Değerli Okurlar; Yeni yılın hepimize huzur ve mutluluk getirmesi dileğiyle. DENĠZ BÜLBÜL KURUM MÜDÜRÜ

Transkript

1

2 ÖZEL EĞİTİM BÖLÜMÜ DENİZ BÜLBÜL KURUM MÜDÜRÜ FATMA ÜSTÜNDAĞ MÜDÜR YARDIMCISI BAŞAK EKİN KOTİL ÖZEL EĞİTİM BÖLÜM BAŞKANI SERDAR ÜLGER ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ HASAN DOĞAN ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ Değerli Okurlar; Özel Eğitim ve PDR Bölümü olarak e-bülten dergilerimizin 2. Sayılarını sizlere sunmaktan gurur duymaktayız. Sizlerin karşına her sayımızda belirlemiş olduğumuz konularda bilgi vermek ve paylaşımda bulunmak istiyoruz. Bu ay Görme Engeli ve Empati konularında paylaşımlarda bulunacağız. Bu sayıda emeği geçen arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. Yeni yılın hepimize huzur ve mutluluk getirmesi dileğiyle. HAYRİYE BAYRAKTAR REHBERLİK ŞEKİBE DÖNMEZ ÖZÇELİK ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ DENĠZ BÜLBÜL KURUM MÜDÜRÜ DURMUŞ ÇEKÜÇ ÖZEL EĞİTİM ÖĞRETMENİ Alanya Rehberlik ve Araştırma Merkezi Kadıpaşa mah. Bostancı Pınarı Cad. No: Alanya/ANTALYA 0(242) Bültenimiz ilçemizde ortak bir rehberlik ve özel eğitim kültürü oluşturulmasına katkıda bulunmak amacıyla hazırlanmıştır. Yayınlanmasını istediğiniz yazı ve çalışmalar için bizimle iletişime geçiniz. 1

3 GÖRME YETERSĠZLĠĞĠ OLAN BĠREYLERĠN TANIMLARI Görme Yetersizliği Olan Birey: Görme gücünün kısmen ya da tamamen kaybından dolayı özel eğitim ve destek eğitim hizmetine ihtiyacı olan birey olarak tanımlanır. Görme Engelliliğin Yasal Tanımı; Gerekli tüm düzeltmelerden sonra iyi gören gözündeki görme keskinliği 20/200 ya da daha az görme alanı 20 dereceden az olan kişilere kör,görme keskinliği 20/70 ile 20/200 arasında olan kişilere az gören denilmektedir. eğitim performansı ve ihtiyacına göre; araç-gereç, eğitim materyalleri, öğretim yöntem ve teknikleri ile ölçme ve değerlendirmede gerekli tedbirler alınarak düzenlemeler yapılır. GÖRME ENGELLĠLERĠN EĞĠTĠMĠNDE KULLANILAN ARAÇ-GEREÇLER BRAĠLĠE Görme Engelliliğin Eğitsel Tanımı Ġse; Eğitsel açıdan görme yetersizliği olan birey, eğitimde dokunsal ve işitsel materyallere ihtiyaç duyan kişidir. Eğitsel açıdan az gören, görme duyusunu öğrenme amacıyla kullanabilen kişidir. GÖRME ENGELLĠ ÇOCUKLARIN EĞĠTĠM ORTAMLARI 1.Görme engelliler okulları Ülkemizde 17 görme engelliler ilkokulu/ortaokulu vardır. Okullarda Milli Eğitim Bakanlığınca hazırlanan öğretim programı izlenmektedir. Programda Hayat Bilgisi, Matematik, Türkçe derslerinin amaç ve içeriği diğer okul programı ile aynıdır. Beden Eğitimi ve Bağımsız Hareket, modelaj iş derslerinin içeriği diğer okul programlarından farklıdır. KÜPTAġ 2.Özel eğitim sınıfları Normal okul içinde görme engelli çocukların devam ettiği özel sınıf düzenlemesidir. 3.Birlikte eğitim ortamları Görme yetersizliğinden etkilenen çocukların diğer çocuklarla birlikte aynı sınıfta eğitim görmesidir. Görme engelli çocuklar kabartma yazıyı öğrendikten sonra normal sınıfta eğitimine devam edebilir. Kaynaştırma yoluyla eğitimlerine devam eden öğrencilerin yetersizlik türü, 2

