Kardiyolojide Semptomlar Ve Anamnez alma. Prof.Dr. M.Sıddık Ülgen M.Ü Kardiyoloji AD.

Transkript

1 Kardiyolojide Semptomlar Ve Anamnez alma Prof.Dr. M.Sıddık Ülgen M.Ü Kardiyoloji AD 1

2 Kalp hastalıklarının tanısında anamnez ve fizik muayene çok önemlidir. Güvenli bir hasta-hekim ilişkisini sağlar. İyi bir anamnez ile tanı için pahalı ve hatta bazen tehlikeli olabilen testlerin yapılmasına gerek kalmaz.

3 Sorulan sorular basit ve anlaşılır olmalıdır. Hastalardan anamnez alırken takip edilecek şema; 1-Hastanın kimliği 2-Şikayeti 3-Öyküsü 4-Öz geçmişi, 5-Alışkanlıkları

4 Yaş Erişkinlerde erken dönemde görülen KKY; romatizmal KH, HT veya KMP ye bağlı olabilir. Orta yaş grubunda KAH ve kor pulmonale daha sıktır. Yaşlılarda orta yaş grubundakilere ek olarak HT, kalsifik aort darlığı, mitral kapak halkasında kalsifikasyon daha sıktır. Genç yaşta ciddi HT varsa sekonder HT akla gelir.

5 Şikayet; Hastayı hekime getiren temel şikayeti veya şikayetler sorgulanır. Hastanın kendi şikayetini ifade etmesine izin verilmelidir

6 Hastalık öyküsü; Hastanın her şikayeti için ayrı ayrı ve kronolojik olarak; Ne zaman, Nerede, Nasıl başladığı. Sıklığı Süresi Yayılımı Artıran-azaltan etkenlerin neler olduğu Şimdiye kadar kullandığı tedaviler ve tedavilerin etkileri, Şikayetlerin bir biri ile olan ilişkisi sorulmalıdır.

7 Semptomların efor ile ilişkisi mutlaka sorgulanmalıdır (istirahatte gelip, eforla düzelen şikayet kalp hastalığına ait değildir) Semptomların ilerleyişindeki tempo mutlaka sorgulanmalıdır

8 Öz geçmiş; Bu konuda daha önce yapılan tetkikler, girişimler, kullandığı ilaçlar ve bunların faydalı olup olmadığı, yan etkilerinin olup olmadığı, KAH için major risk faktörleri rutin olarak sorgulanmalıdır. HT, sigara, hiperkolesterolemi,dm, KBY vs, ve ailede erken yaşta KAH öyküsü. Çocukluk hastalıkları; (ARA?). Allerji, ilaç allerjisi vs; Operasyon geçirip geçirmediği.,kaza, yaralanma olayları sorgulanmalıdır.

9 Alışkanlıkları (Tütün, alkol, ilaç) Soy geçmişi: Anne, baba, kardeşler, diğer akrabalar (yaşıyorlar mı? kalp hastalığı olan var mı? ölenlerin ölüm nedenleri ve ölüm yaşları?)

10 Soru Teknikleri Aç-bitir: hastanın kendisini nasıl hissettiğini evet hayır dan ziyade ayrıntılı bir şekilde anlatmasıdır. Örneğin Göğsünüzdeki ağrıyı tanımlar mısınız? Kapa-bitir: Hastanın cevabını minimale indirir. Örneğin Hiç ilaç aldınız mı?.

11 SORMAYIN; Hiçbir vakada cevap öneren soru kullanmayın örneğin Göğüs ağrınız sıkıştırıcı tarzda mı?. Eğer sorarsanız alternatifini de söyleyin hasta tercihini yapsın.(ör;sıkıştırıcı tarzda mı? yoksa iğne batar tarzında mı? vs)

12

13 Kalp Hastalığında Temel Semptomlar

14 Kalp Hastalığında Temel Semptomlar Dispne Göğüs ağrısı veya göğüste huzursuzluk/rahatsızlık hissi Çarpıntı Ödem Senkop Siyanoz 14

15 Dispne Hastanın rahatsız edici biçimde solunumundan haberdar olmasıdır Kalp ve akciğer hastalıklarının en temel bulgularından biridir. İstirahatte veya beklenmeyen fiziksel aktivite sırasında meydana gelmesi patolojik tir. Akut (ani gelişen) yada kronik (yavaş gelişen)olabilir 15

16 LA,RA,PA ve RV de basınç artışı Mekanoreseptörler DİSPNE Hipoksi,Hiperkapni, asidoz Kemoreseptörlleri uyarır.

17 Dispne nedenleri Kardiyak KY, İKH, Kapak Hast, KMP Non Kardiyak Akciğer Anemi, Obezite Psikojenik (Anksiyete) Kondüsyon eksikliği 17

