı

Girifl Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) Ecz. Neslihan Güleno lu

Girifl Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) Ecz. Neslihan Güleno lu G R fi Girifl Bu kitapç k Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) taraf ndan, befleri t bbi ürünlerin güvenlili inin izlenmesi ve de erlendirilmesi hakk

Detaylı

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ* İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 25 TÜRKİYE DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLAR Sempozyum Dizisi No:62 Mart 2008 S:25-30 PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

Detaylı

GAZLAR ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g)

GAZLAR ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g) ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g) Sürtünmesiz piston H (g) He Yukar daki üç özdefl elastik balon ayn koflullarda bulunmaktad r. Balonlar n hacimleri eflit oldu una göre;. Gazlar n özkütleleri. Gazlar

Detaylı

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H

Detaylı

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 2008 2009 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK SİLAHLI ÇATIŞMA İLE İLİŞKİLİ TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞUNDA DİĞER BİYOLOJİK TEDAVİ SEÇENEKLERİ Dr. Cemil ÇELİK Sunumun hedefleri Silahlı

Detaylı

ÖZET. GİRİŞ Sa l k hizmetlerinin yayg nlaflmas

ÖZET. GİRİŞ Sa l k hizmetlerinin yayg nlaflmas T RAKYA ÜN VERS TES TIP FAKÜLTES PS K YATR SERV S NDE YATIRILARAK TEDAV ED LEN GER ATR K HASTALARIN SOSYODEMOGRAF K ÖZELL KLER, TANI ve TEDAV DA ILIMLARI GİRİŞ Sa l k hizmetlerinin yayg nlaflmas ve t ptaki

Detaylı

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal

Detaylı

Bir Akut Psikoz Kliniğinde Yatan Erkek Hastalarda Psikoaktif Madde Kullanımı ve Klinik Değişkenler Üzerine Etkisi

Bir Akut Psikoz Kliniğinde Yatan Erkek Hastalarda Psikoaktif Madde Kullanımı ve Klinik Değişkenler Üzerine Etkisi B. Sancak, G. Özgen, Ü. Özer Bir Akut Psikoz Kliniğinde Yatan Erkek Hastalarda Psikoaktif Madde Kullanımı ve Klinik Değişkenler Üzerine Etkisi Psychoactive Substance Use in Male Patients Hospitalized in

Detaylı

United Technologies Corporation. Tedarikçilerden fl Hediyeleri

United Technologies Corporation. Tedarikçilerden fl Hediyeleri United Technologies Corporation Tedarikçilerden fl Hediyeleri Girifl UTC, malzeme ve hizmetleri bunlar n de erine bakarak sat n al r ve bu süreç içinde hem en iyi de er sa layan fiyat, hem de tedarikçilerle

Detaylı

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN GEOMETR Geometrik Cisimler Uzunluklar Ölçme 6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN 1. Prizmalar n temel elemanlar n belirler. Tabanlar n n karfl l kl köflelerini birlefltiren ayr tlar tabanlara

Detaylı

Tam yağlı süt ürünleri tüketen erkeklere kötü haber

Tam yağlı süt ürünleri tüketen erkeklere kötü haber Tam yağlı süt ürünleri tüketen erkeklere kötü haber Sağlıklı, güçlü kuvvetli bir erkeksiniz ama çocuğunuz olmuyorsa bu önemli sorunun sebebi yediklerinizle ilgili olabilir. Erkekler üzerinde yapılan bilimsel

Detaylı

Pnömokokal hastal klar

Pnömokokal hastal klar Pnömokokal hastal klar HASTALIK Pnömokokal hastal klar n etkeni nedir? Pnömokokal hastal klara Streptococcus pneumoniae ad verilen bir bakteri neden olur. Bu bakterinin 80 den fazla tipi vard r. Bunlar

Detaylı

Tarifname PARKĠNSON HASTALIĞININ SEMPTOMATĠK TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON

Tarifname PARKĠNSON HASTALIĞININ SEMPTOMATĠK TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON 1 Tarifname PARKĠNSON HASTALIĞININ SEMPTOMATĠK TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON Teknik Alan Buluş, parkinson hastalığının semptomatik tedavisine yönelik oluşturulmuş bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin

Detaylı

TMS 19 ÇALIfiANLARA SA LANAN FAYDALAR. Yrd. Doç. Dr. Volkan DEM R Galatasaray Üniversitesi Muhasebe-Finansman Anabilim Dal Ö retim Üyesi

TMS 19 ÇALIfiANLARA SA LANAN FAYDALAR. Yrd. Doç. Dr. Volkan DEM R Galatasaray Üniversitesi Muhasebe-Finansman Anabilim Dal Ö retim Üyesi 1 2. B Ö L Ü M TMS 19 ÇALIfiANLARA SA LANAN FAYDALAR Yrd. Doç. Dr. Volkan DEM R Galatasaray Üniversitesi Muhasebe-Finansman Anabilim Dal Ö retim Üyesi 199 12. Bölüm, TMS-19 Çal flanlara Sa lanan Faydalar

Detaylı

KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 )

KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 ) KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 ) Kadir ÖZDEM R* 1-G R fi 3628 say l Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rüflvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununun, Mal Bildiriminde Bulunacaklar bafll

Detaylı

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI 4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI Resul KURT* I. G R fi Ülkemizde 4447 say l Kanunla, emeklilikte köklü reformlar yap lm fl, ancak 4447 say l yasan n emeklilikte kademeli

Detaylı

Sunum Planı. Yoğun Bakımda Psikolojik Tehditler. Sunum Planı. Klinik tablolar. Deliryum 27/04/16

Sunum Planı. Yoğun Bakımda Psikolojik Tehditler. Sunum Planı. Klinik tablolar. Deliryum 27/04/16 Sunum Planı Yoğun Bakımda Psikolojik Tehditler Klinik tablolar Hasta yakınları kaynaklı zorluklar Burn- out (Tükenmişlik) Prof.Dr. Hakan Kumbasar Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları

Detaylı

Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif

Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif Dr. Yeflim Toduk Akifl Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif flirket birleflmeleri ve sat nalmalar, türkiye deki küçük iflletmelerden, dev flirketlere kadar her birinin gündeminde olmaya devam

Detaylı

PAN K AGORAFOB ÖLÇE (PAÖ)

PAN K AGORAFOB ÖLÇE (PAÖ) PAN K AGORAFOB ÖLÇE (PAÖ) Özgün ad : Panic & Agoraphobia Scale Bandelow B, Hajak G, Holzrichter S, Kunert HJ, Rüther E: Assesing the efficacy of treatments for panic disorder and agoraphobia. I. Methodological

Detaylı

Lise Gençleri Aras nda Sigara, Alkol ve Madde Kullan m Yayg nl ğ *

Lise Gençleri Aras nda Sigara, Alkol ve Madde Kullan m Yayg nl ğ * Türk Psikiyatri Dergisi 2001; 12(1):47-52 Lise Gençleri Aras nda Sigara, Alkol ve Madde Kullan m Yayg nl ğ * Dr. Kültegin ÖGEL**, Dr. Defne TAMAR**, Dr. Cüneyt EVREN**, Duran ÇAKMAK** ÖZET Amaç: Ülkemizde

Detaylı

Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle HIV/AIDS. Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM)

Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle HIV/AIDS. Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM) Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle /AIDS Dr. Aygen Tümer Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM) Dünyada /AIDS Dünya Sa l k Örgütü (DSÖ)/UNAIDS taraf ndan Aral k 2010 tarihinde

Detaylı

UMU ETKİLEYEN ETKİLEYEN ETMENLER ETMENL

UMU ETKİLEYEN ETKİLEYEN ETMENLER ETMENL Kurum ve kuruluşlarla ilişki bulunmamaktadır CEZA SORUMLULUĞU KALDIRILAN OLGULARDA ZORUNLU AYAKTAN TEDAVİYE UYUMU ETKİLEYEN ETMENLER Dr.Sena Yenel Özbay CEZA SORUMLULUĞUNUN KALDIRILMASI Suç eyleminin gerçekleştiği

Detaylı

ÖZET Amaç: Atipik antipsikotik ilâçlar n flizofrenideki obsesif kompulsif belirtilere etkisi araflt rmak hedeflenmifltir.