4 GÖRME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÇOCUKLAR ĠÇĠN SINIF ĠÇĠNDE ALINABĠLECEK ÖNLEMLER Görme güçlüğü olan çocuk için sınıf içerisinde alınabilecek bazı önlemler vardır. Bu önlemler, eğitimlerine olumlu katkılar sağlayacaktır. Görme güçlüğü olan çocuk için sınıfta yapılacak çevre düzenlemesi çok önemlidir. Takılabileceği, çarpabileceği, hareket alanını daraltabileceği düşünülen eşyalar ortadan kaldırılmalıdır. Her eşyanın yeri sınıf içinde belirlenmelidir. Çocuk, aradığı eşyayı kolayca bulabilmelidir. Eşyaların yer değişikliğinden çocuk haberdar edilmelidir. Çocuk, sınıfta ışıktan rahatsız olmayacak şekilde oturtulmalıdır. Işığın kırılarak göze yansımasına dikkat edilmelidir. Doğrudan göze gelen ışık, rahatsız edici bir duyarlılık yaratır. Çocuğun karaltılı, buğulu, sisli ya da bulanık da olsa var olan görme uzaklığına uygun şekilde sıraya oturtulması gereklidir. Anne ve baba, çocuğun giydiği ayakkabının tabanının kösele gibi ses çıkaran bir nesneden yapılmış olması konusunda uyarılmalıdır. Bu yolla çocuk, yürüdüğü yerleri hissedecek ve sesleri ayırma özelliğinden yararlanarak çevresi hakkında bilgi sahibi olacaktır. 3

5 ÖĞRETMENE ÖNERĠLER Görerek öğrenme yerine, işiterek ve dokunarak öğrenmeye çalıştığı unutulmamalıdır. Çocuğun dokunarak eşyaları tanımasına fırsat verilmeli, ortam yaratılmalıdır. Dokunamadığı eşyaların özellikleri ayrıntılı olarak anlatılmalıdır. Böylece dokunduğu zaman doğabilecek tehlikelerin de önüne geçilmiş olacaktır. Eğer olanaklar uygun ise kabartma resim ve şekillerden yararlanarak konu anlatımı yapılabilir. Materyallere parmakları ile dokunmasına fırsat verilmelidir. Çocuğa beceri öğretiminden kaçınılmamalıdır. Beceri basamaklandırılarak anlatılmalı, bitlikte çalışarak nasıl yapılacağı gösterilmelidir. Tahtaya yazılanlar görme engelli çocuk için sözlü söylenmelidir. Sınıf içinde kimin konuştuğu isim söylenerek belirtilmelidir. Çocuğa sesin kime ait olduğu konusunda yardım edilmelidir. Konu ile ilgili konuşmalar için ortam yaratılmalıdır. Ses çıkaran aletler çalıştırılmadan önce, çocuğa irkilmemesi, korkmaması için haber verilmelidir. Koklama, işitme, dokunma duyularından yararlanarak, çocuğun sözcük dağarcığının zenginleşmesine yardım edilmelidir. Çocuk hiç görmüyorsa birlikte yaparak, az görüyorsa görmesinden yararlanılarak beceri öğretilebilir. Görme güçlüğünden kaynaklanan ödevi tamamlama konusunda ek süre verilmesi gibi ayrıcalıklar belirlenmeli, görme güçlüğünün gelişim basamaklarından geçiş hızının yavaşlamasına yol açabileceği unutulmamalıdır. Ancak yapabileceği şeyler konusunda çocuğa olanaklar sağlanmalıdır. Ayrıcalıklar, kaynaklanan nedenin dışına taşırılmamalı yani abartılmamalıdır. Çocuğun görme ile ilgili sözcükleri kullanması engellenilmemelidir. Görmese bile denizin ve gökyüzünün mavi, çimenin ve ağacın yeşil olduğunu bilmesinde sakınca yoktur. 4

6 Görme engellilerden görenlere mesaj var! Benimle karşılaştığınızda bocalayıp, ne yapacağınızı bilemez bir duruma düşmeyin. Aşağıdaki hususları hatırlamanız ikimiz için de yararlı olacaktır: Ben sıradan bir insanım, yalnızca görmemek gibi bir engelim var. Sesinizi yükseltmenize ya da bana çocukmuşum gibi davranmanıza gerek yok. Ne istediğimi yanımdaki kişiye sormayın- "Kahvesine krema ister mi?"- yerine bana sorun. Konuşma eğitimi üzerinde durulmalıdır. Dil gelişimine önem verilmelidir. Sesleri birbirinden ayırt edebilme çalışmaları ile dinleme becerisi geliştirilmelidir. Bu yolla çevreyi anlaması daha kolay olacaktır. Bağımsız hareket edebilmesi için diğer çocuklarla birlikte oyunlara katılma, zıplama ve yürüme gibi etkinliklere fırsat verilmelidir. Bu, aynı zamanda çocuğun kendisine güvenmesini sağlayacaktır. Çocuğa bağımsız hareket edebilmesi için bir çalışma yöntemi hazırlanmalıdır. Bunun için çocuğun yaşı, kültür düzeyi, sosyo-ekonomik ve kültürel çevresi, kişisel problemleri, kapasite ve yetenekleri, istekleri, ilgileri, kendisi hakkındaki düşünceleri, duyu organlarının işlerliği, vücudunun alışkanlık haline getirdiği şekil bozuklukları ve bağımsız hareket konusunda düşünceleri tespit edilerek göz önüne alınmalıdır. Görme güçlüğü olan çocuğun çocuk olduğu unutulmamalı, yaptığı beceriler sonrasında mutluluk duyulduğu sözle ya da davranışlarla ödüllendirilerek gösterilmelidir. Bağımsız bir şekilde yürümek için uzun bir beyaz baston ya da rehber köpek kullanabilirim veya kolunuza girmeyi rica edebilirim. Kararı bana bırakın ve lütfen koluma sarılmayın; izin verin ben sizin kolunuza gireyim. Yükselti ve çukurları önceden sezebilmem için sizden bir adım geride yürümem gerekir. Odada benimle birlikte kimin bulunduğunu bilmek isterim. Lütfen girdiğinizde konuşun. Beni başkalarıyla tanıştırın. (çocuklar dâhil). Eğer çevremde kedi ya da köpek varsa, bana söyleyin. 5

