Sıralama Metodolojisi Eğitimi Çevre ve Orman Bakanlığı 16 Ekim 2006 Sultan Aksakal
Amaç Yüksek Maliyetli Yatırım Direktifi'nin gerekliliklerini yerine getirmek üzere Türkiye'de T karar alıcı kurumlara yönelik, y uygulanacak çevre projelerinin öncelik sırass rasına konması
Kriter Tipleri Projelerin değerlendirmesinde iki temel safha söz konusudur: 1.Eleme ve 2.Öncelliklendirme
Eleme Kriterleri Eleme Sürecinde; hangi projelerin potansiyel projeler listesine girmeye uygun olduğunu belirlemek amacıyla K1: Tekliflerin yer aldığı sektör Projelerin aşağıdaki sektörlerden birinde yer alması Su Atık su Atık Hava Sanayi Kirliliği Diğer
Eleme Kriterleri K2: Tahmini bütçe Projelerin tahmini yatırım bütçesinin en az 5 Milyon Avro olması Bir fizibilite çalışması olsun olmasın tüm projelerin tahmini yatırım bütçesi kontrol edilmesi Atık su arıtma tesisi projeleri için EK2 (hassas bölge biyolojik atık su arıtma tesisi - azot ve fosfor giderimi) Katı atık yönetimi projeleri için EK4 (AB standartlarında düzenli depolama tesisi) İçme suyu ve kanal şebeke ve diğer inşaat işleri için benzer proje maliyetleri Evet Hayır
Eleme Kriterleri K3: Yararlanan statüsü Yaralanan kamu kuruluşu mu? Evet Hayır K4: Projenin statüsü Proje teklifinin uygun bir biçimde doldurulması kontrol edilmesi Evet Hayır
Sıralama Kriterleri PEPA kriterlerinden üretilmiş 6 sıralama kriteri ve 19 alt kriter kullanılmaktadır. Sıralama kriterleri Toplam Ağırlıkları Çevre kriteri 24,41 Ekonomik kriter 18,43 Mali Kriter 15,40 Proje özgü kriter 13,72 Kurumsal kriter 10,19 Politika kriterleri 17,85
Sıralama Alt Kriterleri Çevresel Alt Kriterler 4.3.1. Çevresel yararlar/etkiler Projenin doğrudan çevresel yararları ya da etkileri Ağırlık : % 9,33 Bölgenin atık su deşarjı açısından hassas olma durumu (tüm Türkiye hassas kabul edilmiştir) Koruma altındaki alanlar, kültürel miras, doğal park ve koruma bölgeleri hassas bölgeler (atık su arıtma ileri düzey arıtma) Tesis alanının hassas olma durumu Anket - C1 nolu alandan kontrol edilmelidir.
Çevresel faydalar/etkiler Yatırım tipi Su temini projeleri ve eğer varsa pompalama istasyonları dahil su şebekeleri ve hassas olmayan bölgelerdeki jeotermal projeler Hava kirliliği izleme Hassas olmayan bölgelerde jeotermal projeler ve hassas olmayan bölgelerde varsa eğer pompalama istasyonları da dahil kanalizasyon sistemleri Hassas olmayan bölgelerde atık toplama projeleri Hassas bölgelerde varsa eğer pompalama istasyonları da dahil kanalizasyon sistemleri ve hassas olmayan bölgelerde mekanik atık su arıtma tesisleri Hassas bölgelerde jeotermal projeler, hassas bölgelerde atık toplama, hassas olmayan bölgelerde düzenli depolama ve hassas olmayan bölgelerde biyolojik atık su arıtma tesisleri Hassas bölgelerde mekanik atık su arıtma tesisleri ve hassas olmayan bölgelerde atık su ileri arıtma tesisleri Hassas bölgelerde jeotermal projeler, hassas bölgelerde biyolojik atık su arıtma tesisleri, hassas bölgelerde düzenli depolama tesisleri, hassas olmayan bölgelerde hava kirliliği kontrol projeleri, hassas olmayan bölgelerde düzenli depolama ve yakma tesisleri (baca gazı arıtma ile) dahil entegre katı atık yönetimi Hassas bölgelerde atık su ileri arıtma tesisleri Hassas bölgelerde düzenli depolama ve yakma (baca gazı arıtma ile) dahil entegre katı atık yönetimi ve hassas bölgelerde hava kirliliği kontrol projeleri Puan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Sıralama Alt Kriterleri Çevresel Alt Kriterler 4.3.2. Sağlık açısından faydalar Yatırımdan kaynaklanacak ve yerel düzeyde insan sağlığı açısından faydalar Ağırlık : % 9,02 (Anket C3) Rapor edilen ve doğrulanan bir sağlık sorunu mevcut ise puan iki ile çarpılır Rapor edilen ve doğrulan akut bir sağlık sorunu varsa puan 3 ile çarpılır
Sağlık açısından faydalar Etkilenen nüfus 0-20.000 20.001-40.000 40.001-60.000 60.001-80.000 80.001-100.000 100.000-150.000 150.000-300.000 300.000-500.000 500.000-1.000.000 > 1.000.000 Puan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Sıralama Alt Kriterleri Çevresel Alt Kriterler 4.3.3. Çevresel stratejilere uygunluk Ulusal çevre stratejileri ve planları bağlamında projenin önceliği Ağırlık : % 6,06 Sektörel ve proje düzeyindeki öncellikleri ortaya koyan belgeler Ulusal Çevre Eylem Planı Ön Ulusal Kalkınma Planı DPT'nin yıllık yatırım programı Ulusal Çevre Politika Dokümanları Ek 6'da verilmektedir.
Çevre stratejilerine uygunluk Ulusal Çevre Eylem Planı, Ön Ulusal Kalkınma Planı ve DPT yıllık yatırım genelgesindeki önceliklere atıf Yukarıdaki belgelerde öncelik verilmemiş Puan 1 Yukarıdaki belgelerin birinde öncelik verilmiş 4 Yukarıdaki belgelerin ikisinde öncelik verilmiş 7 Yukarıdaki belgelerin hepsinde öncelik verilmiş 10
Sıralama Alt Kriterleri Mali Alt Kriterler 4.3.4. Yatırım Maliyeti Projenin gerektirdiği yatırım maliyeti Ağırlık : % 5,22 Bir fizibilite çalışması yapılmışsa çalışmanın güvenirliği değerlendirilmeli Herhangi bir maliyet tahmini yapılmamışsa, tahminler için EK2 ve EK4 kullanılmalı Bütçeye ilişkin bir tahmin geliştirmenin mümkün olmadığı bir sektöre ilişkin ise uzman değerlendirmesine başvurulmalıdır
Yatırım maliyeti Yatırım maliyeti (YTL) 400.000.000 üzerinde 250.000.000-400.000.000 150.000.000-250.000.000 80.000.000 150.000.000 50.000.000-80.000.000 32.000.000 50.000.000 25.000.000 32.000.000 16.000.000 25.000.000 12.000.000 16.000.000 0 12.000.000 Puan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Sıralama Alt Kriterleri Mali Alt Kriterler 4.3.5. İşletme ve bakım maliyetleri Projenin amortisman, personel maliyeti, teçhizat ve malzemeler vs. dahil olmak üzere yıllık net işletme ve bakım maliyetlerinin değerlendirilmesi Ağırlık : % 5,63 Bir fizibilite çalışması yapılmışsa çalışmanın güvenirliği değerlendirilmeli ve fizibilitede tahmin edilen rakam kullanılmalı (Anket - B11 nolu alan) Herhangi bir maliyet tahmini yapılmamışsa, tahminler için EK3 ve EK5 kullanılmalı Bütçeye ilişkin bir tahmin geliştirmenin mümkün olmadığı bir sektöre ait ise uzman değerlendirmesi kullanılmalı ya da proje maliyetinin %10 alınmalıdır
