Maliyet ve Yönetim Muhasebesine Giriş 1

Transkript

1 İŞLE 305 Maliyet ve Yönetim Muhasebesine Giriş 1 Yrd. Doç. Dr. Ali COŞKUN İşletme (Türkçe) Bölümü Güz Yarıyılı Muhasebe Sistemi İşletme hakkında, işletmede çıkarı bulunan taraflara bilgi sağlayan bir bilgi sistemidir. 2

2 Muhasebe Bilgilerini Kullananlar İşletme İçi Yöneticiler Çalışanlar İşletme Dışı Sahipler / Hissedarlar Muhtemel Yatırımcılar Borç verenler Tedarikçiler Kamuoyu Devlet Sendikalar 3 Muhasebe Sistemi Girdi SÜREÇ Çıktı 4

3 Muhasebe Bilgi Sistemi Finansal Muhasebe Maliyet Muhasebesi Yönetim Muhasebesi Đşletme Dışı Đşletme Đçi 5 Muhasebe Bilgi Sistemi Finansal Muhasebe (genel muhasebe, işlem muhasebesi, ticari muhasebe) : Dışarıdaki çıkar grupları için bilgi üretir, çıktıları mali tablolardır. Yönetim Muhasebesi :İçerideki çıkar gruplarıiçin karar almaya yönelik raporlar üretir. (bütçe - performans değerlemesi raporlarıv.b.) 6

4 Muhasebe Bilgi Sistemi : Üretim işletmelerinde hem içerideki hem dışarıdaki çıkar gruplarıiçin bilgi üretir. Yöneticilere fiyatlama kararlarında kullanacakları maliyet bilgilerini sunar. Dışarıdaki çıkar gruplarıiçin ise hazırlanacak bilançodaki hammadde, yarı-mamul, mamul stok bilgileri ve gelir tablosunda satılan malın maliyeti bilgileri maliyet muhasebesinin ürettiği bilgilerdir. 7 Muhasebe Bilgi Sistemi Maliyet Yönetimi: yöneticilerin kısa ve uzun vadede maliyetlerin kontrolüve planlamasıile ilgili yaptıkları faaliyetleri kapsar. Maliyet Yönetimi, maliyetlerin sürekli olarak düşürülmesini içerir ve genel işletme stratejilerinin önemli bir parçasıdır. 8

5 Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Maliyet ve Yönetim muhasebesini üçalt sisteme ayırarak incelemek mümkündür Maliyet Hesaplama Sistemi Kayıt Sistemi Maliyet Yönetim Sistemi 9 Değer Zinciri Birbirini izleyen işletme fonksiyonlarından oluşan değer zinciri, bir ürün veya hizmetin kullanışlılığını arttırır. Ürün veya hizmetin kullanışlılığıartarsa müşterilerin bu ürün veya hizmete vereceği değer de artmaktadır. Yönetim Muhasebesi, yöneticilere değer zincirinde yer alan altıişletme fonksiyonunu yerine getirirken destek sağlar: 10

6 Değer Zinciri Ar&Ge Tasarım Üretim Pazarlama Yönetim Muhasebesi Dağıtım Hizmet 11 Muhasebe Bilgileri Kârlılık Finansal Durum Nakit Akışları 12

7 Mali Tablolar Temel Mali Tablolar Bilanço Gelir Tablosu Ek Mali Tablolar Satışların Maliyeti Tablosu Nakit Akım Tablosu Fon Akım Tablosu Kar Dağıtım Tablosu Öz Kaynaklar Değişim Tablosu 13 Bilanço Bir işletmenin belirli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren mali tablodur. 14

8 Bilanço Temel Eşitliği Aktifler Toplamı = Pasifler Toplamı Varlıklar = Sermaye + Borçlar Varlıklar = Kaynaklar Varlıklar Borçlar + Sermaye 15 Hesap Kavramı Varlık ve kaynakların her birinde meydana gelen artışve eksilişler çizelgelerde toplanır. Aynı nitelikteki işlemlerin üzerinde toplandığı bu çizelgelere "hesap" denir. Bir hesabın sol tarafına borçlu, sağtarafına alacaklıtaraf denir. Borç HESAP ADI Alacak 16

9 Tek Düzen Hesap Planı Tebliğe göre, işletmeler, muhasebe sistemlerini tekdüzen hesap çerçevesi ve hesap planıdoğrultusunda kurmak zorundadır. Bilanço 1. Dönen V 3. K.V.Y.K 2. Duran V 4. U.V.Y.K 5. Öz Kaynaklar 6. Gelir Tablosu 7. Maliyet A - B 17 Bilanço Aktif Hesap Grupları Dönen Varlıklar ( ) Duran Varlıklar ( ) Pasif Hesap Grupları Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar ( ) Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar ( ) Öz kaynaklar ( ) Bilanço Dipnotları 18

10 Özet Gelir Tablosu Net Satışlar (-) Satışların Maliyeti Brüt Satış Karı (-) Faaliyet Giderleri Faaliyet Karı veya Zararı (-/+) Diğer Olağan Gelir ve Giderler (-) Finansman Gideri Olağan Kar veya Zarar (-/+) Olağan Dışı Gelir ve Giderler Dönem Karı veya Zararı (-) Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yük. Karşılıkları Dönem Net Karı veya Zararı 19 Satışların Maliyeti Tablosu I. Satılan Mamul Maliyeti Üretilen Mamul Maliyeti Direkt Madde ve Malzeme Direkt İşçilik Genel Üretim Giderleri Yarı Mamul Kullanımı Yarı Mamul Dönem Başı Stok (-) YarıMamul Dönem Sonu Stok Mamul Stoklarında Değişim Dönem Başı Stok (-) Dönem Sonu Stok II. Satılan Ticari Mallar Maliyeti III. Satılan Hizmet Maliyeti SATIŞLARIN MALİYETİ( I +II+III ) 20

