LİBERALİZM OKULU. Etkinlik Raporu

Transkript

1 LİBERALİZM OKULU 24Ocak - 31 Ocak - 7 Şubat 2014 Etkinlik Raporu KONUŞMACILAR: Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Kalaycı Prof. Dr. Atilla Yayla Yrd. Doç Dr. Burak Bilgehan Özpek RAPORTÖRLER: Ayşenur Bulut, Çağkan Öztürk ÖZET: Serfitifika programı olarak başlatılan ve 3 ayrı oturumda her biri Cuma günü olmak üzere üç haftalık sürede tamamlanan Liberalizm Okulu kapsamında liberalizmin üç ayrı akımı ele alındı. Sosyal Liberalizm, Klasik Liberalizm ve Anarko-Kapitalizm ideojik tanım, liberalizm ideolojisi içerisindeki teorik pozisyonları, tarihsel gelişimleri ve politik pratikleri ve düşünürleri bağlamında değerlendirildi. İlk ders olan 24 Ocak tarihli Sosyal Liberalizm Yrd. Doç. Dr. Hüseyin Kalaycı tarafından verilirken, ikinci oturum olan Klasik Liberalizm oturumu ise Prof. Dr. Atilla Yayla tarafından gerçekleştirildi. Son oturum olan Anarko- Kapitalizm oturumunda ise Yrd. Doç. Dr. Burak Bilgehan Özpek konuşmacı olarak yer aldı. Liberalim Okulu'nun 3 haftalık programının ardından katılımcılara sertifikaları dağıtıldı.

2 1. SOSYAL LİBERALİZM Program 3H Hareketi Genel Sekreteri Pinar Genç in 3H Hareketini tanıttığı sunumuyla başladı. 3H nin gerçekleştirdiği ve gerçekleştirmeyi planladığı projeler, etkinlikler, uluslararası bağlantıları, sosyal ve yazılı medyadaki temsiliyeti, akademik ve aktivist yönüyle 3H Hareketi Derneği hakkında katılımcılara bilgi verildi. Konuşmanın ardından ilk programın konuşmacısı olarak davet edilen Hüseyin Kalaycı takdim edildi ve katılımcılara tanıtıldı. Kalaycı bunun ardından sunuma geçerek birinci dersi başlattı. Konuşmacı söze giriş niteliğinde Türkiye de var olan liberalizm algısından ve problemlerinden bahsetti. Bu algının Türkiye de zayıf olduğunu belirten Kalaycı hal böyleyken kendini liberaller olarak takdim eden aydınların tutundukları tavır ve devletin otoriter reflekslerini meşru gören, kamu otoritesi gibi söylemlerine başladılar. Takınılan bu tutum Kalaycı ya göre Türkiye'de imajı zaten pek de parlak olmayan liberalizmin, itibarını kaybetme noktası geldiğini belirtti. Böyle bi ortam varken 3H nin tutumunu liberalizm için ümit verici olduğunu sözlerine ekledi. Kalaycı sosyal liberalizme geçmeden önce ilk liberal düşünce pratiği olan klasik liberalizm in doğuşundan, Aydınlama Çağının getirdiği düşünce biçimi ve sosyal yapı metodlarından bahsetti. Daha sonra Kant tan yola çıkarak, akıl aracılığıyla özgürleşme kavramını prensip alan liberalizm tarihselliğini Locke un egemenliğin kaynağını tanrıdan alıp, akla dayandırmasıyla takip ettiğini belirtti. Bu bağlamda John Locke kavramsallığı çerçevesinde oluşan üç temel haktan bahsetti, yaşam hakkı, mülkiyet hakkı ve bireysel haklar Kalaycı 20.yüzyılı siyasi olarak liberalizmin düşüş, Marks ın kuramlarının ve sosyalizmin egemenliğinin arttığı yıllar olarak tanımladı.

3 Liberalizmin düşüşünün, sosyal politikaları geliştirme bilincini başlattığını belirtip, sosyal liberalizmin doğuşundan bahsetti. Kalaycı 20. yy. da sosyalizmin yükselişini kapitalizmin uygulanış biçiminde var olan problemler sebebiyle yaşandığını belirtti. Bu anlamda Kalaycı nın tanımıyla Sosyal liberalizm, bireysel özgürlük ve sosyal adalet arasında bir denge arayışında olduğunu belirtip serbest piyasanın sosyal liberal çerçevede tam anlamıyla adaleti sağlamayadığını belirtti. Kalaycı sunumuna sosyal liberalizm ve klasik liberalizm arasında farklılık gösteren noktalar anlatarak devam etti. Kalaycı klasik liberalizmin negatif özgürlükleri savunup ve birey alanlarına müdaheleyi kesinlike reddettiğinden bahsetti. Bununla beraber sosyal liberalizmin ise pozitif özgürlüklere inanarak, bireyin devletin yardımına ve müdahalesine ihtiyacı olduğunu düşüncesinden temellendiğini söyledi. Hüseyi Kalaycı, kapitalizmin krizlerinden ve buna karşı çözüm arayışları sonucu ortaya çıkan Keynes endeksli ekonomik modeli ele aldı ve 70 ler süresince etkili olan sosyal refah politikalarından, sosyal güvenlik politikalarindan bahsederek sunumunu ve dersi noktaladı. Kalaycı nın anlatımın ardından soru-cevap kısmına geçildi. Ardından kapanış yapılarak program sona erdirildi.

4 2. KLASİK LİBERALİZM 3H Derneği Başkan Yardımcısı Mustafa Aslan, IFLRY Genel Kurulu için bulundukları Polonya da gerçekleştirilen seçim ve toplantılar hakkında bilgi verdi. Gelecekte 3H nin bu bağlantılarla birlikte gerçekleştireceği ortak çalışmalardan bahsetti. Programa 3H nin katılımcılara kısaca tanıtılması ardından Prof. Dr Atilla Yayla nın takdimi ve tanıtımıyla devam edildi. Atilla Yayla sunumuna öncelikle ideolojinin kısa bir tanımı yaparak başladı. Fransız liberal bir felsefeci tarafından geliştirilmiş bir kavram olduğundan bahsetti. Atilla Yayla daha sonra kendi oluşturduğu Yayla yelpazesi isimli ideoloji şeması üzerinden ideolojiler arası ilişkileri tanımladı. Birbirleri arasında var olan benzerlikleri ve ayrıldıkları noktaları aktardı. Yayla Siyasi Yelpazesi

5 Yayla bununla beraber ideolojilerin çöktüğü hakkındaki tezlere değindi ve bu tezleri olumlamadığını bunların gerçeği neden yansıtmadığını anlattı. Liberalizmin doğuş sürecinden 19 yy. liberalizm çağı olduğundan kısaca bahsetti ve gelişim gösterdiği Hollanda, İngiltere, Avusturya gibi ülkeleri sıralayarak liberalizmin kültüre özgü bir ideoloji oluşuna değindi. Marks ın Komünist Manifestosuyla beraber kolektivizmin, sosyalizmin yükselişinden bahsetti. Bununla birlikte liberalizmin gerilemesi ve gerileyiş sürecini aktararak asıl neden olan etkenler I. ve II. Dünya Savaşlarından bahsetti. Bu sosyalizm düşüncesinin yükseliş gösterdiği ve liberalizm düşüncesinin geri plana düştüğü zamanda Mises ve Hayek gibi iki felsefecinin liberalizm ideolojisini geliştirme sürecinden ve kitaplarında bahsetti. Hayek in Kölelik Yolu adlı eserinden ve sosyalizme karşı serbest piyasa savunusundan, Mont Pelerin adlı yerde kurduğu aynı isme sahip cemiyet sayesinde liberal düşüncenin gelişim sürecine olan büyük katkısından bahsetti. Yayla, Klasik Liberalizm kavramının etimolojik değerlendirmesini yaptıktan sonra; doğal haklar, sosyal sözleşme, kendiliğinden doğan düzen, doğal hukuk gibi liberalizmin en temel savunularından bahsetti. Liberalizmin felsefi olarak doğuşunu gerçekleştiren John Locke tan ve tüm diğer liberal yazar, akademisyen ve filozoflara kısaca değindi. Avusturya İktisat Okulundan, Amerikan liberalizminden, anarko kapitalizmden bahsetti ve liberal düşüncenin temelindeki kavramlara tek tek değindi. Liberalizm düşüncesinin en temel savunusu, olmazsa olmazı olan özgürlükken, klasik liberallerin savunduğu negatif özgürlük kavramı birşeyden özgür olmak anlamındadır. Özgürlük ve bağımsızlık

