Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi. Denizcilik Müsteşarlığı

Transkript

1 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirmesi Denizcilik Müsteşarlığı 2010

2 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi i Yayınlanma Tarihi: 2010 Bu rapor Türkiye de ki kamu kurumlarından temin edilen istatistiki bilgiler kapsamında hazırlanmıştır. Bu kurumlar; Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı, Başbakanlık Denizcilik Müsteşarlığı, İMEAK Deniz Ticaret Odası ve Türkiye tarafından tanınan Loydlardır. Çalışma sırasında bazı farklı hizmetlerin ücretlerinin veya mali karşılıklarının belirlenmesinde belirsizlikler yaşanmıştır. Bu durum hizmet değerlerinin bir çok parametreye göre farklılıklar göstermesinden kaynaklanmaktadır. Bu gibi durumlarda mali karşılık belirlenmesinde ortalama değerlerin kullanılması gibi kabuller yapılmıştır. Ayrıca, ulusal ve bölgesel toplantıların düzenlenmesindeki tecrübeler bu tip organizasyonların mali boyutlarının hesaplanmasında çok yararlı olmuştur. Bu rapor kapsamında üretilen tüm bilgiler TÜBİTAK MAM dan Proje Yöneticisi Dr. Arzu OLGUN ve Denizcilik Müsteşalığı ndan Murat KORÇAK ın kontrolünde hazırlanmıştır. Bu rapor Coşkun Çelik tarafından düzenlenmiş ve İngilizce ye çevrilmiştir.

3 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi ii İçindekiler Önsöz 1. EKONOMİK DEĞERLENDİRMENİN AMACI BİLGİ KAYNAKLARI YÖNTEM EKONOMİK HESAPLAMALAR VE KABULLER HESAPLAMA SONUÇLARI SONUÇ... 28

4 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi iii Önsöz Sucul istilacıların ekonomik etkileri çok büyük olabilmektedir. Gemilerin balast suları ile taşınarak 1980 yıllarında Kuzey Amerika dan Karadeniz e gelen bir taraklı deniz anası türü olan Mnemiopsis Leidyi dünyanın en kötü sucul istilacılarına bir örnektir yıllarında ortama tutunarak hızla çoğalmış olan bu tür en büyük biyokütleye 1995 yılında ulaşmış ve 2 kg WW/m2 miktarı ile ortamdaki zooplanktonları, balık yumurtalarını ve balık larvalarını tüketmiştir. Ticari olarak çok büyük değere sahip hamsi balığı stoklarına verdiği zarar kilo başına 1 $ varsayımı ile hesaplandığında sadece Türkiye için 1 milyar dolarlık bir zarara yol açtığı ortaya çıkmaktadır. (Kideys 2005) Sucul istilacılarının başarılı bir şekilde yönetimi biyoçeşitliliğin korunması, ekosistemin sağlığının korunması gibi uzun dönemli ekonomik ve çevresel faydalar sağlamaktadır. Alınacak koruma önlemleri ile istiladan sonra oluşacak zarar kontrolünün masrafları karşılaştırıldığında önlem almak ile büyük miktarlarda kazanç sağlanmış olacağı bilinmelidir. Balast Suları Sözleşmesi nin imzalanması, ulusal strateji ve politikanın geliştirilmesi alınacak önlemlerin başında gelmektedir. Oluşturulacak ulusal strateji gereksiz külfetler getirmeden ancak bir taraftan da Balast Suları Sözleşmesi nin gereklerini yerine getirir nitelikte olmalıdır. Balast Suları Sözleşmesinin imzalanmasından itibaren gerekliliklerini yerine getirmek amacı ile oluşacak denetimlerin yapılması, planlama ve izleme çalışmaları ve kapasite arttırımı faaliyetleri gibi iş kalemleri nedeniyle ülkelere belli bir miktarda ekonomik yükümlülük oluşturmaktadır. Balast suyu yönetiminin ekonomik değerlendirmesi, olası yönetim alternatiflerinin değerlendirilerek stratejilerin belirlenmesini destekler nitelikte bir çalışmadır. Bu raporun asıl amacı, ulusal balast suyu yönetimi stratejinin oluşturulmasını destekleyecek pratik bir değerlendirme yapmaktır. Ayrıca,bu rapor balast suyu yönetiminin mali boyutu ile istilacıların oluşturacağı zararların mali boyutunun karşılaştırılarak Balast Suları Sözleşmesinin imzalanması hakkında verilecek kararı destekleyecek bir araç olarak ta kullanılabilir. Bir ulusal balast suyu stratejinin oluşturulmasında mevcut ulusal istatistikler ile yapılacak basit bir ekonomik değerlendirme yeterli olacaktır. Bu raporda da bu nedenle basit, düz ve mevcut veriler kullanılarak bir ekonomik değerlendirme yapılmıştır. Bazı durumlarda daha detaylı ve uzman bir ekonomist tarafından yapılacak değerlendirmelere ihtiyaç duyulabilir. Ancak detaylı ekonomik değerlendirmeler bu raporun kapsamı dışındadır.

