GEBELİK ve DOĞUM SONRASI DÖNEMDE GÖZLENEN UYKU BOZUKLUKLARI

Transkript

1 GEBELİK ve DOĞUM SONRASI DÖNEMDE GÖZLENEN UYKU BOZUKLUKLARI Doç. Dr. ÇAĞATAY KARŞIDAĞ Acıbadem Altunizade Hastanesi 5 Ekim 2017, Bursa

2 Contergan.

3 İlaç, ilk kez Almanya da 1954 te sentezlendi yılında solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisi için üretildi. gebelerin oldukça şikayetçi olduğu uyku sorunlarına ve sabah bulantılarını rahatlattığının fark edilmesi üzerine uyku bozukluğu olan gebeler için 1957 de reçete edilmeye başlandı.

4 C13H10N2O4

5 1956 da ilk kez bir Avustralyalı jinekolog ve 1960 ta da İngiliz sağlık dairesi, ilacın yenidoğanda deformitelere yol açtığını bildirdi. İlaç 46 ülkede yaklaşık bebeği etkiledi de de piyasadan çekildi.

6

7 hydromel Hippocrat, gebelik döneminde uyku bozukluğunu tanımlamış. Uyku sorunu olan gebeye baldan yapılan alkollü bir içecek verilerek uyku sorununu çözdüğü anlatılmaktadır.

8 Uyku sorunu gebeyi nasıl etkiler? 1- kadının enerjisini tüketir 2- duygudurumunu olumsuz yönde etkiler

9 Gebelik dönemi

10

11

12 Sebepler tam anlaşılamamakla birlikte 2 başlık altında toplanabilir Mekanik etkenler Sırt ağrısı Huzursuz bacak hareketleri Bacaklarda kramplar Gece sık idrara kalkma karında sıkıntı hissi Bebeğin hareketleri

13 Gebe olmayan bir kadının uyku düzeni gece uyanmaları % 5 hafif uyku düzeyi % 55 derin uyku düzey, % 20 civarındadır.

14 İlk trimester İlk trimesterdeki uyku sorunları çoğunlukla gebeliğin başlangıcındaki adaptasyon sorunlarından kaynaklanır bulantı, kusma sık idrara çıkma sırt ağrısı mide yanması kendini rahatsız hissetme yorgunluk

15 İkinci ve üçüncü trimesterde ikinci ve üçüncü trimesterdeki uyku sorunları ise çoğunlukla fetus hareketleri kramplar bacaklarda huzursuzluk solunum güçlüğünden kaynaklanır.

16 Uyku değişiklikleri düzeyleri, gebeliğin dönemlerine göre değişkenlik göstermektedir. 1. trimesterde % trimesterde % trimesterde %

17 Bozulmuş uyku paterni şikayeti en sık ne zaman ortaya çıkar Yapılan araştırmalarda geç gebelik dönemi ve doğumdan sonraki ilk 1 yılda daha sık gözlendiğini göstermektedir.

18 Şiddetine göre 3. trimesterdeki uyku sorunları Hafif düzeyde : % 50.5 Orta düzeyde : % 15.7 Şiddetli düzeyde : % 3.8 gibi diğer hormonlar ve büyüme faktörleri uyku üzerine etkili olabileceği düşünülmektedir.

19 haftalarda uyku süresinin arttığı, buna karşın derin uykunun azaldığı, uyanma sıklığının arttığı gözlenmiştir.

20 Bu ve diğer uykuyla ilişkili bozukluklar, Amerikan Uyku Bozuklukları Derneğinin, Gebelikle ilişkili uyku bozukluğu kavramını önermesine yol açmıştır.

21

22 Lee et al Sleep and Pregnancy, VOL. 95, NO. 1, JANUARY 2000

23

24

25

26 Dikkati çeken 3 hormon melatonin östrojen Progesteron Kortizol

27 Melatonin - I Normal bir gebelikte melatonin hormonu giderek artar. Doğuma yakın zamanda tepe yapar İnsomnialı gebelerde melatonin düzeyleri açısından anlamlı bir fark bulunmamıştır. Psikotropik ilaç kullanımı melatonin seviyelerini etkilememiştir.

28 Gebe olmayan kadınlarda olduğu gibi, gebelik döneminde melatonin diurnal ritmi takip ederek salınmaktadır. Doğumun başlatılması veya sezeryan operasyonunun melatonin düzeyi üzerine etkisi yoktur. Melatonin - II Aynı şekilde melatoninin yol açtığı sirkadien pacemaker bozukluklarının, gebelikte görülen uyku paterni üzerine etkili olmadığı düşünülmektedir.

29 Östrojen Gebelik boyunca giderek yükselen östrojen, üst solunum yollarında daralmaya neden olur. Bu da horlama ve obstruktif uyku apne sendromu gibi bir çok soruna yol açar. Metabolik alkaloz ile sonuçlanan artmış solunum sayısı, artmış oksijen tüketimi ve karbondioksit üretimi merkezi uyku apneye zemin hazırlar REM uykusunu azaltır. Bunu da beyindeki noradrenalin akımını arttırarak yapar.

