Asitler, Bazlar ve Tuzlar. Prof Dr Arif ALTINTAŞ

Transkript

1 Asitler, Bazlar ve Tuzlar Prof Dr Arif ALTINTAŞ

2 Asitler Asitler kimyada önemli bir bileşik ik sınıfınıs oluştururlar. Günlük k gıda g maddelerinin bir çoğunda asit vardır. r. Canlı organizmaların n hayatsal faaliyetlerinde asitlerin önemi büyüktür. Mide özsuyu besinlerin sindirimi için i in %0,4 oranında nda hidroklorik asit içerir. i Proteinlerin oluşumunda umunda amino asitlerin önemi tartışı ışılmaz bir gerçektir. ektir. Genel olarak asitler;inorganik ve organik asitler olarak iki gruba ayrılırlar. rlar. Yapısında karbon elementi bulunmayan asitlere inorganik asitler, karbon elementi kullanılarak larak oluşturulan asitlere ise organik asitler denir. 2

3 Asitler, Bazlar ve Tuzlar Çevremizdeki pek çok maddeyi ortak kimyasal özelliklerine göre gruplandırabiliriz. rabiliriz. Asitler, bazlar ve tuzlar bu gruplardan üçünü oluşturur. Asitler Asit kelimesi latince ekşi anlamına na gelen bir kelimedir. Yani ekşi i tat veren maddeler asit özelliğine ine sahiptir. Örneğin limon, erik ve elmanın n yapısında asit bulunur. Sulu çözeltilerinde hidrojen (H+) iyonu bulunan maddelere asit denir HCl H + + Cl - HNO 3 H + + NO -3 H 2 SO 4 2H + + SO

4 Asit çözeltilerini başka sıvılardan s ayırt etmek için i in turnusol kâğı ğıdı kullanılır. Asitler, mavi turnusol kâğı ğıdını kırmızıya çevirir. Bir maddeyi başka maddeden ayırt etmeye yarayan maddelere ayıra raç ya da indikatör denir. Asitler suda çözünd ndüklerinden dolayı iyonlarına na ayrışı ışırlar. rlar.içinde iyon barınd ndıran sıvıs elektrik akımını iletir. Elektrik akımını ileten sıvılara s elektrolit denir. Asitler metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı (H 2 ) açığa ığa çıkarırlarrlar Asitler metallere aşıa şındırıcı etki yaparlar. Bu özelliğinden inden dolayı asitler metal kaplar içerisinde i değil, cam ya da plâstik kaplarda saklanır. Asitler bazlarla tepkimeye girerek tuz ve su oluştururlar. Bu olaya nötürleşme tepkimesi denir. Nötürleşme tepkimesi ekzotermik bir olaydır. Asit + Baz Tuz + Su + Isı 4

5 Sulu çözeltilerinde büyük b k oranda iyonlarına na ayrış ışabilen asitlere kuvvetli asit denir. Zayıf f asitlerin sadece bir kısmk smı suda iyonlarına na ayrışı ışır. Kuvvetli asitler çok tahriş edici ve yakıcıdır. Tahta, kağı ğıt, kumaş,, et gibi birçok maddeyi kısa k sürede s parçalayabilir. alayabilir. Günlük k Yaşamda amda Asitler Sirke, seyreltik bir asetik asit çözeltisidir. Araba akülerinde sülfs lfürik asit kullanılır. Nitrik asit, boya ve gübre g yapımında kullanılır. Temizlikte kullanılan lan tuz ruhu seyreltik hidroklorik asit çözeltisidir. Midemiz de seyreltik hidroklorik asit salgılayarak layarak besinleri parçalar. alar. Bu salgının n fazlalaşmas ması midede ülsere sebep olur. Bazı maddelerin yapısında hidrojen bulunmadığı hâlde, hidrojen iyonu (H+) oluşumuna umuna sebep oldukları için in sulu çözeltileri asit özelliği gösterir. CO 2 ve SO 2 suda asit özelliği i gösteren g maddelerdir. Havadaki karbon dioksit ve kükürt k dioksit gazları da yağmur damlalarında çözünd ndüklerinde asit olarak yere düşer. d Asit yağmurlar murları bu şekilde oluşur. ur. 5