5 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 1 1 EKONOMİK DEĞERLENDİRMENİN AMACI Bu rapor, oluşturulacak bir balast suyu yönetim sisteminin Türkiye de ki mevcut denizcilik sistemine ne kadar ek yük getireceğinin değerlendirilmesi amacı ile hazırlanmıştır. Ayrıca olası bir sucul istilacının maddi zararlarının, balast suyu yönetim sisteminin mali yükümlüğü ile karşılaştırılması amaçlanmaktadır. Bu ekonomik değerlendirme çalışması, ekosistemin ekonomik değerlerini ortaya koyarken deniz ortamına bir istilacı türün girmesi ile bu değerlere ne ölçüde zarar geleceğini ve balast suyu yönetim aktivitelerinin ekonomik boyutlarını değerlendirmektedir. Maliyet kalemleri belirlenirken, hangi aktivitelerin ayni katkılar ile ek bir maliyete ihtiyaç duyulmadan halledilebileceği ortaya konmuştur. Türkiye de Mevcut denizcilik aktiviteleri hali hazırda yürütülmekte olup, bir çok balast suyu yönetim aktiviteleri ekstra bir maliyet oluşturmadan bu sistemlere dahil edilebilecektir. Ayrıca, başarılı bir balast suyu yönetiminin uzun süreçte ekonomik ve çevresel faydalar sağlayacağı ve istiladan sonraki koruma faaliyetlerinden daha ucuza mal olacağının ortaya konması amaçlanmaktadır. Ekonomik değerlendirme çalışmasının ulusal balast suyu strateji belgesinde belirtilen aktivitelerin desteklenmesi için pratik bir araç olması amaçlanmaktadır. Bu raporun sonuçları Balast suları sözleşmesinin imzalanmasını desteklemektedir.

6 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 2 2 BİLGİ KAYNAKLARI Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı beş yıllık kalkınma planlarının hazırlanması için sorumlu kurumdur. Ekonomik Değerlendirme Raporunun hazırlanmasında yılları için hazırlanmış 9. Beş Yıllık Kalkınma Planı verileri kullanılmıştır. Ayrıca kalkınma planı kapsamında hazırlanmış sektör raporları sektörlerin ekonomik boyutlarının belirlenmesinde temel veri kaynakları olarak kullanılmıştır. Hazırlık çalışmaları başlığı altında yapılan hesaplamalarda Globallast Partnership projesi kapsamında Türkiye de yapılan benzer eğitim çalışmalarının maliyetleri kullanılmıştır. Hukuki, politik ve kurumsal reformlar başlığı altında yapılan hesaplamalarda ise Türkiye ulusal balast suyu yönetimi projesindeki benzer iş kalemlerinin maliyetleri kullanılmıştır. Denetim ile ilgili maliyetler hesaplanırken ise deniz ticaret odasının ve loydların benzer hizmetler için oluşturdukları tarifeler kullanılmıştır.

7 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 3 3 YÖNTEM Yapılan ekonomik çalışmada genel olarak yapılan basit hesaplamalarda aşağıdaki analiz yöntemleri esas alınmıştır. Pazar Değeri Analizi Pazar değeri analizi, alımı veya satımı yapılabilecek herhangi bir ekosistem, mal yada hizmet için kullanılabilir. Örneğin, kar da azalış, istihdam da azalış, satışı yapılabilecek mallarda azalış vs. Bu yöntem göreceli olarak ucuz bir metottur. Bir sonuca ulaşmak ve bir analiz yapabilmek için daha az veriye ihtiyaç duyar. Ayrıca, bu yöntem çok esnek bir metottur. Bu şekilde bir istilacı türün bir bölgeye yerleşerek tüketilen diğer türlere, üretilen ve satılan mallara verdiği zararlar veya kendisinin bir ekonomik değer oluşturması gibi veriler ile kullanılabilir. Bu durum, pazar değeri analizinin bir istilacı türün verdiği zararın tespitinde daha fazla veri ve raporlamaya ihtiyaç duyacak diğer teknikler yerine kullanılabileceğini göstermektedir. Ayrıca, bir çok ülkede Pazar değerleri ile ilgili hali hazırda istatistiki veriler toplanmaktadır. Bu durumda bu tekniğin kullanımını kolaylaştırmaktadır. Ancak, bu yöntemde de bazı sıkıntılar mevcuttur. Eğer malların veya hizmetlerin Pazar değeri bazı dış koşullardan etkileniyorsa, bu durum istilacı türlerin oluşturduğu ekonomik zararın tam olarak belirlenmesini zorlaştıracaktır. Ancak, bu durumun farkında olarak Pazar değerinin olması gerekenden aşağıda veya yukarıda olduğu tespit edilerek düzelme uygulanabilir. Son olarak bu metot kullanılırken bir ekosistemin değerini belirlerken sadece Pazar değeri olan ürünler ile ilgili veriler kullanılmaktadır. Ancak, pazar değeri olmayan değerlerin hesaba katılmaması bir eksiklik oluşturmaktadır.

8 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 4 Metodun kullanımı Bu metodun kullanılmasında kullanılacak ekonomik değişkenler çok net ve ulaşılması kolaydır. Analizin yapılmasında aşağıdaki adımlar takip edilmektedir. 1. Malların yada hizmetin miktarındaki değişiklikler ile ilgili verilerin toplanması 2. Malların fiyatları hakkında verilerin toplanması. Eğer fiyatlar bir vergi yada başka bir nedenle değişmişse fiyatı etkilenmemiş benzer ürünlerin fiyatları kullanılmalıdır. Ayrıca fiyatlardaki mevsimsel ve sosyal değişiklikler de hesaba katılmalıdır. 3. Fiyat ve miktardaki değişim değeri çarpılarak oluşan zararın ekonomik boyutu tespit edilir. Uygulama Örneği 1999 yılında Asya Gelişim Bankası, Marshall adaları balıkçılık değerini yaşayanların ihtiyacını karşılayan kısmının 3.8 milyon $ ve ticari kısmının 0.9 milyon $ olduğu belirlenmiştir. FAO ise balık üretim ihracatının $ olduğunu raporlamıştır. Burada yapılan hesaplar balıkların canlı ağırlığının fiyatları ile basit çarpımı sonucunda hazırlanmıştır. Yolculuk Maliyeti Metodu Yolculuk maliyeti metodu turistik ve eğlence alanlarında kullanışlıdır. Ancak, bu metot geniş istatistiki veriye ve analize ihtiyaç duymaktadır. Ayrıca o bölgeyi ziyaret edenlerden bilgiler elde edilmelidir. Metodun Kullanımı 1. Ziyaretçilerin geldiği alanın boyutunu tespit et bu alanı eğlence alanlarına eşit mesafelerde parçalara böl. 2. Her bir parça için eğlence alanlarına gitme isteği, ziyaret frekansı, ve sosyoekonomik verileri analiz et 3. Ziyaret oranlarını her bir alan için çıkar, merkeze günlük ziyaret sayısını hesapla 4. İstatistiki bir regrasyon uygulayarak ziyaret oranları ile diğer değişkenler arasındaki ilişkileri tespit et. 5. Yolculuk maliyeti ile ilgili bir talep eğrisi oluştur

9 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 5 Uygulama Örneği Nunes ve Markandya 2008 yılında bu metodu Hollanda da ki ünlü bir plaja uygulayarak Roterdam limanına bir balast alım tesisi kurulmasının fayda ve zararları analiz edilmiştir. Bu analiz ile eğer bu plajın bir alg patlaması nedeniyle kapalı kalması durumunda insan başına yıllık 55 zarara yol açacağı belirlenmiştir. Ayrıca, insanların bu plajı kullanmak için yılda kişi başına 76 harcadığı hesaplandığından bu plajın kullanılamaması durumunda 326,190,000 ekonomik zarar oluşacağı ve bu zararın Hollanda yurt içi hasılasının %0,08 i mertebesinde olduğu belirlenmiştir. Bu hesaplamada olası bir alg patlamasının temizlenmesinin maliyeti yada çevresel veya sağlık zararı hesaba katılmadan yapılmıştır. Bu parametreler de hesaba katıldığında maliyetin çok artacağı değerlendirilmiştir. Ayrıca yapılan çalışma göstermiştir ki bu riski ortadan kaldırmak amacı ile kurulacak balast alım tesisinin maliyeti 100 milyon dur.

10 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 6 4 EKONOMİK HESAPLAMALAR VE KABULLER Bu bölümde balast suyu yönetimi aktivitelerinin ekonomik boyutunun belirlenmesi amacı ile yapılan hesaplamalar ve kullanılan kabuller detaylı olarak anlatılmıştır. Bu bölüm her bir aktiviteyi içeren alt başlıklardan oluşmaktadır. 4.1 HAZIRLIK ÇALIŞMALARI MALİYETLERİ Kapasite Artırımı, Koordinasyon Ve İletişim Çalışmalarının Maliyeti Bu bölümde ulusal ve uluslararası toplantıların düzenlenmesi için gerekli maliyetler hesaplanmıştır. Veri kaynağı olarak görev yolluklarına ait ulusal mevzuat kullanılmıştır. Ayrıca, Globallast Partnership projesi kapsamında düzenlenen toplantılara ilişkin veriler kullanılmıştır.

11 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 7 a) Balast suyu yönetimi ne giriş eğitimi; Katılım Süre :25 kişi :5 gün Tablo 1: Eğitim maliyet hesabı Konaklama 25 x5 gün x 20 $ $ Eğitim salonu Ayni Katkı Ayni Katkı Harcırah 25 x5 gün x 20 $ $ Eğitim dokümanları $ $ Yolculuk giderleri 25 x 120 $ $ Eğiticiler Ayni katkı Ayni Katkı Öğle yemekleri 25 x 10 $ x 5 gün $ Kahve araları 25 x 5 $ x 5 gün 625 $ Akşam yemekleri 25 x 15 $ x 5 gün 1875 $ Sosyal aktiviteler 2000 $ 2000 $ TOPLAM $ b) Balast suyu sözleşmesi hukuki uygulamaları eğitimi; Katılım Süre :25 kişi :5 gün Tablo 2:Eğitim Maliyet hesabı Konaklama 25 x5 gün x 20 $ $ Eğitim salonu Ayni Katkı Ayni Katkı Harcırah 25 x5 gün x 20 $ $ Eğitim dokümanları $ $ Yolculuk giderleri 25 x 120 $ $ Eğiticiler Ayni katkı Ayni Katkı Öğle yemekleri 25 x 10 $ x 5 gün $ Kahve araları 25 x 5 $ x 5 gün 625 $ Akşam yemekleri 25 x 15 $ x 5 gün 1875 $ Sosyal aktiviteler 2000 $ 2000 $ TOPLAM $

