I.BURDUR SEMPOZYUMU POSTER BİLDİRİLER

Transkript

1 I.BURDUR SEMPOZYUMU POSTER BİLDİRİLER

2 1430 I.BURDUR SEMPOZYUMU

3 I.BURDUR SEMPOZYUMU 1431 BURDUR VE ISPARTA DEVLET İLKÖĞRETİM OKULLARINDAKİ ANASINIFLARININ BEDEN EĞİTİMİ VE OYUN ETKİNLİKLERİNE YÖNELİK İMKÂNLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Dursun GÜLER * Kadir PEPE ** ÖZET Bu çalışmada, Burdur ve Isparta da bulunan devlet ilköğretim okullarındaki anasınıflarının beden eğitimi ve oyun etkinliklerine yönelik imkânlarının araştırılması amaçlandı. Araştırmanın örneklemini Burdur ve Isparta devlet ilköğretim okullarından toplam 37 anasınıfı oluşturmuştur. Çalışmadaki tüm bulgular, okullarda gözlem ve hazırlanan bir bilgi formu ile elde edildi. Bilgi formu okullardaki anaokulu öğretmenleri tarafından karşılıklı görüşme ile dolduruldu. Bulgular, frekans ve yüzde değerleri alınarak analiz edildi. Burdur ve Isparta devlet ilköğretim okullarındaki anasınıflarının, ancak % 8,1 inin oyun salonu ve % 10,8 inin oyun alanına, yaklaşık % unun zihinsel, ritim ve taklit geliştirmeye yönelik malzemelere, yaklaşık % 55 den daha azının çeşitli beden eğitimi ve oyun malzemelerine sahip olduğu; mevcut olan malzemelerin de ancak % 18,9 unun her öğrencinin aynı anda kullanabileceği sayıda olduğu gözlendi. Okullardaki anasınıflarının, yaklaşık % 30 unun beden eğitimi ve oyun faaliyetleri açısından yeterli olabildiği; mevcut imkânlar, öğretmenlerin üretim ve özel çabalarıyla % 18,9 unun beden eğitimi ve oyun faaliyetleri açısından amacına ulaştığı, % 67,6 sının da kısmen amacına ulaştığı şeklindeki öğretmen görüşleri ile tespit edildi. Sonuçta; Burdur ve Isparta devlet ilköğretim okullarında, öğretmenlerin üretim yetenekleri, özel çaba ve özverileriyle anasınıflarının beden eğitimi ve oyun faaliyetleri kısmen amacına ulaşabiliyorsa da; beden eğitimi ve oyun faaliyetlerine yönelik imkânlarının oldukça kısıtlı olduğu söylenebilir. Anahtar Sözcükler: Anasınıfı, Beden Eğitimi ve Oyun İmkânları. 1. GİRİŞ Okul öncesi eğitimi 0-6 yaş çocuklarının bireysel özelliklerine ve gelişim düzeylerine uygun, zengin uyarıcı çevre imkanlarını sağlayan; onların bedensel, zihinsel, duygusal ve sosyal yönden gelişimlerini, toplumun kültürel değerlerini ve özellikleri doğrultusunda en iyi biçimde yönlendiren, bilinçli ve sistemli bir eğitim sürecidir (MEB 1998) şeklinde tanımlanmaktadır. Mili Eğitim Temel ilkesinde, kişinin beden, ruh ve fikir gelişiminin sağlanması yer almaktadır (Öztürk 1998). Dolayısıyla sağlığın, motor becerilerin, psikolojik özelliklerin, hijyen alışkanlıklarının geliştirilmesi, organizmanın güçlendirilmesi ve boş zamanların zevkli bir şekilde geçirilmesinden, okul öncesi beden eğitimi en önemli etkinliklerden birisidir (Günsel 2004). Çocuk doğası gereği gelişmek ve hareket etmek ihtiyacında olan bir varlıktır. Onun bu ihtiyacına engel olunmamalıdır. Engel olunduğu taktirde, çocukta öfke gibi anormal heyecanların teşekkülüne zemin hazırlanmış olur. Hareket yapan çocuğun hareketlerine engel olmak yerine harekete teşvik edilmeli ve cesaretlendirilmelidir (Binbaşıoğlu 1970). * Öğr. Gör. Dr. SDÜ Burdur Eğitim Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümü ** Öğr. Gör. Dr. SDÜ Burdur Eğitim Fakültesi Beden Eğitimi ve Spor Bölümü

