MAKİNE ELEMANLARI -II DERS NOTLARI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "MAKİNE ELEMANLARI -II DERS NOTLARI"

Transkript

1 T.C DİCLE ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI -II DERS NOTLARI Doç. Dr. EROL KILIÇKAP BATMAN

2 2. YAĞLAMA TEORİSİ VE KAYMALI YATAKLAR Genel Bilgiler Yataklar iki eleman arasındaki bir veya birkaç yönde izafi harekete minimum sürtünme ile müsaade eden fakat kuvvet doğrultusundaki harekete engel olan elemanlardır. İzafi hareketin dönme olması halinde destekleyen elemana yatak, doğrusal olması halinde kızak denir. Genellikle milleri ve aksları destekleyen yataklar, kaymalı ve rulmanlı olmak üzere iki gruba ayrılabilir. Kaymalı yataklarda yüzeyler arasında kayma hareketi (Şekil a) ve rulmanlarda ise yüzeyler arasında yuvarlanma hareketi vardır (Şekil b). Şekil. Kaymalı (a) ve yuvarlanmalı (b) yataklar. 2

3 Genel Bilgiler Genellikle yataklar kaymalı ve rulmanlı olmak üzere iki gruba ayrılabilir. Kaymalı yataklarda yüzeyler arasında kayma hareketi, rulmanlarda ise yüzeyler arasında yuvarlanma hareketi vardır. Kuvvet doğrultusu ile elemanların izafi hareketleri arasındaki bağıntıya göre kaymalı yataklar radyal, eksenel ve kızaklar olmak üzere üç gruba ayrılabilir. İzafi hareketin dönme olması halinde destekleyen elemana yatak, doğrusal olması halinde ise kızak denir. Yağlama bakımından kaymalı yataklar sıvı ve sınır sürtünmeli olabilirler. Sıvı sürtünmeli yataklar; hidrodinamik, gazodinamik, hidrostatik ve gazostatik olmak üzere dörde ayrılabilir. 3

4 Radyal yataklar: Eksenlerine dik olarak yük (F) taşıyan yataklar radyal yatak olarak adlandırılır. Tek parçalı veya iki parçalı olabilirler. Eğik düzlemde olduğu gibi, radyal içindeki yağ tabakasının kalınlığı değişimi doğrusal değildir.mil merkezi ile yatak merkezi arasındaki eksantrisite (e) ile gösterilir. 4

5 Tam radyal yatak veya 3600 yatağı mili (muyluyu) çepeçevre sarar. Yatak çapı muylu çapından pek az büyüktür. Yatak yükü (yatağa etkiyen kuvvet) muyluya veya yatağa etkiyebilir. Yağ, yatağın uygun bir yerinden bir yağ deliği veya bir yağ kanalı vasıtasıyla sevk edilir. Dönmekte olan muylu tarafından çevresel yönde sürüklenen yağ, yağ kamasını teşkil eder. 5

6 2.1 Kaymalı Yataklar Muyluların desteklenmesinde ve dönmelerine yarayan makine elemanlarına yatak denir. Makine gücünün, veriminin artması ve çalışma düzgünlüğü üzerinde yatakların büyük önemi vardır. Muylu, yatağın hareketsiz kısmıyla doğrudan doğruya temas ederek dönme hareketi yapıyorsa, böyle yataklara kaymalı yataklar denir. Yatağa gelen kuvvetin yönüne göre, kaymalı yatakları ikiye ayırabiliriz; 1- Enine kaymalı (Radyal) yataklar 2- Boyuna kaymalı (Eksenel) yataklar Enine kaymalı yataklarda kuvvet, yatak eksenine dikey olarak etki eder. Bu yatakların gövde kısımları yekpare veya parçalı olarak yapılabilir.bunlarda kendi arasında iki gruba ayrılır; 1.a) Gövdesi tek parçalı radyal yataklar 1.b) Gövdesi iki parçalı radyal yataklar 6

7 1.a 1.b 1.a) Bu yataklar basit yapılı olup fazla zorlanmayan dönme sayısı az olan ve sürekli çalışmayan miller için kullanılır. Gövde kısmı fonttan yapılır. Mile yataklık yapan kısmı aşınınca yatağı tamamen değiştirmek gerekir. 1.b) Bu yataklar, fazla zorlanan ve dönme sayısı yüksek olan muylular için kullanılırlar. 7

8 Yatak Malzemeleri Yatak malzemelerinin seçiminde, kayma özelliği, dayanım, işletme ve çalışma şartları gibi birçok faktör rol alır. Örneğin, darbeli bir çalışma varsa bronz yataklar üstün tutulur. Sık sık duran veya yarı sıvı sürtünme ile çalışan yataklarda, yatak malzemesinin üstün kayma özelliğine sahip olması istenir, örneğin grafitli beyaz metal gibi.yatakta meydana gelen yüksek sıcaklıklar, yüksek derecede eriyen yatak malzemelerinin seçilmesini gerektirir. Yatağın fena yağlanmış olması o nispette üstün kaliteli yatak malzemelerinin seçilmesini gerektir. Halbuki yağlama görevini mükemmel olarak yapan bir yatak, iyi kalite bir yağla yağlandığı takdirde, düşük kaliteli bir yatak malzemesi de gayet iyi sonuçlar verir. Yatak zarfı muylu çiftinden bilhassa şu özellikler beklenir; 1. Yüzeylerin düzeltilmeye uygun olması. 2. Yağ tarafından iyi ısıtılabilmeleri. 3. Birbirine iyi alıştırılabilmeleri. 4. Yarı sıvı veya kuru sürtünmede hemen yenme ve yanma olmaması. 5. Genleşmenin düzgün olması. 6. Yeterli derecede statik ve dinamik mukavemete sahip olması. 7. Pasa ve korozyona karşı dayanıklı olması. 8. Isıyı iyi iletmesi 9. Bir başka madene duble edilmiş (yapışık) olarak yapılıyorsa yapışma (bağlanma) özelliğinin üstün olması. Burada saydığımız (uygun şartlar) dan ilk dördü yarı sıvı sürtünme içindir.belli başlı yatak malzemeleri olarak; font, bronz, pirinç, kızıl, beyaz metal, ağaç, sentetik reçine v.s gibi olmaktadır. 8

9 İç yatak: Yatağın muylu ile temas ettiği kısma denir. Muylunun yapımı güç ve değiştirilmesi masraflı olduğu için aşınmanın iç yatakta ve muylunun uzun ömürlü olması arzu edilir. Bundan dolayı iç yatak malzemesi muylu malzemesinden daha yumuşak olmalıdır. Bunlar; beyaz metal (kalay,bakır, antimusan alaşımı), bronz, kızıl döküm, pirinç, font, suni fiber, lastik, ağaç v.s gibidir. Suni fiber: Su içerisinde çalışır. Muylu ile fiber arasındaki sürtünme direncini azaltabilmek için yağ yerine temiz su kullanılır. Çünkü, fiber yağ içinde şişer. Yatağı temizlerken gazyağı ve benzin gibi kimyasallar kullanılmaz. Bu maddelerle temas ettirilirse yumuşar ve yapışkan bir durum meydana gelir. Lastik: Yataklarda kullanılan lastiklere perbunan denir. Sadece su içinde çalışan millerin yataklarında kullanılır. Ağaç: Yataklar için en elverişli olanı pelesenk ağacıdır. Yağ yerine deniz suyundan faydalanılır. 9

10 Yatak basıncı; P = F d.b P: Yatağa gelen basınç (dan/cm 2 ) F: Yatağa gelen kuvvet (yük) (dan) d: Yatağın (muylunun) çapı (cm) b: Yatağın boyu (cm) Pratikte kullanılan yatak malzemeleri, madensel ve madensel olmayan yatak malzemeleri olarak iki gruba ayrılır. Madensel yatak malzemeleri a) Beyaz Metal: Bir kalay alaşımı olan bu malzeme üç gruba ayrılır. Kalay miktarı yüksek olan beyaz madenler, kalay miktarı %80 veya daha fazla. Kurşun miktarı yüksek olan beyaz madenler, kurşun miktarı %80 civarında ve kalay miktarı %1 ila 12. Kurşun ve kalay oranları ara değerde olan beyaz madenler. b) Bakır Alaşımlar: En çok kullanılanlardan biri bronzdur. Yataklarda kullanılan bronz alaşımları bileşenlerine göre kalay ve kurşun bronzudur. 10

