ENERJİ RAPORU Aralık Büyükhanlı Park Otel, Ankara

Transkript

1 Turkish National Committee COMITE NATIONAL TURC Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi ENERJİ RAPORU Aralık 2010 Büyükhanlı Park Otel, Ankara

2 Raporu Hazırlayanlar Başkan Ömer Ünver DEK-TMK Genel Sekreteri Üye Zerrin Taç Altuntaşoğlu DEK-TMK Üyesi Üye Dr.Figen Ar DEK-TMK Üyesi Üye Ülker Aydın DEK-TMK Sayman Üyesi Üye A.Uğur Gönülalan DEK-TMK Üyesi Üye Tülin Keskin DEK-TMK Üyesi Üye Çetin Koçak DEK-TMK Üyesi Üye Kemal Koman DEK-TMK Üyesi Üye M.Mesut Özakcan DEK-TMK Üyesi Üye Hülya Peker DEK-TMK Üyesi Üye Dr.Cenk Sevim DEK-TMK Üyesi Üye Gültekin Türkoğlu DEK-TMK Üyesi Üye Oğuz Türkyılmaz DEK-TMK Üyesi Üye Selva Tüzüner DEK-TMK Üyesi Üye Dursun Yıldız DEK-TMK Üyesi

3 KAPSAM DÜNYA DAKĠ GELĠġMELER TÜRKĠYE DEKĠ GELĠġMELER Petrol ve Doğal Gaz Kömür Hidrolik Enerji Yenilenebilir Enerji Kaynakları Nükleer Enerji Kurma Çalışmaları Elektrik Enerjisi Enerji ve Çevre

4 PETROL FĠYATLARI Kaynak: Platt s Oilgram Bulletin

5 DÜNYA DAKĠ GELĠġMELER 2010 yılında günlük petrol talebinin 800 bin varil artarak günlük 85 milyon varil olduğu tahmin edilmektedir. Global finansal krize bağlı olarak 2009 yılında 3 trilyon m 3 doğal gaz üretimine karģılık tüketimde %2,1 düģüģ yaģanmıģtır yılında tüketimde bir artıģ beklenmemektedir. Meksika Körfezi nde petrol arama platformunda meydana gelen facidan sonra aramalarda güvenlik açısından köklü değiģiklikler gündemdedir.

6 KÖMÜR 2009 yılında kömür üretimi milyon ton olarak gerçekleģti yılında da üretimin %2 artıģla milyon TEP olacağı düģünülmektedir. Dünya kömür üretiminin %45 ini tek baģına Çin gerçekleģtirmiģtir yılında Dünya kömür ticaretinin 1 milyar ton bulması beklenmektedir. Uluslararası kömür fiyatları petroldeki fiyat dalgalanmalarına rağmen istikrarını korumaktadır.

7 Kaynak: IAE 2009

8 Kaynak: IAE 2009

9 HĠDROLĠK ENERJĠ

10 YENĠLENEBĠLĠR ENERJĠ Günümüzde Dünya da YEK toplam enerji talebinin %2,5 ni karşılıyor yılında Dünya da YEK, toplam enerji talebinin %3,3 karşılayacağı öngörülüyor. AB 2020 yılında toplam enerji tüketiminin %20 ni YEK da sağlamayı hedef olarak koymuştur. Gelişmeler bu hedefin gerçekleşeceğini göstermektedir.

11 ÇEVRE Ġklim DeğiĢikliği Çerçeve SözleĢmesi 15. Taraflar Konferansı (COP-15) Aralık 2009 tarihinde Kopenhag da gerçekleģmiģtir. Konferans 2012 sonrası karbon emisyonları konusunda sayısal hedef belirleyememiģtir.

12 TÜRKĠYE DEKĠ GELĠġMELER Milli Gelir ve Elektrik Tüketimi Arasındaki İlişki Milli Gelir ($/kişi)

13 Kişi Başına Düşen GSYİH ve Mukayeseli Elektrik Tüketimi Milli Gelir ($/kişi)

14 mtpe Türkiye Birincil Enerji Tüketimi Yıllar Birincil Enerji Tüketimi (mtpe)

15 2011 yılında Birincil Enerji Tüketiminin bin TEP olacağı tahmin edilmektedir. Birincil Enerji Üretimimiz; 2010 yılında 30,8 milyon TEP 2011 yılında 31,6 milyon TEP olacağı tahmin edilmektedir.

16 Birincil Enerji Üretiminin; Kömür %58 Hidrolik Enerji %10 Petrol ve Doğal Gaz %10 Gayri-Ticari Enerji %16 Diğer Kaynaklar % 6 karşılamaktadır.

17 Üretim / Tüketim Oranı (%) Dışa Bağımlılık (%) Üretimin Tüketimi Karşılama Oranı (Enerjide Dışa Bağımlılık) 30 29, ,5 29,5 28, ,5 27, ,

18 PETROL VE DOĞAL GAZ Türkiye Genel Enerji Tüketiminde Kaynakların Payları Kaynak Payları (%) Petrol 40,6 26,1 21,6 Doğalgaz 16,0 29,3 25,2 Kömür 30,4 37,3 42,5 Hidroelektrik 3,0 3,3 2,8 Diğer 10,0 4,0 7,9 Kaynak: ETKB

19 PETROL ÜRETĠMĠ 2009 yılında 2,4 milyon ton/yıl 2010 yılında 2,5 milyon ton/yıl(tahmini) 2011 yılında 2,5 milyon ton/yıl(tahmini)

20 DOĞAL GAZ ÜRETĠM VE TÜKETĠMĠ 2009 Yılı Üretim 0,69 milyar m 3 Tüketim 36,6 milyar m Yılı Üretim 0,73 milyar m 3 Tüketim 37 milyar m Yılı Tüketim 57 milyar m 3

21 AKARYAKIT FĠYATLARINDAKĠ VERGĠ YÜKÜ ÖTV (TL) KDV (TL) Toplam Vergi (TL) Pompa Fiyatı İçindeki Pay (%) Kurşunsuz Benzin (95 oktan lt) 1,89 0,50 2,39 66 Kurşunsuz Benzin (98 oktan lt) 2,01 0,51 2,52 68 Katkılı Kurşunsuz Benzin (95 oktan lt) 1,89 0,50 2,39 66 Gazyağı 0,76 0,34 1,10 45 Motorin 1,30 0,42 1,72 56 Kalorifer Yakıtı 0,48 0,26 0,74 39 Fuel oil No: 6 0,22 0,20 0,42 29 LPG 0,72 0,28 0,99 49 Kaynak: EPDK

22 Kaynak: için mevcut verilerle hesaplanmıştır.

23 Toplam Vergi Gelirleri ve Akaryakıt Vergileri (Milyar TL) Toplam Vergi Geliri Toplam ÖTV Geliri Akaryakıt ÖTV si ÖTV nin KDV si Diğer KDV Akaryakıt Vergileri Toplamı Akaryakıt Vergi / Toplam Vergi (%) ,1 22,1 4,0 2,6 28,7 18, ,8 23,9 4,3 2,8 31,0 18, ,6 27,9 5,0 3,3 36,2 21, ,6 30,7 5,5 3,6 39,8 20,60 Kaynak:

24 ARAMALAR 2009 Yılı Sonuna Kadar Türkiye'de Kazılan Tüm Kuyuların Şirketlere Göre Dağılımı Kaynak: PİGM

25 ARAMALAR 2009 Yılında Türkiye'de Kazılan Kuyuların Dağılımı TOPLAM KUYU SAYISI: ÜRETİM KUYUSU ARAMA KUYUSU TESPİT KUYUSU 51 Kaynak: PİGM

26 TÜRKĠYE KÖMÜR ÜRETĠMĠ Bin ton Kaynak :ETKB 2010 TAŞKÖMÜRÜ

27 LİNYİT TÜRKĠYE KÖMÜR ÜRETĠMĠ Bin ton Kaynak :ETKB 2010

28 TAġKÖMÜRÜ ĠTHALATI Kaynak :ETKB 2010

29 Yerli TaĢ Kömürü ve Linyite Dayalı Mevcut Elektrik Santralları Kömür Sahası Kömür Cinsi Durumu Kapasite Zonguldak Taş Kömürü Mevcut 300 MW Muhtelif Linyit Sahaları Linyit Mevcut 8109 MW Toplam 8409 MW

30 Yerli TaĢ Kömürü ve Linyite Dayalı Kurulabilecek Elektrik Santralları Kömür Sahası Kömür Cinsi Durumu Kapasite (MW) Zonguldak(Amasra) Taş Kömürü Proje Başlamış 1100 Elbistan Linyit Proje 7200 Tufanbeyli Linyit Proje Başlamış 1050 Konya-Karagöl Linyit Proje 500 Bolu-Göynük Linyit Proje Başlamış 2x135 Çankırı-Orta Linyit Proje Başlamış 170 Şırnak Asfaltit Proje Başlamış 2x135 Silopi Asfaltit Proje Başlamış 2x135 Mihallıççık Linyit Proje Başlamış 2x135 Adıyaman-Gölbaşı Linyit Proje 150 Soma Linyit Ön Proje 600 Kütahya-Tunçbilek Linyit Proje 300 Ankara-Çayırhan Linyit Proje 300 İlave Kurulabilecek Güç 12315

31 Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi hedefine 13 yılda ulaşabilmek için; Yerli Kömür Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretim Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun u çıkarmak gereklidir.

32 ÇIKARILACAK KANUNUN GEREKÇELERĠ 3213 Sayılı Maden Kanunu uyarınca elektrik üretim amaçlı da olsa linyit üretim değerinin %2 si devlet hakkı olarak alınmaktadır. Bu diğer yakıtlar ile yapılan elektrik üretiminde rekabet eşitliği sağlamamaktadır. Devlet hakkı alınmamalıdır. Maden Kanunu na göre; linyit işletme ruhsatı olan imtiyaz sahibi 1 yıl içinde madeni işletmeye almak durumundadır. Aksi takdirde projede belirtilen üretim bedelinin %10 u üzerinden devlet hakkı ödeme yükümlülüğü vardır. Halbuki bir elektrik üretim projesi en erken 3 yıl içinde tamamlanabilmektedir.

33 ÇIKARILACAK KANUNUN GEREKÇELERĠ Maden ruhsat hukukunun EPDK lisans hukuku ile eşgüdümlü şekle dönüştürülmesi gerekmektedir. Linyit madenciliğinde ve linyit ile çalışan termik santrallarda akaryakıt maliyetin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Yerli kömür ile çalışan elektrik santrallarında tüketilen akaryakıttan alınan ÖTV ile doğal gaz santrallarında kullanılan yakıtın ÖTV si farklıdır. ÖTV eşitlenmelidir.

34 TÜRKĠYE DE HĠDROLĠK ENERJĠ Türkiye nin ortalama yükseltisi 1131 m Türkiye de 1000 m den yüksek alanların yüzölçümüne oranı %55,5 Türkiye de toplam yüzölçümünün %64 ünün eğimi %12 Bu nedenlerle; Türkiye de ekonomik hidrolik potansiyel 140 milyar kwh/yıl

35 Ekonomik olarak yapılabilir Hidroelektrik Santral (HES) Projelerinin Durumu Ekonomik olarak yapılabilir HES Projelerinin Durumu HES Sayısı Toplam Kurulu Ortalama Kapasite (MW) Yıllık Üretim (GWh/yıl) Oran (%) İşletmede İnşa Halinde İnşaatına Henüz Başlanmayan Toplam Potansiyel Kaynak: DSİ Genel Müdürlüğü, 2010

36 Hidroelektrik Santralların Mevcut Durumu İşletmede DSİ Diğerleri İnşa Halinde DSİ Diğerleri Gelişmekte Olan 4628 veya 3096 sayılı kanunlara göre, özel sektörce yapılacak olanlar 4628 veya 5625 sayılı kanunlara göre, İkili İşbirliği projeleri TOPLAM POTANSİYEL 13, 700 MW (172 HES) 10, 700 MW (57 HES) 3, 000 MW (115 HES) 8, 600 MW 3, 600 MW ( 23 HES) 5, 000 MW ( 125 HES) 22, 700 MW (1, 418 HES) MW (1 401 HES) MW (17 HES) 45, 000 MW (1, 738 HES) Kaynak: DSİ Genel Müdürlüğü, 2010

37

38 Kaynak: EPDK

39 YENĠLENEBĠLĠR ENERJĠ KAYNAKLARI Yenilenebilir Kaynak Kurulu Güç Hedefi Mevcut Kurulu Güç 2015 Yılına Kadar İlave Güç Hedefi Rüzgar Mwe Mwe Mwe Jeotermal 600 Mwe 77 Mwe 300 Mwe Hidrolik Mwe Mwe Mwe Güneş Yok

40 Türkiye nin Hidrolik Potansiyeli nin %35 i kullanılıyor %14 ü inşa halinde %51 i değerlendirmeyi bekliyor

41 Kurulu Güç (MW) RÜZGAR Dünya da Toplam Kurulu Güç Kaynak: Global Wind Energy Council (GWEC), World Wind Numbers and Graphs for 2009, 2010 Yıl

42 Kurulu Güç (MW) Dünya da Kurulu Güç Gelişimi Yıl Kaynak: Global Wind Energy Council (GWEC), World Wind Numbers and Graphs for 2009, 2010

43 TÜRKĠYE DE RÜZGAR ELEKTRĠK SANTRALLARI 2010 Haziran İtibariyle Kurulu Güç 2010 Yıl Sonu İtibariyle Devreye Girebilecek Güç: 2010 Yılı İçinde İnşaatı Başlaması Muhtemel Projeler: 1044 Mwe 492 Mwe 785 Mwe

44 TÜRKĠYE DE GÜNEġ ENERJĠSĠ

45 Türkiye GüneĢlenme Süresi Değerleri (Saat) Yıllık ortalama güneşlenme süresi 2740 saat Kaynak: EİE İdaresi Genel Müdürlüğü

46 Türkiye Global Radyasyon Değerleri (kwh/m2-gün) Yatay yüzeye gelen ortalama radyasyon değerleri, 4,17 kwh/m 2 -gün Kaynak: EİE İdaresi Genel Müdürlüğü

47 TÜRKĠYE DE JEOTERMAL Türkiye de Elektrik Üretimine Uygun Sahalar Sahanın Adı C Sahanın Adı C Denizli - Kızıldere 242 Kütahya Simav 162 Aydın Germencik 232 İzmir Seferihisar 153 Ömerbeyli Manisa Alaşehir Kurudere 184 Manisa Salihli Caferbey 150 Manisa Salihli Göbekli 182 Aydın Yılmazköy 142 Çanakkale Tuzla 174 İzmir Balçova 136 Aydın Pamukören 173 İzmir Dikili 130 Aydın Salavatlı 171

48 ELEKTRĠK ENERJĠSĠ Talep Gelişimi PUANT GÜÇ TALEBİ (MW) ARTIŞ (%) ENERJİ TALEBİ (GWh) ARTIŞ (%) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , yılında talebin Gwh olacağı tahmin edilmektedir. Talep artışı %5,7 dir. Kaynak:TEİAŞ

49 % Yıllık Minimum Yükün Puant Yüke Oranı 60 PUANT YÜK (MW) ARTIŞ (%) MİNİMUM YÜK (MW) ARTIŞ (%) MİNİMUM YÜKÜN PUANT YÜKE ORANI (%) , , ,0 42, , ,5 43, , ,6 42, , ,1 37, , ,9 40, , ,2 38, , ,0 37, , ,1 34, , ,2 37, Kaynak:TEİAŞ

50 Elektrik Fiyatları (2009) SANAYİDE KULLANILAN ELEKTRİK FİYATLARI MESKENLERDE KULLANILAN ELEKTRİK FİYATLARI Ülke Adı 2008 Fiyatı (cent/kwh) Ülke Adı 2008 Fiyatı (cent/kwh) Finlandiya 6,7 Finlandiya 11,9 Fransa 9,0 Fransa 12,6 Norveç 3,8 G. Kore 13,1 Meksika 18,7 Meksika 14,3 İsviçre 6,2 Yeni Zelanda 14,9 Polonya 14,3 Norveç 9,8 TÜRKİYE 18,1 İsviçre 10,2 ABD 7,0 TÜRKİYE 21,5 İngiltere 11,9 ABD 11,4 Yeni Zelanda 6,5 OECD G. Kore 8,9 Ortalaması 14,0 Kaynak: IEA Energy Prices and Taxes th Quarter

51 Elektrik Üretiminde Kullanılabilecek Yerli Yakıtların Durumu Minimum Kapasite (Orijinal Birim) Kaynak Maksimum Kapasite (Orijinal Birim) Üretilebilecek Enerji Minimum Üretim (gwh) Maksimum Üretim (gwh) Linyit 9,2 milyar ton 12,3 milyar ton Taş Kömürü 1,3 milyar ton Hidrolik Jeotermal 500 MW 2000 MW Rüzgar MW MW Toplam

52 Üretim-Talep Dengesi (GWh) Üretim Talep Açık Kaynak: TEİAŞ

53 ENERJĠ VE ÇEVRE CO 2 Emisyonları 8% 7% 9% 76% Enerji Endüstriyel İşlemler Tarımsal Faaliyetler Atık Kaynak: Sera Gazı Emisyon Envanteri, TÜİK

54 2008 Yılı Enerji Kaynaklı CO 2 İlişkin Değerler, Dünya ve Türkiye CO 2 (Milyon Ton) CO 2 /Nüfus (Ton/Kişi) CO 2 /Toplam Birincil Enerji arzı (Ton/TEP) Dünya ,22 2,40 OECD ,02 2,33 Orta Doğu ,62 2,51 Önceki Rusya ,08 2,34 OECD-dışı Avrupa 269 4,87 2,52 Çin ,89 3,07 Asya ,25 2,14 Latin Amerika ,09 1,86 Afrika 890 0,93 1,36 Türkiye 264 3,04 2,68 Kaynak: IEA Key World Energy Statistics, 2010

55 TEġEKKÜR Kitabın hazırlanmasında emeği geçen tüm üyelerimize, siz sayın katılımcılara ve basımına reklam vererek destek olan kuruluşlara teşekkürlerimizi sunarız. SİLOPİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.

56 Funded by Member Committee annual subscriptions Subscriptions set by EA-approved formula Kitap Siparişi İçin: Based on energy consumption, production, GNI Additional funding: Cinnah Cad. No:67/15 Congress Çankaya-Ankara Direct corporate contributions Patrons Programme Tel: (312)-442 WEC 82 Foundation Publication sales Faks: (312) Partnership Web Site: