ÜNİTE HASTANE YÖNETİMİ SAĞLIK KURUMLARINDA YÖNETİMİ İÇİNDEKİLER HEDEFLER. Doç. Dr. Selma ALTINDİŞ

Transkript

1 HEDEFLER İÇİNDEKİLER HASTANE YÖNETİMİ Hastane yönetimi Servis ve Polikliniklerin Yönetimi Acil Hizmetleri Yönetimi Laboratuvar Hizmetleri Yönetimi Ameliyathane Hizmetlerinin Yönetimi Merkezi Sterilizasyon Hizmetleri Yönetimi Uyandırma ve Ameliyat Sonu Bakım Ünitesi Hizmetleri Eczane Hizmetleri SAĞLIK KURUMLARINDA YÖNETİMİ Doç. Dr. Selma ALTINDİŞ Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Hastanelerin spesifik alanları ve bunlara özgü asgari koşul ve uygulamaları öğrenecek, Hastanelerdeki spesifik alanların yönetimine dair bilgilere sahip olacaksınız. ÜNİTE 6

2 GİRİŞ Hastaneler "dinamik, değişken bir çevrede, aldıkları girdileri dönüştürme süreçlerinden geçirerek çıktılar oluşturan, çıktılarının önemli bir kısmını yine aynı çevreye veren, geribildirim mekanizmasına sahip açık sistemler olarak faaliyet gören kurumlardır. Topluma sağlık hizmeti sunmada en büyük paya sahip olan hastaneler, sağlık sisteminin temel yapısı olmasının yanı sıra sağlık hizmeti üreten kurumlar içinde hem sermaye hem de işletme faaliyetleri açısından son derece yüksek maliyeti olan kurumlardır. Bu nedenle bu kurumların verimlilik ve etkinliği, hem yüksek maliyetler hem de toplum ve bireyin sağlığına sağlayacağı katkı açısından önemlidir. Verimliğin ve etkinliğin sağlanması ise temel yönetim faaliyetlerine bağlıdır. Hastaneler, kendilerine özgü yapıları, spesifik alanları, bunlara özgü asgari koşul ve uygulamaları dikkate alınarak yönetilmelidir. Bu düşünceden hareketle bu bölümde hastanelerdeki spesifik alanlar ve bunların yönetimine dair bilgilere değinilecektir. HASTANE YÖNETİMİ Hastaneler "dinamik, değişken bir çevrede, aldıkları girdileri dönüştürme süreçlerinden geçirerek çıktılar oluşturan, çıktılarının önemli bir kısmını yine aynı çevreye veren, geribildirim mekanizmasına sahip açık sistemler olarak faaliyet gören kurumlardır. Hastanelerin girdilerini çevreden aldıkları insan gücü, hasta, malzeme, teknoloji, bilgi ve sermaye oluşturur. Hastanelerdeki dönüştürme süreçleri içinde yapılan cerrahi operasyonlar, hastaya yapılan laboratuar ve radyolojik tetkikler, iyileşme süreci için verilen reçeteler, muayene hizmetleri, tıbbi bakımı içeren hemşirelik hizmetleri, eczane hizmetleri vs. gibi hizmetler yer alır. Aslında temelde hasta ve yaralıların teşhis ve tedavisi, rehabilitasyonu, personelin hizmet içi eğitimi, öğrencilerin klinik eğitimi, araştırma geliştirme faaliyetleri gibi dönüştürme faaliyeti ile hem bireyin hem de toplumun sağlık düzeyinin yükseltilmesine katkıda bulunulması, sağlık personelinin mesleki bilgi ve becerisinin geliştirilmesi hastanelerin çıktılarından bazılarıdır. Sosyo-ekonomik bir çevrede açık sistem özelliği gösteren hastaneler, teknolojik değişimler, değişen toplumsal algılamalar ve beklentiler, politik ve toplumsal değişim gibi içten ve dıştan gelen değişim talepleri ile karşı karşıya kalmaktadır. Birer işletme olan hastaneler, varlıklarını sürdürebilmek için bu değişimleri dikkate almak durumundadır. Dolayısıyla tüketici değişen istek ve beklentilerini karşılamak üzere sağlık-bakım maliyetlerinin azaltılması, hastanelerin operasyonel etkinliğini değerlendirilmesi gibi konular hastane yönetimi işlevlerinin önemini vurgulamaktadır. Hastane yönetimi, tıbbi hizmetlerin yönetimi ve idari hizmetlerin yönetimi olmak üzere iki işlev grubuna ayrılır. Tıbbi hizmetlerin yönetimi, tıbbi hizmet ve süreçleri kapsar. Hasta bakım ve tedavi hizmetlerini sunan servis ve polikliniklerin yönetimi, acil hizmetlerin yönetimi, laboratuvar hizmetlerinin yönetimi, ameliyathane hizmetleri yönetimi, merkezi sterilizasyon hizmetleri yönetimi, Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

3 Hastanelerin yönetiminde yukarıdaki işlevler birbiri ile uyumlu ve eşgüdümlü biçimde yürütülmelidir. reanimasyon, yoğun bakım, uyandırma ve ameliyat sonu bakım ünitesi hizmetleri, hemşirelik ve tıbbi personel yönetimi gibi alanları içermektedir. İdari hizmetlerin yönetimi ise, idari hizmet ve süreçleri kapsar. Diğer işletmelerdeki yönetim işlevlerinin yanı sıra büro yönetimi, mali yönetim, tesis yönetimi, personel yönetimi, tıbbi malzeme/cihaz yönetimi ve hasta bakımına yardımcı olan diyet, yiyecek-içecek, ev idaresi, arşiv, çamaşırhane gibi destek hizmet birimlerinin yönetiminden oluşmaktadır. Hastanelerin yönetiminde yukarıdaki işlevler birbiri ile uyumlu ve eşgüdümlü biçimde yürütülmelidir. Ancak tıbbi hizmetler ile idari hizmetler arasındaki kontrol ve koordinasyon sorunları, hastane hizmetlerinin etkin ve verimli olarak gerçekleştirilmesini zaman zaman engellemekte ve hastanenin kıt kaynaklarının stratejik hedeflere yöneltilmesini güçleştirmektedir. Bu sorunun aşılabilmesi ve hastanelerin belirledikleri hedeflere ulaşabilmesi için spesifik alanların yönetimine ilişkin asgari kural ve prosedürlerin izlenmesi gerekir. Hastane yönetiminde spesifik alanların yönetimine ilişkin dikkate alınacak kural ve prosedürler 1983 yılında yürürlüğe giren Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Bu yönetmeliğin amacı; Yataklı Tedavi Kurumlarında çeşitli hizmetlerin uygulama esaslarını, personelin görev, yetki ve sorumluluklarını belirlemek ve modern çağın icaplarına ve ülke kaynaklarına uygun, süratli, kaliteli, ekonomik bir hastane işletmeciliği sağlamaktır. Hastane yönetiminde spesifik alanların yönetimine ilişkin dikkate alınacak kural ve prosedürler 1983 yılında yürürlüğe giren Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği ile belirlenmiştir. Servis ve Polikliniklerin Yönetimi Poliklinikler, ayaktan muayene, tetkik, teşhis ve tedavi hizmetlerinin yapıldığı hastaların yataklı tedavi kurumlarında ilk müracaat üniteleridir. Servis ve polikliniklerin yönetimine ilişkin dikkate alınacak kural ve prosedürler, Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği ile belirtilmiştir. Bu kural ve prosedürlerden bazıları: Poliklinik muayene başlama ve bitiş saatlerinin belirlenmesi Polikliniklerde bakılacak günlük hasta adedinin branşlara, tabip sayısına ve hizmetin gereğine göre tespiti Poliklinik muayenelerinin belirlenen program dâhilinde yapılması Poliklinik ve tedavi hizmetlerinin mesai saatleri dışında ve tatil günlerinde de verilebilmesi Poliklinikte muayene edilen bütün hastaların kaydedilmesi Hekimler tarafından tıbbi bir zorunluluk nedeniyle gönderilen hastalara ya da bazı gerekçelerle hastanelere sevk edilen hastalara polikliniklerde öncelik verilmesi gibi konuları içerir. Ayrıca ilgili yönetmelikte servis hizmetlerinin yönetiminde dikkate alınması gerekenler: Bu hizmetlerin hekim, hemşire, eczacı, diyetisyen, fizyoterapist, psikolog gibi ilgili diğer sağlık profesyonelleri tarafından birlikte yürütülen bir ekip çalışması olduğunun unutulmaması Hastaya en iyi koşullarda, güvenilir araçlarla isabetli teşhisin koyulması Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