12 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 8 c) Denizcilik endüstrisine özelleştirilmiş eğitim (gemi ve liman ile ilgili konular); Katılım Süre :160 kişi :5 gün Tablo 3:Eğitim Maliyet hesabı Konaklama 160 x5 gün x 20 $ (Katılımcılar kendi masraflarını karşılayabilirler) $ Eğitim salonu Ayni katkı Ayni katkı Harcırah 160 x5 gün x 20 $ (Katılımcılar kendi masraflarını karşılayabilirler) $ Eğitim dokümanları $ $ Yolculuk giderleri 160 x 120$ (Katılımcılar kendi masraflarını karşılayabilirler) $ Eğiticiler Ayni katkı Ayni katkı Öğle yemekleri 160 x 10 $ x 5 gün $ Kahve araları 160 x 5 $ x 5 gün 4000 $ Akşam yemekleri 160 x 15 $ x 5 gün 1875 $ Sosyal aktiviteler 2000 $ $ TOPLAM $ (eğer katılımcılar kendi masraflarını karşılarlarsa) $

13 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 9 d) Liman devleti kontrol uzmanları eğitimi (denetim ve ceza); Katılım Süre :25 kişi :5 gün Tablo 4:Eğitim Maliyet hesabı Konaklama 25 x5 gün x 20 $ $ Eğitim salonu Ayni Katkı Ayni Katkı Harcırah 25 x5 gün x 20 $ $ Eğitim dokümanları $ $ Yolculuk giderleri 25 x 120 $ $ Eğiticiler Ayni katkı Ayni Katkı Öğle yemekleri 25 x 10 $ x 5 gün $ Kahve araları 25 x 5 $ x 5 gün 625 $ Akşam yemekleri 25 x 15 $ x 5 gün 1875 $ Sosyal aktiviteler 2000 $ 2000 $ TOPLAM $ e) Liman biyolojik tarama çalışması eğitimi Katılım Süre :25 kişi :5 gün Tablo 5:Eğitim Maliyet hesabı Konaklama 25 x5 gün x 20 $ $ Eğitim salonu Ayni katkı Ayni katkı Harcırah 25 x5 gün x 20 $ $ Eğitim dokümanları $ $ Yolculuk giderleri 25 x 120 $ $ Eğiticiler Ayni katkı Ayni katkı Öğlen yemekleri 25 x 10 $ x 5 gün $ Kahve araları 25 x 5 $ x 5 gün 625 $ Akşam yemekleri 25 x 15 $ x 5 gün 1875 $ Sosyal aktiviteler $ 2000 $ Dalış Ekipmanları $ $ Laboratuar ekipmanları $ $ TOPLAM $

14 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi Ulusal görev gücü toplantıları Katılım :25 kişi Süre :1 gün Yılda 1 kere düzenlenecek bir toplantıdır. Tablo 6:Toplantı Maliyet hesabı Konaklama 25 x1 gün x 20 $ 500 $ Eğitim salonu Ayni katkı Ayni katkı Harcırah 25 x1 gün x 20 $ 500 $ Eğitim dokümanları $ $ Yolculuk giderleri 25 x 120 $ $ Eğiticiler Ayni katkı Ayni katkı Öğlen yemekleri 25 x 10 $ x 1 gün 250 $ Kahve araları 25 x 5 $ x 1 gün 125 $ Akşam yemekleri 25 x 15 $ x 1 gün 375 $ TOPLAM $ Bölgesel görev gücü toplantıları Bölgesel görev gücü toplantıları, REMPEC veya Karadeniz Komisyonu gibi bölgesel organizasyonların projelerinin bütçeleri kapsamında oluşturulan fonlar ile yapılmaktadır. Ayrıca IMO nun teknik işbirliği programı kapsamında da bu tip organizasyonlar için fon temin edilebilmektedir. Aşağıdaki tabloda bu toplantıların maliyeti hesaplanmıştır. Katılım Süre :25 kişi :5 gün

15 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 11 Tablo 7:Toplantı Maliyet hesabı Konaklama 25 x2 gün x 100 $ $ Eğitim salonu 7000 $ $ Harcırah 25 x 2 gün x 250 $ $ Eğitim dokümanları $ $ Yolculuk giderleri 25 x 1000 $ $ Öğle yemekleri 25 x 40 $ x 2 gün $ Kahve araları 25 x 15 $ x 2 gün 750 $ Akşam yemekleri 25 x 55 $ x 2 gün $ Sosyal aktiviteler 4000 $ $ Çeviri $ $ TOPLAM $ Hukuki, Politik Ve Kurumsal Reformların Maliyeti Ulusal balast suyu durum değerlendirmesi raporu Türkiye durum değerlendirme raporunu Globallast Partnership Projesi kapsamında hazırlamıştır. Ulusal fonların kullanılması durumu için söz konusu çalışmanın maliyeti aşağıdaki tablodaki gibi hesaplanmıştır. Tablo 8: Danışmanlık hizmeti maliyet hesabı Gerekli Personel Çalışma Süresi Uzmanlık Ücreti Denizcilik konusunda uzman 1 ay $ / ay = 3000$ Deniz ve kıyı çevresi konusunda uzman 3 ay $ / ay = 9000$ İstilacı türler uzmanı 2 ay $ / ay = 6000$ TOPLAM $ Balast Suyu yönetimi ekonomik değerlendirme raporu Türkiye ekonomik değerlendirme raporunu Globallast Partnership Projesi kapsamında hazırlamıştır. Ulusal fonların kullanılması durumu için söz konusu çalışmanın maliyeti aşağıdaki tablodaki gibi hesaplanmıştır.

