KARBOKSİLLİ ASİTLER. İsimlendirilmeleri CH 3 CH C OH CH 3 CH CH COOH

Transkript

1 İsimlendirilmeleri Karbonil grubuna bir hidroksil bağlanması ile oluşan yapıya karboksil grubu, bu grubu taşıyan -CH yapısındaki bileşiklere ise karboksilli asitler denir. KABKSİLLİ ASİTLE CH Karboksilli asit Birden fazla karboksil grubu içeren bileşiklere di, tri vb. karboksilli asitler, karboksil grubundan başka halojen içerenlere haloasitler, amino grubu içerenlere aminoasitler vb. isimler verilir. CH 3 CH CH 2 1 CH 2 CH 3 2-Metilbütan-1,4-dioik asit 4 Alifatik karboksilli asitlerden birçoğu doğal kaynaklardan elde edilmiş ve özel isimler verilmiştir. Bu isimlerin çoğunluğu geleneksel sistemde de kullanılır. HCH Formik asit CH 3 CH Asetik asit IUPAC sisteminde alifatik karboksilli asitler, molekülün karboksil karbonunun da dahil olduğu en uzun zincir esas alınarak isimlendirilir; söz konusu zincir hidrokarbon gibi isimlendirilip, bu ismin sonuna oik asit eki getirilir. Cl α CH 3 CH C H CH 3 CH CH CH 3 2 α-kloropropiyonik asit 2-Kloropropanoik asit 1 Krotonik asit 2-Bütenoik asit Sikloalifatik, aromatik ve heterosiklik karboksilli asitlerin isimlendirilmesinde ise, karboksil grubunun bağlı olduğu ana yapının ismine karboksilik asit kelimeleri eklenir. Konumlar rakamlarla gösterilir. α CH β 1 CH 4 β-naftoik asit Naftalen-2-karboksilik asit 2 1 N İzonikotinik asit Piridin-4-karboksilik asit 1

2 Alifatik bileşiklerde numaralandırmaya karboksil grubu karbonundan başlanır. Siklik bileşiklerde, halka sistemleri belirlenmiş kurallara göre numaralandırılır; ancak karboksil grubuna ya ilk numara verilir ya da en küçük numara verilecek yön izlenir. Karboksil grubu isimlendirme bakımından öncelikli bir grupdur. Bu nedenle poli fonksiyonel bileşikler, karboksil grubuna göre isimlendirilirler Cl CH 2 CH CH 3-Kloro-2-metilpropanoik asit CH 3 H H CH 2 CCH 2 CH CH 3 3,4-Dihidroksi-3-metilbütanoik asit Karboksil grubundaki hidroksilin çıkması ile kalan -C- yapısındaki kısma açil grubu adı verilir. Açil grubları geleneksel sistemde de, IUPAC sisteminde de türedikleri asidin isminin sonundaki ik ekinin yerine il eki getirilerek isimlendirilirler. CCH NH C 2 Elde Edilmeleri 1. Nitrillerin hidrolizi Hidroliz işlemi genellikle sıcakta, hidroklorik, sülfürik ve bazen fosforik asit gibi mineral asitler veya alkali hidroksitlerin katalizörlüğündeğ yürütülür. H 2 S 4, ısı H 2 S 4, ısı 2-Benzoil amino naftalen 1-Asetilnaftalen 2. ksidasyon eaksiyonları ksidasyon işlemi, krom trioksit-sülfürik asit, potasyum permanganat, nitrik asit vb. ajanlarla yapılabilir. Aldehitlerin oksidasyonlarında, özellikle molekülde oksidasyona hassas başka grubların bulunması halinde gümüş oksit tercih edilir. (CH 3 ) 3 CCHC(CH 3 ) 3 CH 2 H 2-tert-butil-3,3-dimetil-1-butanol K 2 Cr 2 7 H 2, H 2 S 4 K 2 Cr 2 7 CH H 2 S 4, H 2 Furfural Furan-2-karbaldehit (CH 3 ) 3 CCHC(CH 3 ) 3 CH 2-tert-butil-3,3-dimetilbutanoik asit Furoik asit CH Furan-2-karboksilik asit 2