18 Kardiyak Non kardiyak dispne ayırımı Sol KY: Önce dispne, sonrasında öksürük oluşur. Sırtüstü rahat yatamaz. Oturunca, nitrat ve diüretikle rahatlar Kalp hast. Öyküsü vardır. Akciğer hastalıklara bağlı dispnede ise, Sırt üstü rahat yatabilir, Oturunca değil, balgam çıkarmayla rahatlar. AC hastalık öyküsü vardır. Nitrat veya diüretiklere cevap yoktur. 18

19 1- Akut dispne; Akut pulmoner ödem Pulmoner emboli: Bazen tek semptom olabilir. Beraberinde çarpıntı, hemoptizi, plöretik göğüs ağrısı olabilir Pnömotororax Pnömoni Hava yolu obstruksiyonu 19

20 Ac Pulmoner Ödem Hasta hava açlığı içerisinde Panik,ajite Boğulma-ölüm korkusu Oturur pozisyonda, solunum kaslarını kullanır Taşipneik Taşikardik Soğuk,Soluk Nemli, Aşırı terli Anksiyeteli Siyanoze Konfuze

21 2- Kronik dispne; Kronik kalp yetmezliği (haftalar, aylar) Obezite Gebelik Pulmoner HT Kondisyon yetersizliği Bilateral plevral efüzyon 21

22 Dispne Formları Eforla ilişkisine göre; Efor dispnesi: Sol kalp yetmezliği veya KOAH İstirahat dispnesi: Pulm. Ödem, PE, Px, anksiyete Solunum fazına göre İnspratuar dispne: Üst hava yolu obs. Ekspiratuar dispne: KKY, KOAH Pozisyonla ilişkisine göre Ortopne PND 22

23 Ortopne Düz yatınca artan oturunca hafifleyen yada geçen dispne türüdür. LV yetersizliğine bağlı gelişir. 23

24 PND (Paroksismal Nokturnal Dispne ) Uykuyla beraber periferdeki volümün dolaşıma katılmasıyla ortaya çıkar. LV yetersizliğiine bağlı interstisyel ödem veya alveoler ödem nedeniyle gelişir Uykunun başlangıcından 2-4 saat sonra, sıklıkla beraberinde öksürük, wheezing, terleme eşlik edebilir. Hasta için ürkütücü olabilir PND; hasta yatağının kenarına oturarak, yataktan kalkarak rahatlar Rahatlama çok hızlı değildir; dak sürer 24

25 Kronik KY de dispne Kronik KYde dispne, pulmoner venöz veya kapiller basınç artışına bağlıdır. Bu hastalar 2-3 yastıkla yatmaya başlayarak hızla bu semptomlarından kurtulmayı öğrenirler. Bu hastalarda nefes darlığına sıklıkla periferik ödem, üst karında gerginik/ağrı (hepatomegaliye bağlı) ve noktüri eşlik eder Efor dispnesi yada ortopne olabilir. 25

26 Dispne bazen bir anjina ekivalanı olabilir Bazı hastalar miyokard iskemisi geliştiğinde angina yerine dispne hissederler Dispne ile birlikte göğüste sıkışma olabilir Efor veya emosyonel stres ile ortaya çıkar, istirahat ile geçer Süre açısından anginaya benzer (2-10 dak) Nitrogliserine yanıt verir 27

27 Göğüs Ağrısı

28

29 Göğüs Ağrısı Koroner arterler boyunca seyreden sempatik sinirler afferent yol ile, C8-T4 spinal seğmente ulaştırılır. Buradan Talamus ve Kortekse ulaştırılır. Kortikal düzeyde psikososyal ve kültürel etkenler ağrının algılanmasını değiştirebilirler.

30 En sık substernal bölgede. Ağrının tarifinde yumruklarını sternumun üst kısmına bastırılması (Levine bulgusu) Kemosensitiv ve mekanoreseptiv reseptörlerin uyarılması sonucu oluşur. Bradikinin Adenozin,Serotonin gibi maddelerin sinir uçlarını uyarması ağrıya neden olur.

31 Göğüs Ağrısı 1- Anjina pektoris, göğüs ve/veya komşu bölgelerde miyokard iskemisine bağlı hissedilen rahatsızlık hissidir Hasta: Baskıcı, sıkıştırıcı, daraltıcı, yanıcı Göğsün yanıyor Göğsün ortasında ağırlık Göğsüm eziliyor vs,vs 33

32 Göğüs ağrısını nasıl sorgulayalım? Yeri Şiddeti Kalitesi Zaman (Süre, sıklığı) Yayılımı Tetikleyiciler Artıran faktörler Azaltan faktörler (özellikle nitrogliserine yanıt) Eşlik eden semptomlar 34

33 Levine bulgusu Ağrının iskemik orijinli olduğunu kuvvetli düşündüren bir bulgudur 35

34 Kardiyak Kökenli Göğüs Ağrısı Lokalizasyon Retrosternal Omuz Kollar Boyun Çene Sırt

35 FIGURE 3 2. Myokardiyal iskemide ağrı paternleri. Genellikle göğsün tamamına veya br kısmına, göğsün sol tarafına, boyna, sol önkolun ve elin ulnar tarafına yayılan ağrı mevcuttur. Ciddi iskemik ağrılarda sağ göğüs ve sağ kolada yayılım görülür, ancak bu alanların izole tutulumları nadirdir. Diğer alanlara, çene, epigastriuma, ve sırta yayılım daha az görülür. (From Horwitz LD: Chest pain. In Horwitz LD, Groves BM [eds]: Signs and Symptoms in Cardiology. Philadelphia, JB Lippincott, 1985, p 9.) W.B. Saunders Company items and derived items copyright 2001 by W.B Saunders Company.

36

37 Yeri Retrosternal 39

38 Kalitesi Basıcı Yanıcı Sıkıştırıcı Ağırlık Hazımsızlık hissi 40

39

40 Süre Kısa; 2-10 dak Anlık gelip geçen, <15sn süren ağrılar sıklıkla kas-iskelet sistemi, hiatal herni kaynaklı olabilir. Angina değildir. >10 dak, tipik angina karakterinde veya istirahatte ise; kararsız angina denir Saatler süren ağrı: MI, diseksiyon, perikardit, kas-iskelet, herpes-zoster 42

41 Boyun Çene Epigastrium Omuz Kol (Sıklıkla sol) Yayılımı Nadiren bu bölgelerde izole olarak da olabilir 43

42 Artıran faktörler Efor (Özellikle yokuş çıkmak, soğuk hava) Yemek sonrasında Emosyonel faktörler, korku Sigara Eforla gelen klasik angina kararsız anginaya ilerleyebilir ve istirahat semptomları başlayabilir Prinzmatel angina (varyant angina): istirahatte, sabah 44

43 Azaltan faktörler Kronik stabil angina dinlenmekle ve nitrogliserin ile 1-5 dak içinde geçer >10 dak sürerse, kararsız anjina, MI veya non-kardiyak ağrı nedenleri düşünülmelidir Akut perikardit ağrısı öne eğilmekle hafifler Nefesi ekspirasyonda tutmakla hafifleyen ağrı plöretik ağrıdır 46

44 Ağrıya eşlik eden semptomlar Eşlik eden yoğun terleme: ciddi!!!! Mİ, Diseksiyon,Akut Pulmoner emboli Bulantı kusma Mİ Nefes darlığı Mİ, Pulm. emboli, Pnömotorax Çarpıntı Mİ Hemoptizi Pulm. emboli Ateş Pnömoni,Perikardit 47

45 Angina ekivalanları(eşdeğerleri) Dispne (kaynak orta-göğüs bölgesi) Sol kolun ulnar yüzü (ağrılı ağırlık) Alt çene, diş, boyun ağrısı Omuz ağrısı Gaz çıkarma, geğirme Bulantı, hazımsızlık hissi Baş dönmesi, terleme 48

46 Göğüs ağrısı yapan diğer nedenler 50

47 Retrosternal Miyokardiyal iskemik ağrı Perikardiyal ağrı Esophagus Aort diseksiyonu Mediasten lezyonları Pulmoner emboli Omuz Miyokardiyal iskemik ağrı Perikardit Subdiyafragmantik abse Servikal spimal ağrı Akut kas-iskelet ağrısı Torasik-çıkış sendromu Sol kol Miy.iskemik ağrı Servikal/dorsal spinal ağrı Torasik çıkış sendromu Sırt Mİ Aort diseksiyonu Akut perikardit Pnömoni Epigastrik bölge Mİ Perfore viskus 52

48 Çarpıntı Güçlü veya hızlı çarpan kalbin rahatsız edici şekilde hissedilmesidir Hastalar: Göğüste vuru, boyunda vuru, zıplama, yarışma, kalp atışlarında düzensizlik Kardiyak ritm veya hızdaki pek çok değişiklik Tüm taşikardiler, ektopik atımlar, kompansatuar duraklamalar, kapak yetmezliğine bağlı artmış atım hacmi, hiperkinetik durumlar Hasta prematür atımdan ziyade, post-ekstrasistolik atımı hisseder 58