4 1432 I.BURDUR SEMPOZYUMU Bu çalışmada, devlet ilköğretim okullarındaki anaokullarının beden eğitimi ve oyun etkinliklerine yönelik imkânlarının araştırılması amaçlandı. 2. YÖNTEM 2.1. Örneklem Araştırmanın örneklemini Burdur (n=17) ve Isparta (n=20) devlet ilköğretim okullarından toplam 37 anasınıfı oluşturdu. Okulların seçimleri, her ildeki sosyo-ekonomik çevreler de dikkate alınarak rasgele yapıldı Verilerin Toplanması Çalışmadaki tüm bulgular, okullarda gözlem ve hazırlanan bir bilgi formu ile elde edildi. Bilgi formu okullardaki anasınıfı öğretmenleri tarafından karşılıklı görüşme ile dolduruldu Verilerin Değerlendirilmesi Çalışmaya yönelik tüm bulgular, frekans ve yüzde değerleri alınarak analiz edildi ve değerlendirildi. 3. BULGULAR Araştırmaya yönelik tüm bulgular aşağıdaki tablolarda ayrı ayrı verildi. Beden Eğitimi ve Oyun Salonu Beden Eğitimi ve Oyun Alanı F % f % Var 3 8,1 4 10,8 Yok 34 91, ,2 Toplam Tablo 1. Okulların Beden Eğitimi ve Oyun Salonu ve Alanı Durumu Tablo 1 de görüldüğü gibi, tüm anasınıflarının beden eğitimi ve oyun etkinliklerine yönelik oyun salonu ve oyun alanı incelendiğinde; yalnızca % 8,1 inin oyun salonu, % 10,8 inin de oyun alanı bulunduğu gözlenmektedir. Zihinsel Ritim Taklit f % f % f % Var , ,6 Yok , ,4 Toplam Tablo 2. Anasınıflarındaki Zihinsel, Ritim ve Taklit Geliştirmeyi Amaçlayan Beden Eğitimi ve Oyun Araçları Durumu Tablo 2 de, anasınıflarının % 73 ünün zihinsel, % 89,2 inin ritim, % 67,6 sının da taklit geliştirmeye yönelik araç ve gerece sahip olduğu görülmektedir. Değişkenler f % Denge Aleti 4 10,8 Jimnastik Minderi 20 54,1 Jimnastik Sopası 3 8,1 Jimnastik Topu 13 35,1 Jimnastik Çemberi 3 8,1 Sağlık veya Fırlatma Topu Step Tahtası 8 21,6 Stafet Malzemesi 9 24,3 Tablo 3. Anasınıflarının Bazı Beden Eğitimi ve Oyun Malzemelerine Sahip Olma Durumu Tablo 3 incelendiğinde, anasınıflarının yalnızca % 10,8 i denge aleti, % 54,1 i jimnastik minderi, % 35,1 i jimnastik topu, % 8,1 i jimnastik sopası ve çemberi, % 27 si sağlık veya fırlatma topu, % 21,6 sı step tahtası ve %24,3 ü de satafet malzemelerine sahip bulunmaktadır. Değişkenler f % Yararlanıyor 7 18,9 Yararlanamıyor 30 81,1 Toplam Tablo 4. Öğrencilerin, Anasınıflarında Mevcut Olan Beden Eğitimi ve Oyun Malzemelerinden Aynı Anda Yararlanabilme Durumu