3 Metil grubu içeren aromatik bileşiklerde, bu grup okside edilerek karboksil haline dönüştürülür. eaksiyonun alifatik karboksilli asitlerin sentezlerinde uygulanması sınırlı olmakla beraber bazı örnekleri bulunmaktadır. **** CH 3 CH CH 3 N 2 3-Metoksi-4-nitrotoluen 1. KMn 4, H - 2. H CH 3 N 2 3-Metoksi-4-nitrobenzoik asit -2 veya ısı 3. Grignard bileşiklerinin karbon dioksitle reaksiyonu Polarlaşan C atomuna Grignard bileşiğinin metil grubu hücum eder. luşan ara ürünün HBr veya HCl gibi asitlerle muamelesi ile asetik asit elde edilir. x oksidasyon oksidasyon oksidasyon ısı Fiziksel Özellikleri Normal şartlarda küçük moleküllü alifatik karboksilli asitler sıvı, diğer bütün asitler katıdır. Karbonil grubunda karbon-oksijen arasında kuvvetli bir dipol bağı vardır, hidroksil grubundaki oksijen-hidrojen bağı da alkollerdekinden daha kuvvetle polarize olur. Karboksilli asitlerde hidrojen bağları çok kuvvetlidir. Bu nedenle erime ve kaynama derecelerinin aynı sayıda karbon içeren alkol, eter ve hidrokarbonlardan çok daha yüksektir. H 2-Metil-1-büten 2-Bütanon 2-Bütanol Propanoik asit H 31 0 C 80 0 C 99 0 C C 3

4 Karboksil grubunun bütün atomları ve radikal grubunun bağlanma atomu, karbonil karbonu ve hidroksil oksijeninin orbital düzenleri nedeni ile aynı düzlem üzerinde yer alır; bağ açıları 120 civarındadır. Formik asit : : C H Formik asitte karbon ve her iki oksijen sp 2 hibriti oluşturur. Asetik asitte hidrojen bağı. Asetik asitin elektrostatik potansiyel haritası δ- δ δ δ - Asetik asitte çekim kuvvetleri, bir molekülün oksijeni ile diğer molekülün -H grubunun protonundan kaynaklanır. Kırmızı: Yüksek elektron yoğunluğunu Mavi: Düşük elektron yoğunluğunu Asetik asitin H grubunun hidrojen atomu düşük elektron yoğunluğu bölgesindedir ve asidiktir (pka~5). Nükleofilik açil sübstitüsyon reaksiyonları ile karboksilik asit türevlerine dönüştürülür. Asetat (etanoat) iyonunun elektrostatik potansiyel haritası Kırmızı: Yüksek elektron yoğunluğunu Mavi: Düşük elektron yoğunluğunu Karbondioksit (-C - 2 ) grubunun her iki oksijen atomu yüksek elektron yoğunluğu bölgesindedir. Karbonil oksijeninden dolayı bazik veya nükleofilik davranış gösterir. Sodyum stereat uzun hidrokarbon zincirinin bir ucunda polar, iyonik karboksilat grubuna sahiptir. Bu karboksilat grubu hidrofiliktir ve su moleküllerine hidrojen bağı ile bağlanarak molekülü çözünür hale getirme eğilimi gösterir. Hidrokarbon zinciri hidrofobiktir. Sodyum stereat suya bırakıldığında misel adı verilen küresel yığınlar oluşur. - CH 3 (CH 2 ) 16 CNa Sodyum stereat (Sodyum oktadekanoat) 4