11 Not: Kalay bronzundan olan bir yatak darbeli bir çalışmaya uygun olup yüksek sıcaklığa dayanıklıdır. Mil sertleştirilmiş ve taşlanmış olmalıdır.kurşun bronzlar büyük çevresel hızlar için uygundur. Dinamik basınçlı yerlerde yüksek sıcaklıklarda kullanılır. c) Kadmiyum Alaşımları: Bileşiminde %98 kadmiyum %2 nikel veya %98 kadmiyum, %1 gümüş ve %1 bakır bulunan bu yatak alaşımının sürtünme katsayısı küçük, yorulma mukavemeti ve yük taşıma yeteneği yüksektir. d) Aluminyum Alaşımlar: Bileşminde, %6 ile 7 kalay ve %1.5 ile 2.5 silikon ve az miktarda bakır ve nikel bulunan yatak malzemesidir. e) Gümüş Alaşımları: Pahalı olan bu yatak malzemesi büyük dinamik zorlanmalar gören yerlerde ve uçak sanayinde kullanılır. f) Sinterlenmiş Malzemeler: Toz metalurjisi yoluyla elde edilen malzemelerdir. Bileşiminde, %90 bakır, %10 kalay ve bazı hallerde %1 ile 3 grafit bulunan sinter bronzu en iyi netice veren yatak malzemesidir. g) Dökme Demir: Yeterli kayna özelliğine sahip olup aşınmaya karşı mukavemeti büyüktür. Fakat fazla sertliği yüzünden darbelere ve yatak kenarı basınçlarına karşı çok hassastır ve sertliğinden dolayı mili aşındırabilir. 11

12 Madensel olmayan yatak malzemeleri 1) Plastik Malzemeler: En çok kullanılan plastik malzemeler naylon ve teflondur. a) Teflon (Politetrafloretilen): Sürtünme katsayısı 0.01 derecesindedir. 200 ο C sıcaklıklara kadar dayanabilir.suyun ve çeşitli kimyasal çözücülerin etkilerine karşı tesirsizdir. Bundan dolayı teflon yataklar için en uygun plastik malzemedir. b) Naylon (Poliamid): Teflona göre mukavemeti daha yüksek kayma ve darbe sönümleme özellikleri iyi, daha düşük sürtünme özelliklerine sahiptir.yatak uygun olarak boyutlandırılırsa en fazla - 25 ο C ila 80 ο C arası sıcaklılarda çalışabilir. Oda sıcaklılarında naylon daha sert, rijit ve aşınmaya karşı daha dayanıklı olduğundan teflondan düşük sıcaklıklarda naylon tercih edilmelidir.bütün plastik malzemelerde olduğu gibi naylon ve teflonun çok kötü bir ısı iletkenliği vardır.isıl genleşme katsayısı düşüktür. 2) Diğer Malzemeler: Sentetik malzemelerin dışında su içinde çalışan yataklar için sentetik lastik ve sert odun(pelesenk) kullanılmaktadır. Hassas cihaz tekniğinde kullanılan safir, kornidon ve elmas gibi kıymetli taşlardan yapılmış yatak malzemesi mevcuttur. 12

13 Yatak Malzemelerinden İstenilen Özellikler 1) İyi bir basma ve yorulma mukavemetinin olması, 2) Aşınmaya ve korozyona dayanıklılığı 3) Gömme kabiliyeti yani yağda bulunan veya dışarıdan gelen sert parçacıkları abrazyon aşınmasını önlemek için bünyesine gömebilmeli 4) Sürtünme katsayısı küçük olmalı 5) İyi bir yapışma kabiliyetine sahip olmalı 6) Düşük bir ısıl genleşme katsayısına sahip olmalı 7) Kolaylıkla işlenebilmeli 8) Ucuz olmalıdır. Not:Teknikte kullanılan yatak malzemeleri yukarıda sayılan özelliklerin tümünü karşılayamaz. Her yatak malzemesi belirli istekleri yerine getirmektedir. Bundan dolayı çalışma şartlarına göre yatak malzemesi seçilir. 13

14 Yağlama Malzemesinin Özelliği ve Önemi Yağlama maddelerinin özelliklerini yağlama kabiliyetine ve fiziksel davranışlarına bağlı olmak üzere iki gruba ayırmak mümkündür. Yağlayıcı maddelerin yağlama özelliğini tayin eden viskozite ve ıslatma kabiliyetidir. Yağlama malzemesi olarak bugün endüstride genel olarak petrolün damıtılmasından elde edilen madeni yağlar kullanılmaktadır. Çalışma şartlarına göre yağlama yağından istenilen özellikler başlıca şunlardır. 1) Yatak basıncına dayanabilen bir yağ filmi meydana getirebilmek 2) Uzun süre dayanabilmeli. 3) Yağın viskozitesi iyi olmalıdır. Viskozite: Genel olarak, herhangi bir akışkanın harekete karşı gösterdiği direnç veya başka bir deyişle, akma sırasında sıvı tabakalar arasındaki iç sürtünmeyi ifade eden bir özelliktir. 14

15 Yağlama ve Yağlayıcı Maddeler Birlikte çalışan yüzeyler arasında oluşan; 1) Sürtünmeyi azaltmak 2) Aşınmayı kesmek veya tamamen önlemek 3) Sıcaklığın yükselişini önlemek 4) Karbon atıklarının birikmesine engel olmak 5) Yanma sırasındaki oluşan yanma asitlerini nötralize ederek etkisiz hale getirmek Sıvı sürtünmesinde yüzeyler arasında bulunan yağ tabakası yüzeyleri birbirinden tamamen ayırdığından burada önemli olan husus yağın viskozitesidir. Bu nedenle sıvı sürtünmesi halinde genellikle sıvı ve bazı hallerde gaz yağlayıcı maddeler kullanılmaktadır. Sınır sürtünmesi halinde yağlayıcı maddenin yapışma kabiliyeti ve buna bağlı olarak kimyasal bileşimi önemlidir. Bu nedenle sınır sürtünmesi halinde katı ve katkılı sıvı yağlayıcı maddeler kullanılmaktadır. Sınır sürtünmesinin karakteri göz önüne alınırsa, katı yağlayıcı maddelerin şu özelliklere sahip olması gerekir. 15

16 Madense yüzeylere karşı büyük bir yapışma eğilimi göstermesi Düşük bir kayma mukavemetine (sürtünmeyi azaltmak için) sahip olması Sertliğinin az olması Madensel yüzeylerin doğrudan doğruya temasını ortadan kaldıran sürekli bir yağ tabakasının oluşturması Yağ tabakasının kopması halinde bu yağ tabakasının kendi kendine aniden oluşması Sıcaklık ve çevre etkilerine karşı yeterli dayanıklılığı göstermesi Temiz olması ve içinde katı parçacıkların bulunmaması Katı Yağlayıcılar Yalnız başlarına veya sıvı yağlar veya greslerin içine karıştırılarak kullanılır. En çok kullanılan katı yağlayıcılar; grafit, molibden disülfit, mika, talk, asbest ve poliamid, poliasetal gibi plastikler de kullanılmaktadır. 16

17 Sıvı Yağlayıcılar Organik (hayvansal ve bitkisel) : hayvansal esaslı yağlar kemik ve mafsal yağlarıdır. Cihazlarda kullanılmaktadır. Bitkisel yağlar ise hint, şalgam, zeytin yağlarıdır. Madensel (mineral): ham petrolden elde edilen madensel yağlar esas olarak bir hidrokarbonlar bileşimidir. Bunlar; parafin, naften ve karışık esaslı mineral yağlardır. Sentetik yağlar: genellikle kimyasal maddelerden elde edilen yapay yağlar olup, ham petrol esaslı yağların yağlayıcı özelliklerine sahip olan yağlardır. Çok kaliteli ve çok pahalı yağlardır.bunlar; fosfat esteri, silikon, silikat esteri v.b. Kimyasal açıdan hidrokarbonlar ve sentetik sıvılardır. Yarı Katı Yağlayıcı Maddeler (Gresler) Gresler, içinde katılaştırıcı madde bulunan sıvı yağlardan oluşmuş olup yarı katı haldeki yağlayıcı maddelerdir. Katılaştırıcı madde olarak genellikle alüminyum, baryum, kalsiyum, lityum, sodyum gibi madensel sabunlar ile bentonit, mika, veya organik esaslı sabun olmayan maddeler kullanılmaktadır. 17

18 Not: Gresler genellikle açıkta çalışan ve uzun yağlama süreli, düşük ve orta hız ve yük altında sistemlerde kullanılır. Büyük yüke maruz rulmanlı yatakların yağlanmasında çok defa kurşun sabunu katılmış kireç veya lityum sabunlu gresler kullanılır. Darbeli ve sarsıntılı yataklarda koyulukları değişmediği için sodyum sabunlu gresler iyi sonuç verir ve yaklaşık 100 ο C ye kadar kullanılabilir. Gaz Yağlayıcı Maddeler Yüksek hız ve küçük yüklü sıvı sürtünmeli sistemlerde, gaz niteliğini taşıyan yağlayıcı maddeler kullanılmaktadır. İlk zamanlarda hava, hidrojen ve azot gaz yağlayıcıların ana malzemeleri olduğu halde günümüzde kükürt heksafloridler, sıvı nitrojen, buhar ve organik buharlar ve karbondioksit (özellikle reaktörlerde aynı zamanda soğutma amaçlı olarak) kullanılmaktadır. 18

