Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 43, Nisan 2017, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 43, Nisan 2017, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Muammer HARDAL Uludağ Üniversitesi, Doktora öğrencisi muammerhardal@hotmail.com ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL MEDYADAKİ MAHREMİYET ALGILARI ÜZERİNE BİR İNCELEME Öz Hızla gelişen teknolojiyle birlikte iletişim teknolojisi de son yıllarda fazlasıyla ilerleme kaydetmiştir. Özellikle gençler iletişim teknolojilerini yakından takip etmektedir. Bu teknolojinin bir getirisi olan sosyal medya gençler arasında her geçen gün yayılmaktadır. Bu durum beraberinde birtakım sorunları da getirmektedir. Sosyal medyayı kullananların mahremiyet ve özel alan sorunu problem olarak ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmanın temel amacı, ortaöğretim öğrencilerinin sosyal medyadaki mahremiyet algılarını çeşitli demografik değişkenlere göre incelemektir. Ayrıca öğrencilerin sosyal medyayı kullanma durumları, ne amaçla kullandıkları, kullanırken mahremiyet hususuna dikkat edip etmediklerini belirlemek de amaçlarımız arasındadır. Bu amaçlara ulaşabilmek maksadıyla 20 sorudan oluşan bir anket geliştirilmiş ve anket Bursa ilinde faaliyet gösteren dört farklı okulda (Ertuğrul Gazi Anadolu Lisesi, Nuri Erbak Anadolu Lisesi, Cem Sultan Anadolu İmam Hatip Lisesi, Ulubatlı Hasan Anadolu Lisesi) öğrenim gören 181 öğrenciye uygulanmıştır. Toplanan veriler SPSS programında analiz edilerek frekans dağılımları ve yüzdelikleri belirlenmiştir. Çalışma sonunda ulaşılan bulgulara göre, ankete katılan öğrencilerin büyük bir kesiminin sosyal medyayı aktif olarak kullandığı ve sosyal medya kullanırken mahremiyet konusunda duyarlı olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin sosyal medya kullanırken yabancılara karşı mahremiyet hususuna dikkat ettiği ancak; tanıdıklarına karşı bu hassasiyeti göstermediği ve onlara karşı özel alan sınırı koymadığı da çıkan sonuçlar arasındadır. Öğrencilere, mahremiyet ve özel alanın sadece gerçek yaşamda değil, sanal alemde de korunması ve dikkat edilmesi gerektiği belirtilmelidir. Anahtar kelimeler: Sosyal Medya, Mahremiyet, İnternet, Ortaöğretim Öğrencileri, Bursa.

2 A RESEARCH ON THE SECONDARYSCHOOL STUDENTS PERCEPTION OF PRIVACY ON SOCIAL NETWORK Abstract Along with the developing technologies, communication technology has made a great progress as well. Especially, young ones follow the progress in communication technology closely. As a product of this technology, social network is spread among the young ones day by day. This brings some problems. Social network users conceptions of privacy and private area turn out to be a problematic situation. The aim of this study is to analyze the conception of privacy on social network in various demographic variables. This study also aims to analyze students social network usage status, their intended use and determine whether they care about the privacy issues. In order to reach these aims, a 20-questions survey is prepared and it is issued to 181 students from 4 high schools (Ertuğrul Gazi, Nuri Erbak and Ulubatlı Hasan Anatolian High Schools and Cem Sultan Anatolian İmam Hatip High School). The collected data is analyzed in SPSS software package and frequency distributions and percentages are identified. According to the acquired data, the results point that most of the students that were participated in the survey use the social network actively and they are sensitive about the privacy issues when they use it. It is also found that although these students are sensitive about the privacy issues of others, they do not show this sensitivity to their acquaintances on social network and they do not have a private sphere limit for them. It must be stated that, privacy and private sphere are not only present in real life; it must be preserved and treated carefully also in the cyber world Giriş Keywords: Social Network, Privacy, Internet, Secondary School Students, Bursa. Günümüzde iletişim teknolojileri ve bu teknolojinin getirdiği yenilikler, hayatımızda çok önemli bir yere sahiptir. Sosyal bir varlık olan insanoğlunun iletişim gereksinimi her çağda devam etmiş ve bu gereksinime yönelik onlarca çalışma yapılmıştır. İçinde bulunduğumuz zaman dilimi, bu gelişmelerde epeyce bir yol alındığını ve iletişime insanların verdiği önemin artarak sürdüğünü göstermektedir. 21 inci yüzyılda teknoloji ve iletişimde meydana gelen hızlı gelişmeler, bilgiye ulaşma ve onu en etkin şekilde kullanma ihtiyacını insan için vazgeçemeyeceği bir gereksinim ve gündelik yaşamının kaçınılmaz bir parçası haline getirmiştir. Günümüz dünyasında bilgiye ulaşmanın en hızlı ve pratik yolu şüphesiz ki internettir. İnternet, dünya üzerinde sadece milyonlarca bilgisayarı birbirine bağlayan bir ağ olmayıp aynı zamanda milyonlarca insanı, binlerce sosyal grubu da bağlayan bir ortam olmakla birlikte sürekli büyümekte ve gelişmektedir (Tektaş, 2014; 852). İletişim teknolojilerinin gelişmesi ve özellikle internet, gündelik yaşamın akışında değişimin en fazla yaşandığı popüler iletişim ortamlarından biri olmuştur (Altunay, 2010). Günümüzün ilerleyen teknolojisiyle birlikte internet, 7 den 70 e herkesin kullandığı bir araç haline gelmiştir. İnternet, toplumsal ve teknolojik alanda her türlü değişikliklerden etkilenerek bu değişime kendisini kısa sürede uydurabilen ve önemli olanaklar sunabilen bir iletişim aracıdır (Karaçor, 2007; 47). Özellikle gençler interneti, iletişim alanında fazlasıyla kullanmak-

3 tadır. Geçlerin sosyal medyada harcadıkları zaman teknolojinin gelişmesine bağlı olarak artmaya devam etmektedir. Toplumları etkileyen internet yine toplumlar tarafından farklı şekillerde anlaşılmıştır. Bizim toplumumuz interneti daha çok kişilerarası bir sohbet ortamı, biraz da sörf ortamı olarak algılamakta, internetin bir haberleşme, bilgi, eğitim ortamı olduğunun farkına varamamaktadır (Dikener, 2010; 42). Gençlerimizin interneti daha çok iletişim amaçlı kullanması beraberinde birtakım sorunlar da getirmektedir. Sosyal medyanın artması, gençlerin bu alanda kendini ispata çalışması, mahremiyet ve özel alan konusunu gündeme getirmektedir. Eskinin iletişim uygulamaları yerini sanal ortamlarda gerçekleştirilen iletişim platformlarına bırakmıştır. Bu da sosyal medya ve sosyal ağlar dediğimiz kavramların bir uzantısı olarak ortaya çıkmıştır (Çalışır, 2015; 116). Sosyal Medya, kullanıcılara enformasyon, düşünce, ilgi ve bilgi paylaşım imkânı tanıyarak karşılıklı etkileşim yaratan çevrimiçi araçlar ve web siteleri için ortak kullanılan bir terimdir (Sayımer, 2008:123). Sosyal medya internet çevresinde en hızlı gelişen iletişim teknolojilerinden birisidir (Kang ve Schuett, 2013; 93). Günümüzde teknolojinin gelişimine paralel olarak bilgi ve iletişim teknolojilerinde gerçekleşen yenilikler, beraberinde sosyal ağ kavramının ortaya çıkmasını sağlamıştır (Fidan, 2014; 484). Sosyal medyanın sunmuş olduğu etkileşim imkânı, çok yönlü iletişimin olanak tanımıştır. Zaman ve mekân sınırlarını ortadan kaldıran, tartışma ve paylaşmaya dayalı sosyal paylaşım ağları arasında; Facebook, Twitter, Vine, Flicker, PhotoBucket, YouTube, LinkedIn, MySpace vb. yer almaktadır (Kırık ve Domaç, 2014: 415). Günümüzün sanal ortam kullanıcıları tarafından bir alışkanlık haline gelen sosyal medya kullanımı, her kültürden ve her kesimden geniş kitlelerin, sosyal taleplerine yanıt verirken; aynı zamanda bu ortamı eleştirenlerin odak noktasında bulunmaktadır. Yeni iletişim ortamlarının gelişmesi, her kesimden bilgi iletişim teknolojilerine olan ilginin artması, sosyal medyanın gücünü arttırmakta, sosyalleşme kavramına da yeni bir boyut kazandırmaktadır. Sosyal medya, sürekli güncellenebilmesi, çoklu kullanıma açık olması, sanal paylaşıma olanak tanıması vb. açısından en ideal mecralardan biri olarak kendini göstermektedir. İnsanlar sosyal medyada günlük düşüncelerini yazmakta, bu düşünceler üzerine tartışabilmekte ve yeni fikirler ortaya koyabilmektedirler. Ayrıca kişisel bilgilerinin yanında çeşitli fotoğraflar, videolar, paylaşabilmekte, iş arayabilmekte ve hatta bulabilmekte ayrıca sıkılmadan gerçek dünyayı sanal ortamda yaşayabilmektedirler. Bu durum gün geçtikçe tüm dikkatlerin bu alana yönelmesine sebep olmakta ve yenilenen sanal dünyaya yeni bir kavramsal çerçeve çizmektedir. (Vural ve Bat, 2010, 3349). Türk Dil Kurumu (2011) sözlüğüne göre mahremiyet, "gizlilik" olarak tanımlanmıştır. Mahremiyet, bizim başkaları tarafından ne ölçüde tanınıp bilindiğimiz, başkalarının fiziksel olarak bize ne ölçüde ulaşabilir oldukları, bizim başkalarının ilgi ve dikkatinin ne ölçüde nesnesi olduğumuz hususlarıyla yakından ilişkili bir kavramdır (Yüksel, 2009; 278). Sosyal hayata bireysel katılım açısından bakıldığında mahremiyet, bir kimsenin fiziksel veya psikolojik araçlar yoluyla genel toplum yaşamından gönüllü ve geçici olarak çekilmesini anlatır. Bu, yalnızlığa çekilme şeklinde olabileceği gibi, küçük grup dayanışmasını yaşama veya geniş gruplar içinde anonim bir halde kalma şeklinde de ortaya çıkabilir (Yüksel, 2009; 278). Mahremiyet bireyin kendisinden başkasının bilmemesi gereken her şey olarak da tanımlanabilir. Fakat sosyal medya kullananlar kendi özellerini çekinmeden tanımadığı insanlarla paylaşabilmektedir. Bu durum her 613

4 geçen gün artmaktadır. Bu sorunun değişen kültür ortamıyla birlikte normal karşılanması temel ve millî değerlerimizin yozlaşmasını tetikleyici bir unsur olacaktır. 2. Amacı Bu çalışmanın amacı, ortaöğretim öğrencilerinin sosyal medyadaki mahremiyet algılarını belirlemektir. 3. Problem Çalışmanın problem durumu öğrencilerin sosyal medyadaki mahremiyet ile ilgili algı durumları nasıldır? şeklinde belirlenmiştir. Problem durumundan hareketle belirlenmiş alt problemler şunlardır: 1-Öğrencilerin mahremiyet algıları çeşitli demografik değişkenlere göre farklılık göstermekte midir? 2- Öğrenciler sosyal medya kullanırken mahremiyet hususuna dikkat etmekte midir? 3- Öğrencilerin sosyal medyayı kullanma durumları nasıldır? 4. Yöntem Araştırmada tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Çalışmada, katılımcı öğrencilerin sosyodemografik nitelikleri hakkında veri toplamak amacıyla Kişisel Bilgi Formu ve katılımcıların sosyal medyada mahremiyetin nasıl algılandığını belirlemek maksadıyla likert ölçeğe dayalı bir anket hazırlanmıştır. Anket soruları kişisel bilgi formuyla ilişkilendirilerek değerlendirilmiştir Araştırmanın Evreni Araştırmanın evrenini, eğitim öğretim yılında Bursa ili merkezinde dört farklı okulda (Nuri Erbak Anadolu Lisesi, Cem Sultan Anadolu İmam Hatip Lisesi, Ertuğrul Gazi Anadolu Lisesi, Ulubatlı Hasan Anadolu Lisesi) öğrenim gören 9,10, 11ve 12 nci sınıf öğrencileri oluşturmaktadır Verilerin Toplanması ve Analizi Verilerin toplanmasında 20 sorudan oluşan bir anket geliştirilmiş ve 181 öğrenciye uygulanmıştır. Anket oluşturulmadan önce ilgili kaynaklar taranmış ve uzman görüşleri alınmıştır. Toplanan veriler SPSS programında analiz edilerek frekans dağılımları ve yüzdelikleri belirlenmiştir. 5. Bulgular ve Yorumlar Araştırmaya katılanlar kendilerine yöneltilen varsayımları; (1) kesinlikle katılmıyorum, (2) katılmıyorum, (3) kararsızım, (4) katılıyorum ve (5) kesinlikle katılıyorum şeklindeki seçeneklerden birini tercih ederek yanıtlamışlardır. Sosyal medyada mahremiyetin ortaöğretim öğrencileri tarafından algılanışı ile ilgili elde edilen bulgular aşağıda belirtilmiştir: Dört farklı lisede uygulanan anketimize; Nuri Erbak Anadolu Lisesinden 60 öğrenci, Cem Sultan Anadolu İmam Hatip Lisesinden 47 öğrenci, Ertuğrul Gazi Anadolu Lisesinden 39 öğrenci, Ulubatlı Hasan Anadolu Lisesinden 35 öğrenci olmak üzere toplam 181 öğrenci katılım sağlamıştır.