5 Deterjanlar, sabunlar gibi, misel davranışıyla temizleme özelliği gösteren maddelerdir. Karboksilli asit molekülleri su molekülleri ile de etkileşebildiklerinden küçük moleküllü alifatik asitler suda çok çözünürler. Çözünürlük alkil zincirinin uzamasına bağlı olarak azalır. Kimyasal Özellikleri 1. Asitlik I. İçerdiği karbonil grubu nedeniyle -H bağı zayıflar. CH C - H II. Karboksilat iyonundaki rezonans H in ortama kolayca bırakılmasını sağlar. Karboksilik asitin 3 rezonans formu vardır. III. İndüktif Etki: Halojenler, hidroksil, siyano, karboksil ve metoksil gibi indüktif yolla elektron çekici gruplar (-I), karboksilli asitin asitliğini artırmaktadır. İndüktif etki mesafe arttıkça azalır. -N 2 >-S 2 >-CN>-CH>-CH> -C>F>Cl>Br>I>-CH 3 >-H> -SH > -C 6 H 5 > -C=CH > -CH=CH 2 >-CH 3 Nükleofillere karşı etkinlik sırası; Açil klorürler, kararlılığı en az etkinlikleri en fazla olan asit türevleridir. Nükleofilik Açil Sübstitüsyon 2. Karboksilli asitler, kalsiyum oksit, baryum oksit, alkali hidroksitler veya piperidin, piridin gibi organik bazlar karşısında ısıtıldıklarında, termal dekompozisyon sonucu dekarboksilasyona uğrarlar. 5

6 3. Isıtıldıkları zaman iki molekül asitten bir molekül su çıkarak, asit anhidritleri oluşur. eaksiyonun iki değişik asitle uygulanmasından karışım anhidritler elde edilebilir. 4. Tiyonil klorür ve fosforlu klorlama ajanları ile ısıtıldıklarında, karboksil hidroksili yerine klor sübstitüsyonu olur ve asit klorürleri oluşur. Diğer fosforlu halojenleme ajanları ile de benzer ürünler elde edilebilir. ısı asit anhidrit Trietilamin veya asit klorür HCl 5. Ester sentezi- Fisher Esterleşmesi Karboksilli asitler, alkol ve fenollerle ısıtıldığında esterler oluşur. Genellikle sülfürik asit, hidroklorik asit, fosforik asit ve p-toluensulfonik asit gibi katalizörler karşısında, sıcakta çalışılır. CH 2 H 'CH asitten CH 2 C' alkolden H 2 CH 3 H CH 3 CHCH 2 CH 3 H C H C CH 3 H 2 H 2 S 4 sek-bütil alkol Benzoik asit CH 3 CH H 2 S 4 Metil benzoat CH 3 CCHCH 2 CH 3 CH 3 H 2 sek-bütil asetat 6. Karboksilli asitler, katalitik hidrojenasyona, sodyum bor hidrür, sodyum hidrür ve diğer alışılmış laboratuar hidrojenleme ajanlarına karşı dirençli bileşiklerdir. ş Sadece lityum aluminyum hidrürle yavaşça redüklenerek alkollere dönüşürler. baz baz ısı ısı baz Açil klorür Asit anhidrit Ester Amit Karboksilat 6

7 KABKSİLLİ ASİT TÜEVLEİ KABKSİLLİ ASİT TÜEVLEİ ESTELE ESTELE Karboksilli asit esterleri, alkollerin veya fenollerin açillenmesi, diğer bir ifade ile karboksil grubundaki hidroksilin bir alkoksi veya fenoksi grubu ile yer değiştirmesi sonucu oluşan bileşiklerdir. ksijen içeren heterosiklik halkalarda, oksijene komşu konumda bir karbonil bulunması halinde, halka içi ester oluşur; bu tip bileşiklere lakton adı verilir. İsimlendirilmeleri Esterler,oluştukları alkol veya fenole ait radikalin ismine, asidin isminden ik asit çıkarılıp sonuna -at eki getirilerek isimlendirilirler. C' Ester H H C C C H Lakton CH 3 CC 2 H 5 Asetik asitten gelen kısım Etilasetat etanolden gelen kısım Büyük ve karmaşık moleküllü bileşiklerin isimlendirilmeleri ana yapılarına göre yapılıp, ester grubu ana yapının isminin başında, sübstitüent ismi gibi belirtilebilir; bu durumda ester grubu açil grubunun ismine oksi eki getirilerek gösterilir. CCH 2 CH 2 CHCH 3 Cl Siklopentil γ-klorovaleryanat Siklopentil 4-kloropentanoat 4-Kloropentanoiloksisiklopentan CC 2 H N Etil izonikotinat Etil piridin-4-karboksilat CH 3 CH 2 C Siklobutil propanoat Siklobutil etil karboksilat 7