19 Yağların Seçimini Etkileyen Faktörler a) Hız : Viskozite hız ile ters orantılıdır. b) Yük : Viskozite yük ile doğru orantılıdır. c) Toleranslar : Viskozite genel olarak boşlukların ve toleransların büyüklüğü ile doğru orantılıdır. d) Sıcaklık : Sıvı yağlayıcı maddelerin viskozitesi sıcaklık ile ters orantılıdır. e) Basınç : Sıvı yağlayıcı maddelerin viskozitesi basınç ile doğru orantılıdır. Bir sıvı yağda genellikle şu özellikler aranır; Yağlayacağı yüzeylere mümkün olduğu kadar iyi yapışmalıdır. Kendi molekülleri arasındaki sürtünme direnci küçük olmalıdır Yağlayıcı yüzeyleri kimyasal olarak etkileyip bozmamalıdır. Sıcaklık ve atmosfer etkilerine karşı yeterli derecede dayanıklılık göstermelidir. Maliyeti uygun olmalıdır. 19

20 Hidrodinamik Radyal (Kaymalı) Yatakların Boyutlandırılması ve Hesabı Hidrodinamik yağlama, yüzeyler arasındaki boşluğun şekline ve izafi hıza bağlı olarak, bu yüzeyleri birbirinden tamamıyla ayrılması için yeterli derecede basınca sahip bir yağ tabakası meydana getiren yağlama işlemidir. Bu basıncın hangi şartlarda meydana geldiğini, bunun değerini ve bu basınca bağlı olarak yatağın yük taşıma kabiliyetini, sürtünme katsayısını, yağ miktarını ve sıcaklığını hesaplamak için gerekli denklemlerin oluşturulmasıdır. Hidrodinamik sıvı sürtünmesi meydana gelmesi için; Yüzeyler arasında belirli bir izafi hızın olması, Yağ tabakası kalınlığının hareket yönünde değişken olması, Yüzeyler arasında yeterli miktarda yağ bulunması Genellikle radyal yataklarda mil belirli bir açısal hız ile döndüğünden dolayı, gereken izafi hız, çalışma koşulundan yerine getirilmektedir. İkinci şart ise, yağ tabakası kalınlığının hareket yönünde daralması milin, yatağa göre eksantrik bir konumda olması ile gerçekleşir. Buda milin yatak içine boşluklu montaj edilmesi ile sağlanır. 20

21 Hidrodinamik yataklarda sıvı sürtünmesinin oluşması 21

22 Milin devir sayısına göre kaymalı yataktaki durumu Şekil 1.9. Milin devir sayısına göre kaymalı yataktaki konumu Sıvı sürtünmede artan devir sayısına göre muylunun yatak içinde gezinmesi; a) Durgun hali (n=0) (sabit hal) b) Yağ kaması muyluyu yukarı kaldırıyor (n>0) c) Teorik olarak muylu yatak merkezinde (n ) a) Durgun hali: Kaymalı yatakta muylu hareket etmediği takdirde (F n ) yükünden ötürü muylu yatağın en alt kısmına temas edecektir ve burada madeni bir temas olacaktır. Bu temas sükunette ve özellikle ilk harekette yüzeydeki pürüzlülük derecesine göre ehemmiyetlidir. 22

23 b) Hareketin başlamasıyla madeni temas yüzeylerden dolayı meydana gelen büyük sürtünme kuvveti ile muylu yatak içinde hareket yönünde yukarı tırmanmak isterse de, bu arada meydana gelen çok ince yağ filmi derhal sürtünme katsayısının düşmesine sebep olur, tırmanma durur. Bu arada yağ filminin ara sıra yırtılması ile yarı sıvı yarı madeni bir sürtünme hüküm sürer. c) Devir sayısının artması ile muylu ile beraber büyük miktarda yağlara yağı sürüklenir ve tam manası ile bir yağ filmi meydana gelir ki muylu adeta bir yağ banyosunda yüzer, madeni temas tamamen kesilir, buna sıvı sürtünme adı verilir. Muylu ile yatağın birbirine en yakın olduğu yerde en ince (h 0 ) gibi yağ filmi meydana gelir. Devir sayısının artmaya devam etmesi ile yavaş olarak sürtünme direnci de artar. Not: Sınır direncinin en az olduğu kesimde madeni temasın kesilmesi ve sıvı sürtünmesinin başlama anıdır ki, bu andaki devir sayısına sınır devir sayısı adı verilir (n s ). 23

24 Muylunun yatak içindeki sürtünmesini bu devir sayısına göre ayarlanırsa muylu devri; n<n s n=n s n>n s yarı sınır sürtünme sınır sürtünme sıvı sürtünme bölgeleri Basınç değerine dayanarak yatağın yük taşıma kabiliyetini, sürtünme katsayısını ve yağ debisini çok karışık olan analitik denklemler ile hesaplamak çok zordur. Bundan dolayı günümüzde hidrodinamik yatakların hesabı boyutsuz faktörlere dayanarak yapılır. Hidrodinamik yatakların boyutsuz faktörleri geometrik ve çalışma olmak üzere iki gruba ayrılır. 24

25 1. Radyal Yataklarda Geometrik Boyutsuz Faktörler Hidrodinamik radyal yataklarda mil (w) hızı ile dönmekte ve yatak sabit durumda bulunmaktadır. Hidrodinamik sıvı sürtünmesinin meydana gelmesi için gereken izafi hız çalışma şartlarından yerine getirmektedir. Ayrıca yani yağ tabakası kalınlığının hareket yönünde daralması, milin yatağa göre eksantrik bir konum olması ile gerçekleşir, buda milin yatak içinde boşluklu olarak monta edilmesiyle olur. Yüzeylerin birbirinden tamamen ayrılması için yeterli derecede basınca sahip bir yağ tabakası meydana getirmektir. Basınç değerine dayanarak yatağın yük taşıma kabiliyeti sürtünme katsayısını ve yağ debisini çok karışık olan analitik denklemlerden hesaplamak çok zordur. Bu nedenle günümüzde hidrodinamik yatakların hesabı boyutsuz faktörlere dayanarak yapılmaktadır. Boyutsuz faktörler geometrik ve çalışma olmak üzere iki kısma ayrılır: Radyal Yataklarda Geometrik ve Çalışma Boyutsuz Faktörleri a) Geometrik boyutsuz faktörler; 25

26 Hidrodinamik yataklarda basınç dağılımı Yatak kenarlarında basınç serbestçe dışarı çıkabileceğinden basınç sıfırdır. 26

27 Yatak boşluğu s=d-d İzafi yatak boşluğu Min. Yağ tabakası kalınlığı ψ= s d D d = d s h0= e 2 (1-2,bölgesi) içinde basınç oluşan ve mil yükünü kaldıran yağ tabakası, mil çevresinin bir kısmında (1-2) bölgesinde meydana gelmektedir. Buna hidrodinamik yağ tabakası veya bölgesi denmektedir. s Eksantriklik e= 0 2 h Boyutsuz yağ tabakası kalınlığı = h r h0 D d 2 0 h R r 1 e R r b: yatak genişliği (mm) L: muylu uzunluğu (L=b) (mm) P: yağ basıncı (dan/cm 2 ) D: yatak çapı (merkezi O) (mm) d: muylu (mil) çapı (merkezi O 1 ) (mm) Boyutsuz eksantriklik Genişlik çap oranı= x= e 1 R r b d h r e: eksantriklik (mm) h 0 : en ince yağ filmi kalınlığı (mm) β: yataklanma açısı (derece) h r : boyutsuz min. Yağ tabakası kalınlığı (cetvel 1.b) 27

28 Yatağın boşluğu : s=d-d Radyal boşluk : s/2 Yağ tabakasının minimum kalınlığı : h 0 Yatağın çapı : D=2R Milin çapı : d=2r Yatağın uzunluğu : L İzafi boşluk : ψ=d/d=r/r İzafi minimum yağ tabakası kalınlığı : h r =h 0 /(R-r) b) Çalışma boyutsuz faktörler; Sommerfeld sayısı veya yük faktörü; μ Sürtünme faktörü; ψ Mil ile yatak arasındaki ortalama basınç; s 0 = 2 P m F P = d.b 4F Pm = 2 d m P em P em d 2 0 Radyal yataklarda Eksenel yataklarda 28

29 2. Radyal Yataklarda Çalışma Boyutsuz Faktörler Yatağın açısal hızını (w), veya n dönme hızını, mil ile yatak arasındaki P m ortalama basınca, yağın viskozitesine ve izafi yatak boşluğuna bağlı olarak şu şekilde yazılır. Somerfeld sayısı= kuvvet faktörü= yük faktörü (s 0 ) Bu sayı radyal yataklar için en önemli işletme büyüklüklerini içerir. Birimsiz olan bu sayı ile hidrodinamik kaymalı yatakların çalışma ve sürtünme davranışları birbirleriyle karşılaştırılabilir. Somerfeld sayıları, milin stabil veya instabil durumu yani milin konumu hakkında bilgi verir. s 0 Pm. ψ = η. ω 2 ƞ : Yağlama yağının dinamik viskozitesi (dans/m 2 ) ω : muylunun açısal hızı (rad/s) ψ : izafi (boyutsuz) yatak boşluğu (Cetvel 1.b ve 1.c den alınabilir.) S 0 <=1 s 0 > 1 3 S 0 > 3 hafif yüklerde ve yüksek devirlerde, orta yüklerde ve devirlerde büyük yüklerde ve düşük devirlerde çalışan yataklar için uygundur 29