16 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 12 Tablo 9: Danışmanlık hizmeti maliyet hesabı Gerekli Personel Çalışma Süresi Uzmanlık Ücreti Denizcilik konusunda uzman 1 ay $ / ay = 3000$ Ekonomi uzmanı 3 ay $ / ay = 9000$ TOPLAM $ Ulusal balast suyu strateji belgesi Türkiye ulusal balast suyu stratejisini Globallast Partnership Projesi kapsamında hazırlamıştır. Ulusal fonların kullanılması durumu için söz konusu çalışmanın maliyeti aşağıdaki tablodaki gibi hesaplanmıştır. Tablo 10: Danışmanlık hizmeti maliyet hesabı Gerekli Personel Çalışma Süresi Uzmanlık Ücreti Mevzuat uzmanı 3 ay $ / ay = 9000$ Kurumsal yapı uzmanı 3 ay $ / ay = 9000$ İstilacı türler uzmanı 2 ay $ / ay = 6000$ TOPLAM $ Hukuksal inceleme ve mevzuat hazırlama Türkiye mevzuat taslaklarını ulusal balast suyu yönetimi projesi kapsamında hazırlamıştır. Söz konusu çalışmanın maliyeti aşağıdaki tablodaki gibi hesaplanmıştır. Tablo 11: Danışmanlık hizmeti maliyet hesabı Gerekli Personel Çalışma Süresi Uzmanlık Ücreti Mevzuat uzmanı 3 ay $ / ay = 9000$ Kurumsal yapı uzmanı 3 ay $ / ay = 9000$ İstilacı türler uzmanı 3 ay $ / ay = 9000$ Denizcilik uzmanı 3 ay $ / ay = 9000$ TOPLAM $

17 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi Liman Biyolojik Tarama Çalışmaları (Araştırma Geliştirme) Liman biyolojik tarama çalışması (PBBS) maliyeti hesaplanmıştır. 5 riskli bölgede 2 defa yapılmak üzerine Tablo 12: Hizmet alımı maliyet hesabı Konaklama 6 x 2 gün x 100 $ $ Yolculuk giderleri $ $ Taksonomist 2 gün x3000 $ $ Dalgıç 2 gün x 2dalgıç x 3000 $ $ Dalış ekipmanı $ $ Laboratuar ekipmanı $ $ TOPLAM $ x5 x2 = $ Risk Değerlendirmesi Türkiye risk değerlendirme çalışmasını ulusal balast suyu yönetimi projesi kapsamında hazırlamıştır. Söz konusu çalışmanın maliyeti aşağıdaki tablodaki gibi hesaplanmıştır. Tablo 13: Danışmanlık hizmeti maliyet hesabı Gerekli Personel Çalışma Süresi Uzmanlık Ücreti Risk değerlendirme uzmanı 3 ay $ /ay= 9000$ Veri tabanı uzmanı 3 ay $ /ay= 9000$ İstilacı türler uzmanı 3 ay $ /ay= 9000$ Denizcilik uzmanı 3 ay $ /ay= 9000$ Yazılım $ Donanım $ TOPLAM $

18 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi DENETİMLE İLGİLİ MALİYETLER Bayrak Devleti Sorumlulukları Balast suyu yönetimi sertifikası hazırlanması için gerekli faaliyetler Denizcilik Müsteşarlığı nda deniz güvenliğini arttırmak ve deniz çevresini korumak amacı ile toplam 1236 personel çalışmaktadır. Ayrıca 195 denetim elemanı ilgili bölge müdürlüklerinde ve liman başkanlıklarında görev almaktadır. Türkiye de hali hazırda bir denizcilik sistemi yürütülmektedir. Aşağıdaki hesaplamalar balast suyu yönetimi aktivitelerinin getireceği ek yükü ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Gemilere balast suyu yönetimi sertifikası verilmesi amacı ile Türkiye tarafından tanınmakta olan loydlara yetki verilmesi planlanmaktadır. Bu hizmetin ücreti gemiler tarafından loydlara yapılacaktır. Tablo 14: Hizmet bedeli maliyet hesabı Sertifikasyon gerekliliklerini yerine getirmek Loydlar sertifikaları bir hizmet bedeli kapsamında verecekler $ x 1525 Türk Bayraklı Gemi $ Denizcilik endüstrisine ve IMO ya bildirim gereklilikleri Deniz ticaret odası sektörü koordine ederek iletişimi sağlayacaktır. DM IMO ya bilgilendirme yapacaktır. Maliyeti yok Hazırlanan sertifikaların kayıtlarının tutulması Loydlar sertifikaları bir hizmet bedeli kapsamında verecekler.. Maliyeti yok

19 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi Gemilerin balast suyu yönetim planlarının onaylanması Gemilere balast suyu yönetimi sertifikası verilmesi amacı ile Türkiye tarafından tanınmakta olan loydlara yetki verilmesi planlanmaktadır. Bu hizmetin ücreti gemiler tarafından loydlara yapılacaktır. Tablo 15: Hizmet bedeli maliyet hesabı Personelin eğitilmesi Loydlar kendi personellerini eğitirler Maliyeti yok Balast suyu yönetim planlarının onaylanması amacı ile protokollerin oluşturulması DM bu yetkiyi Loydlara verecektir. Maliyeti yok Balast suyu arıtım sistemlerinin tip onayları Arıtım cihazlarına tip onayı verilmesi amacı ile Türkiye tarafından tanınmakta olan loydlara yetki verilmesi planlanmaktadır. Bu hizmetin ücreti gemiler tarafından loydlara yapılacaktır. Tablo 16: Hizmet bedeli maliyet hesabı Teknik raporların ve test sonuçlarının değerlendirilmesi Loydlar sertifikaları bir hizmet bedeli kapsamında verecekler $ / gemi x 1525 Türk Bayraklı gemi $ Sörveyler (İlk, yenileme, orta, yıllık ve ek) Sörveylerin yapılması için Türkiye tarafından tanınmakta olan loydlara yetki verilmesi planlanmaktadır. Bu hizmetin ücreti gemiler tarafından loydlara yapılacaktır.