8 CH 3 CCH 2 CH 2 CH(CH 3 ) 2 3-Metilbütil asetat Muzun özgün kokusu Elde Edilmeleri 1. Esterlerin elde edilmelerinde en çok kullanılan yöntem, alkol veya fenollerin karboksilli asitlerle esterleştirilmeleridir. eaksiyon tersinir özelliktedir; oluşan suyun ortamdan uzaklaştırılması, ş ortama katalitik miktarda derişik sülfürik asit ilave edilmesi ester oluşumunu kolaylaştırır. 2. Alkollerin esterleştirme işlemi, asit klorürleri ile gerçekleşir. eaksiyonda oluşan hidrojen klorürün tutulması için alkali hidroksitlerin sulu çözeltileri, piridin, N,N-dimetilanilin vb. bazik ajanlar karşısında çalışılabilir (Schotten-Baumann reaksiyonu). N 2 (CH 3 ) 2 CHCH 2 H CCl N 2 piridin N 2 CCH 2 CH(CH 3 ) 2 N 2 izobütil alkol 3,5-dinitrobenzoil klorür izobütil 3,5-dinitrobenzoat CCl 'H C' HCl piridin 3. Alkoller asit anhidritleri ile de kolaylıkla esterleştirilebilirler; reaksiyonda katalizör olarak derişik sülfürik asit, susuz çinko klorür, asetil klorür, sodyum asetat veya alkali hidroksitler kullanılabilir. 4. Karboksilli asitlerin sodyum, potasyum, baryum, kalsiyum veya gümüş tuzları ile halojenli bileşiklerin reaksiyonları sonucunda da esterler oluşur; reaksiyon genellikle sıcakta yürütülür. C 'H C' CH CNa ' X C' NaX 8

9 5. Esterlerde alkol değişmesi; C' ''H C'' ' H Fiziksel Özellikleri Birçok ester doğal olarak bulunur. Esterler özel ve hoş kokulu maddelerdir. Meyve ve çiçeklerin kokulu yağlarının önemli bir kısmını oluştururlar. 3-Metilbütil asetat gıdalarda meyve aroması üretiminde kullanılır. Normalşartlarda küçük moleküllü alifatik esterler sıvı, diğerleri katıdır. Suda genellikle az çözünürler, organik çözücülerde çözünürler. Metil etanoatın elektrostatik potansiyel haritası Karboksilik asit Açil klorür Asit anhidrit Kırmızı: Yüksek elektron yoğunluğunu Mavi: Düşük elektron yoğunluğunu Karbonilin oksijen atomu yüksek elektron yoğunluğu bölgesindedir. Ester Amit Kimyasal Özellikleri 1. Sulu ortamda hidroliz olarak, kendilerini oluşturan asit ve alkollere ayrışırlar. Asit ve alkaliler ile ısı reaksiyonu hızlandırır. Mekanizması; ısı 9

10 2. Sıvı amonyak veya derişik amonyak çözeltisi ile amitleri verirler. Primer ve sekonder aminlerle ısıtıldıklarında ise sübstitüe amitler oluşur. 3. Esterler, alkollü ortamda metalik sodyum (Bauveault-Blanc reaksiyonu), lityum aluminyum hidrür ve katalizör karşısında hidrojenle redüklenerek alkollere dönüşürler. C' NH 3 CNH ' 2 H Amonyak C' H 2 N'' CNH'' ' H Primer amin Mekanizması; 4. rganometalik bileşiklerin esterlerin karbonil grubuna katıldığında da öncelikle ketonlar elde edilir. luşan bu keton bileşiğine ortamda bulunan grignard bileşiği ile tekrar reaksiyona girerek tersiyer alkoller elde edilir. KABKSİLLİ ASİT TÜEVLEİ ANHİDİTLE baz 10