30 Not: Normal şartlarda somerfeld sayısı (s 0 ) 10 dan büyük alınmamalıdır. h o mm en ince yağ filminin meydana gelmesi için zorunludur. Emniyetli bir işletme için üst sınır değeri h r 0.35 olmalıdır. Somerfeld sayısı, genellikle belli olan h r ve b/d değerine göre Cetvel 1.b ve c. den de okunabilir. η=υ.ρ ρ= γ g Özgül ağırlık(dan/m 3 ) Yerçekimi ivmesi (m/s 2 ) Mutlak viskozite (dan.s/m 2 ) kinematik Viskozite (m 2 /s) yoğunluk 30

31 F Ortalama basınç= P (dan/cm 2 m = ) b. d Sürtünmeden dolayı yatakta meydana gelen güç ; N F s s. V N s. F. V / 75 danm/s BG Sürtünme momenti ; M F. r. F r s s. dan.mm İzafi sürtünme katsayısı(sürtünme faktörü) ; 3 s o s o Cetvel 1.c a) S o <1 için ve Hızlı dönen yataklar 3 s o Cetvel 1.c b) S o >1 için ve Ağır yüklü yataklar 31

32 Not: Yataklara büyük kuvvetlerin etki etmesi durumunda büyük eksantriklik oluştuğundan bu gibi yerlerde b formülü kullanılmalıdır. Debi faktörü ; K q q 2 r.ψ. b.n Yağ debisi 2 q ( ).. d. b. n (l/dk) Not: b/d oranı yatağın parametrelerini önemli ölçüde etkilemektedir. b/d oranı küçüldükçe yük taşıma kabiliyeti azalır, sürtünme katsayısı ve yağ debisi artar. Sıcaklık Kontrolü; Yatakta meydana gelen ısı, L s 8,45.. F. v (kcal/h) Yatak dış yüzey alanı, A ç (12 24 ).d 2 A ç 20d 2 (m 2 ) alınabilir. 32

33 Çevreden (Dış yüzeyden) atılabilecek ısı; ( kcal/h ) Not: Bütün ısının çevreden atıldığı düşünülerse L s =L ç olur. L ç = α.a.δt ç 1 8,45.μ.F.v = α.a ç.δt 1 olur. t 1 t1 t2 Yüzeyle çevre arasındaki sıcaklık farkı t 1 : Yatak çalışma sıcaklığı (C ο ) t 2 : Ortam sıcaklığı ( 20C ο ) α : Dış yüzey ısı transferi katsayısı (Konveksiyon ısı transfer katsayısı=taşınım sayısı), (kcal/m 2.h. C ο ) veya (dan.m/s.m 2. C ο ), ( W/m 2.K) F. v Yatak çalışma sıcaklığı: t1 t2. A ç t 1 55 olmalıdır. t 2 t ç -t g Δt = ( ) ο 2 C Soğutucu yağın giriş ve çıkış sıcaklıkları farkı olmalıdır ve yatağın sıcaklığı; t 1 = t ç + t 2 g alınabilir. 33

34 3. Kaymalı Yatakların Hesabı Hesap başlangıcı; 1) Bir kaymalı yatak probleminde her şeyden önce işletme şartlarından dolayı ilk önce hesaplanan veya bilinen yatak yükü (F n ), devir sayısı (n) ve muylu çapı (d) bellidir. Muylu çapına göre yatak genişliği (b) tablodan seçilir. Bunları takiben işletme imkanlarına dolayısıyla yüzey kalitesine göre yatak boşluğu (s) seçilir, bu seçim yatak toleransı demektir ve muylu ile yatak arasındaki geçme toleransı cetvellerden nominal muylu çapına göre alınır. 2) İşletme şartlarına, yatağa gelen yatak yükü, ısı v.s göre de yatak malzemesi ve yağlama yağı seçilir. Kontrol Hesapları ; Genellikle yatağın müsait yüzey basıncına ( P müs ) ve çevre hızına (v) göre yapılır. Müsaade edilen yüzey basıncı değerleri cetvellerdenden alınabilir. Bu cetvellere göre; P em P m V em π.d.n ( P.V) em Pm. V olmalıdır. 34

35 Bu değerler sınır sürtünmeye göre olur, bu şartlar altında çalışan kaymalı yataktaki bütün büyüklükler toplayan Sommerfeld (S 0 ) kontrol edilir. Kaymalı Yatakların Avantajları : 1. Daha sessiz çalışırlar. 2. Kuvvetli sarsıntı ve titreşimi daha kolay karşılayabilirler. 3. İki parçalı yapılabildiklerinden, radyal yataklar için önemlidir. 4. Dış çap küçüktür ve az yer tutar. 5. Basit ve ucuzdur. 6. Büyük yük taşıyabilirler. 7. Üretilen güç yüksektir. 8. Darbeli çalışmalarda dayanıklıdırlar. 9. Çok küçük yatak boşluğu ile uygulanabilirler şayet küçük yatak boşluğu arzu edilmiyorsa büyük toleranslar mümkündür. 10. Sıvı yağlamalarda aşınmazlar. Kaymalı Yatakların Dezavantajları : 1. Küçük devirde çalışırlar. 2. Yağlama sorunu vardır 3. Çok bakım isterler (yatakta devamlı olarak yağ bulunmalıdır). Yağı iletme, filtrasyon ve soğutma için geniş kapsamlı işlem gerekmektedir. 4. Yük altındaki ilk hareketleri sırasında çok büyük sürtünmelerin meydana gelişi ve böylece büyük aşınmaların oluşu. 5. Her yönden yüklenemeyişleri. 6. Çok büyük eksenel kuvvetleri karşılamaya elverişli olmayışları. 35

36 Cetvel 1.a 36

37 Cetvel 1.b 37

38 Cetvel 1.c 38

39

40

41

42

43

KAYMALI YATAKLAR II: Radyal Kaymalı Yataklar

KAYMALI YATAKLAR II: Radyal Kaymalı Yataklar KAYMALI YATAKLAR II: Radyal Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Radyal yataklama türleri Sommerfield Sayısı Sonsuz Genişlikte

Detaylı

KAYMALI YATAKLAR. Kaymalı Yataklar. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Erzurum Teknik Üniversitesi. Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

KAYMALI YATAKLAR. Kaymalı Yataklar. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Erzurum Teknik Üniversitesi. Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü KAYMALI YATAKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Eksenel yataklama türleri Yatak malzemeleri Hidrodinamik

Detaylı

KAYMALI YATAKLAR-II RADYAL YATAKLAR

KAYMALI YATAKLAR-II RADYAL YATAKLAR Makine Elemanları 2 KAYMALI YATAKLAR-II RADYAL YATAKLAR Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 Bu Bölümden Elde Edilecek Kazanımlar Radyal yataklama türleri Sommerfield Sayısı Sonsuz Genişlikte Radyal Yatak Hesabı

Detaylı

KAYMALI YATAKLAR I: Eksenel Yataklar

KAYMALI YATAKLAR I: Eksenel Yataklar KAYMALI YATAKLAR I: Eksenel Yataklar Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Eksenel yataklama türleri Yatak malzemeleri Hidrodinamik

Detaylı

T.C. GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MAKĠNE RESĠM VE KONSTRÜKSĠYON ÖĞRETMENLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI LĠSANS TEZĠ KAYMALI YATAKLAR. Hazırlayan : Ġrem YAĞLICI

T.C. GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MAKĠNE RESĠM VE KONSTRÜKSĠYON ÖĞRETMENLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI LĠSANS TEZĠ KAYMALI YATAKLAR. Hazırlayan : Ġrem YAĞLICI T.C. GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MAKĠNE RESĠM VE KONSTRÜKSĠYON ÖĞRETMENLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI LĠSANS TEZĠ KAYMALI YATAKLAR Hazırlayan : Ġrem YAĞLICI 051227054 Tez Yöneticisi : Prof. Dr. H. Rıza BÖRKLÜ ANKARA 2009 Giriş

Detaylı

MKT 204 MEKATRONİK YAPI ELEMANLARI

MKT 204 MEKATRONİK YAPI ELEMANLARI MKT 204 MEKATRONİK YAPI ELEMANLARI 2013-2014 Bahar Yarıyılı Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mekatronik Mühendisliği Bölümü Yrd. Doç. Dr. Egemen Avcu TRİBOLOJİ III Yağlama Tekniği Yağlama Tekniği

Detaylı

RULMANLI YATAKLAR 28.04.2016. Rulmanlı Yataklar

RULMANLI YATAKLAR 28.04.2016. Rulmanlı Yataklar RULMANLI YATAKLAR MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI Rulmanlı Yataklar Yataklar minimum sürtünme ile izafi harekete müsaade eden, fakat kuvvet doğrultusundaki

Detaylı

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Eksenel ve radyal Kaymalı yataklar

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Eksenel ve radyal Kaymalı yataklar Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN Eksenel ve radyal Kaymalı yataklar İçerik Giriş Yatak malzemeleri Hidrodinamik yağlama Radyal kaymalı yataklar Eksenel kaymalı yataklar Örnekler 2 Giriş turkish.alibaba.com

Detaylı

RULMANLI YATAKLAR. Dönme şeklindeki izafi hareketi destekleyen ve yüzeyleri arasında yuvarlanma hareketi olan yataklara rulman adı verilir.

RULMANLI YATAKLAR. Dönme şeklindeki izafi hareketi destekleyen ve yüzeyleri arasında yuvarlanma hareketi olan yataklara rulman adı verilir. RULMANLI YATAKLAR Yataklar iki eleman arasındaki bir veya birkaç yönde izafi harekete minimum sürtünme ile izin veren fakat kuvvet doğrultusundaki harekete engel olan destekleme elemanlarıdır. Dönme şeklindeki

Detaylı

RULMANLAR YUVARLANMALI YATAKLAR-I. Makine Elemanları 2. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız. BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering

RULMANLAR YUVARLANMALI YATAKLAR-I. Makine Elemanları 2. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız. BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering Makine Elemanları 2 YUVARLANMALI YATAKLAR-I RULMANLAR Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 Bu Bölümden Elde Edilecek Kazanımlar Yuvarlanmalı Yataklamalar Ve Türleri Bilyalı Rulmanlar Sabit Bilyalı Rulmanlar Eğik

Detaylı

www.koumakina2001.8m.com

www.koumakina2001.8m.com 1 Deneyin Adı : Hidrodinamik Radyal Kaymalı Yatak Deneyin Amacı : Hidrodinamik radyal kaymalı yataklarda yük miktarı ve hız gibi faktörlerin yatakta meydana gelen basınç dağılımı üzerindeki etkilerinin

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI - II ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ

MAKİNE ELEMANLARI - II ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ MAKİNE ELEMANLARI - II ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ KAYMALI YATAKLAR ÖRNEK: Bir buhar türbininde kullanılan eksenel Michell yatağına gelen toplam yük F=38000 N, n=3540 dev/dk, d=210 mm, D=360 mm, lokma sayısı

Detaylı

TRİBOLOJİ TRİBOLOJİ. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü. Atatürk Üniversitesi

TRİBOLOJİ TRİBOLOJİ. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü. Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda: Tribolojinin temel esaslarını Sürtünme çeşitlerini Kuru Sürtünme Sınır Sürtünmesi Sıvı Sürtünmesi Yuvarlanma

Detaylı

Yüzeyleri arasında kayma hareketi ve yağ filmi bulunan yataklardır. Kaymalı yatakların avantajları:

Yüzeyleri arasında kayma hareketi ve yağ filmi bulunan yataklardır. Kaymalı yatakların avantajları: KAYMALI YATAKLAR Yüzeyleri arasında kayma hareketi ve yağ filmi bulunan yataklardır. Kaymalı yatakların avantajları: Daha sessiz çalışırlar Kuvvetli sarsıntı ve titreşimi daha kolay karşılayabilirler İki

Detaylı

SIKÇA SORULAN SORULAR

SIKÇA SORULAN SORULAR SIKÇA SORULAN SORULAR Chevron 2005 DOC ID VİSKOZİTE Viskozite Nedir? Viskozite, yağların kendi akışlarına karşı gösterdikleri iç dirençtir Düşük Viskozite = İnce ve kolay akan yağ Yüksek Viskozite = Kalın

Detaylı

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. Mil-Göbek Bağlantıları Soruları 1. Mil-göbek bağlantılarını fiziksel esasa göre sınıflandırarak her sınıfın çalışma prensiplerini açıklayınız. 2. Kaç çeşit uygu kaması vardır? Şekil ile açıklayınız. 3.

Detaylı

HİDRODİNAMİK KAYMALI YATAKLARIN TRİBOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN TAYİNİ

HİDRODİNAMİK KAYMALI YATAKLARIN TRİBOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN TAYİNİ HİDRODİNAMİK KAYMALI YATAKLARIN TRİBOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN TAYİNİ Hazırlayanlar: Doç.Dr. Gültekin KARADERE 1. Amaç Bu deneyde bir hidrodinamik kaymalı yatak burcu için sıcaklık, hız ve basınç parametrelerinin

Detaylı

YAĞLAMA VE KAYMALI YATAKLAR

YAĞLAMA VE KAYMALI YATAKLAR YAĞLAMA TİPLERİ YAĞLAMA VE KAYMALI YATAKLAR Yağlamanın beş farklı şekli tanımlanabilir. 1) Hidrodinamik ) Hidrostatik 3) Elastohidrodinamik 4) Sınır 5) Katı-film VİSKOZİTE F du A dy du U dy h F U A h Mutlak

Detaylı

Yuvarlanmalı Yataklar- Rulmanlar. Bir rulman iç bilezik, dış bilezik, yuvarlanma elemanları ve kafesten oluşan bir sistemdir.

Yuvarlanmalı Yataklar- Rulmanlar. Bir rulman iç bilezik, dış bilezik, yuvarlanma elemanları ve kafesten oluşan bir sistemdir. YATAKLAR Yataklar Genellikle milleri veya aksları destekleyen yataklar, kaymalı ve yuvarlanmalı (rulman) olmak üzere iki gruba ayrılır. Kaymalı yataklarda yüzeyler arasında kayma, rulmanlarda ise yüzeyler

Detaylı

YUVARLANMALI YATAKLAR III: Yuvarlanmalı Yatakların Montajı ve Bakımı

YUVARLANMALI YATAKLAR III: Yuvarlanmalı Yatakların Montajı ve Bakımı Rulmanlı Yataklar YUVARLANMALI YATAKLAR III: Yuvarlanmalı Yatakların Montajı ve Bakımı Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Rulmanlı Yataklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz

Detaylı

SinterlenmişKarbürler. Co bağlayıcı ~ Mpa Sertlikliğini 1100 ⁰C ye kadar muhafaza eder Kesme hızları hız çeliklerine nazaran 5 kat fazladır.

SinterlenmişKarbürler. Co bağlayıcı ~ Mpa Sertlikliğini 1100 ⁰C ye kadar muhafaza eder Kesme hızları hız çeliklerine nazaran 5 kat fazladır. SinterlenmişKarbürler Co bağlayıcı ~ Mpa Sertlikliğini 1100 ⁰C ye kadar muhafaza eder Kesme hızları hız çeliklerine nazaran 5 kat fazladır. Seramikler 3 Katogoride Toplanır: 1) Alumina (Al2O3) 2) Alumina

Detaylı

YUVARLANMALI YATAKLAR I: RULMANLAR

YUVARLANMALI YATAKLAR I: RULMANLAR Rulmanlı Yataklar YUVARLANMALI YATAKLAR I: RULMANLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Rulmanlı Yataklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Yuvarlanmalı

Detaylı

YUVARLANMALI YATAKLARIN MONTAJI VE BAKIMI

YUVARLANMALI YATAKLARIN MONTAJI VE BAKIMI Makine Elemanları 2 YUVARLANMALI YATAKLAR-III YUVARLANMALI YATAKLARIN MONTAJI VE BAKIMI Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 Bu Bölümden Elde Edilecek Kazanımlar Rulmanların Montajı Tolerans Değerlerinin Belirlenmesi

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR

DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Helisel Dişli Çarklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular:

Detaylı

MOTOR KONSTRÜKSİYONU-3.HAFTA

MOTOR KONSTRÜKSİYONU-3.HAFTA MOTOR KONSTRÜKSİYONU-3.HAFTA Yrd.Doç.Dr. Alp Tekin ERGENÇ İçten Yanmalı Motor Hareketli Elemanları 1- Piston 2- Perno 3- Segman 4- Krank mili 5- Biyel 6- Kam mili 7- Supaplar Piston A-Görevi: Yanma odası

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR

DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Prof. Dr. Akgün ALSARAN Arş. Gör. İlyas HACISALİHOĞLU Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Helisel Dişli Çarklar Bu bölüm

Detaylı

DOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR

DOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR KURŞUN ve ALAŞIMLARI DOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR 1 KURŞUN ve ALAŞIMLARI Romalılar kurşun boruları banyolarda kullanmıştır. 2 KURŞUN ve ALAŞIMLARI Kurşuna oda sıcaklığında bile çok düşük bir gerilim

Detaylı

Hidroliğin Tanımı. Hidrolik, akışkanlar aracılığıyla kuvvet ve hareketlerin iletimi ve kumandası anlamında kullanılmaktadır.

