İMALAT İÇİN PROFİL KAYDIRMALI SİLİNDİRİK DİŞLİ ÇARK ÇİZİMİNDE CAD SİSTEMLERİNİ DESTEKLEYEN BİLGİSAYAR PROGRAMI GELİŞTİRİLMESİ

Transkript

1 5. Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu (IATS 9), Mayıs 29, Karabük, Türkiye İMALAT İÇİN PROFİL KAYDIRMALI SİLİNDİRİK DİŞLİ ÇARK ÇİZİMİNDE CAD SİSTEMLERİNİ DESTEKLEYEN BİLGİSAYAR PROGRAMI GELİŞTİRİLMESİ DEVELOPMENT OF A COMPUTER PROGRAM TO AID CAD SYSTEMS PROFILE SHIFTING CYLINDRICAL GEAR DRAWING FOR MANUFACTURING Ayşe DANIŞ a ve Kerim ÇETİNKAYA b, * a K.Ü.Teknik Eğitim Fakültesi, Karabük, Türkiye, danisayse@hotmail.com b,* K.Ü. Teknik Eğitim Fakültesi, Karabük, Türkiye, kcetinkaya@karabuk.edu.tr Özet Silindirik dişli çarklar paralel miller arasında güç ve hareket ileten elemanlardır. Küçük diş sayılı dişli çarklar güç iletiminde genellikle profilleri kaydırılarak dayanımları arttırılır. Bu özellikleri sağlayan ticari CAD programları ile dişli çark çizim oldukça yaygınlaşmıştır. Bu çalışmada dişli çark çizimi yapan CAD programlarının imalat için yeterli olup olmadıkları araştırılmıştır. AutoLISP fonksiyonları ile AutoCAD programını destekleyen dişli çark çizim programı hazırlanmıştır. Dişli tablolar ve imalat bilgileri hazırlanan programa eklendiğinden imalat için daha kullanışlı olduğu belirtilmiştir. Diş profili kaydırma metodu uygulanmıştır. Anahtar kelimeler: Slindirik Dişli Çarklar, AutoLISP Abstract Cylindrical (Spur and Helical) gears are used to transmit power and rotating or reciprocating motion from one machine part to another between parallel shafts. Small number of teet gears strength are usually increased to transmit power by toot profile modified. Techinical drawings of gears are widespread quite a bit using CAD programs. In this study is researched to use CAD programs to be sufficient or not gear drawing for manufacturing. To aid CAD systems gear drawing computer program is developed using Autolisp functions. Gear drawings and gear tables for manufacturing is presented with developped programs on drawing screen. Teet profile shifting method is applied. Keywords: Cylindrical Gears, AutoLISP 1. Giriş Silindirik dişli çarklar hem hareket hem de güç ileten makine elemanlarındandır. Küçük diş sayılı dişli çarklar genellikle hareket iletirler. Silindirik dişli çarklar hem helisel hem de düz dişli olarak üretilirler. Küçük diş sayılı dişli çarkların hareket yanında güç de iletebilmeler için profil kaydırma ile diş dibi kesitlerinin büyütülmesi ve dolayısıyla mukavemetlerinin artırılması gerekir. Profil kaydırma imalat sırasında kesici çakının ileri ya da geri alınma miktarı ile ilgilidir. Dişli imalat yöntemleri ISO, AGMA ve DIN sistemlerinde küçük farklılıklar olsa da hemen hemen aynı özellikler taşır. Günümüzde dişli çarkların çizimi pek çok CAD programlarıyla yapılabilmektedir. CAD programlarıyla yapılan dişli çark çiziminde imalat için yeterli işlemlere yer verilmemektedir. Dişli çark teknik resimleri üzerindeki imalat bilgileri; ölçülendirme, standart değerler tablosu, yüzey işleme kalitesi, şekil konum toleransları, teknik resim kurallarına uygun kesit ve taramayı içermektedir. Literatürde dişli çarkların 2 Boyutlu çizimi ve modellenmesi üzerine bir çok çalışma yapılmıştır. M. Akkurt ve Ş. Engin [1] helisel dişli çarkların tasarımı için AutoCAD-ADS kullanılarak bir program geliştirmişlerdir. Programda, girilen veriler kullanılarak helisel dişli çark boyutlandırılmakta ve çizimler AutoCAD ortamına otomatik olarak