TÜRK CEZA İNFAZ HUKUKU

Transkript

1 Prof.Dr. Süheyl DONAY T.C. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku ve Ceza Yargılama Hukuku Anabilim Dalı Başkanı TÜRK CEZA İNFAZ HUKUKU İstanbul Beta

2 Yayın No : 3034 Hukuk Dizisi : Baskı - Ocak İSTANBUL ISBN Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m Yay m Da t m A.fi. ye ait tir. Her hak k sak l d r. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra f k s men ve ya ta ma men ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço alt lamaz, da t lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Bask -Cilt : Beta Bas m A.fi. : Pasifik Ofset Cihangir Mah. Güvercin Cad. No: 3 Baha İş Merkezi A Blok Avcılar / STANBUL Tel: (Sertifika No ) Kapak Tasar m : Veysel Coşkun Beta BASIM YAYIM DA ITIM A.Ş. (Sertifika No ) Narl bahçe Sokak No. 11 Ca alo lu - STANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 ÖNDEYİŞ Elinizdeki bu küçük kitap Türk Ceza İnfaz sistemini açıklayan bir eserdir. Kitaptaki bütün bilgiler sadece Türk sistemini açıklamaya yöneliktir. Halen öğretim üyesi bulunduğum T.C. KADİR HAS ÜNİVERSİ- TESİNİN çok geniş bir kütüphanesi olmasına ve de kişisel kaynaklara sahip olmama rağmen, ben kitabımı sadece Türk uygulaması ile sınırladım. Bunun yanında gereksiz gördüğüm bazı istatistiklere de yer vermedim. Zira bunlara ulaşmak ve de T.C. Adalet Bakanlığının sitelerine girip kolaylıkla bulunabilecek kaynaklardı. İnfaz Kurumları ve bunları düzenleyen hukuk kuralları her ülkede birbirine benzemekte ise de, burada cezaları infaz edilen kişilerin sosyal ve eğitimsel yapıları birbirinden farklı olduğu için, uygulamaya ilişkin önemli bazı detaylar ortaya çıkmaktadır. Bu kitabın yazılması aşağı yukarı bir senelik bir geçmişe sahiptir. Değerli dostum ve bilim adamı Prof. Dr. Mehmet Candan Akad, Sayın Rektör Prof. Dr. Mustafa AYDIN tarafından Adalet Meslek Yüksek Okuluna müdür olarak atandığında, Sayın Akad ın bu yüksek okulu çok yükseklerde tutma azmini gördüm. Bu yüksek okul ile sayın Prof. Dr.Akad adeta özleşmişti. Diyebilirim ki yapılan çalışmalar ve düzenlemelerle, Kadir Has Üniversitesi Adalet Meslek Yüksek Okulu emsallerinin çok üstünde bir görünüm ve niteliğe sahip olmuştur. Bu açıdan kişisel ilkelerime de uygun olarak her öğretim üyesinin kendi yazdığı kitabı eğitime sunması açısından bu eser kaleme alınmıştır. Şunu da ekleyeyim ki bu kitap sadece öğrencilere yönelik değildir. Uygulamacıların da buradaki bilgilerden yararlanacağı inancını da taşımaktayım. Kitapta esas itibarı ile 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin infazı hakkında yasa ile buna bağlı olarak çıkarılan Tüzük hükümlerinin açıklanması egemen olmuştur. Bunun yanında infaz hukukuna bağlı olan denetimli serbestlik te kitabın içeriğini teşkil etmektedir. Diyebilirim ki gerek Yasa ve gerekse Tüzük son yıllarda yapılan en düzenli ve

