FİZİK 3 LİSE DERS KİTABI ÖĞRETMEN KLAVUZU. Recep ÖZGÜN

Transkript

1 LİSE FİZİK Paşa Yayıncılık Lt. Şti. Bu kitabın tüm yayın hakları Paşa Yayıncılık Lt. Şti.ʼne aittir. Yayınevinen yazılı izin alınmaan kısmen veya tamamen alıntı yapılamaz, hiçbir şekile kopya eilemez, çoğaltılamaz ve yayınlanamaz. Kişi kenisi için bu copyright ibaresi ile birlikte olmak koşuluyla bir basılı kopya ve bilgisayarına bir ijital kopya bulunurabilir. Bunun ışınaki tüm eylemlere 5//95 TARİH E 5846 SAYILI FİKİR E SANAT ESERLERİ KANUNU çerçevesine tüm hukuksal haklarımız aranır. Tüm hakları saklıır. DERS KİTABI ÖĞRETMEN KLAUZU Recep ÖZGÜN FİZİK-III

2 IŞIK LİSE FİZİK 3 I BÖLÜM I IŞIK. KOA ~ KO A KO AO = KO A O x,5 = (x + 40),5 x = 0 cm KO = 50 cm bulunur.. AK = x ise I E A = x I E B = verilenler yerine yazılır. (x + ) x = 6 m KB = 8 m SORU E PROBLEMLERİN ÇÖZÜMÜ 3. Kaynağın ekrana oluşturuğu ayınlanma şieti E kaynağın aynaaki görüntüsünün ekrana oluşturuğu ayınlanma şieti E ve toplam ayınlanma E olur. E = E + E E = + = 45 Lüks Kaynağın ekrana oluşturuğu ayınlanma şieti E = I çukur ayna oak noktasınaki kaynağın ekrana oluşturuğu ayınlanma şieti E = I olur. Toplam ayınlanma şieti; E = E + E 7 7 E = + = 90 Lüks Işık kaynağı merceğin oak noktasına oluğuna ekranaki ayınlanma şieti E = I olur. Soğrulma f yoksa mercek ekran arası uzaklık ayınlanma şietini etkilemez. I 00 E = = = 00 Lüks f 6. Soğrulma yoksa; I. cosα , 6 E c = E c = E c = Lüks 5 % 60 Soğrulma varsa ışığın % 40, ayınlanma yapar. E. 40 c = = 4, 8 Lüks 00 f www. pasayayincilik.com 004

3 IŞIK I 7. Şekil incelenirse, α + 40 = 90 olur. α = 5 bulunur. 8. Düz ayna yatayla 30 olacak şekile yerleştirilirse gelen ışın ile yansıyan ışın arasınaki açı 0 olur. 9. = + f D c D g = D g D g = 0 cm x = 0 00 x = 0 cm 0. H g D g = H c D c D g = 5 D c D c + D g = 60 5D g + D g = 60 D g = 0 cm D c = 50 cm = f D c D g = f 0 50 f =, 5 cm R = f R = 5 cm. Gözlemci için; n h = n s =. 4/3 =, 5 gözlemci su yüzeyinen, 5 m aha yüksekte ise; h =, 5 +, 5 = 3 m Balık için; n su = n h 4 =, 5 3 = m balık m erine ise h = + = 4 m. sin 30 n h = sin θ n = sin θ 3 θ = 60 D = θ + θ A D = = 30 FİZİK-III 3

4 IŞIK I sin θ sin θ = n n h sin θ = sin θ 3 3 = = sin θ sin θ 3 θ = 30 θ = 60 A = θ + θ A = θ + θ A D = 60 θ = n ortamının merkezine gelen ışın kırılmaya uğramaz. n ortamınan havaya geçen ışın, 3 nolu ışın gibi normalen uzaklaşarak kırılır. n h n 6. Gelen ışının x ve y ortamlarınaki kırılma açıları birim kareleren bulunabilir. i gelme açısı, y ortamınaki kırılma açısı r olursa; sin i n y 3/5 n y n y = = = 3/4 sin r n x 4/5 n x n x 7. = + f D c D g = + f f Dg f Dg = 8. = + f Dc Dg = Dg Dg = 60 cm Dc = Dc = 40 cm Çukur aynanın merkezine üşen ters görüntü merkeze üz ve gerçek oluşur. 4 www. pasayayincilik.com 004

