SİYASAL İDEOLOJİLER (SBK457)

Transkript

1 T.C. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü SİYASAL İDEOLOJİLER (SBK457) 11. Hafta Ders Notları - 27/11/2017 Araş. Gör. Dr. Görkem Altınörs gorkem.altinors@bilecik.edu.tr 1

2 Ders Programı 1. Hafta İdeoloji 2. Hafta Liberalizm 3. Hafta Muhafazakarlık 4. Hafta Marksizm 5. Hafta Gramsci 6. Hafta Althusser 7. Hafta Konu Tekrarı 8. Hafta Vizeler 9. Hafta Sonuç ve Değerlendirme 10. Hafta Sosyal Demokrasi 11. Hafta Milliyetçilik 12. Hafta Anarşizm 13. Hafta Feminizm 14. Hafta Faşizm & Korporatizm 2

3 : Uyuyan Güzeli Uyandıran Prens ten Frankeştayn ın Canavarına Kerestecioğlu, İ. Ö. (2007) Milliyetçilik: Uyuyan Güzeli Uyandıran Prens ten Frankeştayn ın Canavarına, Örs, H. B. (der.) 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler içinde, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,

4 Dersin Anahatları 1- Teorik Çerçeve Nation ve Millet kavramlarının tarihsel gelişimleri Milliyetçilik ve tarih Milliyetçilik ve modern devlet 2- Tarihsel Arkaplan Liberal milliyetçilikten muhafazakar milliyetçiliğe, pre-1870 Yayılmacı milliyetçilik ve milliyetçiliğin sağa kayışı, Milletlerin küreselleşmesi, Ulus-devlet karşıtı milliyetçilikler, post

5 Teorik yanı zayıf, siyasal bir pratik olarak çok güçlü bir harekettir. Ünlü teorisyenleri, ideologları yoktur. Kendine ait tarihçileri, gazetecileri, edebiyatçıları yani kendi entelektüel grubu vardır. Bunlar ideolojiyi kuran değil, çeşitli ve farklı milliyetçiliklere renk ve anlam veren yazarlardır. Bu kadar muğlak ve amorf olduğu halde nasıl oluyor da milliyetçilik son 200 yıldaki siyasal hareketlerin temel çatısını oluşturabiliyor? Milliyetçiliğin kitlelere ulaşma gücü ve kabiliyetinin bu muğlaklıktan kaynaklandığını söylemek yanlış olmayacaktır. Kendinden menkul, sabit, evrensel nitelikli bir milliyetçilikten bahsetme mümkün değildir. Bu nedenle milliyetçilik bir söylem koalisyonu oluşturarak liberalizme, muhafazakarlığa, faşizme ve hatta sosyalizme dahi eklemlenmekte zorluk yaşamamıştır. Bu nedenle bir milliyetçilik yoktur, milliyetçilikler vardır. 5

6 Teorik Çerçeve Sosyal bilimler ve milliyetçilik 20. yüzyılın başlarından itibaren Ancak bu çalışmalar millet kavramını verili bir toplumsal kategori olarak ele almakta, onu yeniden tanımlamaya ihtiyaç duymamaktadır. Asıl verimli çalışmalar çoğunlukla 1980 lerden sonra verilmiştir. Milliyetçilik, zaten hep var olan, ezelden ebede bir varlık olarak milleti fark etmeyi sağlayan, yani uyuyan güzeli uyandıran bir ideoloji midir, yoksa bizatihi milletleri kuran, icat eden bir ideoloji midir? Milletler gibi toplumsal bütünlükler gerçek mi kurgusal mıdır? Kimlikler gerçekliklerini belirleyen bir öze sahip midir yoksa bir ilişkisellik içinde, toplumsal olarak mı kurulmuşlardır? 6

7 Birincisi kültürü toplumsal dönüşümlerden bağımsız düşünmek anlamına gelir. Yani toplumsal anlamda oluşan hiçbir şey yoktur, her şey verilidir. Dolayısıyla sınanabilir, yanlışlanabilir yada doğrulanabilir değillerdir. Bu haliyle birinci öneri bilimsel değildir. İkincisinde inşacı yaklaşım vardır. Kültür kendi kendine var olmaz, toplumsal dönüşümlerin bir parçasıdır. Buradaki tartışma kültürün ne derece özerk olduğu ile ilgilidir. Özcü yaklaşım der ki milletin kendi özü olduğu için milliyetçiliği yaratan millettir. Diğer yaklaşıma göre ise milletleri yaratan milliyetçiliktir. 7

8 Ernest Gellner Yapısalcı ve İşlevselci Yaklaşım Milliyetçilik sanayi toplumlarına özgüdür. Çünkü tarım toplumunda devlet ile toplum arasındaki ilişki minimumdur. Kültürel homojenliğe ve bunun siyasala yansımasına ihtiyaç duyan ilişki sanayi sonrası devlet-toplum ilişkisidir. Merkezileşmiş ve standartlaşmış bir eğitim sistemi en önemli unsurudur. Uluslaşma ve milliyetçilik Eric Hobsbawm Milletler politik, teknik, idari koşullar ve ihtiyaçlar çerçevesinde analiz edilmelidir. Milletim modernliği ve tarihselliği bağlamında Gellner ile aynı çizgidedir ancak odak noktasını sanayi toplumundan modern devlete çevirmiştir. Milliyetçiliği esas olarak siyasal düzlemde algılamaya çalışır. Nation kelimesinin tarihsel gelişimi 8