11 Đşletme Türleri Hizmet İşletmeleri Ticari İşletmeler Üretim/Sanayi İşletmeleri 21 Stoklar Stoklar İlk Madde ve Malzeme YarıMamuller Üretim Mamuller Ticari Mallar 22

12 Maliyet, Gider ve Harcama Maliyet:Üretilenmal veya hizmet üretme amacına ulaşmak için sarf edilen kaynakların elde edilmesi veya kullanılması için yapılan harcamaların parasal değeridir. Gider: Gider, işletme faaliyetlerini yürütebilmek için yapılan ve belli bir döneme ait olan varlık ve hizmet tüketimlerinin parasal ifadesidir. Burada iki önemli unsur söz konusudur. -Tüketimin işletme faaliyetlerinin yerine getirilmesi için yapılmış olması gerekir. - Tüketimin belli bir döneme ait olması gerekir. Harcama: Harcama, işletme tarafından herhangi bir nedenle para ve para benzeri araçlarla yapılan ödemelerdir. Bir mal, fayda ve hizmet sağlanmasıveya herhangi bir edim karşılığıolmaksızın ortaya çıkan bir yükümlülük nedeniyle yapılan ödeme ve borçlanmalardır. 23 Maliyet Türleri Kullanılış türlerine göre Direkt Endirekt Fonksiyonuna göre Ürün -Üretim Dönem - Üretim Dışı Davranışlarına göre Sabit Değişken 24

13 Maliyet Türleri Üretim Maliyetleri Direkt Madde ve Malzeme Direkt İşçilik Genel Üretim Giderleri Dönem Maliyetleri Araştırma ve Geliştirme Satışve Pazarlama Yönetim 25 Gider Türleri Çeşitlerine Göre: - İlk madde ve malzeme giderleri, - İşçi ücret ve giderleri, - Memur ücret ve giderleri, - Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler, - Vergi, resim ve harçlar, - Amortismanlar ve tükenme payları, - Finansman giderleri İşletme Fonksiyonlarına Göre: - Tedarik (Satın alma), -Üretim, - Araştırma ve geliştirme, - Pazarlama, satış ve dağıtım, - Genel yönetim, -Finansman Ürünlere Yüklenmesine Göre: - Direkt giderler, -Endirekt giderler 26

14 Đlk Madde ve Malzemeler Direkt İlk Madde Kütlü Pamuk Pamuk Hazırlanmış İlk Madde İplikler Dokumalar Yardımcı İlk Madde Boyalar Kimyasal Maddeler Mamul Ambalaj Malzemeleri Diğer Yardımcı İlk Maddeler Endirekt İlk Madde İşletme Malzemeleri Fuel Oil Yağlar Endirekt İlk Madde Çeşitli Tamir ve İnşaat Malzemeleri Kırtasiye ve Basılı Kağıtlar Temizlik Malzemeleri 27 Đlk Madde ve Malzemeler Alış Maliyetinin Unsurları Yurt içinden satın alınan bir stokun alış maliyeti: Satın alma bedeli Satın alma ödemeleri ( Komisyon ücreti vb.) Nakliye, depolama, yükleme-boşaltma ücretleri Nakliye sigortası Yurt dışından satın alınan stokların alışmaliyetine, Gümrük vergisi-fonlar-harçlar, Gümrük komisyoncusu ücreti, İthal işlemi ile ilgili bankaya yapılan ödemeler eklenir. 28

15 Đşçilik Maliyetleri İşçi ücret ve giderleri,işletme faaliyetlerini yürütmek, üretim ve hizmetleri gerçekleştirmek amacıyla çalıştırılan işçiler için tahakkuk ettirilen (Esas işçilik, fazla mesai, üretim primleri, ikramiyeler, yıllık izin ücretleri, Sosyal Sigorta işveren primi, gece primi, hafta tatili ve genel tatil ücretleri, her türlü sosyal yardımlar ve işçilere ait diğer giderler gibi) her türlü tutarları kapsar. 29 Genel Üretim Giderleri Hangi mamule yada gider yerine ait olduğu kesin olarak belirlenemeyen, ancak maliyet yerlerine yada maliyet taşıyıcılarına göre bölünebilen üretimle ilgi diğer dolaylı maliyetler Genel Üretim Giderleri olarak adlandırılır. Genel Üretim Giderleri çok çeşitli ve farklıözellikler taşıyan maliyetlerden oluşur. Endirekt işgörengiderleri, Endirekt madde (yardımcımadde-işletme malzemesi), ve diğer direk madde ve direkt işçilik dışında-imalat giderleri Genel Üretim Gideri olarak adlandırılırlar. GÜG mamul maliyetlerine doğrudan yansıtılamadığından bu giderlerin objektif kriterler yardımıyla mamullere yüklenmesi gerekir. Bu dağıtım kriterlerine dağıtım anahtarları adı verilmektedir. 30

16 Maliyet Akışı Bilançoda Maliyetler Stoklar Gelir Hammadde Alımları Đlk Madde ve Malzeme Tablosunda Giderler Direkt Đşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Ar-ge, Yönetim ve Pazarlama Giderleri Yarı-mamul Stokları Mamul Stokları Dönem Giderleri Satılan Malın Maliyeti Ar-ge, Yönetim ve Pazarlama Giderleri 31