4 Bireysel Etkinlik Hastane Yönetimi En kısa zamanda hasta bakımının ve tedavisinin sağlanması Eğitim hastanelerinde ayrıca servis içi hasta başı eğitimlerinin de mevcut olduğunun bilinmesi Servis ve polikliniklerin yönetiminde yukarıda belirtilen spesifik özelliklerin asgari şartlar olduğunun göz önüne alınarak yönetim faaliyetlerin yürütülmesi gerekir. Poliklinikler, ayaktan muayene, tetkik, teşhis ve tedavi hizmetlerinin yapıldığı hastaların yataklı tedavi kurumlarında ilk müracaat üniteleridir. belirlenmiştir. Bulunduğunuz bölgede hizmet veren bir hastanede acil sağlık hizmetlerini yönetim açısından gözlemleyiniz. Acil Hizmetleri Yönetimi Acil servis hizmetleri; ani gelişen hastalık, kaza, yaralanma vb. beklenmeyen durumlarda oluşan sağlık sorunlarında, sakatlık ya da ölümden korunması amacıyla hastanın, acil serviste görevli sağlık personeli tarafından tıbbi araç ve gereç desteği ile değerlendirilmesi, tanısının konulması, tıbbi müdahale ve tedavisinin yapılması için yataklı sağlık tesislerinde sunulan acil sağlık hizmetleridir. Acil servisler ile ilgili en kapsamlı mevzuat Sağlık Bakanlığı tarafından çıkarılan Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ dir. Tebliğ de belirtildiği gibi hastanelerde acil sağlık hizmetlerinin yönetiminin amaçları: Hastanelerde sunulmakta olan acil servis hizmetlerinin çağın gereklerine, günümüz ihtiyaç ve beklentilerine uygun olarak sağlanması Acil servislerin personel ve hizmet kıstasları, fiziki şartları, ulaşım, her türlü malzeme ve tıbbi teknolojik imkânları bakımından asgari standartlara uygunluğunun sağlanması Hastane Acil Sağlık Hizmetleri ile 112 Acil Sağlık Hizmetleri arasında etkin bir koordinasyon sağlanması Acil servislerin yataklı sağlık tesisinin statüsü, hizmetin yoğunluğu ve hizmet verdiği bölgenin şartlarına göre hangi seviyede hizmet sunacağının belirlenmesi ve ilgili kurum ve kişilere bildirilmesi Bu birimlerde yürütülecek nöbet ve diğer hizmetlere ilişkin uygulama usul ve esaslara göre hizmet sunumun gerçekleştirilmesidir. Acil hizmetleri yönetimi, belirlenen bu amaçlara ulaşmak üzere acil sağlık hizmetlerinin planlanması, örgütlenmesi, yönlendirilmesi ve denetimin sağlanmasıdır. Etkili acil sağlık hizmetlerinin sunumu için yönetim işlevlerinin daha önce belirtilen çerçevede yürütülmesi gerekir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

5 Laboratuvar Hizmetleri Yönetimi Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği nde tıbbi laboratuvarlar insanlarda; sağlığın değerlendirilmesi, hastalıkların önlenmesi, tanısı, takibi, tedavinin izlenmesi ve öngörüsü amacı ile insana ait biyolojik örneklerin veya dolaylı olarak ilişkili olduğu örneklerin incelendiği, sonuçların raporlandığı, gerektiğinde yorumlandığı ve ileri incelemeler için önerileri de içeren hizmetlerin sunulduğu birimler olarak tanımlanmaktadır. Acil servis hizmetleri; beklenmeyen durumlarda oluşan sağlık sorunlarında, hastanın, acil serviste görevli sağlık personeli tarafından tıbbi araç ve gereç desteği ile değerlendirilmesi, tanısının konulması, tıbbi müdahale ve tedavisinin yapılması için yataklı sağlık tesislerinde sunulan acil sağlık hizmetleridir Laboratuvarların çalışma usul ve esasları, hastane yönetimi tarafından Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği ne göre düzenlenir ve yürütülür. Bu yönetmeliğe göre hastane yönetiminin laboratuvarların planlanması, ruhsatlandırılması, açılması, faaliyetlerinin düzenlenmesi, sınıflandırılması, izlenmesi, denetlenmesi ve kapatılması işlevlerinde uymakla yükümlü olduğu usul ve esaslardan bazıları aşağıda verilmektedir: Laboratuvarlar valilik tarafından belirlenen mesai saatlerine uygun olarak hizmet sunarlar. Ancak kurum/kuruluş bünyesindeki laboratuvarlar mesai saatleri dışında hizmet bütünlüğünü bozmayacak şekilde gerekli tedbirleri alırlar. Laboratuvarlar, bu Yönetmeliğe ve Bakanlık tarafından yayımlanan Hizmet Kalite Standartları nda belirlenen ölçütleri sağlayacak ve gereklerini yerine getirecek şekilde hizmet sunarlar. Laboratuvarda analiz raporlarının klinisyen/kullanıcıya sunulması, donanım, bilgisayar veya otomatize sistemlerin kullanımı, izlenmesi, verilerin toplanması, kayıt ve muhafaza edilmesi ve verilere tekrar erişimi sağlamak üzere yazılı düzenlemeler oluşturulur ve laboratuvar buna uygun olarak çalıştırılır. Laboratuvarda testlerin ulusal ve/veya uluslararası standartlara uygun, geçerliliği kabul edilmiş yöntemler kullanılarak yapılması esastır. Ulusal veya uluslararası yöntem bulunmadığında bilimsel geçerliliği komisyon tarafından uygun bulunan yöntemler kullanılır. Laboratuvarda test sonuçlarının güvenilir ve doğru olarak zamanında verilmesi amacıyla etkili ve verimli hizmet sunumunu sağlamak için gereken şartlar ve donanım sağlanır. Laboratuvar, Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliğinde yer alan bildirimleri, laboratuvar verilerini ve gerektiğinde Bakanlığın istediği diğer verileri belirlenen formata uygun şekilde Bakanlığa gönderir. Laboratuvarda raporlar ve kayıtlar en az yirmi yıl, elektronik kayıtlar yedekleme ile birlikte süresiz, örnekler ve lamlar bozulmayacak şekilde uygun şartlarda sonuç raporlanıncaya kadar muhafaza edilir. Ancak tıbbi patoloji laboratuvarlarında örnekleme yapılan dokular rapor çıktıktan sonra en az bir ay, lamlar en az on yıl, bloklar ise en az yirmi yıl muhafaza edilir. Uzmanlık eğitimi verilen kurumlarda uzmanlık eğitimi ile ilgili tüm laboratuvar alanları rutin çalışmalar yanında eğitim ve araştırma amacı ile de kullanılır ve kullandırılır. Laboratuvarda tutulan kayıt defterleri yedekleme ve tekrar erişime açık olmak şartıyla bilgisayar ortamında da tutulabilir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