6 Suda iyonlaşma : kuvvetli asitler Polar kovalanan moleküller ller iyonlar Kuvvetli elektrolitler, % 100 iyonlaşma, beden dokularını güçlü yakıcıdırlar, mide HCl e karşı mukus ile korunur HCl (l) HNO 3(l) H 2 SO4(l) H 2 O H 2 O H 2 O H + + (su) Cl - (su) H + (su) + NO - 3 (su su) 2H + (su) + SO 2-4 (su su) 6

7 Zayıf f asitler Doğada bir çok asit zayıf f asittir CH A 3 COOH Asetik Asit Vajinal jeller er, plastikler kler, boyalar, insekti tisidler H CO 2 3 Karboni arbonik Asit Bikarbonat tampon sistem, stem, karbonatlı içecekler H PO 3 4 Fos osforik Asit İlaçlar, fertilizer erler, sabunlar, deterjanlar janlar, hayvan yemi 7

8 Zayıf f asitler Zayıf elektrol trolitler İyonlaşma % si zayıf Polar kovalanan moleküller ller Daha çok molekül l olarak kalırlar CH COOH 3 (l) H 2 O H + (su) + CH 3 COO- (su) H 2 O H CO 2 3 (l) H+ (su) + HCO - 3 (su su) H PO H 2 O 3 4 (l) H + (su) + H PO 2 PO 4 - (su) 8

9 Asitlerin Genel Özellikleri Asitlerin tadları ekşidir. Sirkedeki asetik asit ekşi i elmadaki malik asit, limondaki sitrik asit ve askorbik asit (Vit( C), yoğurt suyundaki laktik asit, meşrubat ve kolalardaki karbonik asit Ancak her asitin tadına bakılamaz. Çünk nkü asitlerden bazılar ları parçalay alayıcı bazılar ları da zehirlidir. Asitler yakıcı özelliğe e sahiptir. Asitlerin bu özelliği i her asitte aynı şekilde olmaz. Örneğin HNO3 deriye döküldd ldüğünde proteinlerle tepkimeye girer. H 2 SO 4 ise hücre h suyunu çekerek yakma etkisi gösterir. g Asit suda çözüld ldüğünde ne kadar fazla iyon oluşuyorsa, uyorsa, iletkenlik o kadar fazla Kuvvetli asitlerde iletkenlik fazla, zayıf f asitlerde ise azdır. Asitler mavi turnusol kağı ğıdını kırmızıya çevirir. Turnusol kağı ğıtları indikatör r boyası emdirilmiş kağı ğıtlardır. r. İndikatör r boyaları ortamın n asidik veya bazik olmasına göre g renk değiştiren maddeler Örneğin bir indikatör r olan metil oranj asitler kırmk rmızı renge döner. d 9

10 Asitlerin Genel Özellikleri Asitlerin genel olarak yapılar larında proton bulunur. Ancak yapılar larında hidrojen bulunan tüm t m maddeler asit değildir. HCl kuvvetli bir asit olmasına karşı şın n NH 3 baz özelliği i gösterir. g CH 4 ise asit ve baz karakteri göstermez. g Bazlar ile birleşerek erek tuz ve su oluştururlar. Kimyada bu tepkimelere nötrlen trleşme tepkimesi denir. Baz + Asit Tuz + Su NaOH + HCl NaCl + H 2 0 2KOH + H 2 SO 4 K 2 SO 4 + 2H 2 O Ca(OH) 2 + H 2 SO 4 CaSO 4 + 2H 2 O 10

11 Metal oksitler (Bazik oksitler) ile de birleşerek erek tuzları yaparlar. Metal Oksit + Asit Tuz + Su Na 2 O + 2HCI 2NaCI + H 2 O CaO + H 2 SO 4 CaSO 4 + H 2 O K 2 O + H 2 CO 3 K 2 CO 3 + H 2 O CuO + 2HNO 3 Cu(NO 3 ) 2 + H 2 O 11