Hidroliğin Tanımı. Hidrolik, akışkanlar aracılığıyla kuvvet ve hareketlerin iletimi ve kumandası anlamında kullanılmaktadır. HİDROLİK SİSTEMLER Hidroliğin Tanımı Hidrolik, akışkanlar aracılığıyla kuvvet ve hareketlerin iletimi ve kumandası anlamında kullanılmaktadır. Enerji Türleri ve Karşılaştırılmaları Temel Fizik Kanunları

Detaylı

Destekleme Elemanları

Destekleme Elemanları Destekleme Elemanları Destekleme Elemanları Dönel ve doğrusal hareketlerini bir yerden başka bir yere nakletmek amacıyla millerin üzerlerine dişli çark, zincir, kayış-kasnak ve kavramalar gibi makine elemanları

Detaylı

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Hesaplamalar ve seçim Rulmanlar

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Hesaplamalar ve seçim Rulmanlar Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN Hesaplamalar ve seçim Rulmanlar İçerik Giriş Dinamik yük sayısı Eşdeğer yük Ömür Rulman katalogları Konstrüksiyon ilkeleri Örnekler 2 Giriş www.tanrulman.com.tr

Detaylı

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1 Y. Doç. Dr. Güray Doğan 1 Kinematik Kinematik: akışkanların hareketlerini tanımlar Kinematik harekete sebep olan kuvvetler ile ilgilenmez. Akışkanlar mekaniğinde

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1

MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1 A. TEMEL KAVRAMLAR MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1 B. VİDA TÜRLERİ a) Vida Profil Tipleri Mil üzerine açılan diş ile lineer hareket elde edilmek istendiğinde kullanılır. Üçgen Vida Profili: Parçaları

Detaylı

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4 Akışkanlar ile ilgili temel kavramlar MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 4 Yrd. Doç. Dr. Yüksel HACIOĞLU Su,, gaz, buhar gibi kolayca şekillerini değiştirebilen ve dış etkilerin etkisi altında kolayca hareket

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Dişli Çarklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Güç ve Hareket İletim Elemanları Basit Dişli Dizileri

Detaylı

1 MAKİNE ELEMANLARINDA TEMEL KAVRAMLAR VE BİRİM SİSTEMLERİ

1 MAKİNE ELEMANLARINDA TEMEL KAVRAMLAR VE BİRİM SİSTEMLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 MAKİNE ELEMANLARINDA TEMEL KAVRAMLAR VE BİRİM SİSTEMLERİ 11 1.1. SI Birim Sistemi 12 1.2. Boyut Analizi 16 1.3. Temel Bilgiler 17 1.4.Makine Elemanlarına Giriş 17 1.4.1 Makine

Detaylı

TAŞINIMIN FİZİKSEL MEKANİZMASI

TAŞINIMIN FİZİKSEL MEKANİZMASI BÖLÜM 6 TAŞINIMIN FİZİKSEL MEKANİZMASI 2 or Taşınımla ısı transfer hızı sıcaklık farkıyla orantılı olduğu gözlenmiştir ve bu Newton un soğuma yasasıyla ifade edilir. Taşınımla ısı transferi dinamik viskosite

Detaylı

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler Rulmanlar

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler Rulmanlar Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN Temel bilgiler Rulmanlar İçerik Giriş Rulmanlar Yuvarlanma elemanı geometrileri Rulman çeşitleri Rulman malzemeleri Rulman standardı 2 Giriş www.sezerrulman.com.tr

Detaylı

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan

ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1. Y. Doç. Dr. Güray Doğan ÇEV207 AKIŞKANLAR MEKANİĞİ KİNEMATİK-1 Y. Doç. Dr. Güray Doğan 1 Kinematik Kinematik: akışkanların hareketlerini tanımlar Kinematik harekete sebep olan kuvvetler ile ilgilenmez. Akışkanlar mekaniğinde

Detaylı

AKM 205 BÖLÜM 2 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ. Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut

AKM 205 BÖLÜM 2 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ. Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut AKM 205 BÖLÜM 2 - UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ Doç.Dr. Ali Can Takinacı Ar.Gör. Yük. Müh. Murat Özbulut 1. Bir otomobile lastiğinin basıncı, lastik içerisindeki havanın sıcaklığına bağlıdır. Hava sıcaklığı

Detaylı

İÇİNDEKİLER 1. Bölüm GİRİŞ 2. Bölüm TASARIMDA MALZEME

İÇİNDEKİLER 1. Bölüm GİRİŞ 2. Bölüm TASARIMDA MALZEME İÇİNDEKİLER 1. Bölüm GİRİŞ 1.1. Tasarım... 1 1.2. Makine Tasarımı... 2 1.3. Tasarım Fazları... 2 1.4. Tasarım Faktörleri... 3 1.5. Birimler... 3 1.6. Toleranslar ve Geçmeler... 3 Problemler... 20 2. Bölüm

Detaylı

Statik Yük Altındaki Kaymalı Yataklarda Sürtünme Katsayısının Teorik ve Deneysel Olarak Belirlenmesi

Statik Yük Altındaki Kaymalı Yataklarda Sürtünme Katsayısının Teorik ve Deneysel Olarak Belirlenmesi Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt: 9, No: 1, 2012 (25-34) Electronic Journal of Machine Technologies Vol: 9, No: 1, 2012 (25-34) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.teknolojikarastirmalar.com e-issn:1304-4141

Detaylı

YOĞUŞMA DENEYİ. Arş. Gör. Emre MANDEV

YOĞUŞMA DENEYİ. Arş. Gör. Emre MANDEV YOĞUŞMA DENEYİ Arş. Gör. Emre MANDEV 1. Giriş Yoğuşma katı-buhar ara yüzünde gerçekleşen faz değişimi işlemi olup işlem sırasında gizli ısı etkisi önemli rol oynamaktadır. Yoğuşma yoluyla buharın sıvıya

Detaylı

Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller

Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller İçerik Aks ve milin tanımı Akslar ve millerin mukavemet hesabı Millerde titreşim hesabı Mil tasarımı için tavsiyeler

Detaylı

KAVRAMALAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI

KAVRAMALAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI KAVRAMALAR MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI Kavramalar / 4 Kavramaların temel görevi iki mili birbirine bağlamaktır. Bu temel görevin yanında şu fonksiyonları

Detaylı

Titreşimli Elek Rulmanları ve Uygulamaları

Titreşimli Elek Rulmanları ve Uygulamaları ve Uygulamaları Titreşimli elek uygulamaları başta olmak üzere titreşimli ortamlarda kullanılan rulmanlar şiddeti ve yönü değişken yüksek darbeli yüklere maruz kalmaktadır. Das Lager Germany mühendisleri

Detaylı

Örnekler ve 3 Boyutlu Kesme

Örnekler ve 3 Boyutlu Kesme Örnekler ve 3 Boyutlu Kesme Kayma Düzlemi ve Malzeme Daha önce kesme açısının optimum değeri için = ( ) denklemi verilmişti. Ancak pratikte, kayma açısı işlenen parça malzeme özelliklerine (kompozisyon,ısıl

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR

DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Atatürk Üniversitesi Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: ın

Detaylı

Pompa tarafından iletilen akışkanın birim ağırlığı başına verilen enerji (kg.m /kg), birim olarak uzunluk birimi (m) ile belirtilebilir.

Pompa tarafından iletilen akışkanın birim ağırlığı başına verilen enerji (kg.m /kg), birim olarak uzunluk birimi (m) ile belirtilebilir. 2.3.1. Pompalar Öteki sanayi kesimlerinde olduğu gibi, gıda sanayinde de çeşitli işlem aşamalarında, akışkanların iletiminde pompalar kullanılır. Örneğin; işlemlerde gerekli su, buhar, elde edilen sıvı

Detaylı

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Makine Elemanları 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ 1 Bu bölümden elde edilecek kazanımlar Güç Ve Hareket İletim Elemanları Basit Dişli Dizileri Redüktörler Ve Vites Kutuları : Sınıflandırma Ve Kavramlar Silindirik

Detaylı

MAKINA TASARIMI I Örnek Metin Soruları TOLERANSLAR

MAKINA TASARIMI I Örnek Metin Soruları TOLERANSLAR MAKINA TASARIMI I Örnek Metin Soruları TOLERANSLAR 1. Boyut, gerçek boyut, nominal boyut ve tolerans nedir, tanımlayınız. 2. Toleransları sınıflandırınız. 3. Tasarımı yapılırken bir makine parçasının boyutları

Detaylı

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 10

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 10 Makine Elemanları MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 10 Makine elemanları; makine ve tesisatları oluşturan, bu sistemlerin içerisinde belirli fonksiyonları yerine getiren ve kendilerine özgü hesaplama ve

Detaylı

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,

Detaylı

KRS Ürünler. {slide= Silindirik Makaralı Rulman }

KRS Ürünler. {slide= Silindirik Makaralı Rulman } KRS Ürünler {slide= Silindirik Makaralı Rulman } İdeal radyal rulmanlar olarak en çok tercih edilen makaralı rulman tipidir: Yüksek radyal yükleri taşıyabilirler (Sadece radyal yönde etkiyen yükler altında

Detaylı

Hidrostatik Güç İletimi. Vedat Temiz

Hidrostatik Güç İletimi. Vedat Temiz Hidrostatik Güç İletimi Vedat Temiz Tanım Hidrolik pompa ve motor kullanarak bir sıvı yardımıyla gücün aktarılmasıdır. Hidrolik Pompa: Pompa milinin her turunda (dönmesinde) sabit bir miktar sıvı hareketi