6 Tıbbi laboratuvarlar insanlarda; sağlığın değerlendirilmesi, hastalıkların önlenmesi, tanısı, takibi, tedavinin izlenmesi ve öngörüsü amacı ile insana ait biyolojik örneklerin veya dolaylı olarak ilişkili olduğu örneklerin incelendiği, sonuçların raporlandığı, gerektiğinde yorumlandığı ve ileri incelemeler için önerileri de içeren hizmetlerin sunulduğu birimlerdir. Laboratuvarlar sınıflarına uygun aşağıdaki fiziki şartları yerine getirecek şekilde yapılandırılır. Laboratuvarın uzman kadroları, diğer personel sayı ve özellikleri Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği dikkate alınarak belirlenir. Laboratuvar personelinin mesleki becerilerini geliştirmek, teknolojik gelişmelerden haberdar olmaları ve laboratuvar hizmet standartlarını yerine getirmelerini sağlamak üzere, yılda en az bir hizmet içi eğitim düzenlenmeli veya laboratuvar personelinin düzenlenen en az bir hizmet içi eğitime katılımını sağlanmalıdır. Ayrıca laboratuar hizmetlerinin etkili ve verimli yönetiminde dikkat edilmesi gereken hususları belirtmek gerekirse: Laboratuvarların ihtiyaçlarının tam ve doğru tespiti Laboratuvarların sonuçlarının güvenilirliğinin sağlanması Testlerin zamanında yapılması ve sonuçlarının kayıt altına alınmasını ve hizmet talebinde bulunan kişi/bölüm/kurum/kuruluşa zamanında rapor edilmesinin sağlanması Laboratuvar testlerinin maliyet etkin yürütülmesinin sağlanması Hizmet Kalite Standartlarına uygun çalışılmasının sağlanması Hastane bünyesindeki laboratuvarlarda hangi bölümlerde hangi testlerin yapılacağının belirlenmesi Laboratuvar güvenliği de dâhil, laboratuvarın yönetimi ve tüm faaliyetlerinin bu yönetmeliğe, ilgili mevzuata ve kalite yönetim sistemine göre yürütülmesi Laboratuvar iş ve işlemlerin yürütülmesi için uygun kişilerin görevlendirilmesi İç kalite kontrol ve dış kalite değerlendirme sonuçlarının uygun periyotlarda yapılması ve değerlendirilmesi Değerlendirme sonucuna göre gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetlerinin yapılması Laboratuvar personelinin tüm faaliyetlerinin izlenmesi, yeterliliklerinin değerlendirilmesi ve gerektiğinde eğitim almalarının sağlanmasıdır. Hastane yönetiminde laboratuar hizmetlerine yönelik yapılması gerekenler bu işlevlere gereken özenin gösterilmesi yönetimin başarısı için son derece önemlidir. Ameliyathane Hizmetlerinin Yönetimi Ameliyathane, cerrahi girişimlerin yapıldığı, ilgili anabilim dallarının iş birliği ile multidisipliner bir yaklaşımla hizmet, eğitim ve araştırma alanında faaliyet gösteren ameliyat salonları ve ameliyathane ile ilgili hasta hazırlama, uyandırma üniteleri, yarı steril, steril alanlar, depolar, ameliyat salonları gibi diğer alanların tamamı olarak tanımlanabilir. Ameliyathaneler, hastane içinde hem önemli maliyet kaynağı hem de hasta sağlığı açısından riskli alanlardır. Bu alanlarda özelikle ameliyat sonrasi gelişen enfeksiyon, hâlen önemli bir mortalite ve morbidite nedenidir. Bu riskli alanların Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

7 etkin yönetimi ile önemli maddi ve manevi kazanım sağlanacaktır. Etkin ameliyathane yönetiminde öne çıkan işlevler: Ameliyathanelerin hizmete devamlı olarak hazır bulundurulması Gerekli alet ve malzemenin sürekliliğinin sağlanması Cihazların bakım, onarım ihtiyaçlarının saptanarak yaptırılmak üzere ilgililere bildirilmesi Ameliyathanede çalışan personelin yönetimi ve eğitimlerinin yapılması Hastaların ameliyata hazırlanması (hastanın stabilizasyonu ve sedasyonu) Ameliyat listesinin belirlenmesi Ameliyat listesine göre ameliyat odası, personeli ve malzemelerinin düzenlenmesi Ameliyathanelerin belirlenen koşullara göre temizlik ve hijyeninin sağlanması Uyandırma odalarında hastaların takibi Bu işlevlerden genel cerrahi uzmanı görevli olup bu hususlarda baştabipliğe karşı doğrudan sorumludur. Çeşitli cerrahi dalların ya da birçok cerrahın bulunduğu kurumlarda, ilgili uzmanların görüşü alınarak baştabip tarafından seçilecek cerrahi dal uzmanı ameliyathane sorumlusu olarak görevlendirilir. Bu sorumlu, anesteziyoloji uzmanının bulunmadığı kurumlarda, uyandırma odası hizmetlerinin yürütülmesi ve narkoz personeli ile uyandırma odası personelinin yönetim ve eğitimi ile de görevlidir. Merkezi Sterilizasyon Hizmetleri Yönetimi Ameliyathaneler, hastane içinde hem önemli maliyet kaynağı hem de hasta sağlığı açısından riskli alanlardır. Merkezi sterilizasyon ünitesi, hastanede tanı ve tedavi amacıyla kullanılan cihaz ve malzemelerin sterilizasyon işleminden geçirilerek tüm bölümler tarafından yeniden kullanımını sağlayan ünitedir. Sterilizasyon tüm mikroorganizmaların her türlü canlı ve aktif şekillerinden temizlenmesidir. Sterilizasyonun temel ilkesi, tıbbi bir malzemede bulunabilecek mikro organizmaların sayısını kabul edilebilir bir güvenlik seviyesine indirgeyerek hastalık yapıcı mikroorganizmaların yayılımını engellemektir. Merkezi Sterilizasyon Ünitesi Yönetimi, ameliyathane, servis ve kliniklerden gelen kirli kanlı ve enfekte olan tüm cerrahi alet ve malzemelerin teslim alınması, yıkanması, sterilize edilmesi ve tekrar ameliyathane, servis ve kliniklere teslim işlemini içerir. Bu işlemler içerisinde ön temizlik, dekontaminasyon, aletlerin siteril edilmesi, paketlenmesi, depolanması, sterilizasyonunun korunarak kullanım alanına taşınması işlevleri yer alır. Bütün bu işlemler; öncelikle mikroorganizmaları öldürmek içindir. Buna bağlı olarakta çapraz enfeksiyonları önleyerek personel ve hastaları enfeksiyonlardan korumaya yöneliktir. Bu işlevlerin belirli sıralamayı takip etmesi ve tüm işlemlerin uygun şekilde yapılması son derece önemlidir aksi takdirde herhangi bir işlemde yapılabilecek hata bütün sterilizasyon şartlarını bozar. Bu sıralama: Malzeme kabul Yıkama ve temizlik Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