12 Bazlar Bazlar da, asitler gibi tehlikeli maddelerdir. Bazların n genel tanımı şu şekildedir: Sulu çözeltilerinde hidroksit (OH ) iyonu bulunduran maddelere baz denir. KOH => K + + OH - Ca (OH) 2 => Ca OH - NaOH => Na + + OH - Bazı bazların n sulu çözeltilerinde iyonlarına na ayrış ışması yukarıdaki gibidir. Fakat amonyak (NH 3 ) hidroksit iyonu bulundurmamasına na rağmen bazik özellik gösterir. g Çünk nkü sulu çözeltisinde OH iyonları oluşumuna umuna sebep olur. NH 3 + H 2 O => = NH 4+ + OH 12

13 Bazlar Baz asidin karşı şıtıdır; fakat baz olmadan hiçbir asit tepkimesi gerçekle ekleşemez. emez. Bazların n asitlerle tepkimeye girmesiyle tuzlar ve su oluşur ur Bu bir nötrlen trleşme tepkimesidir; çünk nkü tepkime ürünü olan tuz artık k ne asit, ne de baz özelliği i taşı şır, nötr n bir bileşiktir. iktir. Asit, kimyasal tepkime sırass rasında, her zaman, bir proton vermeye elverişliyse, liyse, baz da bu protonun alıcısıdır. Bir maddenin baz olabilmesi için i in protonu bağlayacak,, her hangi bir kimyasal bağda kullanılmam lmamış bir elektron çifti taşı şıması gerekmektedir. Fakat, yitirilecek protonu olduğu u sürece s asit olan madde, bu protonu yitirdiği i an baza dönüşür. d Gerçekten, ekten, protonunu yitiren asitte bir elektron çifti kalır. Asit baz tepkimesi kavramına, asit- baz çifti ya da aside eşlenik e baz kavramı eklenir Böylece asetik asit (CH 3 COOH), asetat iyonunu (CH 3 COO - ) ya da eşlenik bazlarını karşı şılar. 13

14 Asit Baz Tepkimesi B + AH BH + A baz asit asit baz Bazlar genel olarak molekülünde bir hidroksil grubu (OH ) ile en az bir metal atomu bulunan bileşikler ikler olarak tanımlan mlanır; bu nedenle kimyasal açıdan a metal hidroksitleri denebilir. Bunların çoğu u suda çözünmeyen katı bileşiklerdir. iklerdir. Oysa bazılar ları, örneğin metal atomları içermeyen amonyağı ğın n (NH 3 ) ve sodyum, potasyum gibi alkali metallerin hidroksitleri suda kolayca çözünür. Sanayi açısından a büyük b k bir önem taşı şıyan bu bazlara alkaliler denir Alkali terimi kül anlamındaki ndaki Arapça a bir sözcs zcükten türetilmit retilmiştir. tir. Çünk nkü bu bileşikler ikler eskiden odun ve bitki küllerinden k elde edilirdi. Gerçekten ekten de alkalilerin küllk llü suyu andıran kendine özgü,, acıms msı bir tadı vardır. r. Bu çözeltiler deriye kaygan bir izlenim bırakb rakır r ve baz belirteci olarak kullanılan lan kırmk rmızı turnusol kağı ğıdının n rengini maviye dönüştürür. d r. 14

15 Kostik (yakıcı) ) alkali denen en kuvvetli bazlar, büyük b k bir dikkatle ve sakınılarak kullanılmas lması gereken çok tehlikeli maddelerdir. İnsanın üzerine sıçrads radığında giysilerini parçalayan alayan ve derisini ateş ve kaynar su gibi yakan bu maddelerin kazayla yutulması da yemek borusunun ve midenin delinmesiyle, hatta ölümle sonuçlanan ağıa ğır r yanıklara yol açar. a ar. Sanayide çok önemli uygulamaları olan bu bileşikler ikler arasında en çok kullanılanlar lanları sodyum hidroksit (sudkostik( ) potasyum hidroksit (potas kostik) kalsiyum hidroksit (sönm nmüş kireç) ) ve amonyum hidroksittir (amonyaklı su). En önemli alkalilerden biri olan NaOH beyaz renkli bir bileşiktir. iktir. Ya ince levha ve çubuklar halinde katı olarak ya da suda eritilerek sıvı halde satış ışa a sunulur. Sabun yapımında ve reyon denilen yapay ipekli kumaşlar ların üretiminde çok önemli bir ham madde olan sudkostik,, ayrıca pamuk ipliklerine sağlaml lamlık k ve parlaklık k kazandırmak amacıyla pamuklu dokuma sanayisinde de kullanılır. 15