İşletme ve bakım maliyetleri Yıllık İşletme ve Bakım Maliyeti (YTL) 40.000.000 üzeri 25.000.000-40.000.000 15.000.000 25.000.000 8.000.000-15.000.000 5.000.000 8.000.000 3.200.000 5.000.000 2.500.000 3.200.000 1.600.000 2.500.000 1.200.000 1.600.000 0 1.200.000 Puan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Sıralama Alt Kriterleri Mali Alt Kriterler 4.3.6. Garantiye alınan finansman Proje Maliyetlerini karşılamak üzere finansmanın ne ölçüde garantiye alınmış olduğu Ağırlık : % 4,55 Öz kaynak, kamu finansmanı, hibe/kredi (uluslar arası), ticari finansman (Anket - B10 nolu alan) Bir finans kuruluşundan olumlu değerlendirme raporu alan (finansmanı henüz tahsis edilmiş olmayan) projeler ilave 3 puan Uygulayıcı kuruluşun Hazine'den garanti almakla ilgili sorunlar yaşadığı projelerden 3 puan düşülmeli Projeye yıllık yatırım programında kaynak tahsis edilmiş ise ilave 5 puan (Anket - A14)
Garantiye alınan finansman Garantiye alınan finansman Puan > % 30 % 27 30 % 24-27 % 21 24 % 18 21 % 15 18 % 12 15 % 9-12 % 6 9 < % % 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
Sıralama Alt Kriterleri Ekonomik Alt Kriterler 4.3.7. Bedellerin ödenebilirliği ve tahsil edilebilirliği Hizmet bedellerini ödeyecek olanların önerilen tarifeleri ödeme gücüne sahip olması Ağırlık : % 7,09 İlçeler için veri mevcut olmadığı durumda ile ait veriler kullanılabilir Tablonun her yıl, kişi başı GSYİH 'ya ilişkin son verilerle güncellenmelidir (Anket - D7)
Bedellerin ödenebilirliği ve tahsil edilebilirliği İl GSYİH 'si (Avro/kişi-yıl) 0 700 701 1.050 1.051 1.400 1.401 1.750 1.751 2.100 2.101 2.450 2.451 2.800 2.801 3.150 3.150 3.500 > 3.501 Puan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Sıralama Alt Kriterleri Ekonomik Alt Kriterler 4.3.8. Yatırımların ödenebilirliği Proje sahibinin (belediyenin) önerilen yatırımı ödeyebilme gücü Ağırlık : % 6,86 Dış kredilerini ödeyemeyen belediyelerden 5 puan düşülmeli (www.hazine.gov.tr) Halihazırda dış kredi kullanmakta olan kuruluşların uygulayacağı projelerden 2 puan düşülmeli Belediyelerin borçlanma kapasitesine ilişkin veriler İller Bankası Genel Md'lüğünden alınabilir (Anket - D2 ve D8)
Yatırımların ödenebilirliği Yatırımların ödenebilirliği (YTL) 0-1.000.000 1.000.001 2.000.000 2.000.001 3.000.000 3.000.001 4.000.000 4.000.001 5.000.000 5.000.001 6.000.000 6.000.001 8.000.000 8.000.001-10.000.000 10.000.001-15.000.000 > 15.000.000 Puan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Sıralama Alt Kriterleri Teknik Alt Kriterler 4.3.9. Proje büyüklüğü Projenin büyüklüğü, örneğin hizmet verilecek nüfus ya da kapasite (örneğin depolama hacmi, su arıtma kapasitesi) Ağırlık : % 5,91 Hizmet verilen nüfus, belediye nüfusundan farklı olabilir (Anket - B1) Bu durumun geçerli olmadığı yatırımlarda (sanayi tesisleri, sanayilerde kullanılan filtreler vs. gibi doğrudan bir nüfusa hizmet vermeyen yatırımlar), büyük ve küçük tesisleri tanımlayan benzer bir yaklaşım geliştirilmelidir.