9 Natio (Latince) Roma da aynı bölgeden gelen yabancılar Antik Yunan da Ta Ethne halka ait olmayan yabancılar Ortaçağ da üniversitelere gelen öğrenci grupları 13. yy da görüş topluluğu siyasal, kültürel elit 16. yy da ülke nüfusu, yani halk (people) Millet = Halk Egemenlik ve Biriciklik Millet (Türkçe) Arapça cemaat, topluluk demektir. Dinsel bir anlamı vardır. Osmanlı Millet sistemi Millet gayrimüslim cemaatleri anlatır olmuştur, Müslümanlar için ümmet kullanılmıştır. Gayrimüslimler hala cemaat kelimesini kullanırlar. Cumhuriyetle birlikte milletin dini çağrışımından dolayı ulus tercih edilmeye başlanmıştır. Ancak ulus ile millet arasında kategorik farklılıklar yoktur. 9

10 Lozan Antlaşması Yunanistan ile nüfus mübadelesi Milletin içerdiği dini anlam nedeniyle mübadele Müslüman ile Ortodokslar arasında yapılmıştır Romeyka dili (Pontus Rumcası) Karamanlıca 10

11 Romeyka Dili tch?v=ucayp4irsyq Beşköylü Adem Ekiz 11

12 Kısaca, millet kavramı bugünkü anlamına ancak modern zamanlarda kavuşmuştur. Milliyetçilik ve tarih Milliyetçilik tarihin öznesini değiştirmiştir. Bir zamanlar kralların ve sultanların özne olduğu tarih, milliyetçilik sayesinde milletlerin özne olduğu bir alana dönüşmüştür. Biz yaratılmış, dolayısıyla öteki de oluşmuştur. Modern devlet ve milliyetçilik Fransız Devrimi, Sanayi Devrimi Mutlakiyetçi devletin meşruiyet kaybetmesi Modern devlet Teritoryal bir devlettir Egemenliği doğrudan kullanan bir devlettir Topluma nüfuz eden bir devlettir Siyasetin demokratikleşmesi, oy hakkının genelleşmesi ve modern devletlerin ortaya çıkması Askere alma, vergi mükellefi yapma, zorunlu ilköğretim uygulamaları 12

13 Özel alan, kamusal alan ayrımının ortaya çıkması Dilin siyasallaşması, resmi dilin halk dili olması Benedict Anderson milletler için hayali cemaatler der En temel sebebinin de kutsal dillerin itibarını kaybetmesi ve ibadetin yerel dillerde yapılabilir hale gelmesi Tarihsel Arkaplan Fransız Devrimi J. J. Roussaeu Genel İrade, Kolektif İrade Liberal milliyetçilik Napolyon ile birlikte milliyetçilik demokrasi ile olan bağlarını zayıflatırken, militarizm ile olan bağlarını artırmıştır. 13

14 Özellikle de 1848 devrimlerinden sonra milliyetçilik kurulu düzeni desteklemeye başlamış ve otoriter, militarist forma bürünmüştür. Friedrich List İktisadi Milliyetçilik Alman Birliği ne giden en önemli yol Gümrük Birliği dir. Korumacı politikalar Serbest ticaretin ulusal (Alman) ekonomiyi çökerttiğini, İngiliz ekonomisine fayda sağladığını, ve küçük Alman prenslikleri arasında gümrük birliği sağlanarak korumacı ekonomiye geçilmesi gerektiğini savunur. Liberalizm? 14

15 Hobsbawm Pre-1870 milliyetçilik ile arası milliyetçilik arasında üç fark var Nüfus ve toprak büyüklüğü gibi unsurlar terkedilmiştir. Etnik köken ve dil millet olmanın kıstası olmuştur Milliyetçilik sağa kaymıştır Bu dönemde ayrıca milliyetçilik farklı bölgelere yayılmıştır Hobsbawm a göre kısaca milliyetçilik sosyalist ve proleter kimliğini yitirmiştir Hala böyle partiler var mı? Ulusalcılık? 15

16 arası Milletler Cemiyeti, Birleşmiş Milletler Milliyetçilik Batı bloğunun elinde SSCB aleyhine bir koz olmuştur, Wilson un self-determinasyon ilkesi böyle anlaşılabilir. Anti-emperyalist, anti-kolonyal nitelik de kazanmıştır. Üçüncü Dünya nın kurtuluş ideolojisi olmuştur. Vietnam ve Cezayir gibi örnekler Marksist nitelikli bile olsa milliyetçi damar hep hakimdi. Post-1980 Mikro milliyetçilik, etnik milliyetçilik, kültürel milliyetçilik Ulus-devletlerin homojenleştiren doğasına karşıdır. Ulus-devleti doğuran milliyetçilik, ulusdevleti yıkan bir niteliğe bürünmüştür. Ayrılıkçı hareketler AB İrlanda-İskoçya, Katalunya-Bask Ülkesi, KRG İtalya, Belçika Kosova Niye Frankeştayn? 16

17 Teşekkür Ederim. 17