6 kavramları farklı anlamlıdır. Bireyler özgür, topluluklar veya gruplar ancak bağımsız olabilirler. Yayla ya göre diğer bir hak olan Özel mülkiyet, bireyin nesneler üzerinde olan tasarruf yetisi ve dışlama hakkıdır. Mülkiyet düşmanlığından, Marks ın mülkiyete olan karşıtlığından, serbest mübadele hakkından bahsettikten sonra, serbest mübadele fikri serbest siyasa ekonomisinden, Adam Smith ten, serbest piyasanın liberallerin yazdığı veya bulduğu bir teori olmadığını bunun doğal bir mecburiyet olduğundan bahsetti. Yayla nın liberalizm kategorik duruş sergilediği kamu otoritesi karşıtlığı, devletin sınırlarının küçültülmesinden bahsetti. Katılımcıların Atilla Yayla ya yönelttiği sorular ve cevaplarının ardından 2. program sona erdi.

7 3. ANARKO KAPİTALİZM Liberalizm Okulu Sertifika Programı son gününde Semih Bedir in moderasyonunda ve Bilgehan Özpek in sunumuyla Anarko Kapitalizm le devam etti. Semih Bedir Bilgehan Özpek i tanıtarak giriş yaptı ve program başladı. Özpek sunumuna 3 soru sorarak başladı. Bir devlete sahip olmasaydık, onu icat etmiş olurmuyduk? Başka bir tarih mümkün müydü? Devleti neden kurduk? Özpek daha sonra ilk insanların yaşadıkları dönemden ve devlet öncesi durumu anlatmaya bahsetmeye başladı bir çeşit insan doğası kavrayışını anarko kapitalizm çerçevesinden sunmaya hazırlandı. Özpek e göre Avcılar ve Toplayıcılar olmak üzere ayrı grup insanlar vardı ve birlikte hareket etmek zorundaydılar. Tarımın icadından hayvanları evcilleştirmeye kadar geçen süreçten ve bunun insanın rollerini nasıl değiştirdiğinden kısaca bahsetti. Hobbes un ortaya koyduğu insan insanın kurdudur mottosunu alıntılayan Özpek, Hobbes un olabilecek en kötü anarşi durumu ve en iyi devlet kurumunu kıyasladığını belirtti. Özpek bunun ardından mülkiyet kavramını anlatmaya başladı, mülkiyeti ne çok kutsal ne de ihlal edilebilecek kadar değersiz bir kavram olarak görmediğini belirtti. Mülk sahipleri devlet olmadan anarşi içinde olduklarından daha sonrasında, insanların konuşmaya başlayıp mallarını takas ettiklerinden bahsetti ve bu durumun daha anlaşılır bir hale gelmesi açısından, aşağıdaki örneklendirme yaptı. A mülkiyet ve B mülkiyeti sahipleri, A mülkiyetinin elma, B mülkiyetinin armut üretir ve konuşma sayesinde refahlarında artış olacaktır, çünkü takas sayesinde B mülkiyetinin sahibi elma, A mülkiyetinin sahibi ise armut yiyebilecektir. Bu durum tarihte yaşanan ilk refah artışıdır.

8 Eriha adlı bir bölgede yapılan arkeolojik kazılardan bahseden Özpek burada bulunan set biçiminde kule benzeri kalıntıların iki kabileye ait olduğunu ve bu kabilelerin çatışma içerisinde olduğu düşünüldüğünü belirtti. Özpek e göre daha sonra İngiliz arkeologların yaptığı çalışmalar neticesinde gerçeğin hiç de öyle olmadığı bu karşılıklı iki yapının aslında nehirde yaşanan taşkınlara karşı kabilelerin anlaşıp ortaklaşa oluşturdukları setler olduğunun ortaya çıkmasından bahsederek, devletin var olmadığı dönemde insanların arasında var olan iş birliğinden bahsetti, tıpkı A ve B mülkiyetlerinde olduğu gibi, Bu durum sonucunda devlete ihtiyaç duyulduğu öngörülerinin zayıfladığından ve devletin olmadığı durumda insanların birbirlerini katletmediğini arkeolojik kazılarda çıkan kalıntılarla örneklendirmeye devam etti. Özpek, katılımcılarla beraber interaktif bir şekilde bazı verileri ortaya çıkarttı bunları şu şekilde sıraladı. Özpek Hobbes un ilkel toplumlarda anarşi söz konusu, birbirlerine zarar veriyorlar sözüyle bağlantı kurarak insanların ilerleyen zamanla daha kırılgan birer yapıya büründüklerinden ve bu durumda asıl mülkiyetlerine zarar gelmesi durumunun söz konusu olduğunu belirtti. İnsanlar kendilerini koruyamaz oldukları için bir yapıya ihtiyaç duyduklarından ve bu yapıyı oluştururken özgürlüklerini feda ettiklerinden, doğanın insanlara verdiği sınırsız özgürlük kavramına devlet kendini yerleştirerek, insanlara doğa gibi muamele edebilen bir yapı haline getirdiğini söyledi, Hobbes un çıkış noktasının tehdidin içeride ve dışarıda var olmasıdır. John Locke un Thomas Hobbes a olan itirazları vardır. Locke un insanlar hakkında kesin bir genellemesi yoktur. Filofoz insanları yalnızca işbirliğine ve kötü şeylere yatkın olarak ayırmıştır. İnsanların ayarsız ve orantısız duyguları olabilir ve bunu önlemek için standard kurallara ihtiyacın ortaya çıkmıştır.