20 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 16 Tablo 17: Hizmet bedeli maliyet hesabı İlk, yenileme, orta, yıllık ve ek sörveyler Loydlar sertifikaları bir hizmet bedeli kapsamında verecekler. İlk: 2500 $ Yenileme: 2500 $ Orta : 2000 $ Yıllık : 1500 $ Toplam=8500$ x 1525 Türk Bayraklı Gemi $ Muafiyet uygulamalarının onaylanması Denizcilik Müsteşarlığı muafiyet uygulamalarının onaylanması için sorumlu otoritedir. Tablo 18: Hizmet bedeli maliyet hesabı Muafiyet uygulaması DM sorumludur Maliyeti yok Gemi adamlarının eğitilmesi Tablo 19: Hizmet bedeli maliyet hesabı Eğitim maliyeti Gemi adamları gerekli eğitimi alıp sertifikasını almakta, şirketi ise eğitim masrafını karşılamaktadır. Maliyet yok Liman Devleti Uygulamaları Denetleme ve ceza aktiviteleri (CME) CME aktiviteleri altında ek bir maliyet yoktur. Tüm bu maliyetler gemilerin denetimi başlığı altında hesaplanmıştır.

21 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi Gemilerin denetimi Tablo 20: Hizmet bedeli maliyet hesabı Liman devleti uygulamaları maliyeti (Gemilerin denetlenmesi) Yılda gemi Türk limanlarına gelmektedir. Bunların %10 15 civarı denetlenmektedir = 4500 gemi/yıl $ / yıl 1 denetçinin maaşı 1600 $ 7ay dır ve ayda 30 gemi denetler = 53 $ /gemi 2 deneti, bir denetleme yürütür x 53 $ /gemi x 4500 gemi/yıl = $ /yıl Numune alma 1) D 1 standardına göre numune alma Tablo 21: Ekipman bedeli maliyet hesabı Salinometre 150 $ x 70 Liman Başkanlığı $ 2) D 2 standardına göre numune alma Tablo 22: Hizmet bedeli maliyet hesabı Ekipman $ x 7 Bölge Müdürlüğü Taksonomist 3000$ / ay x $ $ Laboratuar giderleri 3000$ /ay x $ TOPLAM $

22 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi Sediment alım tesisleri Atık alım hizmeti bedeli mevcut Türkiye de ki hizmet bedellerine göre hesaplanmıştır. Tablo 23: Hizmet bedeli maliyet hesabı Sediment Alımı 300 $/m 3 x 1000 ton/yıl $ IMO ya ve diğer üye ülkelere bildirim Maliyeti yoktur Balast suyu yönetimi uygulamalarının gemilere bildirimi Maliyeti yoktur Balast değişimi alternatif alanların belirlenmesi Tablo 24: Danışmanlık hizmeti maliyet hesabı Gerekli Personel Çalışma Süresi Uzmanlık Ücreti Risk değerlendirme uzmanı 3 ay $ /ay= 9000$ Deniz hidrodinamiği uzmanı 3 ay $ /ay= 9000$ İstilacı türler uzmanı 3 ay $ /ay= 9000$ Denizcilik uzmanı 3 ay $ /ay= 9000$ TOPLAM $

23 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi Endüstri Sorumlulukları Gemi adamlarının eğitilmesi (IMO model kursları, diğer) Tablo 25: Hizmet bedeli maliyet hesabı Personelin eğitimi 250 $ /personel x Türk gemi adamı $ Balast suyu yönetimi planı Tablo 26: Hizmet bedeli maliyet hesabı Loydların servis ücreti 2500 $ /gemi x 1525 Türk bayraklı gemi $ Balast suyu kayıt defteri Maliyeti yoktur Balast suyu yönetimi seçenekleri Balast suyu arıtımı Tablo 27: Arıtım bedeli maliyet hesabı Arıtma ekipmanları Operasyonel gider $ /gemi (ortalama değer) x 1525 Türk bayraklı gemi 0,01 $ /ton balast suyu (ortalama değer) x 23,000,000 ton balast suyu deşarjı yıllık 762,500,000 $ $

24 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 20 Balast suyu değişimi Tablo 28: Değişim bedeli maliyet hesabı Operasyonel gider 0,05 $ ton balast suyu (ortalama değer) x 23,000,000 ton balast suyu deşarjı yıllık $ 4.3. SÖZLEŞME TARAFINDAN KAPSANMAYAN KONULAR Liman Biyolojik İzleme Programları Liman biyolojik izleme programlarının ana sorunu sürdürülebilir olmaktır. Bu hizmet için bir fon bulmak işin en zor kısmıdır. Tüm paydaşlar arasında bir sinerji oluşturulması gerekmektedir. Bu işi proje bazlı bir yaklaşımla sürdürmek imkansızdır. Çünkü izleme çalışmalarının sürekli devam etmesi gerekir. Ancak, projeler bir zaman kısıtı ile sınırlandırılmış aktivitelerdir. Sürekli devam edecek bir proje tanımlanması olası değildir. Çözüm, liman biyolojik izleme çalışmalarının diğer çevre izleme çalışmaları ile birlikte yürütülmesi ve entegre edilmesidir. Bu doğasından dolayı liman biyolojik taramalarının maliyetlerinin hesaplanması oldukça zordur. Ancak bir örnek oluşturmak amacı ile aşağıdaki hesaplama yapılmıştır. Hesaplamada izleme çalışmasının her bir mevsimde bir kere olmak üzere yılda 4 kere yapılması temel alınmıştır.

25 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 21 Tablo 29: izleme çalışması maliyet hesabı Konaklama 6 x 2 gün x 100 $ x 4 mevsim $ Yolculuk giderleri $ x 4 mevsim $ Taksonomist 2 gün x3000 $ x 4 mevsim $ Dalgıçlar 2 gün x 2dalgıç x 3000 $ x 4 mevsim $ Dalış ekipmanları $ x 4 mevsim $ Laboratuar ekipmanları $ x 4 s mevsim $ TOPLAM $/ 20 liman için Liman balast suyu yönetim planları hazırlanması Tablo 29: Plan hazırlama maliyet hesabı Balast suyu uygulamaları uzmanı 3000$ /ay x 3 ay $/ 160 ana liman için 5 HESAPLAMA SONUÇLARI Bölüm 4 te yapılan hesaplamaların sonuçları bu bölümde raporlanmaktadır:

26 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 22 GSYİH nın İstilacılara Doğrudan kullanım yüzdesi olarak hassasiyet bedelleri Toplam kar/av # Çalışan veya Sektörün toplam sektörün toplam (yüksek, orta, % kayıp(en $ kayıp (en Anahtar sektörler miktarı/# balıkçı vs. ilgili değeri değeri düşük) kötü senaryo) kötü senaryo) mnemiopsis leidy olayında mnemiopsis Ton/yıl balık leidy olayında avlanmakta Kayıtlı stoklarında 1 milyar $ dan %0,7 dünya üretimi balıkçı %60 kayıp fazla kayıp Balıkçılık (2004) 1.6 milyar TL 0,4% yüksek gerçekleşmişti tespit edilmişti Ton/yıl balık Ekosistem üretimi ile dünya değişirse %80 üretiminin kişi lik bir kayıp Balık yetiştiriciliği %32 si (2004) çalışmakta 512 milyon TL 0,13% yüksek gerçekleşebilir 409 milyon $ Kıyı Turizmi Yatak kapasitesi: otelde 9000 Yatta 21 milyon turist /yıl Dünya kapasitesinin %2,5 u ile 13. Sırada (2004) 18 milyar $ 6% yüksek %30 kayıp olabilir 5,4 milyar $

27 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 23 Topluma ve endüstriye ek maliyet # Çalışan veya ilgili Sektörün toplam değeri GSYİH nın yüzdesi olarak sektörün toplam değeri İstilacılara hassasiyet (yüksek, orta, düşük) % kayıp(en kötü senaryo) $ kayıp (en kötü senaryo) Denizcilik Kayıtlı Türk denizcisi vardır yılında ton kargo elleçlenmiştir. BY Düşük BY BY Türk bayraklı gemi vardır Kıyısal Yapı 160 ana liman BY Düşük BY BY İstilacı türler Olası etkiler Toplum Sağlığı (insan sağlığına zarar verebilecekler) Olası etki yolları (gıda, su, eğlence alanı) (gıda zehirlenmesi, fiziksel zarar ) # etkilenen (en kötü senaryo) Hastane giderleri insan başına $ maliyet (en kötü senaryo) Hassas Gruplar Zehirli algler, Gıda, su Zehirleme Nüfusun %10 undan fazlası 200 $ 1,4 milyar $ 7 milyon insan Kolera gibi patojenler Su, turizm alanı Salgın hastalık

28 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 24 Maliyet Sorumluluk Bayrak/ liman/ Maliyetin türü Bayrak/ liman/ sektör sektör (para / zaman Tahmini maliyet Tahmini fon kaynağı Konu / ayni) ($) (eğer varsa) HAZIRLIK ÇALIŞMALARI Kapasite arttırımı, eğitim ve iletişim Ulusal görev gücü toplantıları DM DM Eğitimler (CME, PBBS, etc) DM DM Bölgesel görev gücü toplantıları DM DM Para ve ayni $/yıl katkı Para ve ayni $ katkı Para ve ayni katkı $ / 2 yıl Politik, hukuki ve kurumsal yapılanma Balast suyu durum değerlendirme raporu DM DM Para $ Ekonomik değerlendirme raporu DM DM Para $ Ulusal balast suyu yönetimi stratejisi DM DM Para $ Mevzuat oluşturma DM DM Para $ Liman biyolojik tarama çalışmaları (Ar Ge) DM DM Para ve ayni katkı $

29 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 25 Risk Değerlendirmesi DM DM Para ve ayni katkı $ Bayrak devleti sorumlulukları DM Sektör Ayni 0 Balast suyu sertifikası hazırlama prosedürleri Gemilerin balast suyu planlarının onaylanması DM Sektör Para $ Arıtım cihazlarına tip onayı verilmesi DM Sektör Para $ Denetimler DM Sektör Para $ Muafiyetlerin onaylanması DM Sektör Para Liman devleti sorumlulukları Denetleme ve ceza DM Ekstra maliyeti yoktur Gemilerin denetlenmesi DM DM Para, zaman, ayni $ /yıl Balast suyu raporlama formunun doldurulması Sektör Ekstra maliyeti yoktur