49 Senkop Postural tonusun kaybolup sonradan spontan düzeldiği ani, geçici bilinç kaybıdır. Global beyin hipoperfüzyonu senkoba neden olur Hızlı, tam ve spontan düzelme olmalıdır Öncü belirtiler olabilir Ortalama senkop süresi 12 saniyedir Postural tonusu geçici kaybı ile beraber bilinç kaybı yok ise near-senkop olarak adlandırılır 59

50 Senkop nedenleri 1. Kardiyak 2. Non kardiyak 3. Nedeni tespit edilemeyen 60

51 Ödem Nerede olduğu sebebi hakkında bilgi verir Tek taraflı bacak ödemi: DVT, selülit İki taraflı, akşam belirginleşen ödem: KKY, bilateral kronik venöz yetmezlik Sakral bölge: Yatağa bağımlı KKY Tüm vücut (anasarca): Nefrotik sendrom, ileri KKY, hepatik siroz Göz, yüz: Nefrotik sendrom, akut GN, anjionörotik ödem, miksödem, hipoproteinemi Yüz, boyun ve üst ekstremite: SVC sendromu Tek ekstremite: Venöz tromboz, lenfatik tıkanma 61

52 Öksürük En sık görülen kardiorespiratuar semptomlardan birisidir KV nedenler: Pulmoner venöz HT, interstisyel ve alveoler pulmoner ödem, pulmoner enfarktüs, trakeabronşiyal sisteme bası (aort anevrizması) 62

53 Sol KKY, mitral darlığı Pulmoner venöz hipertansiyon Kuru, rahatsız edici, gece saatlerinde Beraberinde efor dispnesi: KOAH, KKY Beraberinde balgam: Köpüklü, pembe: Pulmoner ödem Kan çizgileri: Tbc, bronşektazi, Ak CA, pulmoner emboliye bağlı pulmoner enfarktüs 63

54 SIYANOZ Deri ve mukoz membranların mavimsi-morumsu renge boyanma durumuna siyanoz adı verilir 64

55 Siyanoz Hem semptom hem de fizik bulgu olabilir Kanda redükte >Hb 5gr/dl olursa ortaya çıkar(normal 2gr/dl) İki tip siyanoz Santral siyanoz: Kalpte sağ-sol geçiş veya bozulmuş AC fonksiyonu nedeniyle santral kanda O2 satürasyonu düşük, redükte Hb ort 4gr/dl. Periferik siyanoz: Düşük kardiyak debi veya soğuk hava nedeniyle ciltte vk.a bağlı gelişir. Eğer tek ekstremiteye sınırlı ise lokalize arteryel veya venöz obstruksiyon düşünülmelidir. 65

56 Diğer semptomlar Hemoptizi: Öksürükle kan gelmesidir. Pulmoner infarktüs Mitral darlığı Eisenmenger send. Antikoagülan tedavi Öksürükle gelen pembe köpüklü sıvı AC ödeminde görülür. Hemoptiziden farklıdır. 66

57 Noktüri-poliüri: Kalp yetmezliği olanlarda yatar pozisyonda kalp debisi ve renal kan akımı artacağı için gece idrara çıkma fazla olur. KKY hastalarının ilk semptomlarından biridir 67

58 Anoreksi, karında şişkinlik, sağ üst kadranda hassasiyet, kilo kaybı, kaşeksi: İleri evre KKY Anoreksi, bulantı, kusma, görme bozukluğu: Dijital intox. Bulantı, kusma: Akut ME Ses kısıklığı: Rekürren laringeal sinirin basısına bağlı; aort anevrizması, dev sol atrium, dilate pulmoner arter Ateş ve üşüme: Ateş bakteriel endokarditin değişmez bulgusudur 68

59 İntermittant kladikasyo: İskelet kaslarını besleyen arter veya arteriyollerdeki genellikle ateroskleroza bağlı olan daralma nedeni ile bu kaslarda oluşan geçici bir iskemi ve ağrıdır. Eforla ortaya çıkar ve eforun bitmesi ile geçer Angina pektoristen farklı olarak emosyonel stres ile ilgisi yoktur Raynaud fenomeni: Soğuğa maruz kaldığında veya eli soğuk objelerle temasa geçtiğinde parmaklarında ağrı hissederler. Parmaklar önce iskemik dönemde beyaz renkte, sonra mavi ve reaktif hiperemi döneminde kırmızı renkte olabilir. 69

60