Proje büyüklüğü Hizmet verilen nüfus < 10.000 10.000-30.000 30.000-50.000 50.000-100.000 100.000-200.000 200.000-350.000 350.000-500.000 500.000-700.000 700.000-1.000.000 >1.000.000 Puan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Sıralama Alt Kriterleri Teknik Alt Kriterler 4.3.10. Proje tipi Projenin yeni bir tesis mi yoksa bir yenileme yatırımı mı yoksa mevcut tesisin genişletilmesi ya da modernizasyon mu olduğu. Ağırlık : % 3,81 Birden fazla tipin uygulanması durumunda (örneğin iyileştirme ve genişletme) en düşük puan verilmelidir. (Anket - A7)
Proje tipi Proje tipi Puan Tesislerin iyileştirilmesi (Mevcut üzerinde çıktıların iyileştirilmesi) 1-3 Tesislerin yenilenmesi (mekanik, elektrik aksam değişimi ve teknoloji yenileme) 4-6 Genişletme projeleri (tasarım aynı kalıp, kapasite genişletilmesi) Yeni tesisler 7-9 10
Sıralama Alt Kriterleri Teknik Alt Kriterler 4.3.11. Projenin karmaşıklığı Önerilen projelerin ve kullanılan teknolojilerin karmaşıklığı Ağırlık : % 4,46 Bir tek şehre su, atık su, katı atık projesi hizmeti verilmesi halinde, puandan 2 puan düşülmeli Aynı projeye iki tesis tipinin uygulanması halinde, nihai puanı belirlemek için düşük olan puandan bir puan çıkarılmalıdır. (Örneğin depolama alanı ve yakma)
Projenin karmaşıklığı Projenin karmaşıklığı Tesiste teknoloji yenileme Birden fazla sektörü ilgilendiren (entegre) projeler İleri atık su arıtma tesisleri Yakma tesisleri Konvansiyonel atık su arıtma tesisleri Su arıtma tesisleri Atık depolama tesisleri Su temini / su dağıtım projeleri Hava kalitesi izleme ve diğer izleme projeleri Kanalizasyon projeleri Puan 2 3 4 5 6 6 7 8 9 10
Sıralama Alt Kriterleri Teknik Alt Kriterler 4.3.12. Projenin hazır olma durumu Proje hazırlama ve geliştirme adına yapılmış olanlar şeklinde tanımlanan projenin hazırlık mertebesi. Ağırlık : % 3,44 Proje kavramsal raporu, mantıksal çerçeve matrisini de içeriyorsa, 1 puan eklenmeli Fizibilite çalışmalarının bulunmaması, fakat çevresel etki değerlendirmesinin onaylanması durumunda puan 8 verilmeli Zemin etütleri tamamlanmadıysa, "çevresel etki onayı" ya da "kavramsal tasarım ve daha fazlası" adımlarından 1 puan düşülmeli İnşaat izni ya da tasarım onayı gibi resmi izinlerin alınması halinde, 1 puan daha eklenmeli ve nihai puanın 10'dan fazla olamayacağı unutulmamalıdır. (Anket - A13,B3,B4,B5, B6, B7,B9)
Projenin hazır olma durumu Projenin hazır olma durumu Hiç Sadece kavramsal düşünce var Projenin yazılı kavramsal çerçeve raporu var Ön fizibilite çalışması var Fizibilite çalışması var yer tahsis edilmemiş Ön fizibilite çalışması var- yer tahsis edilmiş Fizibilite çalışması var yer tahsis edilmiş Fizibilite çalışması var zemin etütleri tamamlanmış Çevresel etki değerlendirmesi onayı alınmış Kavramsal tasarım ve daha fazlası tamamlanmış Puan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Sıralama Alt Kriterleri Kurumsal Alt Kriterler 4.3.13. Sorumlulukların tanımlanmış olması Projenin geliştirilmesi ve uygulanmasına ilişkin sorumlulukların ilgili taraflarca açıkça tanımlanması ve anlaşılması. Ağırlık : % 3,95 Bir belediyeler birliğinin sorumluluğu üstlenmesi halinde, birliğin en büyük "puanlandırılabilir" üyesinin puanından 1 puan düşülmeli Önceden benzer projelerde başarılı bir deneyim yaşanmışsa, 2 puan eklenmeli (Anket - E2) Bir kuruluş, ait olabileceği "emsal gruba" kıyasla sınırlı bir proje uygulama deneyimine sahipse, 1 ya da 2 puan düşülmelidir.