30 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 26 Numune alma DM DM Para, zaman, $/yıl ayni Sediment alım tesisi Sektör Sektör Para $/yıl IMO ve diğer üye ülkeler ile iletişim DM DM Zaman, ayni 0 Balast suyu uygulamalarının gemilere bildirilmesi DM DM Zaman, ayni 0 Sektör sorumlulukları Gemi adamlarının eğitimi Sektör Sektör Para/zaman 9,336,750 $ Balast suyu yönetim planları Sektör Sektör Para/zaman 3,812,500 $ Balast suyu kayıt defteri Sektör Sektör Zaman 0 Balast suyu yönetim seçenekleri Balast suyu değişimi (D 1) Sektör Sektör Para/zaman 1,150,000 $ Balast suyu arıtımı (D 2) Sektör Sektör Para/zaman 762,500,000$ Liman biyolojik tarama programları DM DM Para/zaman $ Liman balast suyu yönetim planı hazırlanması Liman Liman Para/zaman $

31 Türkiye de Balast Suyu Yönetiminin Ekonomik Değerlendirilmesi 27 6 SONUÇ Hesaplama sonuçları incelendiğinde balast suyu yönetimi ile ilgili operasyonel giderlerin istilacı türlerin sebep olabileceği zararların maliyetinden çok daha ucuz olduğu ortaya çıkmıştır. Ayrıca yapılan hesaplamalarda sadece oluşabilecek ekonomik zararların hesaplandığı ancak, kültürel, sosyolojik ve psikolojik etkilerin neler olabileceğinin hesaplanmadığı bilinmelidir. Ayrıca, bir istilacı türün o bölgen temizlenmesi için yapılacak aktivitelerin maliyetleri de bu rapor kapsamında alınmamıştır. Tablo 31: Sonuçlar İstilacıların olası ekonomik etkileri 8.16 Milyar $ Liman devletinin operasyonel maliyetleri 40.9 milyon $ Endüstrinin operasyonel faaliyetleri 781 milyon $ Balast suyu yönetimini toplam maliyeti milyon $ Eğer hesaplamalara kültürel ve sosyolojik etkilerin maliyetleri de hesaplanabilse ve eklenebilse, operasyonel giderlerin maliyetleri ile istilacıların oluşturabileceği zararların maliyetleri arasındaki fark iyice açılacaktır. Balast suyu aktivitelerinin maliyet ve kayıp değerleri karşılaştırıldığında uygulanabilir olduğu kolaylıkla söylenebilir. Tablo 32: Sonuçlar OPERASYONEL GİDERLER Maliyet % Kapasite arttırımı $ ,03 Hukuki, politik ve kurumsal yapılanma $ ,05 Bayrak devleti sorumlulukları $ ,82 Liman devleti sorumlulukları $ ,11 Sektörün sorumlulukları $ ,99 TOPLAM $ Balast suyu yönetiminin operasyonel faaliyetler maliyeti %5.01 devlet ve %94.99 oranında sektöre maliyet getirmektedir.

32 T Türkiye de Ba alast Suyu Yö önetiminin EEkonomik Deeğerlendirilm mesi 28 Kapasite arttırımı faaliyettleri; 0,03% % En ndüstrinin soru umlulukları; 94,99% Hukuki, politik ve kurumsal yapılanma; 05% 0,0 Bayrak devleti ukları; sorumlulu 4,82% % Lim man devleti soru umlulukları; 0,11% Ş Şekil 1. Oper rasyonel giderlerin yüzd deleri Ayrıca, sektörün s dee maliyet kaalemleri inceelendiğinde %97.7 lik biir oranla arıtım en büyyük kısmı kapsamaaktadır. Arıtım Balast Suyyu Sözleşmessi kapsamınd da bir zorunluluktur. Tüm m gemiler sözzleşmede belirtilen n standartlarra uygun olarrak balast su ularını arıtmaakla yükümlü üdür. T Tablo 33: So onuçlar SEKTÖR SORUMLU ULUKLARI Person nelin eğitimi Balast suyu yönetim planları Balast suyu değişim mi Balast suyu arıtımı Liman biyolojik izle eme çalışmaları. Liman balast suyu yönetim plaanı haz. TOPLAM Maliyet % 1.19 $ $ $ $ $ $ $ Tüm baalast suyu yöneyim giderlerinin %92.79 luk bir kısmının balast ssuyu arıtımıı olduğu hesaplan nmıştır. TTabl0 34: Sonuçlar SEKTÖR SORUMLU ULUKLARI Maliyet % Balast suyu arıtımı $ Diğer aaktiviteler $ $821.9 Tüm m maliyet Sonuç olarak, o yapıllan ekonom mik değerlen ndirme çalışması balasst suyu yön netimi çalışm malarının ekonomik olarak uygulanabilir nitelikte olduğunu göstermiştir. Arıtım A dışınd da kalan diiğer tüm 9 milyon $ civarındadır. Devlet ve sektör tarafın ndan paylaşılacak bu faaliyetleerin toplam maliyeti 59 maliyetin n istilacı tü ürlerin oluştturduğu teh hdit ile karrşılaştırıldığın nda uygun bir maliyett olduğu değerlen ndirilmektedir.