5 I.BURDUR SEMPOZYUMU 1433 Tablo 4 de görüldüğü gibi, anasınıflarında mevcut olan malzemelerin ancak % 18,9 u her öğrenci tarafından kullanılabilecek sayıda bulunmaktadır. İmkan Yeterliği Amaca Ulaşma f % f % Evet 1 2,7 7 18,9 Hayır 26 70,3 5 13,5 Kısmen ,6 Toplam Tablo 5. Beden Eğitimi ve Oyun açısından Anasınıfı İmkânlarının Yeterliği ve Anasınıflarındaki Beden Eğitimi ve Oyun Faaliyetlerinin Amacına Ulaşıp Ulaşmadığı Tablo 5 incelendiğinde, anasınıflarının, beden eğitimi ve oyun imkânları açısından, ancak % 2,7 sinin yeterli, % 27 sinin kısmen yeterli olduğu ve bu imkânlarla % 18,9 unun beden eğitimi ve oyun faaliyetleri açısından amacına ulaştığı, % 67,6 sının da kısmen amacına ulaştığı şeklindeki öğretmen görüşleri görülmektedir. Değişkenler f % Yararlanıyor 11 29,7 Yararlanmıyor 25 67,6 Kısmen Yararlanıyor 1 2,7 Toplam Tablo 6. Anasınıfı Öğretmenlerinin Beden Eğitimi ve Oyun Faaliyetlerinde Beden Eğitimi Öğretmenlerinden Yararlanma Durumu Tablo 6 da, anasınıfı öğretmenlerinin, kısmen yararlananlarda dâhil, ancak % 32,4 ünün beden eğitimi ve oyun faaliyetlerinde beden eğitimi öğretmenlerinden yararlandıkları görülmektedir. 4. TARTIŞMA VE SONUÇ Atatürk, Gençlerin sıhhatli ve gürbüz olmaları için yaşadıkları bölgenin sıhhi şartlarını temin etmek, devlet halinde bulunan siyasi teşekküllerin en birinci ödevidir. Ondan sonra, en küçük yaştan en son yaşa yani insan ömrünün vasati süresince derece derece beden faaliyeti önemli yer tutar ve tutmalıdır da (Öztürk 1998) demiştir. Ancak, Burdur ve Isparta ilköğretim okullarındaki anasınıfı öğrencilerinin hiçbirinin okula başladığında sağlık kontrolünden geçirilmediği, yalnızca velilerin verdiği bilgilerle yetinildiği ve bazı okullarda sağlık ocaklarının yaptığı sağlık taramasıyla sağlık kontrollerinin yapıldığı tespit edilmiştir. Sıhhi şartların oluşturulmasına, öncelikle oyun eğitimine katılacak olan çocukların sağlık kontrollerinin yaptırılmasıyla başlanabilir. Anasınıfı öğrencileri (4-6 yaş), fiziksel gelişim dönemlerine göre ilk çocukluk dönemi içerisinde, psikomotor gelişim dönemlerinden temel hareketler dönemi içerisinde yer alırlar (Gallaue 1982a, Gökmen ve Ark. 1995, Larson and Zaichkowsky 1995, Muratlı 1997). Normal zeka ve fiziksel fonksiyon düzeyinde olan çocuklar, lokomotor (hareket), manipulatif (beceri) ve dengeleme gibi temel hareketler yeteneğine sahiptirler. Temel hareketler mekanik olarak yeterli, koordineli ve kontrollü olarak yapılabilir. Ayrıca, bu yaşlardaki çocuklarda, beceriyi kapsayan hantal motor becerileri öğrenmeye ek olarak, makasla kesme ve kaşıkla yeme gibi ince motor beceriler de gelişmektedir. Ancak, bu dönemde düzeltmeye yönelik hareket eğitimi eksikliği veya yokluğu, birçok hareket formunda, çocukların ömürleri boyunca bu evrede kalmalarına neden olabilmektedir (Gökmen ve Ark. 1995, Larson and Zaichkowsky 1995). Normal şartlarda altı yaş çocuğunun, temel hareketler bakımından, genellikle olgunluk düzeyine ulaştığı belirtilmektedir. Ancak, çocuklar ve yetişkinlerin hareketleri incelendiğinde, çoğunun temel hareket yeteneklerinin olgunluk düzeyine ulaşmadığı görülür. Bazı çocuklar olgunluk düzeyine çevresel faktörlerin en az etkisi ile yani temelde olgunlaşma ile erişebilmelerine rağmen, çoğunluk, yeterli alıştırma imkânı oluşturulmasına, öğrenmeye motive edilmeye, nitelikli ve düzeltici eğitime ihtiyaç duyarlar. Bu gibi faktörlerin yokluğu veya eksikliği, çocukların temel hareketlerinin olgunluk evresine ulaşmasını engelleyebileceği gibi, bir sonraki dönemdeki gelişmeleri de engelleyebilecektir (Gökmen ve Ark. 1995). Tüm bu bilgiler doğrultusunda Burdur ve Isparta ilköğretim okullarındaki anasınıflarının alt yapı imkânlarına bakıldığında, yalnızca % 18,9 unun oyun salonu ve alanına sahip olabildiği (Tablo 1); oyun salonu ve oyun alanı sıkıntısı çeken anasınıflarının ise ancak % 21,6 sının step tahtası, % 24,3 ünün stafet oyunlarına yönelik malzemesi, % 54,1 inin jimnastik minderi, % 35,1 inin jimnastik topu, % 27 sinin sağlık veya fırlatma