11 Karboksilli asit anhidritleri, iki molekül karboksilli asitten bir molekül su çıkması ile oluşmuş (C) 2 genel yapısında bileşiklerdir. Aynı asidin iki molekülünden su çıkışı ile oluşan anhidritlere basit anhidritler, farklı iki asitten oluşan anhidritlere ise karışım anhidritler denir. C ' C Dibazik asitler, intermoleküler su çıkışı ile siklik yapıda anhidrit oluştururlar. Genellikle kullanılan ve anhidrit tabirinin çağrıştırdığı bileşikler, basit ya da siklik anhidritlerdir. (CH 2 )n CH 2 C CH 2 C siklik anhidrit İsimlendirilmeleri Anhidritler, türedikleri asit veya asitlerin isimlerine anhidrit kelimesi eklenerek isimlendirilirler. (CH 3 C) 2 Asetik anhidrit (CH 3 CHCH 2 CH 2 C) 2 Cl 4-Kloropentanoik anhidrit CH 3 CH 3 CH 2 C C Asetik propanoik anhidrit Elde Edilmeleri 1. Karboksilli asit anhidritlerinin elde edilmeleri için klasik yöntem, asitlerin sodyum, potasyum veya gümüş tuzlarının açillenmesidir. eaksiyon oda sıcaklığında yürür. Bu yöntemle de hem basit, hem de karışım anhidritler elde edilebilir. CNa CCl C NaCl 2. Asitlerin asit klorürleri ile açillenmesi, anhidritlerinin elde edilmeleri için en iyi yöntemdir. Bu yöntemde genellikle sıcakta ve piridin karşısında çalışılır. Farklı asit ve asit halojenürü kullanarak karışık anhidritlerin sentezi yapılabilir. CH CCl HCl 3. Isıtıldıkları zaman iki molekül asitten bir molekül su çıkarak, asit anhidritleri oluşur. eaksiyonun iki değişik asitle uygulanmasından karışım anhidritler elde edilebilir. ısı asit anhidrit 11

12 3. Esterler çinko klorür karşısında asit klorürleri ile ısıtıldıklarında, kullanılan ester ve asit klorürü cinsine bağlı olarak basit veya karışım anhidritler oluşur. C CCl C Cl Fiziksel Özellikleri Normal şartlarda küçük moleküllü asit anhidritleri sıvı, diğerleri katı halde bulunur. Sıvıların kaynama dereceleri, türedikleri asitlerinkinden daha yüksektir. Genellikle karakteristik kokulu ve tahriş edici i maddelerdir. di rganik çözücülerde çözünürler. Etanoik anhidritin elektrostatik potansiyel haritası Kırmızı: Yüksek elektron yoğunluğunu Mavi: Düşük elektron yoğunluğunu Kimyasal Özellikleri 1. Alkoller asit anhidritleri ile de kolaylıkla esterleştirilebilirler; reaksiyonda katalizör olarak derişik sülfürik asit, susuz çinko klorür, asetil klorür, sodyum asetat veya alkali hidroksitler kullanılabilir. Bu reaksiyon kullanılan alkol primer veya sekonder ise kolay yürür ve ürün esterdir. Tersiyer alkollerde ise alken oluşur. C 'H C' CH 2.Suluortamdayadahavanın rutubetiile türedikleri asitlere dönüşürler. C H 2 2CH 3. Aminlerin açillenmesi Primer ve sekonder aminler asit anhidrit gibi açilleme ajanları ile N-sübstitüe amitleri elde edilir. CH 3 C CH 3 C HN' CN' N,N-disübstitüe amit 12