5 Anketimize katılan öğrencilerin %52,5 ini erkekler, %47,5 ini kızlar oluşturmaktadır. Öğrencilerin %24,9 u 9 uncu sınıf, %18,8 i 10 uncu sınıf, %28,2 si 11 inci sınıf, %28,2 si 12 nci sınıfta öğrenim görmektedir. Anketimize katılan öğrencilerin baba eğitim düzeyini incelediğimizde %0,6 sının okuma bilmediği (1 kişi), %29,8 inin ilkokul, %31,5 inin ortaokul, %28,7 sinin lise ve %9,4 ünün üniversite mezunu olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin anne eğitim düzeyi incelendiğinde %2,4 ünün okuma bilmediğini; %38,4 ünün ilkokul, %24,4 ünün ortaokul, %23,8 inin lise, %11 inin de üniversite mezunu olduğunu görmekteyiz. Ankete katılan öğrencilerin ailelerinin aylık toplam gelirlerini incelediğimizde karşımıza çıkan bulgular şöyledir; %12,7 lik kesimi oluşturan 23 kişi TL, %29,3 lük kısım olan 53 kişi TL, %28,2 lik kesimi oluşturan 51 kişi TL, %19,3 lük kesimi oluşturan 35 kişi TL, %10,5 lik kısım olan 19 kişinin ailesinin aylık toplam geliri 4000 TL ve üzeridir. Bu bulgulara göre söz konusu öğrencilerin orta ölçekli ailelerin çocukları olduğu görülmektedir. Tablo 1 Evde internetiniz var mı? Frekans % Yüzde Evet ,0 Hayır 47 26,0 615 Tablo 1 de görüldüğü üzere ankete katılan öğrencilerin %74 ünün evinde internet olduğu, %26 sının evinde internet olmadığı belirlenmiştir. Bu verilere göre öğrenciler internete rahatça erişebilmektedir. Tablo 2 Günde ortalama kaç saat internette geziniyorsunuz? Frekans % Yüzde Hiç 8 4, , , ,0 4ve üzeri 50 27,6 Tablo 2 de görüldüğü üzere ankete katılan öğrencilerin %4,4 ünün hiç internet kullanmadığı, %19,3 ünün 1 saat internet kullandığı, %22,7 sinin 2 saat internet kullandığı, %26 sının 3 saat internet kullandığı, %27,6 sının 4 saat ve üzeri internet kullandığı belirlenmiştir. Bu verilere göre öğrenciler derslerden arta kalan zamanın önemli bir bölümünü internet kullanarak geçirmektedir.

6 Tablo 3 Günde ortalama kaç saat sosyal medyayı takip ediyorsunuz? Frekans % Yüzde Hiç 10 5, , , ,4 4 ve üzeri 38 21,0 Tablo 3 de görüldüğü üzere ankete katılan öğrencilerin %5,5 inin sosyal medyayı hiç takip etmediği, %32,6 sının günde 1 saat, %15,5 inin 2 saat, %25,4 ünün 3 saat, %21 inin 4 saat ve üzeri sosyal medyayı takip ettiği belirlenmiştir. Bu verilere göre öğrencilerin çoğu internete girdiği zamanın büyük bölümünü sosyal medya kullanarak geçirmektedir. Tablo 4 Sosyal medyayı gerçek kimliğinizle mi takip ediyorsunuz? Frekans %Yüzde Evet ,2 Hayır 43 23,8 Tablo 4 de görüldüğü üzere ankete katılan öğrencilerin %76,2 sinin sosyal medyayı gerçek kimliğiyle takip ettiği, %23,8 inin ise gerçek kimliğiyle takip etmediği belirlenmiştir. Bu verilere göre öğrencilerin %76,2 si gerçek kimliklerinin yabancı kimseler tarafından görülmesinin sakıncası olmadığını düşünmektedirler. Tablo 5 Tanımadığınız kişilerle sohbet ediyor musunuz? Frekans %Yüzde Evet 54 29,8 Hayır ,2 Tablo 5 de görüldüğü üzere ankete katılan öğrencilerin %29,8 sinin yabancı kimselerle sohbet ettiği, %70,2 sinin yabancı kişilerle sohbet etmediği belirlenmiştir. Bu verilere göre öğrencilerin büyük çoğunluğu sosyal medyada -tanıdığı kişilerle rahatça iletişim kurarken- yabancı kimselerle iletişim kurmaktan çekinmektedir. Buna karşın %29,8 lik bir kesim tanımadıklarıyla sohbet etmekten çekinmemektedir. Tablo 6 Sosyal medya üzerinden fotoğraflarımı paylaşmanın sorun olmayacağını Frekans %Yüzde düşünüyorum. Kesinlikle katılıyorum 36 19,9 Katılıyorum 62 34,3 Kararsızım 48 26,5 Katılmıyorum 22 12,2 Kesinlikle katılmıyorum 13 7,2 616