4 IV hatasız düzenlemelerdir. Bu açıdan kitapta yer alan açıklamalarda bu düzenlemeler temel teşkil etmiştir. Bununla beraber konu ile ilgili olarak, Anayasa Mahkemesi kararlarına, Yargıtay içtihatlarına ve özellikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararlarına oldukça sık yer verilmiştir. Bu arada Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Avrupa Cezaevi Kuralları Hakkında (2006)2 numaralı Tavsiye Kararına da yeri geldikçe yer verilmiştir. Ayrıca Birinci Birleşmiş Milletler Konferansında kabul edilen Standart Kurallara da sık olarak değinilmiştir. Kitapta öncelikle çeşitli ceza ve önlemlerin niteliklerine, infaz şekillerine değinilmiştir. Daha sonra Ülkemizdeki cezaevi türleri ve burada görevli olanların yetiştirilmesi yöntemleri açıklanmıştır. Bundan sonra hükümlülerin ceza infaz kurumlarında uyması gereken kurallar, hakları ve yükümlülükleri, tutukluların hükümlüler ile olan farkları, bunlar hakkında öngörülen disiplin cezaları yer almaktadır. En son olarak günümüzde artık giderek önemi artan Denetimli Serbestlik ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Kitabın bu ilk basısında bazı eksiklerin bulunması doğaldır. Bu olası eksiklikleri yeni basılarında tamamlayacağız. Bunun için okuyanların eleştiri ve önerilerini beklemekteyiz. 31. kitabımız olan bu eseri de T.C. Kadir Has Üniversitesi mensubu olarak kaleme almış olmaktan gurur ve mutluluk duyuyoruz. Zira bu Üniversitedeki ortam bilimsel çalışmalara büyük önem vermekte ve teşvik etmektedir. Bu açıdan Üniversitenin ve Kadir Has Vakfının mütevelli heyet başkanları olan Sayın Can Has ve Sayın Nuri Has ın etkinliklerini ve teşviklerini de unutmamak gerekir. Bu eserimi de torunum Maral a adıyorum. Bu eser o yeni doğduğundan henüz dört yaşını yarıladığı bugüne kadar dokuzuncusudur. Sağ olasın Maral, sana tüm hayatında sağlık ve başarılar dilerim. Nişantaşı, 10 Ocak 2014

5 İÇİNDEKİLER ÖNDEYİŞ...III KISALTMALAR...XI I. GİRİŞ VE KONU...1 II. İNFAZI SÖZ KONUSU OLAN CEZALAR VE ÖNLEMLER Hürriyeti Bağlayıcı Cezalar ve Önlemler...9 A. Genel olarak...9 B. Kısa süreli ve uzun süreli cezalar...9 C. Hapis cezalarının infazı...10 D. Kısa süreli cezalara seçenek yaptırımlar Adli para cezaları...20 A. Genel olarak...20 B. Adli Para cezasının infazı Güvenlik önlemleri Tüzel kişiler hakkında güvenlik önlemleri Müsadere Sınır dışı edilme...30 III. CEZA İNFAZ KURUMLARININ GELİŞMESİ VE NİTELİKLERİ Türk hukukunda gelişmeler Genel olarak cezaevi tipleri Türkiye de cezaevi sistemleri...37 A. Açık cezaevleri...40 B. Kapalı ceza infaz evleri...45 a. Kapalı ceza evlerinde dış güvenlik...46 b. Kapalı cezaevlerinde iç güvenlik...47 C. Yüksek güvenlikli kapalı ceza evleri...47 D. Kadınlara Özgü ceza evleri...49 E. Çocuklara ve gençlere özgü ceza evleri...50 F. Çocuk eğitim evleri Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ve Personeli...53

6 VI A. Genel Olarak...53 a. Müdür...55 b. İkinci müdürler...55 c. Yönetim servisi...56 d. Güvenlik ve gözetim servisi...56 e. Teknik servis...57 f. Psiko sosyal yardım servisi...57 g. Sağlık servisleri...58 h. Eğitim ve öğretim servisi...58 i. İşyurdu servisi...59 B. Ceza infaz kurumlarında çalışanların yetiştirilmesi Ülkemizdeki kapalı ceza evi türleri...62 IV. TUTUKLAMA KARARININ YERİNE GETİRİLMESİ Genel olarak Tutukluların hakları Tutuklunun yükümlülükleri ve haklarını kısıtlayıcı önlemler.. 69 V. İNFAZ DÖNEMİNDE CEZA VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİNİN DÜZENLENMESİ Genel Olarak Hükümlünün ceza evine kabul işlemleri Hapis cezalarının infazında gözetilecek ilkeler...77 A. İnfaz kurumlarının türleri ve nitelikleri...79 B. Hükümlülerin ayrılacakları infaz kurumu türleri...87 C. Hükümlülerin gruplandırılması...92 D. Kapalı infaz kurumları Hükümlünün yükümlülükleri...97 A. Hükümlülerin çalıştırılabilme yükümlülüğü...97 B. İnfaz kurumlarındaki düzen ve güvenliğin sağlanmasındaki yükümlülükleri Disiplin cezaları A. Büyük hükümlüler hakkında disiplin cezaları a. Kınama b. Etkinliklere katılmak yasağı c. Bir aydan üç aya kadar ücret karşılığı çalışılan işten yoksun bırakmak yasağı d. İletişim ve haberleşme araçlarından yoksun bırakma ve kısıtlama yasağı...113

7 VII e. Ziyaretçi kabulünden yoksun bırakma yasağı f. Hücreye koyma B. Çocuklar hakkında disiplin tedbirleri ve cezaları a. Uyarma b. Kınama c. Onarma, tazmin etme ve eski hale getirme d. Harcamalarına sınır koyma e. Bazı etkinliklere katılmaya sınır koyma f. Teşvik esaslı ayrıcalıkları geri almak g. İznin ertelenmesi h. Kapalı ceza infaz kurumuna geri yollama i. Odaya kapatma cezası C. Disiplin soruşturması a. Genel olarak b. Disiplin kurulu D. Disiplin cezalarının infazı E. İnfaz Hâkimliği F. Ceza infaz evleri ve tutukevleri izleme kurulları G. Hükümlülerin Hakları, Güvenceleri ve Kısıtlamaları a. Hükümlülerin Hakları aa. Temel insan haklarından yararlanma bb. Sağlık ve temizlik hakkı cc. Şikâyet hakkı dd. Avukatla ve noterle görüşmek hakkı ff. Kütüphaneden ve süreli veya süresiz yayınlardan yararlanma hakkı gg. Mensup olduğu dinin vecibelerini yerine getirme hakkı hh. Spor ve eğlence hakkı ii. Ödüllendirme hakkı aaa. Eşi ile görüşme hakkı bbb. Dışarıdan gönderilen hediyeleri kabul etme ccc. Bebek yaştakilerin annenin yanında kalabilmesi ddd. Telefonla görüşme hakkı eee. Hükümlülerin ziyaretçi kabulü ve açık görüşme hakkı fff. Hükümlülerin ödüllendirilmesi...161

8 VIII H. Hükümlülerin nakilleri a. Kendi istekleri ile nakil b. Disiplin nedeni ile nakil c. Zorunlu nedenlerle nakil d. Hastalık nedeni ile nakil İ. Nakillerde alınacak önlemler J. Hükümlünün cezasının ertelenmesi K. İyileştirme ve bireyselleştirme VI. KOŞULLU SALIVERME Salıverme için önkoşullar İzinler A. Mazeret izni B. Özel izin C. İş arama izni D. İzinden dönmeme veya geç dönme İnfazla ilgili kararlar Denetimli serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Diğer cezalarda yapılabilecek yardımlar Koşullu salıverme süreleri Koşullu salıvermenin hesaplanması Mükerrirlere ilişkin infaz rejimi VII. HÜKÜMLÜNÜN SALIVERİLMESİ VIII. ÖNLEMLER VE TUTUKLULUK Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar ve özel infaz şekilleri Tutukluluk IX. İNFAZIN KOŞULLU ERTELENDİĞİ HALLER Hapis cezasının ertelenmesi Hükmün açıklanmasının geri bırakılması Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasının sonuçları A. Genel olarak B. Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasın sonuçları Cumhuriyet Savcısının kamu davasını açma konusunda erteleme yetkisi...204

9 IX X. DENETİMLİ SERBESTLİK Genel Olarak Denetimli Serbestlik uygulamasındaki organlar A. Daire başkanlığı B. Müdürlük a. Soruşturma evresindeki görevleri b. Kovuşturma evresindeki görevleri c. Kovuşturma evresinden sonraki görevleri d. Salıvermeden sonraki görevler C. Koruma Kurulları D. Danışma Kurulu E. Diğer kurumlarla işbirliği EKLER...229

10

11 KISALTMALAR AİHM : Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi An. Mah. : Anayasa Mahkemesi AİHS : Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Age : Adı geçen eser A.Y. : Anayasa Bkz. : Bakınız C. : Cumhuriyet CD : Ceza Dairesi CGTİHK : Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun CMUK : Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu CS : Cumhuriyet Savcısı CYY : Ceza Yargılama Yasası E : Esas k : Kanun K : Karar m : Madde n : Numara R.G. : Resmi Gazete s : Sayfa T.C. : Türkiye Cumhuriyeti TCY : Türk Ceza Yasası YCGK : Yargıtay Ceza Genel Kurulu

12