Abortus Öyküsü Olan Gebelerde Kendi Kendine Başa Çıkmayı Amaçlayan Bir Girişimin Değerlendirilmesi

Transkript

1 İstanbul Üniversitesi 6. Kadın Doğum Günleri Kongresi 10 Aralık 2016 Abortus Öyküsü Olan Gebelerde Kendi Kendine Başa Çıkmayı Amaçlayan Bir Girişimin Değerlendirilmesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı Hemşire Buse PEYNİRCİ

2

3 ÇALIŞMANIN AMACI Abortus öyküsü olan gebelerde tekrar abortus yapma korkusuyla kendi kendine baş etme girişimleri olarak, Pozitif Yeniden Değerlendirme ve Başa Çıkma Kartları ile Duyguların Günlük Kaydı uygulamalarının etkinliğini değerlendirmektir.

4 ÇALIŞMANIN YÖNTEMİ Kantitatif veriler Duyguların günlük kaydı ve şiddeti ile ilgili sayısal veriler Kalitatif görüşmeler Yöntemlerin etkinliği ve kullanılabilirliği ile ilgili görüşmeler

5 ÇALIŞMANIN YERİ Çalışma Hollanda da bir üniversite hastanesinde bulunan Erken Gebelik Birimi ve Tekrarlayan Düşük Kliniği nde yürütülmüştür. Erken Gebelik Birimi: Abortus yapan veya gebeliğin ilk haftalarında olan kadınlara destek vermek amacıyla hemşireler tarafından yürütülen bir birimdir. Tekrarlayan Düşük Kliniği: 2 ve abortus öyküsü olan kadınlarda tıbbi değerlendirmelerin yapıldığı bir kliniktir.

6 ÇALIŞMANIN ÖRNEKLEMİ Abortus sonrası Erken Gebelik Birimi veya Tekrarlayan Düşük Kliniği ne başvuran ve kabul kriterlerine uyan 42 kadın telefon ile çalışmaya davet edilmiştir. Kabul kriterleri: Tekrar gebe kalmak isteyen ve çalışmada sunulan yöntemi uygulamayı kabul eden 13 kadın araştırmanın örneklemine kabul edilmiştir. Dışlanma kriterleri: İnfertilite tedavisi sonrası gebelikler ve tekrarlayan düşük için tıbbi bir neden olması durumunda kadınlar çalışmaya alınmamıştır.

7 UYGULAMA Çalışmaya katılan kadınlara yeni bir gebelikte, pozitif gebelik testi elde eder etmez araştırmacıları aramaları söylenmiştir. Yeni gebeliklerinde daha önceki abortus öyküsüne bağlı yaşadıkları korku ve anksiyete ile kendi kendilerine başa çıkmalarını kolaylaştırmak amacıyla 3 hafta boyunca aşağıdaki iki yöntemi uygulamaları istenmiştir. PRCI Positive Reappraisal Coping Intervention (Pozitif Yeniden Değerlendirme ve Başa Çıkma Kartları) DRK Daily Record Keeping (Duyguların Günlük Kaydı)

8 PRCI Positive Reappraisal Coping Intervention (Pozitif Yeniden Değerlendirme ve Başa Çıkma Kartları) Lancastle ve Boivin (2008) hastaların tıbbi bekleme süreçlerinde kendi kendine kullanabilecekleri bu kartları geliştirmiştirler. PRCI, on olumlu yeniden değerlendirme ifadesi içeren bir kart ile bu başa çıkma yaklaşımı ile ilgili detaylı açıklama yapan bir broşürden oluşmaktadır. *Çalışmaya alınan gebelerin günde en az 2 kez bu kartı okumaları önerilmiştir.

9 PRCI da yer alan baş etme cümleleri: Kendimi iyi hissettirecek şeyler yapmaya çalışacağım. Olayları olumlu göreceğim. Olaylara olumlu yönünden bakacağım. O an var olan durumun en iyisini gerçekleştireceğim. Hayatta neyin önemli olduğu üzerinde duracağım. Durumun iyi yanlarına odaklanacağım. Gelişen olaylarda iyi şeyler bulacağım. Anlamlı şeyler yapmaya çalışacağım. Sadece zorluklara değil, yararlara odaklanacağım. Tecrübelerimden öğreneceğim.

10 DRK Daily Record Keeping (Duyguların Günlük Kaydı) Gebelik sırasındaki günlük duygu ve tepkilerin kayıt edildiği bir yöntemdir. DRK bekleme periyoduna 46 olası tepkiyi içermektedir; 20 tanesi gebelik ile ilgili duygu, iyimserlik ve karamsarlık, 12 tanesi fiziksel belirtiler, 5 tanesi değerlendirme ve 7 tanesi baş etme stratejisi ile ilgilidir.

11 DRK da; Olumsuz duygular; tehdit (gerginlik, tedirginlik), zararlı duygular (üzgün, desteksizlik gibi) duygulardan oluşurken, Olumlu duygular; mücadele etme (umutlu, olumlu), faydalı duygular (mutlu, memnun gibi) duygulardan oluşmaktadır.