Detaylı

MAKĠNE ELEMANLARI II REDÜKTÖR PROJESĠ

MAKĠNE ELEMANLARI II REDÜKTÖR PROJESĠ T.C PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKĠNE ELEMANLARI II REDÜKTÖR PROJESĠ Öğrencinin; Adı: Cengiz Görkem Soyadı: DENGĠZ No: 07223019 DanıĢman: Doç. Dr. TEZCAN ġekercġoğlu

Detaylı

2. Basınç ve Akışkanların Statiği

2. Basınç ve Akışkanların Statiği 2. Basınç ve Akışkanların Statiği 1 Basınç, bir akışkan tarafından birim alana uygulanan normal kuvvet olarak tanımlanır. Basıncın birimi pascal (Pa) adı verilen metrekare başına newton (N/m 2 ) birimine

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR

DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Atatürk Üniversitesi Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: ın

Detaylı

MALZEME ÖZELLİKLERİ U203-R95

MALZEME ÖZELLİKLERİ U203-R95 MALZEME ÖZELLİKLERİ U203-R95 Poliüretan U203 - KIRMIZI U203-R95; 95 ±2 Shore A sertlikte, mükemmel fiziksel özelliklere sahip Hidroliz uyumlu PU (HPU) malzemedir. Birçok hidrolik akışkan ve yağ-su emülsiyonlarına

Detaylı

SÜRTÜNME Buraya kadar olan çalışmalarımızda, birbirleriyle temas halindeki yüzeylerde oluşan kuvvetleri etki ve buna bağlı tepki kuvvetini yüzeye dik

SÜRTÜNME Buraya kadar olan çalışmalarımızda, birbirleriyle temas halindeki yüzeylerde oluşan kuvvetleri etki ve buna bağlı tepki kuvvetini yüzeye dik SÜRTÜNME Buraya kadar olan çalışmalarımızda, birbirleriyle temas halindeki yüzeylerde oluşan kuvvetleri etki ve buna bağlı tepki kuvvetini yüzeye dik (normal) olarak ifade etmiştik. Bu yaklaşım idealize

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Dinamik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Dinamik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 17 Rijit Cismin Düzlemsel Kinetiği; Kuvvet ve İvme Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Dinamik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok.

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR

DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR Helisel Dişli Dişli Çarklar DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Erzurum Teknik Üniversitesi

Detaylı

SÜPER ALAŞIMLAR Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

SÜPER ALAŞIMLAR Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Süper alaşım; ana yapısı demir, nikel yada kobalt olan nisbeten yüksek miktarlarda krom, az miktarda da yüksek sıcaklıkta ergiyen molibden, wofram, alüminyum ve titanyum içeren alaşım olarak tanımlanabilir.

Detaylı

İmalat Teknolojileri. Dr.-Ing. Rahmi Ünal. Talaşlı İmalat Yöntemleri

İmalat Teknolojileri. Dr.-Ing. Rahmi Ünal. Talaşlı İmalat Yöntemleri İmalat Teknolojileri Dr.-Ing. Rahmi Ünal Talaşlı İmalat Yöntemleri 1 Kapsam Talaşlı imalatın tanımı Talaş kaldırmanın esasları Takımlar Tornalama Frezeleme Planyalama, vargelleme Taşlama Broşlama Kaynak

Detaylı

ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM

ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM 1. Giriş Malzemelerde üretim ve uygulama sırasında görülen katılaşma, çökelme, yeniden kristalleşme, tane büyümesi gibi olaylar ile kaynak, lehim, sementasyon gibi işlemler

Detaylı

Sentetik Yağlar ile Dişli Kutularında Verimlilik

Sentetik Yağlar ile Dişli Kutularında Verimlilik Sentetik Yağlar ile Dişli Kutularında Verimlilik G.Devrim İldiri Yüksek Makina, Sistem ve Kontrol Müh. İstanbul, 1 Nisan 2011 devrim.ildiri@exxonmobil.com Bu sunum geleceğe dönük ifadeler içermektedir.

Detaylı

RULMANLI VE KAYMALI YATAKLARDA SÜRTÜNME VE DİNAMİK DAVRANIŞ DENEY FÖYÜ

RULMANLI VE KAYMALI YATAKLARDA SÜRTÜNME VE DİNAMİK DAVRANIŞ DENEY FÖYÜ T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ RULMANLI VE KAYMALI YATAKLARDA SÜRTÜNME VE DİNAMİK DAVRANIŞ DENEY FÖYÜ HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Erdem KOÇ Arş.Gör. Mahmut

Detaylı

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 Toleranslar ve Yüzey Kalitesi Doç. Dr. Ali Rıza Yıldız 1 BU DERS SUNUMUNDAN EDİNİLMESİ BEKLENEN BİLGİLER Tolerans kavramının anlaşılması ISO Tolerans Sistemi Geçmeler Toleransın

Detaylı

Mühendislik Makina ve Metalurji San. Tic. Ltd. Şti. Standart Elemanlar. www.ozyigit.com

Mühendislik Makina ve Metalurji San. Tic. Ltd. Şti. Standart Elemanlar. www.ozyigit.com Mühendislik Makina ve Metalurji San. Tic. Ltd. Şti. Standart Elemanlar www.ozyigit.com GRAFİTLİ KAYDIRMA ELEMANLARI Grafitli kaydırma elemanları: Taşıyıcı ana yapısı genlikle yüksek dayanımlı bronz olan,

Detaylı

ATIK SULARIN TERFİSİ VE TERFİ MERKEZİ

ATIK SULARIN TERFİSİ VE TERFİ MERKEZİ ATIK SULARIN TERFİSİ VE TERFİ MERKEZİ Pompa; suya basınç sağlayan veya suyu aşağıdan yukarıya terfi ettiren (yükselten) makinedir. Terfi merkezi; atık suların, çamurun ve arıtılmış suların bir bölgeden

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA

DİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA DİŞLİ ÇARLAR II: HESAPLAMA Prof. Dr. İrfan AYMAZ Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Dişli Çark uvvetleri Diş Dibi Gerilmeleri

Detaylı

ASBESTSİZ CONTALAR TEMEL ÖZELLİKLER TEKNİK ÖZELLİKLER. Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.

ASBESTSİZ CONTALAR TEMEL ÖZELLİKLER TEKNİK ÖZELLİKLER. Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. ASBESTSİZ CONTALAR TEMEL ÖZELLİKLER Asbestsiz contalar; NBR bağlayıcılı aramid, sentetik, mineral fiberden oluşmaktadır. Asbest kullanımının artık tamamen ortadan kalktığı bugünlerde,

Detaylı

SIZDIRMAZLIK Sİ S STEMLER İ İ Vedat Temiz

SIZDIRMAZLIK Sİ S STEMLER İ İ Vedat Temiz SIZDIRMAZLIK SİSTEMLERİ Vedat Temiz Sızdırmazlık Kavramı Sızdırmazlık problemi en genel halde ortak bir sınırı bulunan, iki farklı ortam arasındaki akışkan ş akışının ş kontrol edilebilmesi olarak tarif

Detaylı

BÖLÜM#5: KESİCİ TAKIMLARDA AŞINMA MEKANİZMALARI

BÖLÜM#5: KESİCİ TAKIMLARDA AŞINMA MEKANİZMALARI BÖLÜM#5: KESİCİ TAKIMLARDA AŞINMA MEKANİZMALARI Kesici Takımlarda Aşınma Mekanizmaları Aşınma, kesicinin temas yüzeylerinde meydana gelen malzeme kaybı olarak ifade edilir. Kesici Takımlarda Aşınma Mekanizmaları

Detaylı

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 5. Soğutma Şekline Göre Hava soğutmalı motortar: Bu motorlarda, silindir yüzeylerindeki ince metal kanatçıklar vasıtasıyla ısı transferi yüzey alanı artırılır. Motor krank milinden hareket alan bir fan

Detaylı

MALZEME ANA BİLİM DALI Malzeme Laboratuvarı Deney Föyü. Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi. Deneyin Tarihi:

MALZEME ANA BİLİM DALI Malzeme Laboratuvarı Deney Föyü. Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi. Deneyin Tarihi: Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi Deneyin Tarihi:13.03.2014 Deneyin Amacı: Malzemelerin sertliğinin ölçülmesi ve mukavemetleri hakkında bilgi edinilmesi. Teorik Bilgi Sertlik, malzemelerin plastik

Detaylı

Yüksek Performanslı Montaj Pastası. N-7000 Yüksek Saflıkta Montaj Pastası

Yüksek Performanslı Montaj Pastası. N-7000 Yüksek Saflıkta Montaj Pastası Özellikler Ürün adı Tanım Renk Sıcaklık aralığı Ambalaj Loctite 8007 C5-A Montaj Pastası bakır -30 + 980 ºC 400 ml aerosol kutu Loctite 8008 C5-A Montaj Pastası bakır -30 + 980 ºC 3,6 kg kutu Loctite 8009

Detaylı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı 1. Basma Deneyinin Amacı Mühendislik malzemelerinin çoğu, uygulanan gerilmeler altında biçimlerini kalıcı olarak değiştirirler, yani plastik şekil değişimine uğrarlar. Bu malzemelerin hangi koşullar altında

Detaylı

İmalat Teknolojileri. Dr.-Ing. Rahmi Ünal. Talaşlı İmalat Yöntemleri malzemebilimi.net

İmalat Teknolojileri. Dr.-Ing. Rahmi Ünal. Talaşlı İmalat Yöntemleri malzemebilimi.net İmalat Teknolojileri Dr.-Ing. Rahmi Ünal 1 Talaşlı İmalat Yöntemleri malzemebilimi.net Kapsam Talaşlı imalatın tanımı Talaş kaldırmanın esasları Takımlar Tornalama Frezeleme Planyalama, vargelleme Taşlama

Detaylı

ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN

ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN VİSKOZİTE ÖLÇÜMÜ Viskozite, bir sıvının iç sürtünmesi olarak tanımlanır. Viskoziteyi etkileyen en önemli faktör sıcaklıktır. Sıcaklık arttıkça sıvıların viskoziteleri azalır.