5 IŞIK I n c 9. = ( ) ( + ) f h n h R R n c = ( ) ( + ) f su n su R R İfaelerine n su ve n c eğerleri yerine konursa f su = 4 f h bulunur. Su içinen merceğe paralel gelen ışın mercekten 3 nolu ışın gibi ayrılır. n h 0. =. n s = 40. 4/3 = 30 cm D C = + f = 60 cm olur. 60 cm = f bulunur. I. E α TESTLERİN ÇÖZÜMLERİ uzaklığı aynı olan K ve M noktaları ya a L ve X noktalarına ayınlanma şieti eşit olur. I. cosα. E = 50. 4/5 E = 5 E = 8 Lüks. (Doğru seçene D) I. cosα 3. E A = 90. 0, 8 E A = 9 E A = 8 Lüks. 4. Düz ayna yerinen alınırsa K cisminin Çukur aynaaki görüntüsü Y e oluğu gibi ters ve gerçek oluşur. (Doğru seçenek C) 5. Gözlemcinin baktığı noktaan ayna sınırlarına ışınlar çizilir normalle eşit açı yapacak şekile yansıtılırsa ışınlar 5. ve 5. cm en geçer. Gözlemci 5 ve 5 cm arasını görür. 6. Aynalar arası uzaklık x ise, x = f f olur. FİZİK-III 5

6 IŞIK I H g H g 7. K cisminin çukur aynaaki görüntüsü = = / oranı neeniyle nolu noktaa oluşur. Bu görüntünün üz aynaaki görüntüsü 5. H c H c olur. (Doğru seçenek E) 8. Çukur aynaa merkezeki cismin görüntüsü merkeze gerçek ters ve eşit olur. Oak ile merkez arasına bulunan cismin görüntüsü merkezen uzakta gerçek ters ve büyük olur. 9. n < n 3 oluğu için K ışını n ortamınan n 3 ortamına geçerken normale yaklaşacak şekile kırılır. n 3 ortamının merkezinen geçen ışın kırılmaya uğramaan 4 nolu ışın gibi yoluna evam eer. 0. Gözlemci K bölgesini Kırmızı ve kısmen Turuncu renklere görür. Gözlemciye M bölgesinen gelen ışın olmaığı için siyah görür.. i ışının n ortamına normalle yaptığı açı sınır açısı s olursa; sin s n = sin 90 n sin s = s = 45 bulunur. (Doğru seçenek E) (Doğru seçenek C) n A 4. = n B 3 n C 5 = n B 3 verilenleren n A ve n C eğeri yerine yazılırsa; n A 4 = olur. n C 5 (Doğru seçenek A) 3. K ışını keni üzerinen geri önerse β = 30 olur. sinα n = su sinβ n h sinα 4 = / 3 sinα = 3 (Doğru seçenek C) 6 www. pasayayincilik.com 004

7 IŞIK I 4. n s > n h oluğu için K ışının sıvı içine normale yaklaşacak şekile kırılır. Kırılan ışın çukur aynanın oak noktasınan geliği için aynaa asal eksene paralel olarak yansır. 5. Işınlar çok kırıcı ortaman geçerek göze gelir A ve B noktalarınaki ışıklı cisimler yaklaşmış olarak görünürler. 6. sin 60 sin 30 3 = = n n h n n = 3 7. n c = olan pirizmanın sınır açısı n sin s = h n c sin s = s = 30 olur. Pirizmanın AC yüzeyine gelen ışın sınır açısınan aha büyük açı ile geliği için içten tam yansır. Pirizmanın BC yüzeyine gelen ışının normalle yaptığı açı (30 ) sınır açısına eşit olacağınan 5 nolu ışın gibi yüzeyi yalar gier. (Doğru seçenek E) 8. = + f Dc Dg = + f f Dg Dg = f/ olur nolu ışın yolunu izler. (Doğru seçenek A) n c 9. = ( ) ( + ) f n or ±R ±R ifaesine n or > n c olursa f ( ) olur. Mercekte kırılan ışınların uzantısı asal ekseni keser. Yanıt nolu ışın olur. (Doğru seçenek A) 0. n c > n h ise pirizma ve ince kenarlı mercekten oluşan sisteme K L ışınları şekileki yolu izler. (Doğru seçenek A) FİZİK-III 7

8 DALGA HAREKETİ LİSE FİZİK 3 II BÖLÜM II DALGA HAREKETİ SORU E PROBLEMLERİN ÇÖZÜMÜ. Atma üzerineki K noktası yerine önerken M noktası yerinen hareket eer. Noktanın maksimum yüksekliğine hızı sıfır olur. v M > v K > v L = 0 olur.. 3. Sığ ortama alga boyu azalır erin ortama artar. 4. Sığ ortama geçen algaların hızı azalır. Derin ortama geçen algaların hızı artar. Sığ ortam kırıcılık inisi büyük ortam gibi avranır. Derin ortam kırıcılık inisi küçük ortam gibi avranır. 5. sin 37 v λ n 3 6. = = = = sin 53 v λ n 4 yazılırsa; v > v λ > λ n < n oluğu görülür. I. ortam erin II. ortam sığ olur. v λ v n 7. = = v λ v n n n = 30 cm/s = = 4/3 olur. v 6 30 n n λ = 0 cm v = λ. f v = 0. 5 v = 50 cm/s 8 www. pasayayincilik.com 004

9 DALGA HAREKETİ II PS PS 0. sinθ = (n / + P) λ sinθ = (3 + )λ sinθ = 5λ sinθ = 3/5 θ = 37. PS PS = n. λ 5 = n. n =, 5 n kesirli olamaz iğer bağıntıya geçilir. PS PS = (n ) λ 5 = (n ) n = 3 P noktası 3. üğüm çizgisi üzerine olur. PS PS. sinθ = Maksimum üğüm çizgisi için sinθ PS PS = olur. (n ) λ = (n ) 3 = n = 4,5 Çizgi sayısı n kesirli olamaz. n = 4 olacağınan merkez oğrusunan 4 sağa, 4 sola 8 üğüm çizgisi gözlenir. v 3. λ = f 80 = f f = 40 s f = f s. n 40 = f s. 8 f s = 5 s saniyee 5 evir yapan stroboskop akikaa 300 evir yapar. 4. Kalem ik olarak batırılırsa airesel algalar ele eilir. Kalem yatay olarak batırılırsa oğrusal algalar ele eilir. PS PS 5. sin θ = ( n /) λ sin θ = 3 ( 5 / ) λ = 0 9 λ = 0, 6 cm h a) λ h = = = m f b) Kırılma olayına frekans eğişmez. f = s s, c) λ s = = = m f n s n h v h v s ) = n s = =, a) Genlik alga tepesi yaa alga çukurunun enge konumuna olan uzaklığıır. Şekil incelenirse genlik y = 3 cm Genişlik x = cm b) y = cm x = cm c) y = cm x = 4 cm ) Ağır yayan hafif yaya geçen atmanın hızı artar. Yansıyan atmanın hızı eğişmez. v > v = v ya a v = v > v FİZİK-III 9

10 DALGA HAREKETİ II x = PS PS x = 6 x = 4 cm v 0 x 4 λ = = = 5 cm P = = olur. f 4 λ 5 TESTLERİN ÇÖZÜMLERİ. Sığ ortama geçen algaların hızı azalır o noktası F noktasına alga kenarlarınan aha uzun süree ulaşır. Sisteme algalar F noktasına oaklaşarak uzaklaşırlar (Doğru seçenek A). Sığ ortama algalar aha çok kırılır hızı ve alga boyu küçülür. n x > n z > n y oluğu için λ x < λ z < λ y olur. 3. PS PS = n. λ 8 5 = n. PS PS 4. sinθ = n = 3/ olmaz iğer bağıntıya geçilir. sinθ, PS PS = urumuna maksimum katar ya a üğüm çizgisi gözlenir. PS PS = (n + P) λ = (n + ) 0 n =, n = olur. Faz farkı / urumuna merkeze üğüm çizgileri oluşacağınan ortaa sola e sağa olmak üzere 3 üğüm çizisi oluşur. (Doğru seçenek C) 5. PS PS = (n + P) λ PS PS = ( n ) λ PS PS = (n P) λ 3 = (n ) n =. üğüm üzerine karanlık noktalar oluşur λ = (n + ) λ 4λ = (n ) λ 4 4 n = 3, 75 n = 3 olur. n =,75 n = olur. n = n + n n = 3 + = 5 bulunur. 0 www. pasayayincilik.com 004

11 DALGA HAREKETİ II 6. λ = 40 cm λ = T. v 40 = T. 60 T = s 3 (Doğru seçenek C) 7. Su algalarının erinliği yaa kaynağın periyou artırılırsa alga boyu artar. 8. KL oğrulsal atmanın engelen yansıması (Doğru seçenek E) 9. Su erinliği artırılırsa alga boyu artar. PS PS = n. λ ifaesi incelenirse alga boyu artarsa (n) çizgi sayısı azalır. (Doğru seçenek E) 0. PS PS = = n. λ ifaesine göre uzaklığı artarsa n çizgi sayısı artar. Ayrıca n çizgi sayısını artırmak için alga boyunu azaltmak gerekir. Su erinliği azalırsa alga boyu azalır.. v = λ. f v = 0. 0 v = 00 cm/s (Doğru seçenek E). f = f s. n f =. 0 f = 0 s v 80 λ = = = 4 cm (Doğru seçenek E) f 0 3. Özeş kaynaklar ile aynı ana oluşturulan algalaran biri iğerinen aha ilere ise yayılma hızı aha büyüktür. Derin ortama algaların hızı artacağınan I. ortam erin II. ortam sığır. PS PS 4. sinθ = sinθ olursa kaynaklar arasına maksimum üğüm çizgisi oluşur. PS PS = (n /) λ 8 = (n ) 4 n =, 5 n = alınır. Merkez oğrusunun sağına soluna olmak üzere 4 üğüm çizgisi oluşur. (Doğru seçenek C) FİZİK-III

12 DALGA HAREKETİ II 5. İletilen atma baş aşağı yansıığı için. yay ağır yayır. Ağır yaya atmaların hızı azalır alga aımı küçülür. x 6. t = v x = sabit v hızı eğişirse t süresi eğişir. Kaynağın frekansının eğişmesi ile oluşan algaların hızını olayısıyla t süresini eğiştirir. Su erinken ya a sığken alga oluşturulursa t süresini etkilemez. Ancak algalar hareket hâlineyken suyun erinliğini artırmak ya a azaltmakta t süresi eğiştirilebilir. (Doğru seçenek E) 7. Bir ortaman başka bir ortama geçen alganın frekansı eğişmez. Frekans kaynağa bağlıır. Kaynağın frekansı eğiştirilmeikçe yayılan algaların frekansı eğişmez. 8. (Doğru seçenek C) λ K > w ise algalar kırınıma uğrar λ L < w urumuna kırınım oluşmaz (Doğru seçenek E) www. pasayayincilik.com 004

13 LİSE FİZİK 3 BÖLÜM III IŞIK TEORİLERİ L. λ. x = a) x = 0, 6 x = mm SORU E PROBLEMLERİN ÇÖZÜMÜ λ h n su n h b. = λ su = λ su 3 λ su = 4500 Å 4, m L. λ x = , x = 0,6 x =,5 mm PS PS X n. sinθ = = L (n + /) λ X n = L (7 + /) λ 5 = 0, λ = m = 5000 Å L. λ h 3. x = x =. 0, 06 x = mm L. λ 4. x = 5. w x = 0, x = mm x = x x = 4 mm Lλ 6. x = w xw 6. 0, λ = λ = λ = mm = 6000 Å L 000 n h < n z < n c urumuna üst yüzeye ayınlık etki görülür. Üst yüzeye karanlık etki görülebilmesi için; λ h min = olmalıır. 4n z 700 min = 4., min = 500 Å 7. a) Yansımanın minimum olması için üst yüzeye karanlık etki gözlenmeliir. λ h 6000 min = min = = 000 Å n z.,5 b) İletilen ışığın (zarı geçen ışığın) minimum olması için alt yüzeye karanlık üst yüzeye ayınlık etki gözlenmeliir. λ h min = 4n z 6000 min = min = 000 Å 4. 5 FİZİK-III 3

14 IŞIK TEORİLERİ 8. a) Işığın yansıığı taraftan (üstten) bakan gözün zarı ayınlık görmesi için; λ h = (k ) 4n z 4800 = (. 3 ) 4., = 5000 Å b) Zarı geçen ışık tarafınan ayınlık görmesi için; λ = k h n z = = 4000 Å., III Karanlık için; λ h 4800 = k = 3 = 6000 Å n z., 9. Young eneyine yarıklaran biri cam ile kapatılacak olursa caman geçen ışığın hızı azalır gecikme olur. Caman geçen ışık ile havaan geçen ışık A 0 e karşılaşacaklarınan merkezi saçak x kaar kayar ışığın a kalınlığınaki caman geçiş süresi; a t = v c Aynı kalınlıkta havaan geçiş süresi; a t = v h Her iki urum arasınaki zaman farkı (t t) olacakğınan bu gecikme süresine ışık havaa; PS PS = v h (t t) kaar yol alır. Merkezi saçak x kaar gecikenen tarafa kayar. a a t t = v c v h v h v c = eğeri yerine yazılırsa; n c a (n c ) t t = v h PS PS = v h ( t t) v h. a PS PS = (n c ) v h PS PS = a (n c ). x = a (n c ) bulunur. L 0. xn = xn (n ) λ = n λ (5 ) 4000 = n n = 3. ayınlık L λs. x = λ n = s enklemlerinen λs n h L. λ x = bulunur. n s. 4 www. pasayayincilik.com 004

15 IŞIK TEORİLERİ III 400 e Å. E = λ Å 400 E = = 6, e e Å 3. E = λ Å 400 E = = 5 e 480 E k = E E b E k = 5 = 3 e E b = E E k = 6, E k E k = 4, e 4. w = p. t w = 8. w = 8 Joule. 0 9 foton 8 J foton x x = J 400 E b = λ 400 λ = λ = 600 Å e, J x J x =, 5 e 400 λ = = 4960 Å, 5 5. w = p. t w = 80. w = 600 J. e, J x 60 J x =. 0 e fotonun enerjisi E 400 e Å = = e 600 Å fotonun enerjisi e x. 0 e x = tane foton 6. Grafikteki verilenlere göre; a) E b = J E k b) tgα = = E k = J E = E k + E b E = J E = W k + E b W k = J W k = k. q = k., k =, 5 7. W k = E E b W k = 8 W k = 6 e Üreteç ters çevrilirse; E k = (E + W k ) E b E k = (8 + 6) E k = e h 9. P = λ h λ = = p. 0 λ = 6, m = 660 Å 8. E = E b ise E k = e Å E = λ Å 400 E = 600 E = e E k = (E + W k ) E b E k = (6 + 4) E k = 8 e 0. E k = E M E k E k = 4 - E k = e FİZİK-III 5

16 IŞIK TEORİLERİ III 9λ. PS PS = 9λ PS PS = 9λ/ PS PS = (n ) λ 9λ = (n ) λ n = 5. Karanlık TESTLERİN ÇÖZÜMLERİ 3. Havaan cama geçen ışığın hızı ve alga boyu azalır. L λ x =. PS PS = (n + )λ 9λ = (n + )λ n = 4. ayınlık (Doğru seçenek C) λ azalırsa x girişim çizgileri arası uzaklık azalır çizgi sayısı artar. 4. erilen şekle göre n h < n z < n c oluğu için zar yüzeyine başı yukarı gelir atma baş aşağı yansır. K baş aşağıır. Zar içine baş yukarı ilerleyen L atması a cam yüzeyine baş aşağı yansır. M baş aşağıır. 5. Işığın şieti artarsa foton sayısı artacağınan yüzeyen koparılan fotoelektron sayılarını olayısıyla akım şietini artırır. (Doğru seçenek A) 6. Fotosel evresine akım oluştuğuna göre gönerilen ışığın frekansı eşik frekansınan aha büyüktür. Frekansın artırılması sökülen fotoelektronların kinetik enerjisini artırır akım şietini etkilemez. Akım şietini artırmak için ışık şieti ya a kullanılan metalin yüzeyi artırılmalıır. 7. Grafikteki verilenlere göre; 8. E k tgα = = 3 6 E k = 4 e E k = E E b E k = E E = 6 e E k 4 = = /3 (Doğru seçenek A) E 6 Çok ince zarlara zar yüzeyine gelen ışınlar yansıma ve kırılmalaran sonra girişime uğrarlar. Lλ 9. x = λ küçülürse x küçülür ışık tayfı içine mor ışının alga boyu aha küçük frekansı büyüktür. (Doğru seçenek E) Lλ 0. x = x Girişim çizgileri arasının küçülmesi için ya kullanılan ışığın alga boyu küçültülmeli ya a yarıklar arası uzaklığı büyütülmeli veya ekranın kaynaklara olan L uzaklığı küçültülmeliir. 6 www. pasayayincilik.com 004

17 IŞIK TEORİLERİ III λ. PS PS = n z + λ kλ = n z + λ = (k ) bulunur. 4n z = (k - ) 4., x λ 3. sinθ = = L W k = 3. ayınlık (Doğru seçenek C). Karanlık çizgiler için hava kamasının kalınlığı; λ h = k çizgi sayısını artırmak için kullanılan ışığın alga boyu küçültülmeli ya a uzaklığı büyültülmeliir. (Doğru seçenek E) Çözme gücünün artması için θ açısının veya ışığın alga boyu (λ) küçülmesi gerekir. Dalga boyunun küçülmesi ya a w yarık genişliğinin büyültülmesi çözme gücünü artırır. (Doğru seçenek A) PS PS X n 4. = L nλ X n = L 0. λ = 000 λ =.0 4 m (Doğru seçenek A) E = = e = 3,. 0 9 J 600 fotonun enerjisi 3,. 0 9 J enerjisi x x = 80 J w 80 J P = = = 80 watt t s (Doğru seçenek C) 400 e Å 5. E = λ Å 400 E = = e 600 E = E k + E b = 0,5 + E b E b =,5 e (Doğru seçenek C) 7. Xn = Xn n λ = n λ = 3. λ λ = 4000 Å 8. Işık tayfına mor ışığın frekansı ve enerjisi büyük alga boyu küçüktür. Işık tayfına kırmızıan mora oğru gittikçe frekans ve enerji artar alga boyu küçülür. ( E = = hf inceleyiniz.) h. c λ 400 eå 9. E = λå 400 E = = e = 3,.0 9 J 600 saniyee, J t 3,. 0 9 J t =.0 6 s x = c. t x = x = 600 m P mv h/λ 0. = = P mv h/λ v λ Eşitliğine = /4 eğeri yerine yazılırsa = 4 bulunur. (Doğru seçenek E) v λ FİZİK-III 7

18 ATOM TEORİSİ LİSE FİZİK 3 I BÖLÜM I ATOM TEORİSİ SORU E PROBLEMLERİN ÇÖZÜMÜ. Manyetik olanım yarıçapa bağlı eğilir hepsi için aynı 4 π Ki ir.. Halkalara verilen akımlara göre; M halkasına manyetik olanım 4 π K (4i i) = 8πK i L halkasına 4 π K ( 4i i) = πk i K halkasına sıfır olur. 3. Manyetik olanım yarıçapa bağlı eğilir. Çerçeve içinen geçen akım şietine bağlıır. M = 4 π K i M = M =. 0 6 N/Amp 4. Aynı ortam içine yayılan elektromanyetik algaların hızı sabittir hc c = λ. f E = = h. f λ elektromanyatik algaların frekansı küçültülürse alga boyu artar enerjisi azalır. 5. c = λ. f = 60. f f = Hz. 6. c = λ. f = λ λ = 0, khz = Hz. c λ = = f,5 0 5 λ =. 0 3 m 400 e Å 9. E = λ Å 400 E = = e 600 Sezyum atomuna e enerji seviyesi olmaığı için esnek çarpışma olur atom uyarılmaz. hc. E = λ Büyük alga boylu ışımaların enerjisi küçük olur e enerjili elektronlar,4 e ve,30 e enerjili elektronlara çarparsa; 3,4 =,6 e,6,4 = 0, e 3, 30 = 0,7 e enerjili elektronlar atoman ayrılır Hiç çarpışmaya uğramayan elektronlar enerji kaybetmeen 3 e ile atoman ayrılır E = = 4 e , 8 = 0, e Şekil 4.39 incelenirse n 3 ten n ye geçişte enerjinin küçük oluğu görülür. 3,8 e enerji soğrulur atom iyonlaşır. Atoman 0, e enerjili elektron ayrılır. 8 www. pasayayincilik.com 004

19 ATOM TEORİSİ I e enerjili elektronlar hirojen atomunu n 4 enerji üzeyine kaar uyarır Şekil 4.6 inceleniğine Leyman α β γ ve Balmer H α ve H β spektrum çizgileri gözlenir. 5. Sezyum atomuna ait enerji üzeyi ve x y fotonları ile z elektronunun enerjileri incelenigine x fotonu ile z elektronu sezyum atomunu I. enerji üzeyine uyarabilir. h 6. L = n π h h L = 3. π π h L = π. v. t grafiği çizilirse t = t = s λ = T. c λ = λ =, m a) x = =. 0 8 m c) λ = T. c λ = λ = m 7. Bohr yörüngelerinin yarıçapları; 0,53 Å r n =. n Z r α n n için r ise n 3 için 9 r olur. TESTLERİN ÇÖZÜMLERİ v. 0 8 b) a = = t. 0 6 a =. 0 4 m/s 8. Şekil 4.6ʼa verilen hirojen atomuna ait enerji seviyeleri incelenirse n 4 uyarılmış bir atoma; Leyman α β γ Balmer H α ve H β olmak üzere 5 spekturum çizgisi gözlenir.. Ses başlukta yayılmaz hızı ışık hızınan çok küçüktür. (Doğru seçenek C) 3. İ akımları çerçevenin içine oğru oluğu için manyetik olanım; 4 π K (İ + İ) = 8 π Ki olur. (Doğru seçenek A) 4. Elektromanyetik algalar yüklerin ivmeli hareketi ile ele eilir. (Doğru seçenek E) 5. t t ve t 4 zaman aralıklarına ivme varır. Yüklerin ivmeli hareketi ile em ler oluşur. 6. Elektromanyetik alga üreten kaynağın frekansı eğiştirilirse kaynaktan yayılan elektromanyetik algaların enerjisi ve alga boyu a eğişir. (Doğru seçenek C) 400 eå 7. E = λ Å 400 E = = e E = =,48 e 5000 Atomun enerji seviyesi incelenirse I. enerji üzeyi uyarılma enerjisi e ur. I. enerji üzeyine atomu e ve aha büyük enerjili elektronlar ve ancak e enerjili fotonlar uyarabilir. (Doğru seçenek C) 8. Enerjisi büyük olan fotonların alga boyu küçük olur. M ışımasının alga boyu aha küçük olur. (Doğru seçenek A) FİZİK-III 9

20 ATOM TEORİSİ I 9. Atom e enerjili elektronlarla uyarılırsa;,38 = 0,6 e,38 e enerji soğurur atoman 0,6 e enerjili elektronlar ayrılır. Temel hâl üzeyine önüşte atoman,38 e enerjili foton yayılır. 0. Lâzer atomların üst enerji üzeylerinen birine toplanarak bir alt enerji üzeyine inirilmesi prensibine göre yapılır. (Doğru seçenek E). Bir atomun uyarılma enerjisinen aha büyük enerjili elektronlar atoma çarparsa atom uyarılır ve uyarılma enerjisi kaar enerji soğurur. Çarpışma esnek eğilir. Çarpışan elektronların enerjisi azalır. (Doğru seçenek E). 7 e enerjili elektronlaran bir kısmı atomu 4,86 e bir kısmı a 6,67 e enerji üzeyine uyarır. Atoman; 7,00 6,67 = 0,33 e 7,00 4,86 =,3 e 7, 00 0 = 7 e enerjili elektronlar ayrılabilir. 3. Şekil 4.6 incelenirse,8 e enerjili elektronlar atomu n 4 e uyarır. Atoman; Leyman α β γ Balmer H α ve H β spektrum çizgileri gözlenir. (Doğru seçenek A) 4. 6,6 e enerjili elektronlar Atomu I. ve II. enerji üzeyine uyarır. I. enerji üzeyine uyarılan atom temel hâle önerken 4,8 e enerjili foton yayar II. enerji üzeyinen 6,6 e enerjili foton yayılır II. enerji üzeyinen I. enerji üzeyine geçişte,8 e enerjili foton yayılır. 5.,58,38 = 0, e (Doğru seçenek E) 6. 5 e enerjili elektronlar atomu I. enerji üzeyine uyarır. 4,8 e enerji soğurulur 5 4,8 = 0, e atoman 0, e enerjili elektronlar ayrılır. (Doğru seçenek A) 7.,8 e enerjili elektronlar I. uyarılma enerjisi,4 e olan M ile,8 e enerjili L uyarılır. 4,8 e enerjili K uyarılamaz. 8. ve 9. Elektromanyetik algalar yüksüz kütlesiz taneciklerir. Elektrik ve manyetik alana sapmazlar. Havaa ve boşlukta hc m/s hız ile yayılırlar yansıma kırılma ve girişime uğrarlar E = = h.f kaar enerji λ taşırlar. Elektromanyetik algalar enine algalarır. X ışınları γ ışınları Görünen ışınlar Mor ötesi ışınlar Kızıl ötesi ışınlar Rayo T algaları elektromanyetik algalarır. α, β tanecikleri yüklü ve kütleliir elektromanyetik alga özelliği göstermezler. Sesin hızı çok küçüktür boşlukta yayılmaz em özelliği göstermezler. (Doğru seçenek 0 www. pasayayincilik.com 004

21 LİSE FİZİK 3 BÖLÜM YÜKLÜ PARÇACIKLARIN ELEKTRİK ALANDA HAREKETİ SORU E PROBLEMLERİN ÇÖZÜMÜ. F = Eq F = q 00., F = 0, F =, N F Eq q. a = = = m m.m 45., a = a =, m/s q v = m., v = v = m/s 3. W = F. x W = Eqx W = q x Wα x 30 W K =. 3 = W L = = 5 W K = W L F M = F E Bqv = Eq E 000 B = = v. 0 6 N B = Amp. m +q yükü yörüngesini e 4 yörüngesini izler nötron elektrik ve manyetik alana sapmaz 3 yörüngesini izler. 6. E k = mc m o c E k = c (m m o ) E k = ( ) ( ) E k = J s a. E = = = N/C 8. v = 0,8 c m0 S 0, m = b. tan θ = = = / v R 0, c s l c. S =.. R m0 H m = 0,64 c S =.. c m = 5 m S = 0, m 3 P = m v mv 0. = Bq v r mv r = B q 8, r = r =. 0 3 m, P = 5 m 0,8 c 3 P = 4 3 m c 0 E = E = m v m p m p = m E p k 0 k 0 0 k = m E 0 k 0 FİZİK-III

22 ATOM TEORİSİ. E = m o c E =. ( ) E = J cal 4 J x J x =, cal mv 3. = Bev 4. Y α 6. r v o Ber v = m W =. e = mv B e r. e = m m e = m B r. 35.,76. 0 = (. 0 3 ). r r =. 0 m. W = qx W = W 4. q. 3 =. qx 3 4 x = olur. K en geri öner. 8. F v oluğu için taneciğin yörüngesi airesel olur. Taneciğin periyou; mv mv mπ r πm = Bq = Bq = Bq T = olur. r r r. T Bq x y x /v = 4y x v = v v Eq x 5. y = v o y α m m > m > m 3 m = 5 m 4 v = 0,6 c m v c m = v c v = 0,6 x v =,8 0 m/s 7. W = q x W = W v v. q. = q. v = 8 mv 9. = Bqv r Bqr v = m 0,8.., v = 6, v = 3,. 0 6 m/s 0. Bqv = Eq E v = B. 0 3 v = = v = m/s F Eq v. q. a = = = m m m olt. Coulomb = kg. metre TESTLERİN ÇÖZÜMLERİ. B //v oluğu için taneciğe kuvvet etki etmez üzgün oğrusal hareket yapar (Doğru seçenek C) 3. B v oluğu için taneciğe v F kuvvet etkir yörüngesi airesel olur. (Doğru seçenek A) www. pasayayincilik.com 004

23 ATOM TEORİSİ 4. E k = mc m o c E k = c (m m o ) E k = ( ) ( ) E k = j 6. W = q. x W = W L q =. q 8. F = mg (Doğru seçenek A) L = (Doğru seçenek C) Eq = mq q = mg mg = olur. q (Doğru seçenek C) Eq x 5. y = m v 0 y uzaklığının azalması için (E = ) E elektrik alanı gerilimi azalmalıır. q 7. v = m q Elektrona ait sabittir. gerilimi eğişmez ise hız m eğişmez. Levhalar arası uzaklığın eğişmesi karşı levhaya çarpma hızını etkilemez. v = v = v 3 olur. (Doğru seçenek A) 9. K (+) M ( ) yüklü, L yüksüz taneciktir. (Doğru seçenek E) 0. Şekil I. mg v hızını sağlıyor. Şekil II. F = mg gerilimi mg sağlıyor. Şekil III gerilimi mg sağlar. q. v = m., v =, v = v = m/s 3. E = 5. F ma E = = q q F net = mg v. W = q x W K =. q = q W L = q. = q 3 W M = q. q = q W L > W M > W K F Eq 4. a = = m m q a = m a α m a = a 0 m = a = a olur. v c parçacığın hızı ışık hızına yaklaşırsa kütlesi ve momentumu artar. FİZİK-III 3

24 GÜNEŞ ENERJİSİ LİSE FİZİK 3 I BÖLÜM I GÜNEŞ ENERJİSİ SORU E PROBLEMLERİN ÇÖZÜMÜ. E = mc E 3, m = = m = 4, kg c ( ) s 4, kg 3, s x x =, kg.. Sorua Güneşin saniyee kaybettiği kütle miktarı 4, kg olarak bulunmuştur bura göre; s 4, kg yıl 3,6 0 7 s x kg x 4, s x = 4, s x =, yıl 3. Güneşten saniyee yayılan enerji miktarı 4. W = 4πR σt 4 bağıntısına 6. bölüm içine R ve σ için verilen eğerler yerine yazılırsa T = 5800 K bulunur. m 000 j 50 m x x = j t = 5 saat = s A = 50 m m =. 0 8 g s j 8000 s x x = j = cal Q = m. c. t, = t t = t 0,5 = t 0 t =,5 C 5. yıl = 3, s ir. s e kg 3, s e x x =, kg 8. Kolektör %0 verimle çalıştığına göre; kolektören saniyee = 0 J enerji alınır g =. 0 3 kg E = m o c E =. 0 3 ( ) E = Joule cal 4 J x x =, cal π R 3, (6, ) 0. W = W = W =, Joule 4π 4. (,5. 0 ) kwh 3, J x, J x = 4, kwh 6. x = c. t x 4, t = = = 498 s 8 akika c J enerji m 0 4 J enerji x x = 0 m lik kolektör. 4 www. pasayayincilik.com 004