7 Tablo 6 da görüldüğü üzere sosyal medya üzerinden fotoğraflarımı paylaşmanın sorun olmayacağını düşünüyorum yargısına öğrencilerin %19,9 u (36 kişi) kesinlikle katılıyorum, %34,3 ü (62 kişi) katılıyorum, %26,5 i (48 kişi) kararsızım, %12,2 si (22 kişi) katılmıyorum, %7,2 si ( 13 kişi) de kesinlikle katılmıyorum cevabını vermiştir. Öğrencilerin büyük bölümü (%54,2) sosyal medya üzerinden fotoğraflarını paylaşmanın sorun olmayacağını düşünmektedir. Bu durum gençlerin kendi fotoğraflarını tanımadığı kimselerin görmesini problem olarak görmediğini göstermektedir. Öğrencilerin arkadaşları ile paylaştığı görüntülerin çok rahat bir şekilde binlerce kişi tarafından görülebileceği göz önüne alındığında bu konuda gençlerimizin hassas olması gerekmektedir. Tablo 7 Sosyal medyayı daha çok insanla tanışmak için uygun bir ortam Frekans %Yüzde sağladığını düşünüyorum Kesinlikle katılıyorum 19 10,5 Katılıyorum 53 29,3 Kararsızım 32 17,7 Katılmıyorum 52 28,7 Kesinlikle katılmıyorum 25 13,8 Tablo 7 de görüldüğü üzere sosyal medyayı daha çok insanla tanışmak için uygun bir ortam sağladığını düşünüyorum yargısına öğrencilerin %10,5 i (19 kişi) kesinlikle katılıyorum, %29,3 ü (53 kişi) katılıyorum, %17,7 si (32 kişi) kararsızım, %28,7 si (52 kişi) katılmıyorum, %13,8 i ( 25 kişi) de kesinlikle katılmıyorum cevabını vermiştir. Öğrencilerin %39,8 i bu yargıya katılıyorken %42,5 i katılmamaktadır. Sosyal medyayı daha çok insanla tanışmak için uygun bir ortam sağladığını düşünen ve düşünmeyen öğrencilerin oranı birbirine çok yakındır. Öğrencilerin %39,8 i sosyal medyanın daha çok insanla tanışmak için uygun bir ortam olduğunu düşünürken %42,5 i uygun bir ortam olmadığını düşünmektedir. Tablo 8 Sosyal medyadaki arkadaşlarımın ne yaptıklarını ve paylaştıklarını Frekans %Yüzde merakla takip ederim. Kesinlikle katılıyorum 32 17,7 Katılıyorum 64 35,4 Kararsızım 32 17,7 Katılmıyorum 38 21,0 Kesinlikle Katılmıyorum 15 8,3 Tablo 8 de görüldüğü üzere sosyal medyadaki arkadaşlarımın ne yaptıklarını ve paylaştıklarını merakla takip ederim yargısına öğrencilerin %17,7 si (32 kişi) kesinlikle katılıyorum, %35,4 ü (64 kişi) katılıyorum, %17,7 si (32 kişi) kararsızım, %21 i (38 kişi) katılmıyorum, %8,3 ü ( 15 kişi) de kesinlikle katılmıyorum cevabını vermiştir. Bu verilere göre öğrencilerin büyük çoğunluğu sosyal medyadaki arkadaşlarının ne paylaştıklarını merak etmektedirler. Bu durum sosyal medya kullananların başkalarının özel alanlarına ve mahremiyetlerine karşı olan durumlarını göz önüne sermektedir. Gençlerimiz başkalarının özel hayatlarını ilgiyle takip etmektedir. 617

8 Tablo 9 Ailem ve arkadaşlarımla paylaşmak istemediğim konuları sosyal Frekans %Yüzde medyadaki arkadaşlarımla paylaşırım. Kesinlikle katılıyorum 15 8,3 Katılıyorum 27 14,9 Kararsızım 21 11,6 Katılmıyorum 51 28,2 Kesinlikle katılmıyorum 67 37,0 Tablo 9 da görüldüğü üzere ailem ve arkadaşlarımla paylaşmak istemediğim konuları sosyal medyadaki arkadaşlarımla paylaşırım. yargısına öğrencilerin %8,3 ü (15 kişi) kesinlikle katılıyorum, %14,9 u (27 kişi) katılıyorum, %11,6 sı (21 kişi) kararsızım, %28,2 si (51 kişi) katılmıyorum, %37 si (67 kişi) de kesinlikle katılmıyorum cevabını vermiştir. Bu verilere göre öğrencilerin büyük çoğunluğu aile ve arkadaşları ile paylaşmak istemediği konuları sosyal medyadaki arkadaşlarıyla da paylaşmazken, ailesi ve arkadaşlarıyla paylaşmak istediği konuları sosyal medyada da paylaşmaktadırlar. Tablo 10 İçimdeki sıkıntıları, sırları tanımadığım insanlarla paylaştığım Frekans %Yüzde zaman rahatlıyorum. Kesinlikle