Sorumlulukların tanımlanmış olması Sorumluluklar Kasaba belediyeleri Organize sanayi bölgeleri & sanayi bölgeleri Kent belediyeleri Belediyeler birliği Büyükşehir belediyeleri Devlet kuruluşları Puan 3-4 5 6-8 8 9 10
Sıralama Alt Kriterleri Kurumsal Alt Kriterler 4.3.14. Mevcut yasal çerçeve Yasal çerçevenin ne ölçüde uygulandığı ve uygulanmasına yönelik yaptırımlarda bulunulduğu. Ağırlık : % 2,64 Eğer yürürlükte olan bir yasa varsa; ama tamamlayıcı bir mevzuat (yönetmelikler, tebliğler, genelgeler, tüzükler vs.) yoksa puan 6 olmalıdır. Yasa ve tamamlayıcı mevzuat (yönetmelikler, tebliğler, genelgeler, tüzükler vs.) bulunuyorsa 7-8 puan verilecektir. Yasa, tamamlayıcı mevzuatla ve uygulama araçlarıyla (örneğin ekonomik araçlarla) birlikte tam anlamıyla uygulanıyorsa 9-10 puan verilecektir.
Mevcut yasal çerçeve Yasal çerçevenin bulunması ve uygulanması Evet Hazırlık aşamasında Hayır Puan 6-10 5 1
Sıralama Alt Kriterleri Kurumsal Alt Kriterler 4.3.15. Proje sahibinin kurumsal kapasitesi Proje geliştirme ve uygulama sorumluluklarının ilgili taraflarca anlaşılma ve üstlenilme düzeyi. Ağırlık : % 3,60 Bir belediyeler birliğinin söz konusu olması halinde, birlikteki en büyük "puanlandırılabilir" üyenin puanından 1 puan düşülmeli Önceden benzer projelerde başarılı deneyimler kazanıldıysa, 2 puan eklenmeli Bir kurum ait olması gereken "emsal gruba" kıyasla sınırlı bir proje deneyimine sahip addediliyorsa, bir ya da iki puan düşülmelidir.
Proje sahibinin kurumsal kapasitesi Proje sahibi Kasaba belediyeleri Organize sanayi bölgeleri ve sanayi bölgeleri Kent belediyeleri Belediyeler birliği Büyükşehir belediyeleri Kamu kuruluşları Puan 1-4 5 4-8 8 8-10 8-10
Sıralama Alt Kriterleri Proje Özel Alt Kriterler 4.3.16. Örnek olma potansiyeli Projenin ne ölçüde tipik olduğu, genel anlamda ülkenin başka yerlerinde tekrarlanmaya ne ölçüde uygun olduğu Ağırlık : % 3,51
Örnek olma potansiyeli Tekrarlanma Olasılığı < 10 kere 11-20 kere 21-30 kere 31-40 kere 41-50 kere 51-60 kere 61-70 kere 71-80 kere 81-90 kere > 91 kere Puan 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Sıralama Alt Kriterleri Proje Özel Alt Kriterler 4.3.17. İlgili uluslar arası sözleşmeler Uluslararası sözleşmelerle bağlantılar ve bu sözleşmeler bağlamında tespit edilen öncelikler Ağırlık : % 2,69 EK 7 de Türkiye'nin taraf olduğu sözleşmeler yer almaktadır.
İlgili uluslar arası sözleşmeler Yatırım Tipi Puan Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin hiçbirinin koşullarını yerine getirmeyen projeler 1 Türkiye'nin uluslararası yükümlülüklerinden birini yerine getiren projeler 6 Türkiye'nin iki farklı uluslararası yükümlülüğünü yerine getiren projeler Türkiye'nin ikiden fazla uluslararası yükümlülüğünü yerine getiren projeler 8 10
Sıralama Alt Kriterleri Proje Özel Alt Kriterler 4.3.18. Bölgesel kalkınma Bölgenin toplumsal ve ekonomik kalkınmasıyla bağlantı Ağırlık : % 6,16 Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) Doğu Anadolu Projesi (DAP) Doğu Karadeniz Bölgesel Kalkınma Projesi (DOKAP) Zonguldak, Bartın, Karabük Bölgesel Kalkınma Projesi (ZBK) Yeşilırmak Havzası Geliştirme Projesi (YHGP) Erzurum, Elazığ, Malatya, Van, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adıyaman ve Mardin illerindeki yatırımlara öncelik verilmesi öngörülmektedir. EK 8 Türkiye'nin kalkınmada öncellikli bölgeleri
Bölgesel kalkınma Bölgesel kalkınma DPT bölgesel planları (GAP, DAP, DOKAP, ) kapsamında Öncelikli NUTS II bölgelerinde yer alıyor Kalkınmada öncelikli illerde (49 il) yer alıyor Hiçbiri Puan 10 7 4 1