ÖZET Amaç: Atipik antipsikotik ilâçlar n flizofrenideki obsesif kompulsif belirtilere etkisi araflt rmak hedeflenmifltir. Atipik Antipsikotik lâçlar n fiizofrenlerde Obsesif Kompulsif Belirtiler Üzerindeki Etkisi: Tipik Antipsikotiklerle Karfl laflt rmal Bir Do al zlem Çal flmas Bülent Kayahan*, Baybars Veznedaro lu**, Özgür

Detaylı

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Orta kolayl kta okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri

Detaylı

Sosyal Kayg Bozuklu unda Cinsiyet Farkl l klar

Sosyal Kayg Bozuklu unda Cinsiyet Farkl l klar Nöropsikiyatri Arflivi, 00; 39(-3-): 79-86 Sosyal Kayg Bozuklu unda Cinsiyet Farkl l klar Nesrin Dilbaz *, Hatice Güz ** Gender Differences in Social Phobia Amaç: Bu çal flman n amac DSM-IV tan ölçütlerine

Detaylı

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Tıpta Doktora Farmakoloji Marmara Üniversitesi 1989

Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Tıpta Doktora Farmakoloji Marmara Üniversitesi 1989 Adı Soyadı: Mehmet Emin Ceylan Doğum Tarihi: 25 08 1956 Unvanı: Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Diploması Lisans Eğitimi Sivas Tıp Fakültesi Hacettepe Tıp Fakültesi Cumhuriyet

Detaylı

Sağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu

Sağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu Sağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı Dr. Asım Armağan Aydın Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı Dr. Asım Armağan Aydın Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu antalya EAH Çalışmaya Katılan

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.9. Pazar De eri Esasl ve Pazar De eri D fl De er Esasl De erlemeler için ndirgenmifl Nakit Ak fl Analizi

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.9. Pazar De eri Esasl ve Pazar De eri D fl De er Esasl De erlemeler için ndirgenmifl Nakit Ak fl Analizi K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.9 Pazar De eri Esasl ve Pazar De eri D fl De er Esasl De erlemeler için ndirgenmifl Nakit Ak fl Analizi 1.0 Girifl 1.1 ndirgenmifl nakit ak fl ( NA)

Detaylı

Dopamin, Dopaminerjik Sistem, İşlevleri ve Psikiyatrik Bozukluklarla İlişkisi

Dopamin, Dopaminerjik Sistem, İşlevleri ve Psikiyatrik Bozukluklarla İlişkisi Dopamin, Dopaminerjik Sistem, İşlevleri ve Psikiyatrik Bozukluklarla İlişkisi Prof. Dr. Mesut ÇETİN GATA Haydarpaşa - İstanbul GATA Haydarpaşa - İstanbul Prof. Dr. Mesut ÇETİN 1 Bildirim Aşağıdaki ilaç

Detaylı

AÇIKLAMALAR VE UYGULAMALAR

AÇIKLAMALAR VE UYGULAMALAR SEÇ LM fi TÜRK YE F NANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI AÇIKLAMALAR VE UYGULAMALAR Prof. Dr. Cemal B fi (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Yakup SELV ( stanbul Üniversitesi) Doç. Dr. Fatih YILMAZ ( stanbul Üniversitesi)

Detaylı

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM 1. Açıklama 1.1.Proje Ortaklarının Adları: Uzman Klinik Psikolog Özge Yaren YAVUZ ERDAN, Uzman Klinik Psikolog Elvan DEMİRBAĞ, Uzman Klinik Psikolog Nilay KONDUZ 1.2.Nihai

Detaylı