16 Bazların Özellikleri Bazlar ele kayganlık k hissi verir. Kuvvetli bazlar yakıcı ve tahriş edici özelliktedir. Bazlar acı tattadır. Fakat bazı çeşit bazlar zehirlidir. Bu yüzden y tadına bakmamak gerekir. Bazlar da, asitler gibi turnusol kâğıdı ile ayırt edilebilir. Bazlar kırmk rmızı turnusol kâğı ğıdını maviye dönüştürür. d r. Turnusol maddesi likenden elde edilir. Bazlar fenolftalein çözeltisi yardımıyla da ayırt edilebilir. Baz içine i ine fenolftalein in alkoldeki çözeltisi damlatıld ldığında, baz pembe renk alır. Fenolftalein asit içine i ine konulduğunda unda asitin rengini değiştirmez. Bazlar da asitler gibi suda iyonlarına na ayrış ıştıkları için in elektrik akımını iletirler NaOH ve KOH kuvvetli bazlardır. r. Kuvvetli bazlar metallere ve dokulara tahriş edici etki yapar. Amonyağı ğın n buharı göze, burna ve solunum yoluna zarar verir. 16

17 Bazlar indikatörleri etkiler Kırmızı turnusol kağıt bir bazla temasta maviye döner (ve mavi turnusol kağıt ise mavi kalır). Fenolftalein bir baz ortamda gül kırmızıya döner. 17

18 Bazların n Kullanım m Alanları Sodyum hidroksit (NaOH( NaOH) ) sabun yapımında kullanılır. Bu yüzden y sabun ağza a ve göze g değdi diğinde inde acı verir. Diş macunu ve şampuanlarda da baz olduğu u için i in acı tat verir Amonyaklı sıvı maddeler, yağ ve kireç sökücü olarak ev temizleyicilerinde kullanılır. Yemek sodası olarak bilinen kabartma tozu, bir çeşit baz olan sodyum bikarbonat içerir. i Kireç suyu bir çeşit bazdır. Potasyum hidroksit, KOH arap sabunu yapımında kullanılır. Bazlar ve asitler tepkimeye girerek tuz ve su oluşturur. Baz + Asit Tuz + Su 18

19 Bazların Kullanım Alanları Bazlar çeşitli alanlarda kullanılmalar lmalarının n yanı sıra bir ortamın ph sını yükseltir ve ester hidrolizi tepkimelerini sonuçland landırır. r. Genelde metaller bazlarla reaksiyon vermezler. Ancak amfoter metal olarak bilinen Al, Zn, Sn, Pb, Cr gibi metaller derişik ik kuvvetli baz çözeltileriyle reaksiyon verirler ve reaksiyon sonucunda hidrojen gazı açığa çıkar. Amfoter metal + Baz Tuz + hidrojen gazı Al (k) + 3 NaOH (suda) Na 3 Al O 3 + 3/2 H 2 (g) Zn (k) + 2 NaOH (suda) Na 2 Zn O 2 + H 2 (g) Amfoter metallerin oksit ve hidroksit bileşikleri ikleri de amfoter özellik gösterirg Bunların n kuvvetli bazların n derişik ik çözeltileri ile reaksiyonundan tuz ile su oluşur ur 19

20 Bazların n gücüg Kuvvetli Bazlar: : Kuvvetli elektrol trolittir, tir, suda % 100 iyonlaşı şır, deri d ve gözlerde g şiddetli yıkım y m oluşturur. Örnekler: NaOH = Sodyum HidroH droksit Sud kostik Mg(OH) 2 Antasit Lakz kzatif Al(OH) 3 = Magnezy zyum hidroh droksit = Aluminyum h um hidroksit antasit toksinleri, gazları absorbe eder, kabızl zlık k nedenidir. 20

21 Suda ayrış ışma : Kuvvetli bazlar Metal hidroh droksitler iyonlar NaOH (s) Mg(OH) 2(s) H 2 O H 2 O Na + (sulu) + OH - (sulu) Mg 2 + (sulu) + OH - (sulu) Al(OH) 3(s) H 2 O Al 3+ (sulu) + OH - (sulu) 21