9 Locke a göre devletin amacının insanların işbirliği yapma durumunu korumaktır. Devlet kendisini devam ettirmek, meşrulaştırmak için yeni işlemlere ihtiyaç duyacaktır, bu da kendisini genişletmek yani fetih anlayışı, fetih yaptığı yerdeki topluluğun da itaatini sağlamak böylece kendi içinde bulunan mülkiyet sahipleriyle devlet arasında bir çeşit ilişkinin doğmaktadır. Bunun sonucunda kabileler arasında çatışmalar doğar ve devlet zaman içerisinde profesyonelleşir. Tarihte bu, mülk sahipleri ve devlet arasındaki ilk çatışma olarak okunur. Özpek zaman içerisinde insanların tüketebileceklerinden daha fazlasını üretmeye başladıklarını ve bununla beraber devletin soyut bir hal aldığını belirtti. Devlet, din sınıflarıyla ilişkisini geliştirdi bu insanların mülkiyetlerinin akıbetini sorgulamamaları için yapılmış bir yoldu. Bu devletler zaman içerisinde o kadar güçlü hale geldiler, sürekli genişlediler ki kabile çatışmaları bu şekilde uluslararası savaşlara evrildi. Özpek in sunduğu bu tarih süreci içerisinde liberal filozoflar devletin genişlemeyi sınırlandırmasını istediler, anayasa ve erkler ayrılığından bahsettiler, yürütmenin denetlenmesi kuramına ortaya attılar, Kant ın dediği gibi yürütme, yargı organı tarafından denetlenmeli. Seçilmiş belli bir çoğunluğun, bireyle olan ilişkilerini nasıl denetleyebilceğini konusuna birçok ideloji ve akım farklı yaklaşımlar geliştirdi, Özpek e göre bu noktada anarko kapitalizmin insanların korku duygusuyla yaşamak zorunda olmadığı, herhangi bir zor (otorite) karşısında susuyorsanız bir birey olmadığınızdan bahseden teorisininin ortaya çıktığından bahsetti.

10 Devlet, korkuyu yaratan mekanizmanın başıdır ve eğerki bireyin iktidarla olan ilişkisinde korku ortadan kalkmıyorsa, devletin ortadan kalkması gerekir. İnsan eylemleri üzerinde, insanın zayıf düşecek ve kaybedecektir ama korkmaması gerekir, lanetlediğimiz duruma hizmet etmenin yine korkarak mümkündür. Özpek daha sonra Ayn Rand ın kavramsal ve algısal bilinç teorisinden bahsetti. Buna göre Kavramsal bilinç, bir noktada duyularla tanımlanabilen zamanda ve mekanda değişmeyen, bilinçtir. Algısal bilinç ise algılar değiştikçe değişen doğrulardır. Devlet mekanizması algısal olarak bilinçlerimizle oynayarak, kavramsal bilinçlerimizi değiştirmeye çalışır. Nozick ten ve Anarşi, Devlet ve Ütopya kitabına başvuralabilir. Nozick en minimal devlet argümanı üretmiş ve, John Locke ile Adam Smith i aynı potada eritmiştir. İnsanlar işbirliği mekanizmalarını geliştirebilir, güvenlik, yargı sektörleri kurabilirler ve devlet en minimal durumda kalabilir, bunun dışına çıkan devlet canavardır. Soru ve Cevap kısmının ardından katılmcılara sertifikaları dağıtıldı ve program sona erdi.