12 VERİ TOPLAMA Gebeler, duyguların günlük kaydı DRK de bulunan 20 duygusal sıfatı (mutlu, üzgün, sinirli gibi) son 24 saatteki duygu durumlarına göre (1:az, 2:orta, 3:ciddi) puanlandırmıştır. Bu çalışmada; PRCI kartlarını okuma sıklığına göre, olumlu ve olumsuz duygular ile ilgili puanlar ve okuduktan sonraki etkileri kaydedilmiştir.

13 VERİ TOPLAMA Kadınlar PRCI ve DRK kullanımı hakkında sözel ve yazılı olarak bilgilendirildikten sonra, her iki dökümanı 3 hafta kullanmışlardır. Gebeliğin 8. haftasından sonra bağımsız bir araştırmacı tarafından hastaların belirledikleri bir yerde görüşme yapılmıştır. Görüşmeler dk arasında sürmüştür. Yarı-yapılandırılmış görüşmede PRCI kartları ve Duyguların Günlük Kaydı - DRK nin kullanışlılığı ve pratikliğine yönelik sorular sorulmuştur.

14 VERİ ANALİZİ DRK nin istatistiksel analizini yapmak için IBM SPSS Statistics Package 20 kullanılmıştır. Görüşmelerde ses kaydı yapılmıştır. Kalitatif verileri analiz etmek için tematik analiz kullanılmıştır. Görüşmeler MAXQDA 10 (Verbi Software GmbH Marburg) yazılım programı kullanılarak organize edilip analiz edilmiştir.

15 İsim Yaş Gebelik Sayısı BULGULAR Yaşayan Çocuk Sayısı Abortus Sayısı Görüşmede Gebelik Haftası Agnes Bea Claire Diana Elly Fijgje Gerda Hilde Iris Jacky Karin Laura Marian

16 BULGULAR Duyguların günlük kaydı DRK nin analizi sonucunda kadınların pozitif duygulara negatif duygulara göre daha yüksek puan verdiği bulunmuştur. Günlük PRCI kullanma ortalaması 1.78 (SD= 0.24) 21 günün 6 gününde kadınlar PRCI yı okuduktan sonra daha olumlu etkiler hissettiğini, diğer 15 günde hiç etki hissetmediğini ifade etmiştir. Katılımcıların hiç biri PRCI ın olumsuz etkisinden bahsetmemiştir.

17 BULGULAR Gerda 20 gün boyunca günde 2 kez PRCI kartlarını okudu. Görüşme sırasında, Gerda PRCI kartını okumanın başlangıçta kolay olduğunu ama 3 hafta geçtikçe daha da zorlaştığını belirtti. Gerda nın duygularını etkileyen en olumlu olay 12. günde yapılan ilk ultrasonda gebeliğin prognozu ile ilgili olumlu bilgiler alması ve gebeliğin devamı konusunda güveninin artmasıydı. Gerda PRCI kartı okumanın herhangi bir etkisini farketmediğini ancak bunun onun bilinçaltını etkilemiş olabileceğini düşündüğünü belirtti.

18 BULGULAR Diana PRCI kartını düzenli olarak her gün iki defa okumuyordu. Olumlu duyguların daha fazla olduğu günlerde PRCI kartı okumanın olumlu bir etkisi olduğunu fark etmiştir. Olumsuz duygunun olduğu günlerde hiçbir etki fark etmemiştir. PRCI nin kendi baş etme yöntemleriyle uyuştuğunu ve duyguların günlük kaydı (DRK) gerçek duygularıyla çatışıyor olsa da kullanmanın kolay olduğunu ifade etmiştir. Ancak, vaginal kanamasının olduğu 2 günde kartı okumanın olumsuz etkisi olduğunu ifade etmiştir. (10 ve 13. günler)

19 BULGULAR Elly üç hafta boyunca 17. gün dışında olumlu duygularının daha fazla olduğunu, ancak sadece 6 günde PRCI kartı okuduktan sonra daha olumlu etki yaşadığını bildirmiştir. Olumlu etkinin PRCI kartı okunmasından hemen sonra değil günün ilerleyen saatlerinde ortaya çıkmasından dolayın kartı okumanın etkisini değerlendirmeyi zor bulmuştur.

20 BULGULAR Karin her ne kadar 17 gün boyunca daha fazla olumsuz duyguya sahip olduysa da 12 gün PRCI kartını okuduktan sonra olumlu etkisini gördüğünü belirtmiştir. Karin daha önce 5 düşük yaşadığını ve özellikle gebeliğinin ilk haftasında daha sinirli olduğunu ifade etmiştir. Emin olmadığını hissettiği günlerde PRCI kartı okumanın ona hiçbir faydasının olmadığını belirtmiştir. Ama olumlu bir durumun geliştiği günlerde PRCI kartı okumak duygularında ilave bir olumlu etki sağlamıştır.

21 PRCI Kartı Okumaya Uyum İle İlgili Bulgular; Görüşme sonuçlarına göre, Kadınlar PRCI kartı okumaya ve kullanımına uyum sağlamışlardır, PRCI kartı okumanın olumlu etkisi olduğunu belirtmişlerdir ve bu yöntemin kendilerinin daha önce bulup kullandığı baş etme yöntemiyle benzer olduğunu ifade etmişlerdir.

22 Bu yöntemi eğlenceli bulduğumu söylemeliyim çünkü içindeki pek çok olumlu düşünceyle bir anım var. Bildiğiniz gibi farklı açıdan düşünme ile ilgili benzeri durumlar, bu nedenle çok iyi oldu. [Diana, 31-2]

23 Kadınların PRCI kartı okumanın etkisi ile ilgili yargıları da değerlendirilmiştir. Bazıları etkisinin olumlu olduğunu ama bunun geçici olduğunu ifade etmişlerdir. Bazıları 3 haftalık periyodu uzun ve gereksiz bulup PRCI yı daha kısa süre kullanmışlardır. Gebeliğin iyi gittiğine dair daha fazla güven kazanan kadınlar PRCI kullanmayı bırakmış ya da daha seyrek kullanmışlardır. PRCI ın olumsuz etkisi hiçbir kadın tarafından not edilmezken bir kısmı etkisiz olduğunu ifade etmişlerdir.

24 Evet, ilk iki hafta kullandım, ortada bir yarım hafta ara verdim. Gebelikle ilgili iyi hissettim ve ben bu kartı kullanabilirim dedim ama sonra gebelik iyi gidiyor bunu kullanmama gerek yok dedim. [Agnes, 32-1] Gerçekten dürüst olarak söylüyorum ki, özellikle ilk hafta denedim. Ama üzerimde hiçbir etkisi olmadı. [Jacky, 34-3]

25 PRCI kullanım sıklığı kadınların hissettiği duyguların yoğunluğuna bağlı olarak değişkenlik göstermiştir. Olumsuz duygusu olan kadınlar PRCI yı daha sık kullanmaya eğilimli görülmüşlerdir. Diğer kadınlar ise kart üzerindeki cümleleri hatırlamaya çalışmışlar ya da cümleleri kullanmadan sadece olumlu düşünmeye çalışmışlardır.

26 Gergin ve rahatsız hissettiğimde olumluya çevirmeye çalışıyordum. Her zaman olumsuz düşünebilirdim ama ne işe yarar bu nedenle iyi ve eğlenceli şeyler düşünüyordum ve sonrasında da gerçekten mutlu ve huzurlu hissediyordum. [Iris, 37-3]

27 Duyguların Günlük Kaydı (DRK) Uyum İle İlgili Bulgular; Bazı kadınlar DRK yi duyguları ölçmek için bir araç olarak kullanmışlar, bazıları da bir başa çıkma yöntemi olarak değerlendirmişlerdir. Ben sadece uyguladım olumlu ya da olumsuz bir duygu olmadı [Fijgje, 30-2]

28 Kadınlar, duyguların günlük kaydı DRK nin kendilerine bir farkındalık verdiğini duyguları anlamalarını sağladığını ve bunun duygularını etkilediğini ifade etmişlerdir. DRK nin net ifadeleri kadınlara iyi hisler vermiştir.

29 Bazı kadınlar DRK kullanımının olumsuz etkisi de olabileceğini ifade etmişlerdir. Gebelik belirtilerini daha az hissettiklerinde daha az güvende hissetmişlerdir. Farkettiğim şu oldu ki daha az gebelik belirtisi yaşadığımda daha az güvende oluyorum. [Fijgje, 30-2]

30 Kadınlardan PRCI kartı okumanın duygularına etkisini dakikalar içinde duyguların günlük kaydı DRK ile değerlendirmesi istenmiştir. Kadınların büyük kısmı etkisini belirlemeyi zor olarak görmüştür. Etkinin PRCI okunduktan hemen sonra görülmediği, fakat gün boyunca kadınların olumlu düşünceleri hatırladıkları görülmüştür. Ölçmeyi zor görüyordum fakat daha sonra düşündüm ve bir süre olumlu olduğumu ve olumsuz düşünceleri atma bilincinde olduğumu farkettim. Ve bu yarım saat ile bir saat kadar sürüyordu. [Bea, 33-1]

31 Bazı kadınlar gebelik veya diğer duygusal durumlardan dolayı DRK deki duyguların ayırt edilmesinin zor olduğunu ifade ettiler. Gebeliği, ailemdeki diğer durumlardan ayırt etmek zordu benim için. Duyguları değerlendirdiğimde... evet üzgünüm ama gebelikten dolayı değil. [Agnes, 32-1]

32 SONUÇ Araştırmanın sonucunda elde edilen bulgulara göre, Pozitif Yeniden Değerlendirme ve Başa Çıkma Kartları ile Duyguların Günlük Kaydı abortus hikayesi olan kadınlarda kullanılabilir ve kadınlar tarafından kendi ihtiyaçlarına göre uyarlanabilir. Sonuçlar hemşirelik uygulamaları açısından da önemlidir. Bu çalışma baz alındığında abortus hikayesi olan gebe kadınlara kendilerini güvende hissetmediklerinde ya da kontrolü kaybettiklerini düşündüklerinde PRCI bir baş etme yöntemi olarak sunulabilir.

33 TEŞEKKÜRLER