aktarılmaktadır. F. Karpat, K. Çavdar ve F. C. Babalık [2], Visual Basic programlama dilini kullanarak, düz, helisel, konik ve sonsuz vida dişli mekanizmalarının boyutlandırılması ve AutoCAD 2 programında dişlilerin 2 boyutlu olarak çizilmesi, üzerine bir program geliştirmişlerdir. Chien-Fa Chen ve Chung-Biau Tsay [3], diş sayıları az olan dişli çarkların diş profillerinin alttan kesilmesini, geliştirilmiş matematiksel model ve geleneksel diş profili kaydırma metodu kullanılarak incelemişlerdir. Yapılan birçok çalışmada değişik programlama dilleri kullanılmıştır. AutoLISP Programlama dili bir çok alanda kullanılmaktadır. Özellikle uzman sistemler üzerine yapılan çalışmalarda yaygın olarak kullanılmıştır. M.T. Özkan ve M. Gülesin [4] uzman sistem yaklaşımı kullanarak, kullanım yerlerine göre cıvata ve dişli çark seçimi üzerine Prolog ve Lisp programlama dilleri ile bir program geliştirmişlerdir. R. Singh, G.S. Sekhon [5], sac şekillendirme işleminde en iyi pres seçimi için bir uzman sistem çalışmasını AutoLISP programlama dili kullanılarak oluşturmuşlardır. S.B. Park, Y. Choi, B. M. Kim ve J.C. Choi [6], simetrik derin çekme ürünleri için bilgisayar destekli proje dizayn sistemini, AutoCAD üzerinde AutoLISP programlama dili ile geliştirmişlerdir. Bu çalışmada K. Çetinkaya ve H. Başak ın Uygulamalı AutoLISP ve DCL ile Programlama adlı kitabından [7] ve M.Ş. Demiryürek in AutoLISP fonksiyonlarını kullanarak hazırladığı programlardan yararlanılmıştır[8]. Çalışmamız iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda bazı CAD Programları yardımıyla çizilen dişli çark resim ve modelleri incelenmiştir. İkinci kısımda ise AutoLISP Fonksiyonları kullanılarak AutoCAD programını destekleyen bir iki boyutlu (2B) dişli çark çizim programı IATS 9, Karabük Üniversitesi, Karabük, Türkiye

2 hazırlanmıştır. Mevcut CAD programları ile hazırlanan program karşılaştırılarak imalat için daha kullanışlı olduğu vurgulanmıştır. 2. CAD Programlarında Dişli Çark Tasarımı 2.1. Autodesk Mechanical Desktop 26 Mechanical Desktop Programında 3 Boyutlu (3B) ve 2 Boyutlu (2B) Silindirik Dişli Çarklar tasarlanabilmektedir. 2 Boyutlu (2B) Dişli Çark tasarımı için; Şekil 1 de gösterildiği gibi Content 2D/Shaft Generator ve gelen ekranda Outer Contour/Gear seçilir. Şekil 4. İkinci Görünüş Konumunun Seçim Butonu Ok butonuna basılınca Şekil 5 deki teknik resim görünüşleri oluşturulmaktadır. Şekil 5. Silindirik Dişli Çark Teknik Resim Görünüşleri Şekil 1. Dişli Çark Çizimi Seçim Butonu Şekil 6. Silindirik Dişli Çark Sol Kesit Taraması Şekil 7. Silindirik Dişli Çark Sağ Kesit Alınması Şekil 2. Silindirik Dişli Çark Çizimi Verilerinin Giriş Ekranı Gelen ekranda, hem düz dişli hem de helisel dişli çark için; modül, diş sayısı, helis açısı, profil kaydırma ve genişlik değerleri girilebilmektedir. Bölüm dairesi, diş dibi ve diş üstü daire çapları otomatik olarak hesaplanmaktadır (Şekil 2). Ok butonuna basılınca Şekil 3 te gösterildiği gibi Shaft Generator ekranı yeniden gelir aynı zamanda dişli çarkın ilk görünüşü oluşturulmuştur ve Slide View butonu seçilir. Şekil 4 de yan görünüşün sola veya sağa yerleştirilmesi için seçenek sunulmuştur. Autodesk Mechanical Desktop Programında kesit görünüş oluşturulabilmektedir. Şekil 6 da gösterildiği gibi sol görünüşten kesit alınarak ön görünüş taranmıştır. Fakat Şekil 7 de gösterildiği gibi, dişli çarkın dairesel görünüşünden kesit alındığında yan görünüşünde tarama yapılamamaktadır. Autodesk Mechanical Desktop Programında iki boyutlu silindirik dişli çark çizimleri yanında 3 Boyutlu (3B) modellemede yapılabilmektedir. İstenildiği durumlarda modelden 2 Boyutlu (2B) görünüşler oluşturulabilmektedir. 3 Boyutlu model ve teknik resim görünüşleri Şekil 8 de gösterilmiştir. Diş sayısı z=18, Modül m=2, Beta açısı = girilmiştir. a) 3 Boyutlu Model b) 3 Boyutlu Modelden Oluşturulan Teknik Resim Görünüşleri Şekil 8. 3 Boyutlu Model ve Teknik Resim Görünüşleri Şekil 3. Tek Görünüşlü Dişli Çark Çizimi

3 2.2. Autodesk Inventor 11 Inventor Programında, Silindirik Dişli Çarklar modellenebilmektedir. Drawing kısmına geçilerek model üzerinden 2 Boyutlu (2B) görünüşler elde edilebilir. Şekil 12. Düz Dişli Çark Modeli Şekil 9. Silindirik Dişli Çark Verilerinin Giriş Ekranı Assembly modülünde Design Accelerator menüsünden Spur Gears seçilerek gelen ekranda hem Düz Dişli Çark hem de Helisel Dişli Çark çizimi için veriler girilebilmektedir (Şekil 9). Unit Correction seçeneği ile dişlilere profil kaydırma uygulanabilmektedir. Result butonu konulmuştur bu buton ile girilen tüm veriler Explorer sayfasında görülebilmektedir. Şekil 13. Helisel Dişli Çark Modeli Silindirik Helisel Dişli Çark için; Helical Gears seçilir. Properties kısmında düz dişli verilerine ek olarak, helis açısı girilir (Şekil 13). Silindirik Düz Dişli Çarklarda olduğu gibi 3 Boyutlu (3B) modelden 2 Boyutlu (2B) görünüşler elde edilebilmektedir (Şekil 14). Şekil 1. Silindirik Dişli Çark Modeli Şekil 14. Silindirik Dişli Çarkın Teknik Resim Görünüşleri 3. İmalat İçin Silindirik Dişli Çarkların Tasarımı Şekil 11. Silindirik Dişli Çark Teknik Resim Görünüşleri 2.3. Solid Works 27 Solid Works Programında da Silindirik Dişli Çark modellenebilmektedir. Assembly/DesignLibrary/Toolbox/ISO/PowerTransmission/ Gears menülerinden birçok dişli çark seçeneğine ulaşılabilmektedir. Bu kısımda sadece Silindirik Dişliler üzerinde durulacaktır. Silindirik Düz Dişli Çark için; Spur Gears seçilir. Properties kısmından modül, diş sayısı, açı, genişlik ve mil çapı değerleri girilir (Şekil 12). 3 Boyutlu (3B) düz dişli çark modeli oluşturulur Drawing kısmına geçilerek model üzerinden 2 Boyutlu (2B) görünüşler elde edilebilmektedir. Dişli çarkların yan yüzeylerinin eğrisine profil denir. Diş profil eğrileri genellikle evolvent ve sikloid olarak adlandırılmakta olup pratikte en çok kullanılan evolvent eğrisidir. Evolvent; temel dairesi dg = m. z / cos α olarak adlandırılan sabit bir daire üzerinde kaymadan yuvarlanan ana doğrunun üzerindeki bir noktanın meydana getirdiği eğridir. Evolvent profilli dişli çarklarda profili tayin eden temel dairesidir. Bir diş profili sağ ve sol olmak üzere iki evolventten oluşur. İmalat kolaylığı için bir dişin boyutları referans profili de denilen kremayer dişlinin profiline benzer. Bu profil modül (m) ve yan yüzey açısı ( α ) ila ifade edilir. Modül (m) değerleri ISO, DIN, TSE tarafından standartlaştırılmıştır. Yan yüzey açısı ( ) α

4 ,15, 2, 22, 25 değerleri dünya ülkeleri tarafından kullanıldığı halde pek çok Avrupa ülkesinde ve ülkemizde genellikle α = 2 kullanılmaktadır. Dişli çarklarda taban dairesi, temel dairesi, taksimat dairesi, yuvarlanma dairesi ve diş üstü dairesi vardır. Temel dairesi taban dairesinden daha büyük olduğu durumlarda diş profilinin tanımı evolvent olmaz. Birbiriyle çalışan profiller arasındaki temas evolvent olmayan kısımlarda meydana gelirse dişlerin birbirinin içine girmesi (alt kesilme) olayı meydana gelir. Alt kesilme olayı dişli çarkın diş sayısına bağlıdır. Diş sayısı teorikte 17 ve pratikte 14 den az olduğu durumlarda alt kesilme olayı diş açma sırasında gerçekleşir. Alt kesilme olayını önlemek için pratikte en çok bilinen yöntem profil kaydırma yöntemidir. Profil kaydırma yöntemi artı (+) kaydırma ve eksi (-) kaydırma olarak yapılabilir. Profil kaydırmasız dişlilerde yuvarlanma dairesi taksimat dairesidir. Profil kaydırmalı dişlilerde taksimat dairelerinin farklı bir yuvarlanma daireleri oluşur. 4. İmalat İçin Silindirik Dişli Çark Tasarımında CAD Programlarının Yeterliliği Günümüzde Endüstri ortamında kullanılan bazı CAD programları, 2. bölümde Silindirik Dişli Çarkların çizimi, konusuyla ele alınmıştır. Autodesk Inventor ve Solid Works Programlarında; Dişli Çarklar 3 Boyutlu (3B) olarak tasarlanıp, daha sonra 2 Boyutlu (2B) modülde görünüşleri oluşturulabilmektedir. Oluşturulan görünüşlerin en önemli eksiklikleri teknik resim kurallarına uygun olmamalarıdır. Programlar, modellenen parçanın önce kaydedilip, daha sonra görünüşlerinin alınabilmesine imkan verdikleri için bu durum zaman kaybına neden olmaktadır. İki programda da, çizgi tipi, rengi ve kalınlıkları dikkate alınmamıştır. Kullanıcı, görünüşler çıkarıldıktan sonra bu ayarları yapabilmektedir. Solid Works programında, profil kaydırma dikkate alınmamıştır. Autodesk Inventor programında ise profil kaydırma seçeneği bulunmaktadır fakat, verilerin girildiği ekranın karmaşıklığı kullanım zorluğunu ortaya çıkarmaktadır. Programlarda dişli tablosu hazırlanmamıştır. Bunun yerine Autodesk Inventor programında, tüm verilerin gösterildiği bir sayfa hazırlanmıştır. Bu sayfada, dişli çark imalatı için gerekli temel değerleri bulmak oldukça zordur. Autodesk Mechanical Desktop programında ise, 3 Boyutlu (3B) ve 2 Boyutlu (2B) Silindirik Dişli Çark tasarımı yapılabilmektedir. 3 Boyutlu (3B) tasarımlardan görünüş alınması sonucunda, Solid Works ve Autodesk Inventor programlarında olduğu gibi teknik resim kurallarına uygun görünüşler elde edilememektedir. 2 Boyutlu (2B) tasarımlarda ise, teknik resim kurallarına uygun görünüşler oluşturulabilmektedir. Çizgi kalınlıklarına ve tipilerine dikkat edilmiştir ve profil kaydırma seçeneği bulunmaktadır. Programın en önemli eksikliği, kesit görünüşün oluşturulamaması ve imalat için gerekli dişli tablosunun bulunmamasıdır. 5. Geliştirilen Program Yukarıda verilen eksiklikleri gidermek için AutoLISP programlama dili kullanılarak AutoCAD 28 ve diğer versiyonlarını destekleyen bir program geliştirilmiştir. Evolvent Profilli Silindirik Dişliler için çalışma yapılmıştır ve profil kaydırma yöntemi uygulanmıştır. Programda kullanım kolaylığı ön planda tutulmuştur. Dişli tablosu çizim ile birlikte otomatik olarak gelecek şekilde hazırlanmıştır ve sadece imalat için gerekli olan veriler tabloya konulmuştur. Programın AutoCAD ortamına yüklenmesi; Disli.lsp dosyasının özellikler kısmından Şekil 15 de gösterildiği gibi Konum kısmı kopyalanır. Şekil 15. Disli.Lsp nin Konumu AutoCAD ortamında Tools/Options menüsünden Files/Add komutları kullanılarak konum bilgisi uygulamalar tablosuna eklenir (Şekil 16). Şekil 16. Konum Bilgisinin AutoCAD Ortamında Tanıtılması Şekil 17. Programın Yüklenmesi Tools/Load Application menüsünden Contents-Add Butonları seçilerek Disli.lsp yüklenir. Bu işlem sadece bir defa uygulanır. AutoCAD açıldığında program otomatik olarak yüklenecektir. Program komut satırına DISLI yazılarak çalıştırılır.

5 Şekil 2 de Düz ve Helisel dişli çarklar aynı sayfada gösterilmiştir. İki dişli çark tasarımında da profil kaydırma uygulanmıştır. Teknik resim görünüşleri ve imalat için gerekli tüm veriler görülebilmektedir. z=6~6 diş sayılı dişli çarklarda profil kaydırma +.5, -.5 arasında kaydırıldığında elde edilen diş dibi kesitleri Şekil 22 de gösterilmiştir. Şekil 18. Silindirik Dişli Çark Çizimi Veri Giriş Ekranı Program girdileri yukarıda verilen program giriş menüsünde gösterildiği gibi; modül, diş sayısı, açı, genişlik, profil kaydırma, mil çapı, kama yüksekliği ve kama genişliğidir. Çizim ekranında herhangi bir yere tıklanılarak silindirik dişli çark çizimi ve dişli çark tablosu oluşturulabilmektedir. Endüstride profil kaydırma önemli bir unsurdur. Bu nedenler programda + ve profil kaydırma seçeneği konulmuştur. Sekil 19 de, profil kaydırma uygulanan ve uygulanmayan dişler üst üste konulmuştur. Bu şekilde profil kaydırma sonucu oluşan diş profilinin değişimi gösterilmiştir. Şekillerde anlaşıldığı gibi + kaydırılmış dişlilerde diş kalınlığı büyür, - kaydırılmış dişlilerde diş dibi kalınlığı küçülür. z=12 x= z=12 x=,2 z=24 x= z=24 x=-,2 Modül m 1 Modül m 1 Alın Modulu mn 1 Alın Modulu mn 1 Diş Sayısı z 12 Diş Sayısı z 24 d 12 d 24 Diş Üstü Çapı da 14.6 Diş Üstü Çapı da 26 Diş Dibi Çapı dt 1.15 Diş Dibi Çapı dt Diş Genişliği b 8 Diş Genişliği b Helis Açısı Beta Helis Açısı Beta Profil Kaydırma Değeri x -.2 Profil Kaydırma Değeri x Şekil 21. Örnek Tasarım 2. Şekil 19. Profil Kaydırma ve Diş Dibi Kesitleri Modül m 2 Alın Modulu mn 2 Diş Sayısı z 1 d 2 Diş Üstü Çapı da 24.8 Diş Dibi Çapı dt 16.3 Diş Genişliği b 6 Helis Açısı Beta Profil Kaydırma Değeri x.2 Modül m 2.13 Alın Modulu mn 2 Diş Sayısı z 1 d Diş Üstü Çapı da 26.8 Diş Dibi Çapı dt Diş Genişliği b 6 Helis Açısı Beta 2 Profil Kaydırma Değeri x.2 Şekil 2. Örnek Tasarım 1 Şekil 22. Profil Faktörüne (x) Göre Diş Dibi Kesitleri (Hazırlanan Program)

6 5. Uluslararası İleri Teknolojiler Sempozyumu (IATS 9), Mayıs 29, Karabük, Türkiye AUTOLISP FONKSİYONLARI MATEMATİKSEL FORMÜLLER (setq ao 2 α = 2 verilmiştir. rao (* (/ pi 18) ao) 2 e radyan cinsine dönüştürülmüştür. cao (cos rao) d cos α = cosα ifadesi ile cos α değeri hesaplanmıştır. d ca2 (* ca ca) cos α ifadesinin karesi alınmıştır. sa2 (- 1 ca2) 1 2 cos α ifadesi hesaplanmıştır. sa (sqrt (abs sa2)) sin α = 1 2 cos α ifadesi hesaplanmıştır. ta (/ sa ca) sinα tan α = ifadesi hesaplanıştır. cos α talfa (atan ta) tanα ifadesinin arctanjantı Autolist e (ATAN) ile hesaplanır. alfa (/ ( sin talfa) (cos talfa)) sinα α = cos α eva (- alfa talfa) evα = tanα α sonucunda ev α ifadesi bulunur. trao (/ (sin rao) (cos rao)) sinα tanα = cosα, tanα ifadesi bulunur. evao (- trao rao) evα = tanα α sonucunda ev α ifadesi bulunur 1 π (setq s (* (- (+ (* (/ 1 z) (+ (/ pi 2) (* (* 2 x) s = d + zx tan α evao)eva) d)) trao))) z 2 + evα evα Yapılan işlemler sonucunda s diş kalınlığı bulunur. 6. Sonuç ve Değerlendirme Autodesk Mechanical Desktop 26 ile hem üç boyutlu hem de iki boyutlu dişli resmi çizilebilmektedir. Üç boyutlu modelden kesit alındığında ikinci boyut elde edilmektedir. Kesit yüzeyinin tamamı taranmaktadır. Şekil 8 de alınan resim imalat için gerekli resim bilgilerini vermemektedir. Autodesk Mechanical Desktop 26 ile iki boyutlu dişli çark resmi Şekil 5 de verilmiştir. Şekil 6 da A-A kesiti alındığında dişli çarkın silindirik ve diş dibi dairesi taranmaktadır. Şekil 7 de A-A kesiti alındığında herhangi bir tarama yapmamaktadır. Program kullanıcısı tarama fonksiyonunu seçerek tarama yapabilmektedir. Autodesk Inventor 11 ile yapılan dişli çiziminde gerekli veriler girildiğinde ekranda katı model görünmekte (Şekil 1), istenirse iki boyutlu görüntü alınabilmektedir. A-A kesiti alındığında teknik resimde dişli çark kesit alma tarama kuralları ve ISO da belirtilen gösterim ve anlatımlara uygun olmayan görüntü alınmaktadır (Şekil 11). İstenildiğinde çizim girdileri listelenmektedir. Solid Works 227 ile yapılan dişli çark çiziminde verilen boyutsal bilgiler sonucu Şekil 12 ve Şekil 13 modelleri alınmıştır. A- A kesiti alındığında Şekil 14 de verilen görüntü alınmıştır. İmalat için gerekli görünüş ve boyut bilgileri çizim ekranına gelmemektedir. Teknik resim kural ve standartlarına göre dişli çarklara gerektiğinde döndürülmüş kesit kuralı uygulanması gerekir. Şekil 14, B-B kesiti uygulandığında çizim düzlemine eğik kesit almaktadır. CAD programlarında yapılan dişli çark çizimlerinde imalat için gerekli resim bilgilerinin alınamadığı ve resim kurallarının yeterli uygulanmadığı görülmektedir. Çizim ortamına gelen resim üzerinde program kullanıcısı değişiklikler, ilaveler yapması ve bazı çizim fonksiyonlarını kullanması gerekir. Bu daha fazla zaman ve tecrübe gerektirir. Bu çalışmada daha kısa zamanda çizim, veri girişinden başka herhangi bir fonksiyon kullanmadan imalat için tüm bilgileri otomatik olarak çizim ekranına gelmesini sağlayan program hazırlanmıştır. AutoLISP fonksiyonları kullanılmıştır. Örnek çıktılarda imalat için gerekli verilerin alındığı gösterilmiştir. Kaynaklar [1] Akkurt, M., Engin, Ş., Silindirik Helisel Dişli Çarkların Autocad ortamında ADS ile İnteraktif Tasarımı, 6. Uluslararası Makina Tasarım ve İmalat Kongresi, ODTÜ, Ankara, , [2] Karpat, F., Çavdar, K., Babalık, F.C., Bilgisayar Yardımıyla Düz, Helisel, Konik Ve Sonsuz Vida Dişli Mekanizmalarının Boyutlandırılması ve Analizi, Mühendis ve Makine, Temmuz 22-Sayı 51, 22. [3] Chien-Fa Chen, Chung-Biau Tsay, Tooth Profile Design For The Manufacture Of Helical Gear Sets With Small Numbers Of Teeth, International Journal of Machine Tools & Manufacture 45, , 25. [4] Özkan, M. T., Gülesin, M., Uzman Sistem Yaklaşımı ile Cıvata ve Dişli Çark Seçimi, Turk J Engin Environ Sci 25, Tübitak, 21. [5] Singh, R., Sekhon, G.S., Journal of Materials Processing Technology 86, , [6] Park, S.B., Choi, Y., Kim, B.M., Choi, J.C., A Study Of A Computer-Aided Process Design System For Axisymmetric Deep-Drawing Products, Journal of Materials Processing Technology 75, 17 26, [7] Çetinkaya, K., Başak, H., Uygulamalı AutoLISP ve DCL İle Programlama, Seçkin Yayncılık, 2. [8] Demiryürek, M.Ş., IATS 9, Karabük Üniversitesi, Karabük, Türkiye