22 Zayıf f Bazlar Suda iyonlaşma % leri düşük k olan bazlardır. r. Örnekler: NH = Amonyak NH 3 bedende proteinlerin yıkımlanmasındanndan gelebilir CO 2-3 HCO 3 HPO 2-4 antasitlerde tlerde antasitlerde sitlerde, tamponlarda tamponlarda 22

23 Zayıf f bazlar Zayıf elektrol trolitler OH içermezler fakat H 2 O ile reaksiyon verirler az sayıda OH oluştururlar Su ile Reaks ksiyon : Zayıf f bazlar NH 3(g) + H 2 O NH + 4 (sulu sulu) + OH (sulu) HCO 3 (sulu sulu) + H 2 O H 2CO 3 (sulu sulu) + OH - (sulu) 23

24 Hidrojen iyonları ve Asidite Sulu çözeltilerde [H + ] ve [OH - ] ilişki içindediri indedir Bir çözelti H+ ya da OH- konsantrasyonuna göre g nötral,, asidia idik, ya da bazik olabilir. Hidro drojen-iyon konsantrasyonu ph değerlerine erlerine ve hidroksid-iyon konsantrasyonları da poh değerlerine erlerine çevrilir. 24

25 Asit ve Baz Derecesinin Belirlenmesi Titre Çözeltiler Bir çözelti içindeki i indeki asit ya da baz miktarını belirleyen H + ya da OH - iyonu miktarıdır. r. Eğer çözeltide H+ iyonu fazla ise bu asitli bir sıvıdır. s OH - iyonu fazla ise bu sıvıs bazdır. H + ve OH - iyonları sayısı birbirini dengeliyorsa sıvıs nötrdür. r. Bir sıvıs çözeltideki asit miktarı, ph ölçüsü olarak adlandırılan bir yöntemle y tespit edilir. Bunun için i in ph kâğı ğıdı ya da ph metre aleti kullanılır. ph kâğı ğıdı çözeltinin asitlik derecesine göre g renk değiştirir. ph ölçüsüne göre g çözeltinin asitliği i 0-14 arasında değerlendirilir. erlendirilir. 0 7 arası değerler erler asit, 7-14 arası değerler erler baz için i in kullanılır. ph değerinin erinin 7 olması çözeltinin nötr n olduğunu unu gösterir. g 25

26 ph Skalası Suyun iyonlaşmas ması Saf su 25 C de iyonlaşı şır H 2 O H + + OH - [H + ] = 1x10-7 M = [OH[ - ] 26

27 Sudan Hidrojen iyon onları Su iyonlarına na ayrılır : H 2 O H 1+ + OH 1- Suyun self iyonizai onizasyonu denir. Molekülün çok azında görülür: g [H 1+ ] = [OH 1- ] = 1 x 10-7 M Böylece sudan nötral bir çözeltinin eşitlie itliği K w = [H 1+ ] x [OH 1- ] = 1 x M 2 K w ye suyun iyon üretim sabiti denir. 27

28 İyon üretim Sabiti H 2 O H1+ + OH 1- K w her sulu çözeltide sabittir: [H + ] x [OH - ] = 1 x M 2 Şayet [H + ] > 10-7 ise [OH - ] < 10-7 dir Şayet [H + ] < 10-7 ise [OH - ] > 10-7 dir Biri bilinirse diğeri hesaplanabilir [H + ] > 10-7 ise o asidi idiktir ve [OH - ] < 10 ] < 10-7 [H + ] < 10-7 ise o baziktir ve [OH - ] > 10-7 Bazik çözeltiler alkalin diye de adlandırılır 28

29 ph yaklaşı şımı (0 14 arası) ph = Hidrojen gücüg Tanım: ph = -log[h + ] nötral ph da = -log(1 x 10-7 ) = 7 asidik çözeltide [H + ] > 10-7 ph < -log(10-7 ) ph < 7 (0-7 asit değişim im sınırlars rları) bazda zda,, ph > 7 (7-14 baz değişim im sınırı) s 29

30 poh hesaplama poh = -log [OH - ] [H + ] x [OH - ] = 1 x M 2 ph + poh = 14 Böylece, poh < 7 bir çözelti baziktir ktir; poh > 7 bir çözelti ise asittir. ph gibi kullanılmaz lmaz. 30