30 Progesteron progesteron preoptik ve önbeyine etki ederek uykuyu arttırır, dışarıdan verilen progesteronun hem erkeklerde hem de kadınlarda sedasyon yapar ve non-rem uykusunu arttırdığı gösterilmiştir.

31 Kortizol Kortizon düzeyindeki yaklaşık 3.6 kat artış ise REM uykusunu azaltıyor.

32 gebelikteki uyku bozuklukları ile gestasyonel diyabet gestasyonel hipertansiyon preterm doğum fetal büyümenin kısıtlanması arasında ilişkide bulunmuştur.

33 Uterin aktivite Uterin aktivite kişisel olarak uykuyu etkiler maternal steroid, melatonin ve oksitosin salınım ritmiyle ilişkili görünmektedir. Oksitosin gece tepe düzeyleri, uterin aktivite tepe düzeyleriyle koinsidans göstermektedir. Bu durum 3. trimerterde görülen uykusuzluk ile ilişkili olabilir Ve belki de akşam saatlerindeki doğum insidansındaki artışları açıklayabilir.

34 Uyku bozuklukları Periyodik bacak hareketleri Uyurgezerlik Gece terörü Narkolepsi gibi uyku bozuklukları da bu sürece katkıda bulunuyor olabilir.

35 Etkili diğer etkenler horlama kötü uyku kalitesi ve kantitesi gündüz uykululuğu azalmış gündüz farkındalığı

36

37 Uyku bölünmesi ise ayrıca tanımlanması gereken bir durumdur. Yani kişi uykudayken içsel olmayan nedenlerden dolayı sıkı sık bölünmesi durumudur. Toplam uyku süresi benzer olsa bile uyku kalitesi açısından farklar doğurmaktadır

38 Uyku bölünmesi ile bazı uyku bozuklukları arasında bir ilişkiden söz edilebilir obstruktif uyku apne sendromu periyodik bacak hareketleri gibi

39

40 Doğum sonrası dönem

41 Uyku bölünmesi Bu durum gündüz uykululuğuna, bilişsel performansta azalmaya ve yaşam kalitesinde bozulmaya yol açmaktadır. gebelikle karşılaştırıldığında gece uyanmaları 3 kat gündüz uykululuğu 2 kat artmış olup uyku etkinliğinde belirgin azalma tanımlanmaktadır.

42 Bu ritmi de ayarlayan en önemli etken bebeğin uyanma beslenme saatleridir.

43

44

45

46 postpartum ilk 6 haftada annede gözlenen yorgunluk ile öznel uyku bozukluğu pozitif Uyku etkinliği negatif bir ilişki içindedir.

47 Tedavi

48 Uykunun fizyolojik ve bilişsel önemi uyku bozukluğu Psikomotor yetenekler, Duygudurum, Bilişsel süreçler üzerine olumsuz etkiler

49 Farmakolojik destek Uyku sorunu yaşayan gebelerin % 4.5 'u medikal yardım % 1.9'u doğal destek almak üzere başvurmaktadır.

50 Genel yaklaşım Uyku hijyeni yönünden bilgilendirme ve eğitim, diyete dikkat edilmesi Folat, demir ve B 12 düzeylerindeki eksikliğin yerine konulması. Akşam saatlerinde sıvı alımının dengelenmesi

51 Uyku hijyeni Öncelikle özgül uyku bozukluğu olup olmadığı, muayene ve gerekirse ileri testlerle dışlanmalıdır. Kaliteli uyku düzeni için eğitim verilmeli Nokturia nın azaltılması için sıvı alımı gözden geçirilmeli Yatak veya yastıktan kaynaklanabilecek mekanik sorunlar giderilmeli Sırt ağrıları, huzursuz bacak sendromu gibi diğer nedenlere yönelik çözüm önerileri planlanmalı

52

53

54

55 Dennis Oyiengo at all, Sleep Disorders in Pregnancy. Clin Chest Med 35 (2014)

56 Sık kullanılan ilaçlar arasında Benzodiazepinler Neonatal çekilme sendromlarına yol açabilmekte Gevşek bebek sendromu Hipnotik benzodiazepin reseptör antagonistleri Birçok çalışmada bebekte anlamlı bir tıbbi soruna yol açmadığı bildirilmektedir. Tayvan 'da yapılan bir çalışmada ise düşük doğum ağırlığı, SGA, erken doğum veya artmış sezeryan oranıyla ilişkili bulunmuştur. İsveç 'te yapılan iki ayrı çalışmada ise hem riskin artmadığı hem de arttığı bulguları rapor edilmiştir.

57 Zolpidem Ketiapin : melatonin düzeylerine etkisi bulunmamıştır. Nokturnal kortizol seviyelerini düşürdüğü bildirilmiştir. Hidroksizin

58 dinlediğiniz için teşekkür ederim

59