13 4. Friedel-Crafts açilasyonu, Karboksilik asit anhidritleri, alüminyum klorürlü ortamda aromatik halkayı açillerler. CC AlCl 3 C CH baz CH3 CH 3 CCCH 3 AlCl 3 CH 3 CCH 3 Anizol Asetik anhidrit p-metoksiasetofenon 5. Peroksitlerle oksitlendiklerinde perasit, lityum aluminyum hidrürle veya katalizör karşısında hidrojenle redüklendiklerinde önce aldehit, daha ileri redüksiyon sonucunda ise alkollere dönüşürler. (C) 2 H CH H 2 perasit (C) 2 2 H 2 CH H 2 KABKSİLLİ ASİT TÜEVLEİ ASİT HALJENÜLEİ Karboksilli asit halojenürleri, karboksil grubundaki hidroksilin bir halojen ile yer değiştirmesi ile oluşmuş -CX genel yapısında bileşiklerdir. İsimlendirilmeleri İsimleri, ik asit yada oik asit ekleri ile biten asitlerden türeyen asit halojenürleri, içerdikleri açil grubunun ismine halojen ismi ve -ür eklenerek isimlendirilirler. CH 3 CCl ClCH 2 CCl CH 3 CHCH 2 CH 2 CCl Cl Asetil klorür Kloroasetil klorür 4-Kloropentanoil klorür 13

14 Karboksilik asit şeklinde bitenlerin halojenürleri ise, içerdikleri ana yapının ismine, karbonil sözcüğü, halojen ismi ve -ür eklenerek isimlendirilirler. CCl Siklopentan karbonilklorür Kompleks yapılarda, ya da molekülde isimlendirme bakımından asit halojenüründen daha öncelikli grupların bulunması halinde, grup ismin başında, haloformil (kloroformil-, bromoformilgibi) şeklinde, sübstitüent gibi yazılır. CCl 2 1 CH 2-Kloroformilsiklopentan karboksilik asit Elde Edilmeleri 1.Asit klorürlerinin elde edilmelerinde en çok uygulanan yöntem, asitlerin tiyonil klorür ile piridin gibi bir baz varlığında ısıtılmasıdır. Bu reaksiyonda karboksilik asitler yerine bunların tuzları, esterler veya anhidritleri de kullanılabilir. CH SCl 2 CCl S 2 HCl CNa SCl 2 CCl S 2 NaCl C' SCl ' 2 CCl S 2 Cl (C) 2 SCl 2 2 CCl S 2 2.Karboksilli asitlerin, asit klorürü haline dönüştürülmelerinde fosfor triklorür, fosfor pentaklorür veya fosfor oksiklorürden de yararlanılabilir. 3 CH PCl 3 CCl H 3 P 3 CH PCl 5 CCl PCl 3 Fiziksel Özellikleri Asit halojenürleri normal şartlarda genellikle sıvı maddelerdir. Erime ve kaynama dereceleri, türedikleri asitlerden çok daha düşüktür. Çoğunlukla tahriş edici kokuya sahiptirler. rganik çözücülerde çözünürler. Kimyasal bakımdan çok aktif bileşiklerdir; reaksiyonlarının çoğunluğu ekzotermik ve şiddetlidir. Etil klorürün elektrostatik potansiyel haritası Kırmızı: Yüksek elektron yoğunluğunu Mavi: Düşük elektron yoğunluğunu 14

15 Zayıf rezonans kararlılığı.. - Cl Cl Açil klorürlerdeki rezonans kararlılığı karboksilik asitlerin diğer türevlerindeki kadar değildir. Karbon-klor bağı uzun bir bağdır. Klorun 3p orbitali ile karbonil grubunun π orbitalinin örtüşmesi zayıftır. Bu nedenle klorun elektron çiftlerinin π sistemi içindeki delokalizasyonu zayıf olur. Bir açil klorürün karbonil grubu, klor atomunun elektron verme etkisinden daha çok, elektron çekici indüktif etkisini hisseder. Bu durum, açil klorürün karbonil karbonunu diğer karboksilik asit türevlerine göre nükleofilik etkilere daha istekli hale getirir. Kimyasal Özellikleri 1. Sulu ortamda veya havanın rutubetinden etkilenerek parçalanır ve karboksilli asitlere dönüşürler. CCl H 2 CH HCl 2. Karboksilli asitler veya tuzları asit klorürleri ile açillenmesi, anhidritlerinin elde edilmeleri için en iyi yöntemdir. Bu yöntemde genellikle sıcakta ve piridin karşısında çalışılır. Farklı asit ve asit halojenürü kullanarak karışık anhidritlerin sentezi yapılabilir. CH CCl HCl 3. Aromatik bileşiklerin Friedel-Crafts açilleme tepkimesi: Açil klorürleri ve karboksilik asit anhidritleri, alüminyum klorürlü ortamda aromatik halkayı açillerler. l Mekanizması; yavaş Hem karbon, hem de oksijen, azot, kükürt vb. heteroatomlar üzerinden açilleme yapabilirler. hızlı 15

16 4. Asit halojenürleri, amonyak ve primer ya da sekonder aminlerle de soğukta, kolaylıkla reaksiyon verirler; amitler meydana gelir. CCl 2 NH 3 CNH 2 NH 4 Cl - CCl 2 'NH 2 CNH' 'NH 3 Cl - 5. Peroksitlerle oksitlendiklerinde perasit, lityum aluminyum hidrürle veya katalizör karşısında hidrojenle redüklendiklerinde önce aldehit, daha ileri redüksiyon sonucunda ise alkollere dönüşürler. CCl H 2 2 CH HCl perasit CCl H 2 CH HCl KABKSİLLİ ASİT TÜEVLEİ AMİTLE baz Amonyak veya primer ya da sekonder aminlerin açillenmesi, diğer bir ifade ile karboksil grubundaki hidroksilin, bir amonyak veya primer ya da sekonder amin artığı ile yer değiştirmesi sonucu oluşmuş -CNH 2 genel yapısında bileşiklere amit denir. Amitler, azot üzerinde bir veya iki tane radikal taşıyabilirler veya nonsübstitüe olabilirler. Azota bağlanan bu gruplar, birbirinin aynı veya farklı, alifatik, sikloalifatik, aromatik yada heterosiklik yapıda olabilirler. NH 2 NH N 2 Nonsübstitüe amit Monosübstitüe amit Disübstitüe amit 16

17 İsimlendirilmeleri Nonsübstitüe amitler, türedikleri asitin isminin sonundaki ik asit yada oik asit eki kaldırılıp, yerine amit kelimesi getirilerek isimlendirilirler. Sübstitüe amitlerde, ismin başında - sübstitüentin azot üzerinde olduğunu göstermek için -Nharfi ve daha sonra sübstitüentlerin isimleri yazılır. CH 3 CNH 2 CH 3 CNHCH 3 CH 3 CN(CH 3 ) 2 CNH 2 (CH 3 ) 2 CHCH 2 CNH 2 Benzamit CH 3 CH 2 CH 2 CNCH CH 3 3-Metilbütanamit CH 3 CH 3 N-izopropil-N-metil-bütanamit Asetamit N-Metilasetamit N,N-Dimetilasetamit Elde Edilmeleri 1. Karboksilli asitlerin amonyum veya amin tuzları pirolize edildiklerinde, bir denge reaksiyonu ile amit haline dönüşürler. eaksiyon, karboksilli asitlerin amonyak veya aminlerle ısıtılması suretiyle de yürütülebilir. CH NH 3 C - NH 4 CNH 2 H 2 CH NH 2 CNH Anilin H 2 N-Fenilbenzamit 2. Aminlerin açillenmesi Primer ve sekonder aminler asit anhidrit gibi açilleme ajanları ile N-sübstitüe amitler elde edilir. CH 3 C CH 3 C HN' CN' N,N-disübstitüe amit Amonyak, primer ve sekonder aminler asit klorürler gibi açilleme ajanları ile amitler elde edilirler. CCl 2 NH 3 CNH 2 NH 4 Cl - Nonsübstitüe amit 3. Sıvı amonyak veya derişik amonyak çözeltisi ile amitleri verirler. Primer ve sekonder aminlerle ısıtıldıklarında ise sübstitüe amitler oluşur. C' NH 3 CNH ' 2 H Amonyak CCl 2 NH 3 CNH 2 NH 4 Cl Benzoilklorür Benzamit C' H 2 N'' CNH'' ' H Primer amin 17