31 ph ve Çözeltiler Asidik çözelti [H + ] > [OH[ - ] Nötral çözelti [H + ] = [OH[ - ] Bazik çözelti [H + ] < [OH - ] Konsantrasyon (mol/l) Asidik çözelti Nötral çözelti Bazik çözelti 31

32 ph [H + ] ve [OH - ] ifade eder : 0 Asidik [H + ] = 10 0 [OH - ] =10= Nötral [H + ] = 10-7 [OH - ] =10= Bazik [H + ] = [OH - ] =

33 ph skalasında < 7 asidik 7 nötr ve > 7 baziktir Çeşitli içecekler için ph değerleri => Tablo 33

34 ph Ölçümü Neden ph ölçülür? Her gün g çözeltiler kullanıyoruz yüzme havuzundan alınan örnekler, bitkiler için i in toprak örnekleri, tıbbi tanılar lar, sabunlar ve şampuanlar vb. Bazen indikat atörler, bazen de bir ph metre gerekir. ph metre çok daha kesin sonuçlar verir 34

35 Renk değişimini imini esas alan kağı ğıtlarla (indikatörler) ph ölçümü 1. ph indikatör kağıt stripler çözeltinin birkaç damlasıyla, gerçeğe yakın değerde ph ölçebilir. 2. Renk değişimini karşılaştıran kağıtlar ph değerini kabaca ölçer. 35

36 ph indikatörleri ve onların ph değişim im sınırlars rları 36

37 Asit-Baz NötralizasyonuN Nötralizasyon Reaksiy aksiyonu Asit + Baz Tuz + Su HCl + NaOH NaCl + H 2 O H + + OH H 2 O Birbirlerini nötralize n eder Eşit derişimlerde imlerde olabilir. Aynı normaliteye sahip asit ve baz çözeltilerinin eşit e hacimleri birbirini nötralize n eder. 37

38 Tuzlar Tuz, kimyada,, bir asitle bir bazın tepkimeye girmesi neticesinde meydana gelen madde diye tanımlan mlanır. Tuz bazdaki artı yüklü iyonla asitteki eksi yükly klü iyondan meydana gelir. Asitle baz arasındaki tepkime nötrlen trleşme tepkimesi olup bu esnada tuz ve su ortaya çıkar. Erimiş tuz veya çözelti halindeki tuzların çoğu u eksi ile artı yüklü iyonlarına na ayrışı ışır r ve elektriği i iletir. Adlandırma rma: Tuzlar, önce metalin ismi, sonra asidin kökük söylenerek adlandırılır. r. Na 2 SO 4 = sodyum sülfats lfat, KCl= potasyum klorür, KHCO 3 = potasyum bikarbonat Tuz adı ayrıca sofra tuzu veya sodyum klorür r (NaCl( NaCl) ) için i in de kullanılır. 1. Tuzlar iyon yapılı bileşiklerdir. iklerdir. 2. Suda iyonlaşarak arak çözünd ndükleri için i in çözeltileri elektrik akımını iletir 3. Katı halde elektrik akımını iletmezler. Ancak ısı etkisi ile eritilmiş halleri ile sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. 38

39 Tuz çeşitleri Tuzları çeşitli şekilde sınıflands flandırmak mümkm mkündür. Sınıflandırmanın n birisi tuzun bünyesinde b OH- veya H+ iyonunun olup olmayışı ışına bağlı olandır. Bu sınıflands flandırmada tuzlar; normal, asidik ve bazik olabilir. Normal tuz; tam nötralleşme ürünü olup, meydana getirici asit ve baz kuvvet olarak birbirine denktir. NaCl,, NH 4 Cl, Na 2 SO 4, Na 2 CO 3, Na 3 PO 4 ve Ca 3 (PO 4 ) 2 birer normal tuzdur. 39

40 Asidik tuzlar Asidik tuzlar, tuzun bünyesinde b bir veya daha çok proton vardır. r. Suda çözünd ndükleri zaman bünyelerindeki protonu vererek ortamı asidik yaparlar. NaHCO 3, NaH 2 PO 4, Na 2 HPO 4 ve NaHSO 4 birer asidik tuzdur. 40