katılıyorum 12 6,6 Katılıyorum 22 12,2 Kararsızım 13 7,2 Katılmıyorum 43 23,8 Kesinlikle katılmıyorum 91 50,3 Tablo 10 da görüldüğü üzere içimdeki sıkıntıları, sırları tanımadığım insanlarla paylaştığım zaman rahatlıyorum. yargısına öğrencilerin %6,6 sı (12 kişi) kesinlikle katılıyorum, %12,2 si (22 kişi) katılıyorum, %7,2 si (13 kişi) kararsızım, %23,8 i (43 kişi) katılmıyorum, %50,3 ü ( 91 kişi) de kesinlikle katılmıyorum cevabını vermiştir. Bu verilere göre öğrencilerin büyük çoğunluğunun (%74,1) içindeki sıkıntıları, sırları tanımadığı insanlarla paylaşmayı tercih etmediği görülmektedir. Tablo 11 Sosyal medyada sadece yakın çevrem, okul arkadaşlarım ve Frekans %Yüzde aile dostlarımla görüşürüm. Kesinlikle katılıyorum 46 25,4 Katılıyorum 61 33,7 Kararsızım 18 9,9 Katılmıyorum 31 17,1 Kesinlikle katılmıyorum 25 13,8 Tablo 11 de görüldüğü üzere sosyal medyada sadece yakın çevrem, okul arkadaşlarım ve aile dostlarımla görüşürüm yargısına öğrencilerin %25,4 u (46 kişi) kesinlikle katılıyorum, %33,7 i 618

9 (61 kişi) katılıyorum, %9,9 u (18 kişi) kararsızım, %17,1 i (31 kişi) katılmıyorum, %13,8 ü ( 25 kişi) de kesinlikle katılmıyorum cevabını vermiştir. Bu verilere göre öğrencilerin büyük çoğunluğu sosyal medyayı sadece çevresindeki insanlarla iletişim kurmak için kullandığını belirtmiştir. Tablo 12 İnternette fotoğraflarımın ve kişisel bilgilerimin tanımadığım Frekans %Yüzde insanlar tarafından bilinmesi beni rahatsız etmez. Kesinlikle katılıyorum 17 9,4 Katılıyorum 22 12,2 Karasızım 35 19,3 Katılmıyorum 55 30,4 Kesinlikle katılmıyorum 52 28,7 Tablo 12 de görüldüğü üzere internette fotoğraflarımın ve kişisel bilgilerimin tanımadığım insanlar tarafından bilinmesi beni rahatsız etmez. yargısına öğrencilerin %9,4 ü (17 kişi) kesinlikle katılıyorum, %12,2 si (22 kişi) katılıyorum, %19,3 u (35 kişi) kararsızım, %30,4 ü (55 kişi) katılmıyorum, %28,7 si ( 52 kişi) de kesinlikle katılmıyorum cevabını vermiştir. Öğrencilerin %21,6 sı fotoğraflarımın ve kişisel bilgilerinin tanımadığı insanlar tarafından bilinmesinden dolayı rahatsızlık duymazken, %59,1 i bu konuda endişelidir. Bu durum öğrencilerin büyük çoğunluğunun mahremiyet ve özel alan hususunda dikkatli olduğunu göstermektedir. Tablo 13 Arkadaşlarımın benim ne yaptığımı ve nereleri gezdiğimi bilmesini Frekans %Yüzde istemem. Kesinlikle katılıyorum 10 5,5 Katılıyorum 25 13,8 Kararsızım 38 20,9 Katılmıyorum 76 42,1 Kesinlikle katılmıyorum 32 17,7 Tablo 13 de görüldüğü üzere arkadaşlarımın benim ne yaptığımı ve nereleri gezdiğimi bilmesini istemem yargısına öğrencilerin %5,5 i (10 kişi) kesinlikle katılıyorum, %13,8 i (25 kişi) katılıyorum, %20,9 u (38 kişi) kararsızım, %42,1 i (76 kişi) katılmıyorum, %17,7 si ( 32 kişi) de kesinlikle katılmıyorum cevabını vermiştir. Ankete katılanların büyük çoğunluğu (%59,8) arkadaşlarının kendisi hakkındaki bilgileri bilmelerinde sakınca görmemektedir. 619

10 Tablo 14 Sosyal medyadaki yazışmalarımı ve fotoğraflarımı ailemin Frekans %Yüzde görmesini istemem. Kesinlikle katılıyorum 32 17,7 Katılıyorum 31 17,1 Kararsızım Katılmıyorum 57 31,5 Kesinlikle katılmıyorum 32 17,7 Tablo 13 de görüldüğü üzere sosyal medyadaki yazışmalarımı ve fotoğraflarımı ailemin görmesini istemem. yargısına öğrencilerin %17,7 si (32 kişi) kesinlikle katılıyorum, %17,1 i (31 kişi) katılıyorum, %16 sı (29 kişi) kararsızım, %31,5 i (57 kişi) katılmıyorum, %17,7 si ( 32 kişi) de kesinlikle katılmıyorum cevabını vermiştir. Ankete katılanların büyük çoğunluğu sosyal medyadaki yazışmalarının ailesi tarafından görülmesi ve bilinmesini sakıncalı bulmamaktadır İlişkilendirilmiş anket soruları Tablo 15 İnternette fotoğraflarımın ve kişisel bilgilerimin tanımadığım insanlar tarafından bilinmesi beni rahatsız etmez. Tanımadığım kişilerle sohbet ediyor musunuz? EVET HAYIR Kesinlikle katılıyorum 5 12 Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum Toplam Ankete katılan 181 öğrencinin %70,1 i tanımadığı kimselerle sohbet etmediğini, %29,9 u tanımadığı kimselerle sohbet ettiğini belirtmiştir. Bu tabloda görüldüğü üzere internette fotoğraflarımın ve kişisel bilgilerimin tanımadığım insanlar tarafından bilinmesi beni rahatsız etmez yargısına öğrencilerden 39 kişi (%21,5) katılmaktayken 107 kişi (%59,1) katılmamaktadır. Ayrıca, 35 kişi (%19,4) kararsız olduğunu belirtmiştir. Bu bulgulardan yola çıkarak öğrencilerin büyük çoğunluğunun (%46,4) internette yabancılarla sohbet etmediği ve internetteki bilgilerinin başkaları tarafından bilinmesini istemediği belirlenmiştir. Bu sonuçlar bize öğrencilerin internet ortamında yabancıları karşı mahremiyet konusunda dikkatli olduğunu göstermektedir

11 Sosyal medyadaki yazışmalarımı ve fotoğraflarımı ailemin görmesini istemem. Tablo 16 Arkadaşlarımın benim ne yaptığımı ve nereleri gezdiğimi bilmesini istemem. Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum Kesinlikle katılıyorum Katılıyorum Kararsızım Katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum Bulgulara göre 181 öğrencinin %19,3 ü arkadaşlarımın benim ne yaptığımı ve nereleri gezdiğimi bilmesini istemem yargısına katılmaktayken %59,6 sı katılmamaktadır. Ayrıca %21,1 i kararsız olduğunu belirtmiştir. Bu tabloda görüldüğü üzere katılımcı öğrencilerin %34,8 i sosyal medyadaki yazışmalarımı ve fotoğraflarımı ailemin görmesini istemem yargısına, katılmaktayken %49,1 i katılmamaktadır. Ayrıca %16,1 i kararsız olduğunu belirtmiştir. Bu bulgulardan yola çıkarak öğrencilerin büyük çoğunluğu (%38,1) sosyal medyadaki bilgilerinin hem arkadaşlarını hem de ailesi tarafından bilinmesinde sakınca olmadığını düşünmektedirler. Bu durum bize öğrencilerin internet ortamında yabancılara karşı olanın aksine aile ve arkadaş çevresinde mahremiyet konusunda daha rahat olduklarını göstermektedir. 6. Sonuçlar ve Öneriler 6.1. Sonuçlar Bu araştırma, ortaöğretim öğrencilerinin sosyal medyadaki mahremiyet algıları araştırılmıştır. Araştırmamızda ulaştığımız sonuçlar şunlardır: 1. Ortaöğretim öğrencilerinin birçoğu gündelik yaşamlarında internete rahatça erişebilmektedirler. 2. Öğrencilerin büyük çoğunluğu derslerden arta kalan zamanın önemli bir bölümünü internet kullanarak geçirmektedir. 3. Öğrencilerin büyük çoğunluğu internete girdiği zamanın büyük bölümünü sosyal medya kullanarak geçirmektedir. 4. İnternet kullanan öğrencilerin büyük kısmı interneti daha çok sosyal medya için kullanmaktadırlar. 5. Öğrencilerin büyük çoğunluğu gerçek kimliklerinin yabancı kimseler tarafından görülmesinin sakıncası olmadığını düşünmektedirler. 6. Öğrencilerin büyük çoğunluğu sosyal medyada tanıdığı kişilerle rahatça iletişim kurarlarken yabancı kimselerle iletişim kurmaktan çekinmektedirler. 7. Öğrencilerin büyük bölümü sosyal medya üzerinden fotoğraflarını paylaşmanın sorun olmayacağını düşünmektedir. 8. Öğrencilerin büyük çoğunluğu sosyal medyadaki arkadaşlarının ne paylaştıklarını merak etmektedirler. 621

12 9. Öğrencilerin büyük çoğunluğu aile ve arkadaşları ile paylaşmak istemediği konuları sosyal medyadaki arkadaşlarıyla da paylaşmazken, ailesi ve arkadaşlarıyla paylaşmak istediği konuları sosyal medyada da paylaşmaktadırlar. 10. Öğrencilerin büyük çoğunluğu içindeki sıkıntıları, sorunları, tanımadığı insanlarla paylaşmamaktadır. 11. Öğrencilerin büyük çoğunluğu sosyal medyayı sadece çevresindeki insanlarla iletişim kurmak için kullanırlar. 12. Öğrencilerin büyük çoğunluğu internette fotoğraflarının ve kişisel bilgilerinin tanımadığı insanlar tarafından bilinmesini istememektedir. 13. Öğrencilerin büyük çoğunluğu arkadaşlarının kendisi hakkındaki bilgileri bilmelerinde sakınca görmemektedirler. 14. Ankete katılanların büyük çoğunluğu sosyal medyadaki yazışmalarının ailesi tarafından görülmesi ve bilinmesini sakıncalı bulmamaktadır. 15. Öğrenciler internet ortamında yabancıları karşı mahremiyet konusunda daha dikkatlidirler. 16. Öğrenciler internet ortamında yabancılara karşı olanın aksine aile ve arkadaş çevresinde mahremiyet konusunda daha rahattırlar Öneriler 1. Öğrencilere okulda sosyal medya ile ilgili bilgilendirme yapılmalı. Bu iletişim aracının olumlu ve olumsuz yönleri anlatılmalıdır. 2. Öğrencilere sosyal medyada yaptıkları izinsiz paylaşımların (arkadaşlarının fotoğrafı vb.) başkalarının mahremiyet alanına saldırı olabileceği hatırlatılmalıdır. 3. Öğrencilere, sanal alemde tanıştıkları ve konuştukları kişilerin art niyetli insanlar olabileceği gerçeği vurgulanmalıdır. 4. Öğrencilere, mahremiyet ve özel alanın sadece gerçek yaşamda değil, sanal alemde de korunması ve dikkat edilmesi gerektiği belirtilmelidir. 5. Öğrencilerin tanıdıklarıyla bile olsa paylaştığı bilgi ve resimlerin kendi mahremiyet alanlarını genişletmek olduğu belirtilmelidir. 6. Aileler ve eğiticiler tarafından mahremiyet konusunda yabancılara karşı gösterilen hassasiyetin tanıdıklara (sınıf arkadaşı, komşu vb.) karşı da gösterilmesi gerektiği özellikle belirtilmelidir. 622 KAYNAKLAR Altunay, M.C. (2010), Twitter: Gündelik Yaşamın Yeni Rutini Pıt Pıt Net,6. Ulusal İletişim Öğrencileri Sempozyumu, Eskişehir Anadolu Üniversitesi. Çalışır Gülsüm (2015), Kişilerarası İletişimde Kullanılan Bir Araç Olarak Sosyal Medya: Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma, E- Journal of New World Sciences Academy, ISSN: / Dikener, O. (2010), İnternet Reklamcılığında Web Tasarımı, Aybil Yayıncılık, Konya. Fidan Mustafa(2014), Öğretmen Adaylarının Teknoloji ve Sosyal Ağ Kavramlarına İlişkin Metaforik Algıları, International Journal of Social Science, S.25-I, ss Kang, Myunghwa and Schuett, Michael A. (2013). Determinants Of Sharing Travel Experiences In Social Media, Journal Of Travel and Tourism Marketing, 30,

13 Karaçor, S. (2007), Reklam İletişimi İnternet ve Gazete Reklamlarının Etkilerine Yönelik BirAraştırma, Çizgi Kitapevi Yayınları, Konya. Kırık, A.M. ve Domaç, A. (2014). Sosyal Medya Üzerinden Televizyon Reyting Ölçümlerinin Analizi: Twitter Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(5) Sayımer, İ. (2008), Sanal Ortamda Halkla İlişkiler, Beta Yayınları, İstanbul. TDK (2011), Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Tektaş, N (2014), Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Ağları Kullanımlarına Yönelik Bir Araştırma, Tarih Okulu Dergisi (TOD), Mart 2014, Yıl 7, Sayı XVII, ss Vural, Beril A. ve Bat, Mikail (2010), Yeni Bir iletişim Ortamı Olarak Sosyal Medya: Ege Üniversitesi iletişim Fakültesine Yönelik Bir Araştırma, Journal Of Yasar University, 20(5), Yüksel Mehmet (2009), Mahremiyet Hakkına ve Bireysel Özgürlüklere Felsefi Yaklaşımlar, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi (64-1). ss