18 Fiziksel Özellikleri Normal şartlarda formamit sıvı, diğer bütün nonsübstitüe amitler -kuvvetli intermoleküler etkileşmeler nedeni ilekatıdır. Küçük moleküllü mono ve di sübstitüe amitler, intermoleküler etkileşmelerin azalmış olması nedeni ile sıvıdır. Alifatik amitlerden ilk beş tanesi suda çözünür. Sıvı amitler organik bileşikler için çok iyi çözücüdürler. Özellikle N,N-dimetil formamit, birçok sentez çalışmasında çözücü olarak kullanılmaktadır. Etanamit elektrostatik potansiyel haritası Çok etkili rezonans kararlılığı N' 2 N' 2 - Kırmızı: Yüksek elektron yoğunluğunu Mavi: Düşük elektron yoğunluğunu Azottan elektron verilmesi amit karbonilini kararlı kılar ve nükleofilik atakların hızını azaltır. Nükleofiller, molekülün elektrofilik kısmına atak yapar. Kimyasal Özellikleri 1. Asit ve alkali hidroksitlerin sulu çözeltileri ile ısıtıldıklarında hidroliz olurlar; asit hidrolizde karboksilli asit ve amonyum tuzu, alkali hidrolizde karboksilli asit tuzu ve amonyak oluşur. 2. Amidlerin redüksiyonu Azot üzerinde en az bir hidrojen bulunan amidlerin redüksiyonu sonucu aminler elde edilirler. ısı 18

19 CH 2 Cl NaCN CH 2 CN H 2 H 2S 4 CH 2 CH Benzil klorür Benzil siyanür Fenil asetik asit H H 1.NaCN CH 3 C(CH 2 ) 2 CH 3 H 2. H 3C(CH 2 ) 2 CH 2 3 HCl CH 3 C(CH 2 ) 2 CH 3 CN CH 2-Pentanon 2-Siyano-2-pentanol 2-Hidroksi-2- metilpentanoik asit 1 3 CH 2 CH SCl 2 1 CH 3 CH 3 3 CH 2 CCl 3-Metoksifenil asetik asit 3-Metoksifenil asetil klorür CH 2 CCl CH 2 NH 2 CH 2 CNHCH 2 C 6 H 5 Fenil asetil klorür Benzil amin N-Benzilfenilasetamit CH 3 CH CCl FCH 2 CCH 2 CH 3 H 2 NH 3 FCH 2 CNH 2 C 2 H 5 H K 2 Cr 2 7 H 2, H 2 S 4 SCl 2 Etil floroasetat Amonyak Floroasetamit Etanol Toluen Benzoik asit Benzoil klorür etileter =Alkil, vinil, aril CC 2 H 5 Primer alkol Sekonder alkol Tersiyer alkol CH 3 CHCH 2 CH 3 Cl 2-Klorobütan CCH 3 Metilbenzoat 1. Mg, dietil eter 2. C 2 CH 3 CHCH 2 CH 3 3. H 3 CH 2 C 2 H 5 MgBr 2-Metilbütanoik asit 1. dietil eter C 2. H 3 H C 2 H 5 C 2 H 5 3-Fenil-3-hidroksipentan (3-Fenil-3-pentanol) Tersiyer alkol Karboksilli asit Primer alkol 19

20 20