41 Bazik tuzlar Bazik tuzlar, bünyelerinde b en az bir OH iyonu bulunduran tuzlardır. r. Suda çözünd ndükleri zaman ortamı bazik yaparlar. Pb(OH) (OH)Cl,, Sn(OH)Cl ve Al(OH) 2 Cl gibi. Diğer sınıflands flandırma metodunda ise, basit, çift ve kompleks tuzlar şeklinde sınıflands flandırılır. r. NaCl,, NaHCO 3 ve Pb (OH)Cl gibi tuzlar basit tuzlardır. r. 41

42 Çift tuzlar Çift tuzlar iki basit tuzdan meydana gelen tuzlardır. r. Bunlar suda çözünd ndükleri zaman kendilerini meydana getiren iyonlara ayrışı ışır. Şaplar da çift tuzlar sınıfına s na girer. Na Al(SO 4 ) 2 ve NH 4 Cr(SO 4 ) 2 birer çift tuzdur. Kompleks tuzlar, asit kökük aynı olan iki basit tuzun kompleks kök k k vererek meydana getirdiği i tuzlardır. r. K 4 Fe(CN) 6, K 3 Fe(CN) 6, birer kompleks tuzdur. Bunlar suda çözünd ndükleri zaman kendini meydana getiren tuzların n iyonlarına na ayrış ışmazlar. 42

43 Titre Çözeltiler Asit veya baz derişimi imi bilinen ve dolayısıyla yla titrasyonda kullanılabilen labilen çözeltilere titre çözeltiler denir. Normal Çözeltiler Molar Çözeltiler Ozmolar Çözeltiler İzotonik Çözeltiler Hipotonik Çözeltiler Hipertonik Çözeltiler % çözeltiler Standart Çözeltiler 43

44 Normal Çözeltiler 1 L sinde g (1 atom gram) H+ bulunan çözeltiye normal asit çözeltisi; g OH- bulunan çözeltiye de normal baz çözeltisi denir. Çözeltide mevcut H+ ve OH- iyonları miktarının n arttığı veya azaldığı nispette normalite de artar veya azalır r (5 N veya 0.3 N gibi) Normalite N ile gösterilir. g Bir maddenin 1 N çözeltisi, 1 L sinde o maddenin 1 eşdee değer er gramını (ekivalan gram) ihtiva eden çözelti demektir. Eşdeğer er gram = Molekül l gram/değerlik erlik 250 ml 0,1 N HCl çözeltisi nasıl l hazırlan rlanır r? 1 L 0,1 N NaOH nasıl l hazırlan rlanır r? 0,5 N H2SO4 çözeltisinden 500 ml ye gereksinim var, nasıl l hazırlan rlanır r? NaCl 0,2 N çözeltisinden 250 ml nasıl l hazırlan rlanır r? 1N Okzalik asit çözeltisi hazırlay rlayın n ve 1N NaOH ile titre ediniz ve gerçek ek nomalitesini hesaplayınız? 44

45 Molar Çözeltiler Bir maddenin 1 L suda 1 Molekül l gramını (ya da formül l gramını) ) içeren i çözeltisidir. => = 1M çözelti 250 ml 0,1 M HCl çözeltisi nasıl l hazırlan rlanır r? 1 L 0,5 M NaOH nasıl l hazırlan rlanır r? 0,25 M H2SO4 çözeltisinden 500 ml nasıl l hazırlan rlanır? NaCl 0,3 M çözeltisinden 500 ml nasıl l hazırlan rlanır r? 2M Cu SO4 ; 12 H2O çözeltisi nasıl l hazırlan rlanır r? 45

46 Ozmolar Çözelti Bir maddenin 1 L suda 1 Ozmol gramını içeren çözeltisidir. => 1 osm çözelti NaCl 0,3 osm çözeltisinden 1L nasıl hazırlan rlanır r? 1 L hacminde 0,3 osm glikoz çözeltisi nasıl hazırlan rlanır r? 0,3 osm NaCl ve 0,3 osm Glikoz çözeltilerini ozmotik basınç bakımından karşı şılaştırınız z? 46

47 Teşekk ekkürler 47