6 1434 I.BURDUR SEMPOZYUMU topu, % 10,1 inin denge malzemesi ve % 8,1 inin ise jimnastik sopası ve çemberine sahip olabildikleri (Tablo 3) ve de bu malzemelerden ancak % 18,9 oranında öğrencinin aynı anda yararlanabildikleri (Tablo 4) gözlendi. Yine anasınıflarındaki oyun etkinliklerinde beden eğitimi öğretmenlerinden yararlanma oranı da yaklaşık % 30 civarındadır (Tablo 6). Oysa ki 5-6 yaş çocuklarda, onların gelişim özelliklerine uygun şekilde yürüyüş ve koşu, atma ve atlama, kaldırma ve taşıma, itme ve çekme ve denge egzersizleri ile toplarla yapılan egzersizler yaptırılmalıdır (Günsel 2004). Bu kısıtlı malzeme ve aynı anda genelinin bu malzemelerden yararlanamadığı bir ortamda temel hareket, denge ve koordinasyona yönelik davranışların kazandırılmasının ne ölçüde sağlanabileceği düşündürücüdür. Doğrusu anasınıflarındaki öğrencilerden bir miktar aidat da alınmaktadır. Bu paraların bir kısmı beden eğitimi ve oyuna yönelik araç ve gereçlerin alımına ayrılabilir ve belki de bu yolla kendisini idame ettirebilir. Bununla birlikte anasınıflarının % 73 ünün zihinsel, % 89 unun ritim ve % 67,6 sının da taklit geliştirmeye yönelik malzemelere sahip oldukları da (Tablo 2) gözlendi; buna rağmen okullardaki anasınıflarının, kısmen yeterli olanlarla birlikte ancak % 29,7 sinin beden eğitimi ve oyun faaliyetleri açısından yeterli olabildiği; mevcut imkânlar, öğretmenlerin üretim ve özel çabalarıyla, % 18,9 unun beden eğitimi ve oyun faaliyetleri açısından amacına ulaştığı, % 67,6 sının da kısmen amacına ulaştığı (Tablo 5) şeklindeki öğretmen görüşleri ile tespit edildi. Koşma, sekme, sıçrama ve atlama gibi lokomotor beceriler; atma ya da fırlatma, yakalama ve topa ayakla vurma gibi manipulatif beceriler ve dinamik denge gibi temel hareketler yeteneğine sahip olan ve bu özelliklerinin nitelikli ve düzeltici şekilde geliştirilmesi gereken (Gökmen ve Ark. 1995, Günsel 2004, Larson and Zaichkowsky 1995, Muratlı 1997) çocukların, yeterli alt yapı ve malzemeye sahip okullarda eğitilmesi gerekmektedir. Ancak, Burdur ve Isparta devlet ilköğretim okullarındaki anasınıflarının incelenmesinde bu alt yapı ve malzeme imkânlarının oldukça kısıtlı olduğu görükmektedir. Bu kısıtlı imkânlarla, hedefe ne derece ve ne kadar zamanda ulaşılabileceği düşündürücüdür. Sonuçta, öğretmenlerin üretim yetenekleri, özel çaba ve özverileriyle anasınıflarının beden eğitimi ve oyun faaliyetleri kısmen amacına ulaşabiliyorsa da; beden eğitimi ve oyun faaliyetlerine yönelik imkânlarının oldukça kısıtlı olduğu söylenebilir. Kaynakça Binbaşıoğlu, C. (1970). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi, Ankara. Gallaue, D.L. (1982a). Understanding Motor Development in Children, New York: John Wiley and Sons (Akt. Gökmen, H., Karagül, T. ve Aşçı, F.H. (1995). Psikomotor Gelişim, Ankara: GSGM Yayın No: 139.). Gökmen, H., Karagül, T. ve Aşçı, F.H. (1995). Psikomotor Gelişim, Ankara: GSGM Yayın No: 139. Günsel, A.M. (2004). Okul Öncesinde Beden Eğitimi Ve Uygulamaları, Ankara: Anı Yayıncılık. Larson, G.A. and Zaıchkowsky, L.D. (1995). Physical, Motor and Fitness Development İn Children And Adolescents, Journal Of Education, 177 (2), Muratlı, S. (1997). Antrenman Bilimi Işığı Altında Çocuk ve Spor, Ankara: Bağırgan Yayımevi. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Okul Öncesi Eğitimi Genel Müdürlüğü (1998). Cumhuriyetimizin 75 inci Yılında Okul Öncesi Eğitimi. Ankara, s Öztürk, F. (1998). Toplumsal Boyutlarıyla Spor, Ankara.