Detaylı

METİN SORULARI. Hareket Cıvataları. Pim ve Perno Bağlantıları

METİN SORULARI. Hareket Cıvataları. Pim ve Perno Bağlantıları Hareket Cıvataları METİN SORULARI. Hareket cıvatalarını bağlama cıvataları ile karşılaştırınız ve özelliklerini anlatınız. 2. Hareket vidalarının verimi hangi esaslara göre belirlenir? Açıklayınız ve gereken

Detaylı

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller İçerik Giriş Temel kavramlar Sınıflandırma Aks ve mil mukavemet hesabı Millerde titreşim kontrolü Konstrüksiyon

Detaylı

Konu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik Kalıplarının Üretiminde Kullanılan Takım Çelikleri ve Üretim Prosesleri

Konu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik Kalıplarının Üretiminde Kullanılan Takım Çelikleri ve Üretim Prosesleri Nurettin ÇALLI Fen Bilimleri Ens. Öğrenci No: 503812162 MAD 614 Madencilikte Özel Konular I Dersi Veren: Prof. Dr. Orhan KURAL İTÜ Maden Fakültesi Konu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik

Detaylı

HİDROLİK. Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU

HİDROLİK. Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU HİDROLİK Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Ders Hakkında Genel Bilgiler Görüşme Saatleri:---------- Tavsiye edilen kitaplar: 1-Hidrolik (Prof. Dr. B. Mutlu SÜMER, Prof. Dr. İstemi ÜNSAL. ) 2-Akışkanlar Mekaniği

Detaylı

Küçük kasnağın merkeze göre denge şartı Fu x d1/2 + F2 x d1/2 F1 x d1/2 = 0 yazılır. Buradan etkili (faydalı) kuvvet ; Fu = F1 F2 şeklinde bulunur. F1

Küçük kasnağın merkeze göre denge şartı Fu x d1/2 + F2 x d1/2 F1 x d1/2 = 0 yazılır. Buradan etkili (faydalı) kuvvet ; Fu = F1 F2 şeklinde bulunur. F1 Kayış-kasnak ve zincir mekanizmaları Kayış-kasnak mekanizmaları Çeşitleri 1-Düz kayışlı mekanizma 2-V-kayışlı mekanizma 3-Dişli kayışlı mekanizma Avantajları: 1-Konstrüksiyonları basit imalatları ve bakımları

Detaylı

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Ders Notu-2 Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU

Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Ders Notu-2 Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi Ders Notu-2 Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU DİRENÇLER Direnci elektrik akımına gösterilen zorluk olarak tanımlayabiliriz. Bir iletkenin elektrik

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR II. Makine Elemanları 2 HESAPLAMALAR. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız. BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering

DİŞLİ ÇARKLAR II. Makine Elemanları 2 HESAPLAMALAR. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız. BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering Makine Elemanları 2 DİŞLİ ÇARKLAR II HESAPLAMALAR Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 Bu Bölümden Elde Edilecek Kazanımlar Dişli Çark Kuvvetleri Diş Dibi Gerilmeleri Mukavemeti Etkileyen Faktörler Yüzey Basıncı

Detaylı

Bölüm 2: Akışkanların özellikleri. Doç. Dr. Tahsin Engin Sakarya Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü

Bölüm 2: Akışkanların özellikleri. Doç. Dr. Tahsin Engin Sakarya Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Bölüm 2: Akışkanların özellikleri Doç. Dr. Tahsin Engin Sakarya Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bir sistemin herhangi bir karakteristiğine özellik denir. Bilinenler: basınç P, sıcaklıkt,

Detaylı

formülü zamanı da içerdiği zaman alttaki gibi değişecektir.

formülü zamanı da içerdiği zaman alttaki gibi değişecektir. Günümüz endüstrisinde en yaygın kullanılan Direnç Kaynak Yöntemi en eski elektrik kaynak yöntemlerinden biridir. Yöntem elektrik akımının kaynak edilecek parçalar üzerinden geçmesidir. Elektrik akımına

Detaylı

1. Kayma dirençli ( Kaymalı) Yataklar 2. Yuvarlanma dirençli ( Yuvarlanmalı=Rulmanlı ) Yataklar

1. Kayma dirençli ( Kaymalı) Yataklar 2. Yuvarlanma dirençli ( Yuvarlanmalı=Rulmanlı ) Yataklar YATAKLAR Miller, dönel ve doğrusal hareketlerini bir yerden başka bir yere nakletmek amacıyla üzerlerine dişli çark, zincir, kayış-kasnak ve kavramalara bağlanır. İşte yataklar; millerin bu görevlerini

Detaylı

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları 1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları Sol üstte yüzey seftleştirme işlemi uygulanmış bir çelik

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI AKSLAR VE MİLLER P r o f. D r. İ r f a n K A Y M A Z P r o f. D r. A k g ü n A L S A R A N A r ş. G ör. İ l y a s H A C I S A L İ HOĞ LU Dönen parça veya elemanlar taşıyan

Detaylı

Cetvel-13 Güvenirlik Faktörü k g. Güvenirlik (%) ,9 99,99 99,999

Cetvel-13 Güvenirlik Faktörü k g. Güvenirlik (%) ,9 99,99 99,999 Cetvel-12 Büyüklük Faktörü k b d,mm 10 20 30 50 100 200 250 300 k b 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,57 0,56 0,56 Cetvel-13 Sıcaklık Faktörü k d Cetvel-13 Güvenirlik Faktörü k g T( o C) k d T 350 1 350

Detaylı

AKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ

AKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ AKM 205-BÖLÜM 2-UYGULAMA SORU VE ÇÖZÜMLERİ 1 Bir otomobil lastiğinin basıncı, lastik içerisindeki havanın sıcaklığına bağlıdır Hava sıcaklığı 25 C iken etkin basınç 210 kpa dır Eğer lastiğin hacmi 0025

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI PERÇİN VE YAPIŞTIRICI BAĞLANTILARI P r o f. D r. İ r f a n K A Y M A Z P r o f. D r. A k g ü n A L S A R A N A r ş. G ör. İ l y a s H A C I S A L İ HOĞ LU Perçin; iki veya

Detaylı

Hareket Kanunları Uygulamaları

Hareket Kanunları Uygulamaları Fiz 1011 Ders 6 Hareket Kanunları Uygulamaları Sürtünme Kuvveti Dirençli Ortamda Hareket Düzgün Dairesel Hareket http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.tarakci/ Sürtünme Kuvveti Çevre faktörlerinden dolayı (hava,

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR III: Makine Elemanları 2 HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız

DİŞLİ ÇARKLAR III: Makine Elemanları 2 HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız Makine Elemanları 2 DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 Bu bölümden elde edilecek kazanımlar Helisel ın Tanımı Helisel ın Geometrik Özellikleri Helisel da Ortaya Çıkan Kuvvetler

Detaylı

T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2

T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2 T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2 DOĞAL VE ZORLANMIŞ TAŞINIMLA ISI TRANSFERİ DENEYİ ÖĞRENCİ NO: ADI SOYADI:

Detaylı

2/8/2018. MLZ 204 Yapı Malzemesi (Teori + Uygulama) MLZ 204 Yapı Malzemesi (Teorik + Uygulama)

2/8/2018. MLZ 204 Yapı Malzemesi (Teori + Uygulama) MLZ 204 Yapı Malzemesi (Teorik + Uygulama) MLZ 204 Yapı Malzemesi 3.0 +2.0 (Teori + Uygulama) Değerlendirme: I. Ara sınav %20 Klasik II. Ara sınav %20 Sözel ve sayısal sorular Dönem Sonu sınavı %40 Kısa sınav %10 Lab. uygulamaları öncesi uygulama

Detaylı

PLASTİK MALZEMELERİN İŞLENME TEKNİKLERİ

PLASTİK MALZEMELERİN İŞLENME TEKNİKLERİ PLASTİK MALZEMELERİN İŞLENME TEKNİKLERİ HADDELEME (Calendering) İLE İŞLEME TEKNİĞİ HADDELEMEYE(Calendering) GİRİŞ Bu yöntem genellikle termoplastiklere ve de özellikle ısıya karşı dayanıklılığı düşük olan

Detaylı