8 Merkezi sterilizasyon ünitesi, hastanede tanı ve tedavi amacıyla kullanılan cihaz ve malzemelerin sterilizasyon işleminden geçirilerek tüm bölümler tarafından yeniden kullanımını sağlayan ünitedir. Dekontaminasyon Muayene/kontrol Paketleme Sterilizasyon Depolama Dağıtım ve geri dönüş şeklindedir. Merkezi sterilizasyon ünitesi yönetiminde öne çıkan noktalar: Sterilizasyonun başarılı olması için kirli aletlerin temizlenmesinden steril ürünlerin muhafazasına kadar tüm işlemler kusursuz yerine getirilmelidir. Merkezi sterilizasyon ünitesi ile diğer birimler (klinik, poliklinik, acil servis, yoğun bakımlar) arasında koordinasyon sağlanmalıdır. Kurumun belirlediği politika, hedef, kural ve düzenlemelere uyulmalıdır Merkezi sterilizasyon ünitesi için gerekli personel sayısı ve niteliği belirlenmelidir. Personele sürekli hizmet içi eğitim verilmeli ve belirli periyotlarda denetim sağlanmalıdır. Bu üniteden sorumlu olan kişinin eğitim düzeyi yeterli olmalı ve personel sayısı hastanenin ihtiyaçlarını destekleyebilmelidir. Kurumun belirlediği acil durum planlamaları uygulanmalıdır. Ünitede ihtiyaç duyulan malzeme ve aletlerin sayı ve niteliği belirlenmelidir. Sterilizasyon işlem süreçlerinin kontrolü için mutlaka kayıt sistemi oluşturulmalıdır. Steril malzemelerin kullanım anına kadar steril kalması ve olabilecek kontaminasyondan korunması sağlanmalıdır. Yoğun Bakım ve Reanimasyon Hizmetleri Yönetimi Yoğun bakım üniteleri (YBÜ) kritik bakım gerektiren hastaların günün 24 saati kesintisiz olarak yetişmiş hekim, hemşire ve teknisyenlerin yer aldığı uzman bir ekip tarafından izlendiği klinik birimlerdir. Yataklı tedavi kurumları işletme yönetmeliğinde belirtilen şekli ile yoğun bakım ve reanimasyon hizmetlerinin yapıldığı yerler; tabip ve hemşire hizmetleri ile diğer teknik, sağlık ve laboratuvar hizmetleri bakımından sürekli olarak gözlem ve kontrol altında bulundurulması gereken hayati tehlike içindeki hastaların, bakımlarının sağlandığı yataklı bakım üniteleridir. Burada hayati fonksiyonları izleyecek ve gerektiğinde destekleyecek cihazlar bulundurulur. Hemşire ve diğer gerekli görülen personelin çalışmaları 24 saat görev yapacak şekilde düzenlenir. Yoğun bakımda hizmetlerin düzenli bir şekilde yürütülmesinden, o yoğun bakımın fonksiyonuyla ilgili klinik ve bu kliniğin bir uzmanı sorumludur. Şayet yoğun bakımda çeşitli kliniklere ait yataklar bulunuyorsa bu takdirde baştabibin seçeceği bir veya daha fazla uzman burada görevlendirilir. Bunlar gerekli hâllerde ilgili dal uzmanı ile birlikte hastaların takip ve tedavisini yaparlar. Yoğun bakım; kritik hastalarda hastalığın sebebinin ya da çeşitli durumlarda ortaya çıkan semptomlarının tedavilerine yönelmiş bir tıp dalıdır. Bu tıp dalında her tıp dalının ölümle yaşamı ayıran sınırdaki hastalarına, ilgili bilim dalı ile iş birliği içinde içerisinde hayatı kurtarıcı yöntemleri kullanarak yaklaşan bir bilim dalıdır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

9 Yoğun Bakım Üniteleri (YBÜ) kritik bakım gerektiren hastaların günün 24 saati kesintisiz olarak yetişmiş hekim, hemşire ve teknisyenlerin yer aldığı uzman bir ekip tarafından izlendiği klinik birimlerdir. Bu birimler, gerektiğinde yapay solunum aygıtları, böbrek, diyaliz aygıtları, defibrilatör gibi yapay aygıtların kullanıldığı, organ ve sistem yetersizliklerinde farmakolojik metotların uygulandığı birimledir. Bu birim; kritik hastalar, hastalık seyri sırasında kritikleşme tehdidi altında bulunan hastalar ve çok yakından izlenmesi gereken hastalardan oluşur. YBÜ ler özel ekibi, özel donanımı olan ve temel gereksinimlerini kendi içinde sağlayabilen ünitelerdir. YBÜ lerinde yatan hastaların yatış sebebine bakılmaksızın temel bakım süreçleri belli esaslara dayanır ve bu ünitelerde alana özgü bilgi ile donatılmış doktor ve hemşireler çalışmaktadır. Bu durum da yüksek düzeyde işlevsel bağımlılık ve uzmanlaşmayı getirmektedir. YBÜ ler hastanelerin en fazla yatırım yapılan yoğun teknolojiye sahip en önemli destek birimleridir. Yataklı Tedavi Kurumları Örgütlenme Yapısı içinde YBÜ ler; hastaların yatışı, tedavisi ve takibinin ünite sorumlu doktorunun denetiminde yapıldığı bir işleyiş sürecine sahiptir. Yoğun bakım sorumlu doktoru ve hemşiresinin alanında deneyimli,, yoğun bakımdaki riskleri bilen, iletişimi iyi olan, bilimsel gelişmeleri takip eden kişilerden oluşması gerekmektedir. Yataklı tedavi kurumları işletme yönetmeliğine göre, yoğun bakım ve reanimasyon hizmetlerinin yapıldığı yerler; doktor ve hemşire hizmetleri ile diğer teknik, sağlık ve laboratuar hizmetleri bakımından sürekli olarak gözlem ve kontrol altında bulundurulması gereken hayati tehlike içindeki hastaların, bakımlarının sağlandığı yataklı bakım üniteleridir. Sağlık Bakanlığı, Yataklı Sağlık Tesislerinde Yoğun Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliği nde belirtildiği gibi yataklı sağlık tesislerinde sunulmakta olan yoğun bakım hizmetlerinin çağın gereklerine, günümüz ihtiyaç ve beklentilerine uygun olarak sağlanması gerekir. Yoğun Bakım Servislerinin Genel Özellikleri Sağlık Bakanlığı, Yataklı Sağlık Tesislerinde Yoğun Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliği nde Madde 5 (1) yoğun bakım servislerinde fiziki altyapı, konum ve sağlık tesisi içerisindeki diğer birimlerle olan fonksiyonel ilişkileri bakımından uyulması gereken genel şartlar: a) Yoğun bakım servisleri sağlık tesisindeki diğer birimlerden, hasta, ziyaretçi ve hastane personelinin genel kullanım alanlarından ayrı, tercihen asansör, ameliyathane, acil servis, laboratuar ve görüntüleme birimlerine yakın olacak şekilde yapılandırılır. b) II. ve III. seviye yoğun bakım servislerinin girişinde ayrı bir ön geçiş alanı bulunur. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

10 c) Hastaların yoğun bakım servisi ile ambulans girişi arasındaki naklinin hızla ve kolaylıkla sağlanması için gerekli düzenlemeler yapılır. ç) Servisin yanında veya yakınında, 14 m 2 den az olmamak üzere hasta yakınları için bilgilendirme, görüşme ve bekleme amacıyla uygun bir alan düzenlenir. Yoğun bakım sorumlu doktoru ve hemşiresi alanında deneyimli,, yoğun bakımdaki riskleri bilen, iletişimi iyi olan, bilimsel gelişmeleri takip eden kişilerden oluşması gerekmektedir. d) Yoğun bakım servislerinde kayıtların tutulması ve muhafazası, iletişim ve sekretarya hizmetlerinin yürütülmesi, personelin iaşesi ve kısa süreli dinlenmesi, kadın ve erkek personelin kıyafet değiştirmesi için uygun ve yeterli destek hizmet alanları ayrılır. e) Atıkların uzaklaştırılacağı, kirli malzeme ve cihazların geçici muhafazası, gerekirse temizlenebilmesi için içerisinde bir tezgâh, lavabo ve otomatik çalışır musluk, sabun, kağıt havlu ve ayakla kontrol edilebilen çöp kovası ile atık giderinin bulunduğu bir malzeme odası bulundurulur. Bu odanın çıkışı, kirli malzemeler servis içerisinden geçirilmeyecek şekilde düzenlenir. f) Hasta alanları dışında, hasta bakımı için sık kullanılan malzemeler ile lüzumlu ilaç ve serumların muhafaza edileceği, direkt ışıktan korunacak şekilde düzenlenmiş uygun bir depo alanı ayrılır. Yoğun bakım servislerinde fiziki altyapı, konum ve sağlık tesisi içerisindeki diğer birimlerle olan fonksiyonel ilişkileri bakımından uyulması gereken genel şartlar bulunur. g) Eczaneden hazır olarak temin edilemeyen ve servis içerisinde hazırlanması gereken ilaç ve infüzyonlar için destek alanı içerisinde ayrı bir hazırlama alanı oluşturulur. ğ) Servis içindeki tezgâh, dolap ve dolap kapakları, az ek yeri olan, kolay temizlenebilir, dış yüzeyleri yalıtılmış, nem geçirmez, hareketli cihaz ve eşyaların çarpmasına dayanıklı malzemeden seçilir. h) Yoğun bakım servislerinin hasta alanları içerisinde tuvalet bulunmaz. ı) Servis girişinde en az bir ve hasta alanında en az dört yatağa bir adet olacak şekilde, otomatik çalışır muslukları bulunan, suyun çevreye sıçramasını ve göllenmesini önleyecek genişlik ve derinlikte, sabun ve kâğıt havlu yeri mevcut, lavabo ve sağlık çalışanlarının kolayca ulaşabileceği el antiseptiği bulunur. i) Duvar ve tavan yüzeylerinde kolay temizlenebilir, aşağıya parçacık dökülmeyecek nitelikte malzeme veya boya kullanılır ve açık renk tercih edilir. Duvar yüzeyleri hareketli cihaz ve eşyaların çarpma noktalarında korumalı olacak şekilde yapılandırılır. j) Zemin yüzeylerinde kolay kırılmaz, yüzeyi mat ve kaymayı önleyen, sık temizlemeye uygun ve mikroorganizma üremesini en aza indirgeyebilen, kimyasallara gerek duyulmadan ve kolayca temizlenebilir, antistatik özellikte malzeme kullanılır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

11 k) Servisteki pencerelerin açılmaz nitelikte olması ve tercihen hasta alanlarının gün ışığı alması sağlanır. Hastaların, damar içi (IV) sıvıların, monitör ve ekranların gün ışığından doğrudan etkilenmemesi, hastaların mahremiyetini sağlamak için gerekli düzenlemeler yapılır. l) Servis ışıklandırması hastanın cildini en iyi şekilde gösterebilecek, yansıma ve gölgeleme yapmayacak biçimde tesis edilir. Hasta başı ışıklandırma tercihen her yatak için ayrı ve ayarlanabilir nitelikte olmalıdır. m) Yoğun bakım servisleri izolasyon odaları dâhil, gürültü ve akustiği engelleyecek, arka plan gürültüyü en aza indirecek şekilde yapılandırılır. Kurum eczaneleri, yatan hastalarla, kanun, tüzük, yönetmelik ve emirler gereğince yatırılmadan ilaç verilmesine lüzum görülen hastalara ilaç ve sıhhi malzeme sağlanan yerlerdir. n) Yoğun bakım servislerinde hastaların sürekli gözetim ve izlenmesine uygun, merkezî konumda bir alan ayrılır. o) Her yatağın yanında hasta takip formlarının ve dosyalarının tutulduğu ve muhafaza edildiği bir düzenek bulunur. ö) Yoğun bakım servislerinde izolasyon odaları dâhil, yaşam destek alt yapısı, her yatak için ayrı olmak üzere zeminde olmayan hasta başı en az on iki çıkışlı elektrik paneli, iki basınçlı hava çıkışı, üç oksijen çıkışı ve üç vakum sistemi bulunur. Birinci seviye yoğun bakım servislerinde basınçlı hava zorunlu olmayıp diğer sistemlerin en az bir çıkışlı olması yeterlidir. Uyandırma ve Ameliyat Sonu Bakım Ünitesi Hizmetleri Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği nde belirtilen tarife göre ameliyat sonrası hastaların servise nakledilmeden önce uyanmaları ve kısa süreli cerrahi komplikasyonların düzeltilmesi için en fazla 24 saat kaldıkları yataklı bakım üniteleridir. Burada yeterli cihaz ve malzeme ile 24 saat sürekli hizmet görecek şekilde hemşire ve gerekli personel bulundurulur. Ünitenin yönetim ve tıbbi bakım hizmetlerinden anesteziyoloji uzmanı, yoksa ameliyathane sorumlusu olan genel cerrah sorumludur. Bu sorumlu gerekli hâllerde ameliyatı yapan uzman ile işbirliği yapar. Bu hizmet, kurumun personel, araç, gereç imkânları ve fizik yapısı elvermediği takdirde yoğun bakım ünitesi ile bir arada yürütülür. Eczane Hizmetleri Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği nde kurum eczaneleri yatan hastalarla, kanun, tüzük, yönetmelik ve emirler gereğince yatırılmadan ilaç verilmesine lüzum görülen hastalara ilaç ve sıhhi malzeme sağlanan yerler olarak tanımlanmaktadır. Bu yönetmelikte belirtildiği üzere eczane hizmetleri: Yataklı tedavi kurumunun yıllık ilaç ihtiyaçlarının ve bunların muhammen bedellerinin tespitini ve idareye bildirilmesini İlaç ve tıbbi malzemenin evsafına uygun olarak kuruma kabulünü Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

12 Bunların uygun şekilde ve Ayniyat Yönetmeliği hükümlerine göre depo edilmesini Günlük ihtiyaçların karşılanması için özel dağıtım yerinde hazır bulundurulmasını Yıl içinde miktarı azalan ilaç ve tıbbi malzemenin zamanında alınması için ihtiyaçların idareye iletilmesini Hastaların verilecek ilaçların usulüne uygun olarak hazırlanıp ilgililere teslimini Uzmanlarla görüşerek aynı maksat için kullanılacak veya aynı tertipte olan ilaçların daha az kaleme indirilmesini İmkân ölçüsünde majistral ilaçlarla ekonomik ve standart tedavi uygulanmasına yardımcı olunmasını Az kullanılan eşdeğer ilaçların sarfını sağlamak için eczane mevcutlarını sık sık servislere duyurarak bu ilaçların kullanılmalarının teminini Miadının dolması yaklaşan ilaçların tüketimini, imkân olmadığı takdirde başka kurumlara devrini, sağlamak gibi hizmetleri kapsar. Bu hizmetlerin yürütülmesi için: a) Ayniyat Talimatnamesi ne ve usulüne uygun kayıt ve defterler tutulur. b) Eczaneye ilaç baş eczacı tarafından düzenlenen ilaç istek belgesi ile depodan alınır ve ilgili deftere giriş kaydedilerek usulüne göre sarf işlemi yapılır. Eczaneye alınan alet, demirbaş malzemeler özel defterine kaydedilir. c) Servis, ameliyathane, poliklinik ve laboratuvarlar için gerekli ilaçlar eczaneden, sıhhi malzeme ise eczane deposundan alınır. Bunlar için ilaç ve sıhhi malzeme istek belgeleri ilgili uzmanlarca düzenlenir. Sıhhi malzeme istek belgesi, baş eczacının denetim ve uygun görmesi baştabibin onayı ile geçerli olur. d) İstek belgesi ile depodan eczaneye ve servislere verilen ilaç, malzeme için depo defterinde çıkış işlemi uygulanır. İstek belgeleri de musbit evrak olarak saklanır. Bunlar üzerinden ayniyat işlemleri yürütülür. Yataklı tedavi kurumları eczanesindeki ilaçlar aşağıdaki şekilde kullanılır: a) Yatan hastaların tabelalarına yazılan ilaçlar, eczacı veya hemşire tarafından hazırlanmak üzere eczaneye verilir. Eczanede hazırlanan ilaçlar, ilgili hemşireye teslim edilir. b) Ücret karşılığı verilen ilaçlar; kurumun bulunduğu yerde başka bir eczane bulunmadığı veya bulunup da önemli ve acil bir vaka için kullanılacağı tabip raporu ile kanıtlanmış ilaçlar, serbest eczanelerden herhangi biri tarafından piyasada bulunmadığının belirtilmesi hâlinde perakende satış fiyatı üzerinden ücreti alınmak suretiyle verilir. Alınan ücret ilaçların giriş şekline göre döner sermaye veya Maliye veznesine yatırılır. Hastane kavramı ilk bakışta her ne kadar insan temelli hizmet birimi olarak algılansa da günümüzün değişen değerleri ve gelişen teknolojisi, beraberinde teşhis ve tedavi protokollerini getirmiştir. Bu da hastanelerin yaşamlarını sürdürebilmeleri ve beklenen hizmet kalitesine ulaşabilmeleri için sosyal sorumluluğun yanı sıra etkili ve verimliliği dikkate alan bir yönetim yaklaşımı ile yönetilmesi zorunluluğunu getirmiştir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

13 Ödev Hastane Yönetimi Hastane yönetimini diğer yönetimlerden farklı kılan özellikleri yazınız. Hazırladığınız ödevi sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan ödev bölümüne yükleyebilirsiniz. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

14 Özet Hastane Yönetimi Hastaneler, sağlık sisteminin temel yapısı olmasının yanı sıra sağlık hizmeti üreten kurumlar içinde hem sermaye hem de işletme faaliyetleri açısından son derece yüksek maliyeti olan kurumlardır. Bu nedenle bu kurumların verimlilik ve etkinliği, hem yüksek maliyetler hem de toplum ve bireyin sağlığına sağlayacağı katkı açısından önemlidir. Verimliğin ve etkinliğin sağlanması ise temel yönetim faaliyetlerine bağlıdır. Hastaneler, kendilerine özgü yapıları, spesifik alanları, bunlara özgü asgari koşul ve uygulamaları dikkate alınarak yönetilmelidir. Hastane yönetimi, tıbbi hizmetlerin yönetimi ve idari hizmetlerin yönetimi olmak üzere iki işlev grubuna ayrılır. Birincisi: Tıbbi hizmetlerin yönetimi, tıbbi hizmet ve süreçleri kapsar. Servis ve polikliniklerin yönetimi, acil hizmetlerin yönetimi, laboratuvar hizmetlerinin yönetimi, ameliyathane hizmetleri yönetimi, merkezî sterilizasyon hizmetleri yönetimi, reanimasyon, yoğun bakım, uyandırma ve ameliyat sonu bakım ünitesi hizmetleri yönetimi, hemşirelik ve tıbbi personel yönetimi gibi alanları içermektedir. İkincisi: İdari hizmetlerin yönetimi ise, idari hizmet ve süreçleri kapsar. Diğer işletmelerdeki yönetim işlevlerinin yanı sıra büro yönetimi, mali yönetim, tesis yönetimi, personel yönetimi, tıbbi malzeme/cihaz yönetimi ve hasta bakımına yardımcı olan diyet, yiyecek-içecek, ev idaresi, arşiv, çamaşırhane gibi destek hizmet birimlerinin yönetiminden oluşmaktadır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

15 Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan bölüm sonu testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. DEĞERLENDİRME SORULARI 1) Aşağıdakilerden hangisi tıbbi hizmet ve süreçlerin yönetimi konularından biridir? a) Mali yönetimi b) Tesis yönetimi c) Personel yönetimi d) Tıbbi malzeme/cihaz yönetimi e) Merkezî sterilizasyon hizmetleri yönetimi 2) Aşağıdakilerden hangisi idari hizmetlerin yönetimi konularından biridir? a) Ameliyathane hizmetleri yönetimi b) Merkezî sterilizasyon hizmetleri yönetimi c) Tıbbi malzeme/cihaz yönetimi d) Hemşirelik ve tıbbi personel yönetimi e) Yoğun bakım, uyandırma ve ameliyat sonu bakım ünitesi hizmetleri 3) Aşağıdakilerden hangisi Ameliyathane Yönetiminin işlevleri arasında değildir? a) Cihazların bakım-onarım ihtiyaçlarının saptanarak yaptırılmak üzere ilgililere bildirilmesi b) Listelerin belirlenmesi c) Uyandırma odalarında hastaların takibi d) Sterilizasyon e) Çalışan personelin yönetimi ve eğitimlerinin yapılması 4) Aşağıdakilerden hangisi Merkezî Sterilizasyon Ünitesinin İşlevleri arasında değildir? a) Malzeme kabul b) Ürün alımı c) Yıkama ve temizlik d) Paketleme e) Depolama 5) Aşağıdakilerden hangisi Merkezî Sterilizasyon Ünitesi Yönetimi nde öne çıkan noktalar arasında değildir? a) Merkezî sterilizasyon ünitesi için gerekli personel sayısı ve niteliği belirlenmelidir. b) Kurumun belirlediği acil durum planlamaları uygulanmalıdır. c) Sterilizasyon işlem süreçlerinin kontrolü için mutlaka kayıt sistemi oluşturulmalıdır. d) Hastaların yoğun bakım servisi ile ambulans girişi arasındaki naklinin hızla ve kolaylıkla sağlanması için gerekli düzenlemeler yapılır. e) Kurumun belirlediği politika, hedef, kural ve düzenlemelere uyulmalıdır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

16 6) Aşağıdakilerden hangisi Hastane Yönetim Hizmetleri arasında yer almaz? a) Cerrahi Operasyonlar b) Eczane Hizmetleri c) Tıbbi Bakım İçeren Hemşirelik Hizmetleri d) Personelin Hizmet İçi Eğitimi e) Mali Kaynak Yönetimi 7) Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği ne göre kurum eczaneleri aşağıdakilerden hangisinde doğru tanımlanmıştır? a) Yatan hastalarla, kanun, tüzük, yönetmelik ve emirler gereğince yatırılmadan ilaç verilmesine lüzum görülen hastalara ilaç ve sıhhi malzeme sağlanan yerlerdir. b) Beklenmeyen durumlarda oluşan sağlık sorunlarında hastanın, acil serviste görevli sağlık personeli tarafından tıbbi araç ve gereç desteği ile değerlendirilmesi, tanısının konulması, tıbbi müdahale ve tedavisinin yapılması için yataklı sağlık tesislerinde sunulan hizmetleri kapsar. c) İnsanlarda; sağlığın değerlendirilmesi, hastalıkların önlenmesi, tanısı, takibi, tedavinin izlenmesi ve öngörüsü amacı ile insana ait biyolojik örneklerin veya dolaylı olarak ilişkili olduğu örneklerin incelendiği, sonuçların raporlandığı, gerektiğinde yorumlandığı ve ileri incelemeler için önerileri de içeren hizmetlerin sunulduğu yerlerdir. d) Ameliyat sonrası hastaların servise nakledilmeden önce uyanmaları ve kısa süreli cerrahi komplikasyonların düzeltilmesi için en fazla 24 saat kaldıkları yataklı bakım yapılan yerlerdir. e) Doktor ve hemşire hizmetleri ile diğer teknik, sağlık ve laboratuar hizmetleri bakımından sürekli olarak gözlem ve kontrol altında bulundurulması gereken hayati tehlike içindeki hastaların, bakımlarının sağlandığı yataklı bakım üniteleridir. 8) Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ e göre hastanelerde aşağıdakilerden hangisi acil sağlık hizmetlerinin yönetiminin amaçlarından biridir? a) Hastanelerde sunulmakta olan acil servis hizmetlerinin çağın gereklerine, günümüz ihtiyaç ve beklentilerine uygun olarak sağlanması b) Acil servislerin personel ve hizmet kıstasları, fiziki şartları, ulaşım, her türlü malzeme ve tıbbi teknolojik imkânları bakımından asgari standartlara uygunluğunun sağlanması c) Hastane Acil Sağlık Hizmetleri ile 112 Acil Sağlık Hizmetleri arasında etkin bir koordinasyon sağlanması d) Acil servisleri yataklı sağlık tesisinin statüsü, hizmetin yoğunluğu ve hizmet verdiği bölgenin şartlarına göre hangi seviyede hizmet sunacağının belirlenmesi ve ilgili kurum ve kişilere bildirilmesi e) Hepsi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

17 9) Laboratuar hizmetlerinin etkili ve verimli yönetiminde dikkat edilmesi gereken hususlar arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur? a) Cihazların bakım, onarım ihtiyaçlarının saptanarak yaptırılmak üzere ilgililere bildirilmesi b) Testlerinin maliyet etkin yürütülmesinin sağlanması c) Laboratuvar hizmetlerinin Hizmet Kalite Standartları na uygun çalışılmasının sağlanması d) İç kalite kontrol ve dış kalite değerlendirme sonuçlarının uygun periyotlarda yapılması ve değerlendirilmesi e) Değerlendirme sonucuna göre gerekli düzeltici ve önleyici faaliyetlerinin yapılması 10) Aşağıdakilerden hangisi Merkezi Sterilizasyon Ünitesi Yönetimi işlevleri içeriğinden değildir? a) Servis ve kliniklerden gelen kirli kanlı ve enfekte olan tüm cerrahi alet ve malzemelerin teslim alınması b) Servis ve kliniklerden gelen kirli kanlı ve enfekte olan tüm cerrahi alet ve malzemelerin yıkanması c) Servis ve kliniklerden gelen kirli kanlı ve enfekte olan tüm cerrahi alet ve malzemelerin sterilize edilmesi d) Servis ve kliniklerden gelen kirli kanlı ve enfekte olan tüm cerrahi alet ve malzemelerin paketlenmesi e) Servis ve kliniklerden gelen kirli kanlı ve enfekte olan tüm cerrahi alet ve malzemelerin maliyetinin çıkarılması Cevap Anahtarı 1. E, 2.C, 3.D, 4.B, 5.D, 6.E,7.A, 8.E, 9.A, 10. E Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17

18 YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR Akpir, K.(2002). Yoğun Bakım Serüveni: Dün Bugün. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi. 1(1). ss Mustafa Altındiş, M., Karaaslan, D.(2001). Ameliyathanelerde Sterilizasyon ve Havalandırma İlkeleri. Kocatepe Tıp Dergisi. 2. ss Aydın, F. [Erişim Tarihi 20 Haziran 2013]. Bayındır, Y. (2005). Türkiye de Hastane İnfeksiyonlarına Bakış Açısı ve Hastane Yönetimine Düşen Yasal Görevler. 4. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi. ss Can, A., İbicioğlu, H. (2008). Yönetim ve Yöneticilik Yönünden Üniversite Hastanelerinin Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 13(3). ss Çakır, A. (2007). Hasta Güvenliği Kültürü ile Kalite Yönetim Sistemi Arasındaki İlişkinin Analizi, Dokuz Eylül Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. İzmir. Çamcı, M. (2007). Sağlık Yönetimi. Mersin üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Çetin, N. G.(2009).Türkiye Hastanelerinin Profesyonel Yönetime Geçişinde Başhekimlik Ve Hastane Yönetiminin Reorganizasyonu. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Çimen, M. (2010). Sağlık Yönetimi ve Sağlık Yönetimi Eğitimi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. Cilt: 1(3). ss Dağlı, G., Özyurt, M., Akalın, M.C.(2010). Merkezi Sterilizasyon Ünitesi (MSÜ) ve Uygulamaları. ftp:// /yedekler/sterilizasyon/merkezi_sterilizasyon_uniteleri _ve_uygulamlari.pdf [Erişim Tarihi: 17 Haziran 2013]. Deliveli, Ö. (2010). Yönetimde Yeni Yönelimler Bağlamında Lider Yöneticilik. Süleyman Demirel Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Dirican R., ww.abveteriner.org/dosyalar/saglikyonetim.doc+&cd=1&hl=tr&ct=clnk&gl= tr Erişim Tarihi 15 Mayıs Gümüş, M. (2006). Üniversite Hastaneleri Ve Döner Sermaye Sistemlerinin İşleyişi: Sorunlar Ve Çözüm Önerileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tezsiz Yüksek Lisans Tezi. Gürol, M., Turhan, M. (2005). Yönetim Fonksiyonları Bağlamında Uzaktan Eğitim Yönetimi. The Turkish Online Journal of Educational Technology. 4(2). pp İkis, B.(2011). Kurumsal Yönetimin Devlet Hastanelerinde Etkinliğine Yönelik Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tezsiz Yüksek Lisans Bitirme Projesi. Kavuncubaşı, Ş., Yıldırım, S. (2010). Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi. Ankara: Siyasal Kitabevi. 2. Baskı. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18

19 Kaya, S., Şahin, İ., (2009). Yoğun Bakım Ünitelerinin Etkililiği ile Yönetsel ve Örgütsel Faktörler Arasındaki İlişki. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi.12(1). ss Kısakürek, M.M. (2010). Hastane İşletmelerinde Bölüm Maliyet Analizi: Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 24(3). ss Kılıç, M., Öztürk, H. (2006). Hastanelerde Mesai Saatleri Dışında Yürütülen Yönetim Hizmetleri: Ankara İli Eğitim Hastanelerinde Bir Alan Araştırması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 9(1). ss Kıngır, S. (2006). Bir Hizmet İşletmesi Olarak Beş Yıldızlı Otel İşletmelerindeki Yönetsel Sorunlar. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 15. Ss Kurulgan, M., İspir, B.(2009). Bilgi-Belge Merkezlerinin Yönetimi: Türkiye deki Literatüre Yönelik İçerik Analizi. Bilgi Dünyası. 10(2). ss Özgener, Ş., Küçük, F.(2008). Hastanelerde Modern Yönetim Felsefesinin Verimliliğe Etkisi: Gevher Nesibe Hastanesinde Bir Uygulama. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 19. ss Sağlık Bakanlığı.(1983). Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği. Resmi Gazete Tarih: ; Sayı: Sağlık Bakanlığı.(2011). Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ. Resmi Gazete Tarih: ; Sayı: Sağlık Bakanlığı.(2011). Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği. Resmi Gazete Tarih: ; Sayı: Sağlık Bakanlığı.(2011). Yataklı Sağlık Tesislerinde Yoğun Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ. Resmi Gazete Tarih: ; Sayı: Sayıştay Başkanlığı (2005). Sağlık Bakanlığına Bağlı Hastanelerde İlaç, Tıbbi Sarf Malzemesi ve Tıbbi Cihaz Yönetimi hakkında Performans Denetimi Raporu Erişim Tarihi 25 Mayıs Şahin, A. (2006). Yönetim Bilgi Sistemleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Sur, H., Palteki, T. (2013). Hastane Yönetimi. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri. Tecim, V. (2004). Sistem Yaklaşımı ve Soft Sistem Düşüncesi. D.E.Ü. İ.İ.B.F.Dergisi. 19(2). ss: Telci, L. (2002). Yoğun Bakım Nasıl Olmalı. Türk Yoğun Bakım Derneği Dergisi. 1(1). ss Toker, F. (1999). Sağlık Hizmetleri Yönetimini Diğer Yönetimlerden Ayıran Temel Özellikler. İstanbul: Modern Hastane Yönetimi Dergisi. 3(6). ss Semerci, T.(2011). Kamu Hastanelerinde Tedarik Zinciri. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Bitirme Projesi. Şahman, İ., Tengilimoğlu D., ve Işık, O. (2008). Özel Hastanelerde Yönetimin Profesyonelleşmesinin, Kurumsallaşma Süreci Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Alan Çalışması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 10(2). ss Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19

20 Tengilimoğlu, D., Işık, O., Akbolat, M. (2009). Sağlık İşletmeleri Yönetimi. Ankara. Nobel Yayın Dağıtım AŞ. 2. Baskı. Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu İç Denetim Birim Yönergesi Erişim Tarihi 20 Mayıs Weihrich, Heinz.(1993). Management: Science, Theory, and Practice. In Management : A Global Perspective Ed. Harold Koontz & Heinz Weihrich 10th Ed. McGraw-Hill Inc., New York. Yavuz, Nurgül. (2011). Türkiye ve OECD Ülkelerinde Sağlık Sistemleri ve Karşılaştırılması. Tezsiz Yüksek Lisans Bitirme Projesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yıldırım, H.H. (2004). Avrupa Birliği ne Uyum Sürecinde Kamu Hastanelerinde Değişim Dinamiği. Hastane Yaşam Dergisi. 1. ss Erişim Tarihi 25 Mayıs Yıldız, Y. (2008). Yataklı Sağlık Kuruluşlarında Yönetsel Sorunların İncelenmesi, Edirne İlinde Örnek Bir Uygulama. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Edirne. Yıldırım, A. (2005). Sterilizasyon Ünitesinin Yapılanması ve İş Akışı. 4. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi. ss Zenciroğlu D. (2008). Sterilizasyonun Kontrolü. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Hastane Enfeksiyonları: Korunma ve Kontrol Sempozyum Dizisi. 60. ss YARARLANILAN İNTERNET SİTELERİ: 1. [20 haziran 2013]. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 20