7 Bir odanın veya kabinin veya arabanın yarım açık kapısı benim için bir tehlike oluşturur. "görmek" gibi sözcükleri kullanmaktan kaçınmayın. Bu sözcükleri ben de kullanırım. Sizi gördüğüme sevindim, gibi. Bana acınmasını istemem. Ama görme engelliliği yüceltircesine konuşmanızı da istemem. Koku alma, dokunma veya işitme duyularım kör olduğum için ilerlemedi. Bu duyu organlarımı sizden daha çok kullanıyorum ve dolayısıyla, bu duyularla sizin aldığınızdan daha fazla bilgi alabilirim- hepsi bu. Eğer sizin misafirinizsem, bana banyoyu, lavaboyu, pencereyi ve hatta- ışık anahtarını- gösterin. Işığın açık olup olmadığını bilmek isterim. Eğer çok merak ediyorsanız, sizinle görme engellilik konusunda konuşabiliriz, ama bu benim için eski bir hikâye. Benim, sizin olduğu gibi, birçok farklı alana ilgim var. Bir yemekte uyulması gereken kurallarla (sofra adabı) herhangi bir sorunum olmaz. Beni sadece kör bir adam/kadın olarak düşünmeyin. Ben yalnızca görme engeli olan bir kişiyim. Yasa sürücülerin, taşıdığım beyaz bastonu gördüklerinde, yol hakkını bana vermelerini gerektirir. Sadece görme engelliler beyaz baston taşıyabilir. Bugün, caddelerde yalnız başına yürüyen daha fazla görme engelliye rastlıyorsunuz. Bunun nedeni sayımızın artması değil, kendi ayaklarımızın üzerinde durmayı öğrenmemizdir. 6

8 GÖRME YETERSĠZLĠĞĠ OLAN BĠREYLER ĠÇĠN DESTEKLEYĠCĠ TEKNOLOJĠLER: Bilgisayar yazılım ve donanımları: Bilgisayar ekranındaki yazıları seslendiren programlar, normal yazıyı Braille alfabesine çeviren programlar, Braille çıktısı veren yazıcılar gibi. Optik ve optik olmayan yardımcı araçlar: Teleskopik ve tele mikroskobik gözlükler, ayaklı ve el büyüteçleri, optik olmayan araçlar ise: büyük puntolu kitaplar, konuşan kitaplar, okuma pencereleri, okuma stantları sayılabilir. Elektronik yardımcı araçlar: Görüntüyü büyütmeye yarayan tepegözler, kapalı devre televizyon sistemleri, sentetik sesle konuşan saat ve hesap makineleri elektronik yardımcı araçlar arasında sayılabilir. Standart ve elektronik bağımsız hareket araçları: Okul öncesi dönemde ve yetişkinlerin kullanması için desenlenmiş standart bastonlar, lazer teknolojisiyle engel algılamayı sağlayan bastonlar bu araçlar arasında sayılabilir. 7

9 Önerilenler Video Görme Engelliler Kamu Spotu 63e8392c0aefbb2e1f1aedecb1a ad4b22001 GÖRME YETERSĠZLĠĞĠ BULUNAN BĠREYLERĠN KULLANABĠLECEKLERĠ SESLĠ KĠTAP MERKEZLERĠ * GETEM E-KÜTÜPHANE * BEYAZIT DEVLET KÜTÜPHANESĠ * ALTI NOKTA KÖRLER VAKFI VE REHABĠLĠTASYON MERKEZĠ * ĠBB ATATÜRK KĠTAPLIĞI * KADIKÖY BELEDĠYESĠ GÖRME ENGELLĠLER SESLĠ KÜTÜPHANESĠ * TÜRGÖK TÜRKĠYE GÖRME ÖZÜRLÜLER KĠTAPLIĞI * BAKIRKÖY RIFAT ILGAZ ĠLÇE HALK KÜTÜPHANESĠ Kaynaklar Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Özel Eğitim Hizmetlerini Tanıtım El Kitabı Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları (2006 ) Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş